Book Title: Dharmrasno Anubhav
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Z_Sangiti_004849.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249421/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. dharmarasano anubhava koI paNa kArya ke pravRtti karavI hoya athavA temano pracAra karavo hoya to kArya ke pravRtti karanAramAM ke temanA pracAra karanAramAM amuka eka vizeSa prakAranI yogyatA hoya to ja te kArya ke pravRtti thaI zake che athavA phelAvI zakAya che. eka mANase lagabhaga baLada jevA eka vAchaDAne potAne khabhe upADI lokone AzcaryamAM nAkhI dIdhelA. paNa A kAma te mANasa ekAeka karI zakyo na hato. te mATe teNe pUrI yogyatA saMpAdana karelI. jyAre tenA gAyavADAmAM gAya viyAI tyArathI ja te, roja ne roja gAyanA navajAta baccAne upADavAnI Teva pADavA lAgelo. jema jema bacce moTuM thatuM gayuM tema tema tenA bhAravahananuM baLa te mANasane rojanA abhyAsathI maLatuM gayuM. eka vAra to teNe e vAchaDo jyAre baLada jevo thayo tyAre paNa tene potAnA khabhA upara besADavAnuM sAhasa karI, jonArAne chaka karI nAkhyA! A rIte yogyatA meLavyA vinA AvuM kAma kadI sAdhya thatuM nathI. A to mAtra zarIrabaLanI vAta thaI. A rIte ja je koIne vaktA thavAnuM mana hoya ane game tevI moTI sabhAne mugdha karavA jevuM samartha vastRtva keLavavuM hoya teNe paNa A mATe yogyatA meLavavA satata prayAsa karatA rahevuM joIe. AvA prayAsane kAraNe te eka asAdhAraNa vaktA banI zakavAno ja. A vAta vANIbaLanI thaI. dhAro ke mAre samAjavAdI thavuM hoya to kaI jAtanI yogyatA keLavavI ? A praznano javAba ApatA pahelAM "samAjavAdI' zabdano artha samajavo paDaze. samAjavAdI zabdanA be artha che : eka to "samAja', "samAja" ema bola-bola karavA sAthe, "samAjanAM duHkha dUra karo, garIbAI dUra karo ane badhAMnI ekasarakhI je jarUriyAto hoya tene pUrI pADo" evuM evuM paNa bolabola karavuM. samAjavAdI' zabdano bIjo artha samAjamAM sau koIne eTale taddana chellA mANasane paNa gaNatarImAM laIne je je sAdhano prApta che, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmarasano anubhava 0 207 tevAM sAdhano dvArA potAnI raheNIkaraNI goThavavA prayatna karavo ane te pramANe dhIre dhIre potAno tamAma jIvanavyavahAra goThavavo. amadAvAdamAM ghaNI vAra maccharono bhAre upadrava thato, ane te upadrava AzramamAM paNa raheto. chatAM pU. gAMdhIjI maccharonA duHkhane TALavA maccharadAnI bhAgye ja vAparatA. teoe to evo upAya zodhI kADhelo ke je upAya samAjano chello mANasa paNa karI zake. e upAya barAbara oDhIne sUvuM tathA sUtI vakhate je aMgo khullAM rahI jatAM hoya tyAM badhe ghAsaleTa tela copaDavuM. pU. gAMdhIjI manasA, vAcA ane karmaNA samAjavAdI hatA. A bIjA artha tarapha dhyAna rAkhIne je koI potAnI raheNIkaraNI ane kathanI goThavavA tatpara rahe ane tenI tatparatA jIvanaparyata sthira rAkhI te pramANe vartavAno satata prayatna karato rahe, tene kharo samAjavAdI thavAne yogya gaNI zakAya. keTalAka loko khUba dhana raLe che ane te mATe game tevA sArAnarasA upAyo ajamAve che. potAnI jarUriyAto vadhAravAmAM moTAI mAne che ane moTI moTI jamInonA mAlika che tathA lagnAdi prasaMge lAkho rUpiyAno dhumADo kare che; eTaluM ja nahi, paNa potAnA