Book Title: Dwashraya Kavya na Ek Padyani Shankaspad Vrutti Paratve Vicharna
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229542/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'yAzraya' kAvyanA eka padyanI zaMkAspada vRtti paratve vicAraNA - zIlacandravijaya gaNi 1. zrI hemacaMdrAcArya gajarAtanA cAvaDA - solaMkI - rAjAonA cAritravarNana sArtha svaracita 'siddhahemacandazabdAnusAsana dvArA siddha thatA zabdaprayogAne gUMthI letA 'yAzraya mahAkAvya upara zrIabhayatilakagaNie vRtti racelI che / A vRtti kAvyanA arthAne tema ja vyAkaraNanA prayogone paNa kholI Ape tevI sugama cha / jo ke A vRttine sarvagrAhI vRtti kahevAna sAhasa na karI zakAya / kema ke hajI kAvyatattva tathA alaMkAra-vargonI dRSTie 'yAzraya upara vivecana thavAnaM bAkI ja rahe che / Ama chatAM, Aje to 'dyAzraya nA arthodghATana mATenaM ekamAtra sarasa sAdhana A vRtti ja che / / 'vyAzraya nA prathama sargamA aNahillapurapattanatuM nagaravarNana thayuM che. cothA pAthI AraMbhIne kala 130 padyomA patharAyelaM e nagaravarNana atyanta rocaka ane kalpanottejaka cha / vRttikAre e rocakatAne jhIlavAno potAnI kSamatA anasAre sAro prayatna karyo che / paraMta A varNanamA 58 mA padyanI vRtti, mUla padyanA rahasyathI viparIta jatI hoya tevaM jaNAya che / e padyA tathA tenI vRtti A pramANe cha : na yathA ko'pi saMskartA saMcaskAra yathA na ca / __ arocakI guNeSvA saMskartuM yata te tathA / / 58 / / vRtti : - atra pure na rocate dhAnyaM kSudho'bhAvAdasmin "nAmni puMsi ca" (pU. 3.1 22 ) iti Nake arocako bubhukSAyA abhAvaH so'styasya" prANosthAda0" (7.2.60) ityAdinA rugvAcitvAdini arocako naro gaNeSa vyaJjaneSu viSaye saMskarta hiGgakarpUrAdizepeNa tathA tena prakAreNa yatate pravartate yathA ko'pi pamAna na saMskartA na saMskariSyati yathA ko'pi na ca saMcaskAra saMskRtavAn / vRttino sAra e samajAya che ke "A nagaranA lokone 'arocaka nAmano roga hovAthI, athavA ahIMnA lokone bahu bhUkha na lAgatI hovAthI, bhUkha lAge te khAtara, teo guNo eTale zAka-dALa prakAranA vyaMjanomAM hiMga ane kapUra Adi saMskAra (vadhAra va.) karatA hatA, ke jevo koIe kyAreya karyo na hoya ke karaze paNa nahi / " / atyaMta grAmya, behUdo ane nagaranI prazastine badale apakIrti gaNAya tevoM - Avo artha vRttikAre A padyano kevI rIte ane kema tAravyo haze? te samajamAM Ave tema nathI / __ vAstavamA A padya eka ucca kakSAnaM dhvanikAvya gaNI zakAya tevaM pA cha / A padyamAM AvalA 'gaNa zabdano 'gaNa artha ja karavAthI, ane 'arocakoM no artha AyarvedamA varNavela 'arocaka nAmanA rogathI pIDAto 'evo na karatA gaNo pratye ja jene aruci che te gaNono arocakI' evo karIe to A padyAmAMthI evo dhvani nokaLe che ke : [50] Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | "A nagaranA loko evA to guNavaMta hatA, ke jemane dekhIne guNono arocakI- avaguNI darjana jaNa paNa, potAnAmA AvA gaNo pragaTAvavA mATe evo pracaMDa udyama karato ke jevo ma pUrve koIe ko na hoya tema bhaviSyamAM koI karaze paNa nahi "! A arthane jo yathArtha svIkArIe to A padyanI vyAkhyA A pramANe karavI ghaTe : vRtti : atra - para, gaNeSa - gaNAnAM - sadguNAnAM prAptiviSaye, arocakI-- sadaNAn prati rucimAn - durjano nirguNo vA jana ityartha, 'apiH adhyAhArya : ato nirguNo'pi janaH; kata 'nija iti zeSaH, nijAtmani gaNAnAM saMskAramAdhAtamityartha; tathA - tena prakAreNa tvarayA tatyena tIvrabhAvAdinA vA - yatate - yatnaM kurute, yathA - yena prakAreNa ko'pi - kazcidapi nyo janaH na saMcaskAra- nijAtmAnaM na saMskRtavAn 'pUrva 'gaNairiti ca zeSaH / na ca - nA 'ko'pi iti atrApyapAdeyaM; ato na kazcidapi jana: saMskartA ca -bhaviSyakAle nijAtmAnaM skariSyatyapi / ayaM bhAvaH -etAdRzo'tratyo jano gaNavAn, yaM daSTvA anyo nirgaNo jano ijanirguNatvena lajjitvA nijAtmAnaM guNasaMskRtaM nirmAtuM tathA sayatno bhavatyatra, yathA bhUtakAle nApi janena nodyAtaM, na vA bhaviSyatkAle'pi ko'pi tAdRk prayatnazolo bhAvI // [51]