Book Title: Dharmni ane Ena Dhyeyani Pariksha
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249160/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI ane enA dhyeyanI parIkSA [ 9 ] keLavaNI sUryanA prakAza jevI che keLavaNI e sUryanA prakAza jevI che. e mAtra khIjI vastunA ja adhakAra khaseDI satASa nathI pakaDatI, paNa e te potAnA uparanA aMdhakArane paNa sAMkhI nathI zakatI. kharI vAta to e che ke kaLavaNI peAtAnA svarUpa ane potAnAM badhAM ja aMge viSetI bhramaNAe ke aspaSTatAe sahI nathI zakatI--tenA A eka ja baLane lIdhe te bIjA viSayo upara paNa prakAza pheMkI zake che. kuzaLa cikitsaka peAtAnuM darada prathama ja pArakhe che, ane tethI ja te bIjAnA rAgonI cikitsA anubhavasiddha baLathI kare che. mekolenI prasiddha miniTa pramANe hindustAnamAM zarU thayela kArakunI aMgrejI zikSaNe prathama peAtAnA viSenI bhramaNAe samajavA ne dUra karavA mAthuM UMcakaryuM ane sAthe sAthe e ja zikSaNe dharma, itihAsa, samAja, rAjakAraNa Adi khIjA zikSaNanA viSaye upara paNa navI rIte prakAza nAkhavA zarU karyAM. je viSayanuM zikSaNa apAvuM zarU thAya che teja viSayanI, enA zikSaNane lIdhe vicAraNA jAgRta thatAM, aneka dRSTie parIkSA paNa thavA lAge che, jyAM dhama tyAM vicAraparIkSA hoya ja dhatA pitA, etA mitra ane enI prajA e badhu vicAra ja che. vicAra nahAya. temAM dharmanI utpatti na ja saMbhave. dharmanA jIvana ane prasaraNa sAthe vicAra hAya ja che. je dhama vicAra na pragaTAve ane na pA2e te peAtAnA AtmA ja gumAve che; tethI dharma viSe vicAraNA ke parIkSA karavI tene jIvana ApavA barAbara che. parIkSAnI paNa parIkSAo cAle te pariNAme e lAbhakAraka ja che. parIkSAne paNa bhayanAM adhanA saMbhave che. jyAM Apakhuda sarakArI tantra haiyuM ane keLavaNInI mImAMsAthI e tantrane dhakko lAgavAne saMbhava haiAya tyAM evI samAlecanA sAme kAyado ane peAlIsa jelanuM dvAra khatAvatAM UbhAM hoya che. e Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] darzana ane ciMtana dhamaparIkSAnAM bhayasthAne dharmanI parIkSAne sabhAge evo bhaya nathI e kharuM, chatAM enAM bhayasthAne judI jAtanAM hoya che. parIkSAmAM pUrI vicArazakti na hoya, vicArazakti hoya chatAM samatalapaNuM sAcavavAnuM baLa na hoya, e paNa hoya chatAM enI parIkSAnuM vyAjabI mUlya AMke evA zretAo na hoya to e parIkSAnuM bhayasthAna gaNAya. dharma jevA sUkSama ane ALa viSayanI parIkSAnuM mukhya bhayasthAna to svArtha che. je koI svArthanI siddhithI prerAI agara svArtha javAnA bhayathI prerAI dharmanI mImAMsA zarU kare che te parIkSAne nyAya ApI na zake. e vAste AvI bAbatamAM hAtha nAkhatI vakhate mANasane badhI bAjuthI banatI sAvadhAnI rAkhavI anivArya thaI paDe che je ene pitAnA vicAranuM kAMI mUlya heya te. savanI sadguNaSika bhAvanA dharmane samULavaMsa karavA IcchanAra tarIke jANItA thayela raziyana samAjavAdIone ApaNe pUchIe ke tame dayA, satya, satiSa, tyAga, prema, kSamA Adi guNono nAza karavA Icche che ? te e zuM javAba Apaze ? samAjavAdIono kaTTaramAM kaTTara virodhI paNa ema puravAra karI nahi zake ke teo uparyukta guNone lepa karavA mAge che. bIjI bAju dharmaprANa kahevAtA dharmajanene-game te paMthanA anuyAyIone-pUchIe ke tame asatya, daMbha, krodha, hiMsA, anAcAra Adi dune piSavA mAge che ke satya, triI vagerene pioSavA Iccho cho? te huM dhAruM chuM ke teo e ja javAba ApavAnA ke teo eka paNa durguNane paNa nathI karatA, paNa badhA ja saddaguNone pivavA mAge che. sAthe sAthe pelA samAjavAdIone paNa ukta durguNo viSe pUchI laIe te ThIka thaze. keIema te nahi ja kahe ke te samAjavAdIo paNa dUNe piSavA mAge che, agara te mATe badhI yojanA kare cheje dhArmika kahevAtA kaTTarapaMthI ane dharmecchedaka manAtA samAjavAdI e banne sadgaNe piSavA tema ja durguNa