kuTuMbanAM sukhaduHkhanI ciMtA karatA nathI ane IzvaranI ja AvI badhI racanA che' ema kahI potAno bacAva karatA hoya che. keTalAka to evuM paNa samaje che ke "mArA dareka chokarA pAse, chokarI pAse, vahuo pAse eka eka moTara hovI joIe, dareka pAse paMdarapaMdara lAkha rUpiyA hovA joIe, darekane rahevAne Rtune anukULa judA judA baMgalAo hovA joIe ane nokaracAkaronI phoja paNa amArI tahenAtamAM rahevI joIe. Ama kuTuMbamAM badhe sarakhAI thAya e amAro samAjavAda kema nahi?" teo samAjavAdI to kharA; paNa samAjavAdI zabdanA prathama artha pramANe, bIjA artha pramANe nahi. eTale sAcA samAjavAdI banavA mATe paNa potAnI Tevo, jarUriyAto ane tRSNAone badalavA mATe prayatna karI yogyatA meLavavAnI jarUra che. ema kyU vinA samAjavAdI banavuM te naryo bakavAda ja che. dharmanA AcaraNano vicAra vizeSe karIne mana sAthe saMbaMdha rAkhe che. joke teno saMbaMdha zarIrabaLa ane vANIbaLa sAthe nathI ema to nathI ja, paNa AcaraNano prazna mana sAthe vizeSa saMkaLAyela che. sadAcaraNanuM ja bIjuM nAma dharmAcaraNa che. zvAsa levAnI kriyAnI peThe dharmAcaraNane keLavavuM hoya to jAgatAM ke UMghatAM paNa adharmAcaraNa na thAya e jAtanI jAgRti keLavavA vizeSa ciMtana-manana karavAM jarUrI che, dharmanA svarUpane paNa barAbara samajI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 0 saMgIti levAnI jarUra che. ane ATaluM karyA pachI nirapekSapaNe eTale koI jAtanA sthUla badalAnI apekSA vinA kevaLa dharmAcaraNane kriyAmAM mUkavAno prayatna vAraMvAra karyA karavAno che, ane e AcaraNamAM je je pravRtti vighnarUpa hoya te tamAmane barAbara oLakhI laI teno sadaMtara tyAga karavA paNa prayatna karavo jarUrI che. A aMge keTalAka niyamo anubhavI jJAnI puruSoe batAvela che. e Teva pADavA mATe je taiyAra hoya te ja mANasa dharmarasanA anubhavanI bhUmikAne meLavI zake che. 1. guNavaMta puruSono bane teTalA vizeSa samAgama rAkhavo, temanI anubhavelI pravRttione samajavI ane guNo u52 atizaya prema keLavavo. Ama karavAthI guNo tarapha mana rucivALuM thaze ane dhIre dhIre e guNo potAnA AcaraNamAM lAvI zakAze. 2. tamAma manuSyone potAnA mitro samajavA ane ema samajIne temanI sAthe tamAma vyavahAra karavo. A Tevano abhyAsa karavAthI koInI sAthe ThagAI karavAnuM ke bIjA prakArano anucita vyavahAra karavAnuM ApoApa TaLI jaze. 3. duniyAmAM bhautika rIte sukhI loko karatAM duHkhI ane karuNApAtra ghaNA manuSyo che. te tamAma manuSyone potAnA baMdhuvat samajIne potAnI zakti pramANe temanuM duHkha thoDuM paNa ochuM thAya tevo vicAra ane viveka kAyama rAkhavo. jo ke AvA bIjA niyamo paNa aneka che; paNa A traNa niyamone je mANasa satata vaLagI rahevA prayAsa karaze to te sadAcaraNarUpa dharmanA rasano anubhava karavAnI bhUmikA jarUra prApta karaze. dhaNIvAra AvA niyamone jAgrata rIte pALavAnI Teva pADatAM adharuM lAge che. jema ke ALasa, guNavaMta puruSo tarapha aruci, tamAma manuSyone mitra samajatAM potAnI saMpattimAM vadhAro to na thAya paNa dhIre dhIre ghaTa AvavA lAge ane karuNAnI Teva pADatAM potAnAM kAma adhUrAM rahe athavA bagaDI javAnI paristhitimAM Ave ema vicAravuM. A uparAMta lokonI TIkA, kuTuMbanA sabhyonI rukAvaTa ane khAsa to potAnA