nivAravAnI bAbatamAM ekamata che ane sAmAnya rIte sadguNamAM gaNAtA guNe ane daNamAM gaNatA deSo viSe bannene matabheda nathI, te ahIM savAla thAya che ke ghaDapathI ane sudhAravAdI e banne vacce dharmavyANa ane dharmavicchedanI bAbatamAM je bhAre kheMcatANa, bhAre mArAmArI ne bhAre vivAda dekhAya che tenuM zuM kAraNa? e matabheda ke takarAra dharma nAmanI kaI vastu viSe che ? chatAM zAne mATe takarAra savRtti ke sattijanya guNe, je mAnasika hAI sUkSma che, tene dhama Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamanI ane enA dhyeyanI parIkSA [ pa1 paNuM viSe te matabheda che ja nahi. matabheda e dharma tarIke lekhAtAM, dharmarUpe manAtAM, ane dharmanAmathI vyavahAra pAmatAM bAhya rUpi, bAhya AcaraNe ke bAhya vyavahAra viSe che. A matabheda eka agara bIje rUpe, tIvra ke tItratararUpe, manuSyajAtinA ItihAsa jeTalo ja jUno che. sAmAnya rIte matabhedanA viSayarUpa bAhya niyamo, vidhAne ke kriyAkalApene traNa bhAgamAM vaheMcI zakAya. niyAmAM traNa jAtanA matabheda (1) vaiyaktika je niyamane mukhya saMbaMdha vyaktinI icchA sAthe che te jemake-khAnapAna, snAna AdinA niyame. koI kaMdamULane dharmanI daSTie tadana vajya mAnI e khAvAmAM adharma mAne, jyAre bIjo tene ja khAI upavAsa karavAmAM dharma mAne. eka jaNa rAta paDyA pahelAM ja khAvAmAM dharma mAne, bIjo rAtribhojanamAM adhama ja na gaNe. eka vyakti snAnamAM ja bhAre dharmamAhAtmya svIkAre, bIje snAna mAtramAM adharma lekhe, ane eTaluM badhuM nahi to koI pitAne mAnya evI zetruMjI jevI nadIo sivAyanAM jaLAzamAM dharmamAhAtma svIkAravAnI nA pADe. (2) sAmAjika : kaTalAka bAhya vyavahAre sAmAjika hoya che, je dharma tarIke lekhAya che. eka samAja maMdira bAMdhavAmAM dharma mAnI te pAchaLa pUrI zakti kharce, bIjo samAja pUrNapaNe teno virodha karavAmAM ja dharma mAne. maMdiramAM mAnanAra samAje paNa judI ane virodhI mAnyatAvALA che. eka viSNu, ziva ke rAma sivAya bIjI mUrtinA namana-pUjanamAM adharma batAve, jyAre bIje samAja e ja viNa AdinI mUrtionA AdaramAM adhama mAne. eTaluM ja nahi, paNa eka ja devanI mUrtionA nasava ke vastradhAraNa jevA svarUpamAM paNa bhAre sAmAjika matabheda che. eka ja prakAranA svarUpanI eka ja devanI namramUrti mAnanAra vacce paNa pUjAne prakAramAM kAMI che matabheda nathI. eka samAja puruSanA ekasAthe ke krame game teTalA vivAhane adharmI nathI lakhato, jyAre pAraNAmAM jhUlatI bALavidhavAnA punarlagnanA nAmamAtrathI kaMpe che. eka koma bane teTalA dUranA gemAM lagnasaMbaMdhane dhamya gaNe che, jyAre bIjI kema ane teTalA najIkanA khAnadAnamAM lagnanuM zreSThatva svIkAre che. eka samAja dharmadraSTie pazudhanuM samarthana kare che, jyAre bIje e ja dRSTie ene virodha kare che. (3) sArvajanika pravRttio keTalIka prathAo evI che ke jene saMbaMdha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para]' darzana ane ciMtana samagra janatA sAthe hovA chatAM tenA dharmapaNA viSe tIvra matabheda Ubho thAya che. atyAre koI pratyakSa AkramaNakArI duzmanonI savArIo sadbhAge ke durbhage caDI nathI AvatI, eTale evA duzmanane ThAra mAravAmAM dharma che ke adharma che e carcA kRpALu briTiza gavarmenTa baMdha karI ApaNe samaya bacAvIja lIdhe che; chatAMya oNgadeva jevA roganI savArIo UbhI ja che. te vakhate evA regonA dUta gaNAtA uMdarane mAravAmAM koI sarvajanahitanI daSTie dharma jue che, to bIjAo ene taddana adharma lekhe che. jyAM vAgha, siMha vagere kara ane jherI prANIo ke jaMtuono upadrava hoya che tyAM paNa sArvajanika hitanI daSTie ene saMhAravAmAM dhamadharmane savAla Ubho thAya che. eka varga sArvajanika hitanI dRSTie koI paNa jaLAzaya ke jAhera rastA Adine maLamUtrathI bagADavAmAM adharma lekhe che, jyAre bIjo varga e viSe taddana taTastha ja nahi paNa