lakSyane pahoMcavA mATe dhagazano abhAva e vighno che. zahera pAsenA nAnA gAmamAM eka gRhasthanuM kuTuMba che. vaMzaparaMparAthI sAdhAraNa rIte khAdhe-pIdhe sukhI che ane vyavasAyanI dRSTie paNa saphaLa che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmarasano anubhava * 209 tADI, dArU, aphiNa, sigAreTa tathA bIDInA vyavasAyamAM te sAruM raLato. pote sArA sagRhasthanI pratiSThA prApta karelI. Avaka ghaNI vadhatI cAlI; eTale potAnI pratiSThA, dhaMdhAnI jAherAta e baMnene dhyAnamAM rAkhIne e gRhastha potAnI Avakano thoDo bhAga sArA sAhityaprakAzanamAM kharcavA lAgyo. A rIte te gRhastha dAnavIra tathA dharmavIranI bhUmikA sudhI pahoMcI gayo. tenAM puNya pAMzarA haze ke eka vAra tene eka saMta puruSa bheTI gayA, jeo taddana niHspRha ane manuSyamAtranA ja nahIM paNa prANImAtranA sAcA hitaiSI, tyAgI, tapasvI ane anivArya evI ochAmAM ochI jarUriyAto dharAvanArA ane anukULatA maLe tyAM zarIrazrama dvArA e jarUriyAtone pahoMcI vaLanArA hatA. A saMtane jotAM ja pelA gRhasthanA manamAM temanA tarapha AkarSaNa jAmyuM. emaNe e saMtane potAnA ghera AvavA vinaMtI karI. saMta to A vyaktinuM mana joIne tene tyAM javA lAgyA. gharamAM pesatAM ja saMta A bhAInA vyavasAyane samajI gayA, paNa kAMI bolyA nahi. ghara ghaNuM moTuM, phaLiyuM vizeSa vizALa, nokaracAkaroya ghaNA, gAya vagerene bAMdhavAno vADo paNa moTo, kuTuMbI paNa moTI saMkhyAmAM-baheno, bhAIo, chokarA tathA chokarIo; e saue saMtane AvatA joyA ke tarata vinayapUrvaka temane praNAma karyA. gAyonA vADA pAsenI eka anukULa oraDImAM saMte potAno utAro karyo, ane vahelI savAre prArthanA vagereno krama temaNe zarU karyo. sAMje prArthanA tathA bhajana ane dharmAcaraNanI yogyatA vagere bAbatonI carcA zarU karI dIdhI-koI vyaktine upadeza ApatA hoya e rIte nahIM, paNa mANasa potAno vikAsa zI rIte karI zake che e daSTie. saMta pote roja zeThanuM AkhuM ja AMgaNuM vALyA pachI ja zeThane tyAMthI bhikSA letA.zeThanA kuTuMbanA beThADu ane ArAmI tathA eka rIte vilAsI ALasu bairAMone bhAre zaramAvAnuM AvyuM. chokarA-chokarIo to kAmamAM khuzIthI joDAI gayAM ane pachI Aste Aste khuda zeThanAM patnI vagere kAmamAM rasa levA lAgyAM. saMte joyuM ke A loko bhaMgI pAse saphAI karAve che, paNa tenA tarapha tiraskAra, anAdara ane amAnavIya vRtti rAkhe che. A paristhitine TALavA saMte koI upadeza na karyo, paNa ekavAra bhaMgInI sAthe saMta paNa sApha karavAnI pravRttimAM joDAI gayA. A joIne zeThane, zeThANIne tathA temanA AkhA kuTuMbane bhAre AMcako lAgyo. saMtane e khyAlamAM AvI gayuM eTale Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 - saMgIti sAMje jyAre prArthanA thaI ane temAM gItAnA zloko bolAvA lAgyA tyAre saMte kahyuM ke, "zUni vaiva RpA paMhitA: samazanaH kUtarAmAM ane caMDALamAM vivekI puruSo samadarzI hoya che; eTale je darajajo ApaNo che te ja darajajo bhaMgI vagereno paNa che. eTale temanuM apamAna karavuM e temanAmAM rahelA paramezvaranuM ja apamAna che." atyAra sudhI to A kuTuMbe ghaNI dharmavANI sAMbhaLI kADhelI. paNa A anokhI anubhavavANI sAMbhaLI saunAM hRdaya-kamADa khUlI gayAM ane pachIthI bhaMgI, DheDa vagerene potAnA mAnava bhAI tarIke te AkhuM kuTuMba samajavA lAgyuM. ane khImalo ke khamalIne badale khImAbhAI ke khImIbahena evAM vacano temane mATe vaparAvA lAgyAM. saMte joyuM ke kuTuMba saraLa che, yogya che paNa tene mArga batAvanAra koI maLyuM nathI. saMtane Abe beeka mahinA to thaI gayA. teTalAmAM teo zeThanA vyavasAya ane temAM cAlatI aneka gerarItiothI paricita thaI gayA hatA. eka vAra avasara joIne saMta emanI pAse pahoMcI gayA. ane temano A dhaMdho paramezvaranuM kevI rIte bhayaMkara apamAna karanAro che e vAta ja madhura bhASAmAM ane namratApUrvaka samajAvI, tathA A dhaMdhAne lIdhe hajAro manuSyo A vyasanamAM phasAyAM che, temAMnAM keTalAMka to khAMsI, kSaya ane kensaranA rogamAM sapaDAyA che te sacoTapaNe samajAvyuM. - saMte kahyuM ke "tamane ema lAgaze ke dAnadharma karatA raho cho tathA ghare sAdhusaMtone bolAvI temano satkAra karI dharmavyAkhyAno paNa karAvatA raho cho eTale A dhaMdhAnuM pApa dhovAI jAya che. paNa zeThazrI, tamArI dharmapravRttio to tamArA dhaMdhAnI jAherAtamAtra che. jo tamane dharmazravaNa gaLe UtaryuM hoya to tame A dhaMdho choDI bIjA dhaMdhAmAM-eTale khetImAM ke prAmANika vepAramAM joDAI gayA hota." saMta tathA zeTha eka vAra majUralattAmAM pahoMcyA, jayAM loko tADI, dArU tathA aphINanA ane bIDI tathA sigAreTanA bhAre vyasanI hatA. nAnAM nAnAM chokarAMo paNa bIDI-sigAreTanAM ThUMThAM vINIvINIne cUsyA kare. saMte majUronI e galI ghaNI gaMdI joIne sAvaraNo hAthamAM laIne sApha karI nAkhI ane jyAM Thera Thera baLakhA vagere gaMduM paDeluM tyAM dhovAya tyAM dhoI nAkhyuM ane bIje badhe rAkha ke mATI nAkhI dIdhI. potAnA dhaMdhAe kevo anartha pedA karelo che te badhuM zeThe Aje ja narI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmarasano anubhava 0 211 AMkhe joyuM. rastAmAM te kahevA lAgyA ke "mahArAja, maMdiromAM dara varase hajAro rUpiyA dAna ApuM chuM, pAMjarApoLa tathA dharmazALAnAM phaMDomAM paNa rUpiyA bharato rahuM chuM. zuM A badhuM saphaLa nahIM thAya ?" saMta kahe ke "e tamArA dhaMdhAnA phelAvAmAM vizeSa saphaLa che. dayAdharma paNa pAMjarApoLa vagere dvArA thAya kharo, paNa tame joyuM ne ke e dAnanI pravRtti TakAvavA keTalI badhI mAnavahAni thAya che. bhAI, tamane khabara che ke devanA janma karatAM mAnavajanmane uttama kahela che; kema ke eka mAnavajanma ja evo che jemAM aneka saguNo keLavI zakAya che ane e dvArA potAnA jIvanano tathA kuTuMba ane samAjanA jIvanano paNa vikAsa sAdhI zakAya che ane bhAvi janmamAM paNa e ja saMskAra sAthe Ave che, jethI dhIre dhIre paramezvaranI pAse pahoMcI tenA rUpamAM samAI javAnuM phaLa maLe che ane pUrNa zAMti prApta thAya che." vAta zeThane gaLe barAbara UtarI gaI, paNa have karavuM kevI rIte? kuTuMba moTuM, ArAma ane vilAsanI Tevo pesI gaI hatI, ane pAcho bhAIo sAtheno badho saMyukta vyavahAra. paNa zeTha bhAre catura, aMtaramAM vivekI ane vicakSaNa hatA. temaNe sauthI pahelAM potAnA mananI A vAta potAnI patnIne kahI. tene paNa vAta gaLe UtarI gaI. pachI potAnA moTA chokarAone samajAvI. teo paNa potAnA pitAne pagale cAlavA tatparatA batAvavA lAgyA. ane chevaTe potAnA nAnAmoTA traNa bhAIone ekAMtamAM bolAvIne potAnI je mAnasika paristhiti thayelI che ane pote joyelo ane potAnA dhaMdhAne lIdhe thayelo te naryo adharmamaya AcAra temane samajAvyo. bhAIo samajI to gayA; paNa A ArAma, vilAsa ane svacchaMda kema chUTI zake? traNa bhAIoe maLIne kahyuM ke "moTAbhAI saMtanA pAzamAM AvI gayA che mATe e saMtane ja ahIMthI bhagADo." paNa zeThano evo prabhAva ane dhAka hatAM ke teo saMtane to kazuMya na kahI zakyA, paNa potAnA bhAIthI teo chUTA paDI gayA ane bhAIne bhAge je kAMI AvatuM hatuM te temane ApI dIdhuM. have zeThe chokarAone potAnI jIvanacaryA ane khetInI pravRtti vize cokhavaTathI samajAvyuM. eTale traNa chokarAmAMthI mAtra eka ja chokarAe sAtha ApavAnuM nakkI karyuM. eTale bIjA be chokarAone zeThe temane bhAge AvatI saMpatti vaheMcI ApI. chevaTe zeTha, zeThANI ane eka chokaro tathA chokarI e baMgalAmAMthI vidAya laI sArA pADozIvALA lattAmAM pote samAI zake evA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 * saMgIti eka nAnA paNa cokhkhA gharamAM jaI goThavAI gayAM ane potAno jUno dhaMdho sadaMtara choDI dIdho ane have temanI prArthanA, gItApATha ane bIjAM dAnadharma rasamaya bane che ema temaNe anubhavyuM, je vighno hatAM temane zAMtithI dUra karyA ane tamAma manuSyone mitravat samajavAno abhyAsa karavA sAthe hRdayane karuNApUrNa banAvyuM ane pratyakSa rasa ApanAra dharmano anubhava karavA lAgyA. mANasa game te dharmanA anuyAyI hoya ane te dharmane anusaratAM game te jAtanAM karmakAMDo karavA tarapha vaLela hoya to paNa je koI potAnA dharmanuM svarUpa samaje, vicAre ane teno parama artha dhyAnamAM le to jarUra kharA arthamAM eTale bIjA arthamAM samAjavAdI banI zake. ahiMsAno artha ja samAjavAda che. paNa Aje to ahiMsAne mAnanAra potAne anukULa evI ahiMsAnI vyAkhyA mAne che. e gharanA dareka putraputrIne paNa moTara joIe, dhana joIe moTo judo baMgalo joIe. A sagavaDone anukULa ahiMsAno artha meLavelo che ane e rIte samAjavAdInI vyAkhyA paNa potAne anukULa evI goThavelI che. zuM vaiSNava, zuM jaina, zuM bauddha, zuM islAmI, zuM yahUdI, zuM pArasI, zuM zIkha vagere dharma ahiMsApradhAna nathI? paNa mANasanI evI caturAI che ke te potapotAnA dharmanA vicArane potAnI marajI pramANe ghaTAvavA maMDyo che, ane dharmaguruo paNa lokone AdhIna hovAthI e bAbata cUM ke cAM karatA nathI, paNa jema loko kahe che tema teo temAM sAtha ApavA moTe bhAge taiyAra hoya che. jo dharmaguruo lokAdhIna na hota, potAnI AjIvikAmAM zarIrasakhane vaLagI rahyA na hota. to A sthiti kadI na Avata. paNa lokonI peThe dharmaguruo paNa sAmAnya mANasanI koTithI AgaLa jaI zakyA nathI. jema vizvanAthanuM maMdira che tema vizvanAthanI baeNnka paNa UbhI karavAmAM koI vAMdho nathI. eTale kharI rIte dharmarasano anubhava karavo hoya to pelA saMtanA jevA saMto dezamAM TheraThera ghUmatA rahevA joIe ane pelA zeThanI jema potAnA aMtaramanane DhaMDhoLIne samajanArA tathA jIvanamAM kharuM parivartana lAvanArA mANaso hovA joIe. to ja samAjavAda ke dharmano rasa anubhavI zakAya. nahIM to bolI bolIne lokone bhramamAM nAkhavAno ane potAno ja svArtha sAdhavAno je dhaMdho hajAro varasathI cAlato Avela che, phAlela tathA phUlela che tema ja cAlatuM rahevAnuM ane "garIbAI haTAvo'nI bUmo sAMbhaLyA karavAnI. - akhaMDa AnaMda, julAI - 1971