virodhI vartana kare che jANe ke e emAM dharma bhAnate hoya! A to mAtra thoDAka namUnAo thayA, paNa aneka jAtanA jhINAjhINuM ane moTAmeTA evA kriyAkAMDanA prakAre che ke jene eka varga bilakula dharma mAnI vaLagI rahevA Agraha kare che, jyAre bIjo varga tevA kriyAkAMDane baMdhana gaNuM tene ukhADI pheMkavAmAM ja dharma le che. A rIte dareka deza, dareka jAti ane dareka samAjamAM bAhya rUpi, bAhya vidhividhAno ane bAhya AcAre viSe dharma hovA-na havAnI dRSTie besumAra matabhede che. tethI ApaNI prastuta parIkSA uparyukta matabhedanA viSaya paranI che. , ApaNe e te joyuM ke evI bAbatomAM anAdi matabheda che ane te ghaTe tema ja vadhe paNa che. moTA bhAge lekamAM e matabhedo purajozamAM pravartatA hovA chatAM ceDAka paNa evA mANase haMmezA maLI Ave che ke jemane e matabhede sparzI ja nathI zakatA. eTale vicAravAnuM e prApta thAya che ke evuM te zuM che ke jene lIdhe AvA bahuvyApI matabhedo e thoDA gaNyAgAThayA lekIne nathI sparzatA ? vaLI je tatvane lIdhe ethA lekIne matabhedo nathI sparzatA te tattva zuM bIjAomAM zakya nathI ? ApaNe upara joyuM ke dharmanAM be svarUpa che : paheluM tAtvika, jemAM sAmAnyataH koIne matabheda nathI te saguNAtmaka; bIjuM vyAvahArika, jemAM jAtajAtanA matabhedo anivArya che te bAhya pravRtirUpa, jeo tAtvika ane vyAvahArika dharma vacceno bheda spaSTapaNe samaje che, jeo tAttvika ane vyAvahArika dharmanA saMbaMdha viSe vicArI jANe che, TUMkamAM Rtvika ane vyAvahArika dharmanA gya pRthakkaraNanI tema ja baLAbaLanI cAvI jeone lAdhI che temane vyAvahArika Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 53 dharmanI ane enA dhyeyanI parIkSA dharmanA matabhede kalezavardhaka tarIke sparzI nathI zaktA.evAM puruSa ane strIo ItihAsamAM thayAM che ane atyAre paNa labhya che. Ano sAra e nIkaLyo ke je dharma viSenI kharI spaSTa samaja hoya te kaI paNa matabheda kleza janmAvI na zake. kharI samaja hovI e eka ja kSezavardhaka matabhedanA nivAraNane upAya che. A samAjanuM tatva prayatnathI manuSyajAtimAM vistArI zakAya che, tethI evI samaja meLavavI ke keLavavI e ITa che. have ApaNe joIe ke tAtvika ane vyAvahArika dharma vacce kevA kevA saMbaMdho che ? zuddha vRtti ane zuddha niSThA nirvivAdapaNe dharma che, jyAre bAhya vyavahAranA dharmAdharmapaNAmAM matabhedo che. tethI bAhya AcAre ke vyavahAra, niyama ke rItarivAjonI dharmetA ke adharmAtAnI kasoTI e tAvika dharma nahoI zake. zuddhAzuddha niSThA para dharmAdharmane AdhAra je je prathAo, rItarivAje ne niyame zuddha niSThAmAMthI udbhavatA hoya tene sAmAnya rIte dharma kahI zakAya; ane je AcAre zuddha-niSThAjanita na hoya tene adhama kahevA joIe. ApaNe anubhavathI pitAnI jAtamAM ane sAcA anumAnathI bIjAomAM joI zakIe chIe ke amuka eka ja AcAra zuddha niSThAmAMthI kyAreka janme che te kyAreka azuddha niSThAmAMthI. vaLI eka jaNa je AcArane zuddha niSThAthI seve che tene ja bIjo azuddha niSThAthI Acare che. zuddha niSThAnAM daSTAMta je amuka varga zuddha ke zubha niSThAthI maMdira nirmANa pAchaLa paDI lokenI zakti, samaya ane dhanane temAM rekavAmAM dharma mAne te bIje varga eTalI ja ane keIka vAra ethI paNa vadhAre zuddha ke zubha niSThAthI maMdira nirmANano virodha karI e pAchaLa kharcAtA dhanajanabaLane bIjI ja dizAmAM vAparavAmAM dharma dekhe che, ane e pramANe AcarI paNa batAve che. eka varga kadAca e vidhavA bALAnA hita khAtara ja ene punarlagnane vidhi kare che to bIjo varga e bALAno adhikAra joI enA ja adhikAradharmanI dRSTie zubha niSThAthI enA punarlagnanI himAyatamAM dharma lekhe che. eka varga uMdare ke bIjA jherI jaMtuonA depane kAraNe nahi, paNa bahujanahitanI daSTie ja zubha niSThAthI tenI hiMsAnI himAyata kare, to bIjo varga bahujananA jIvanahakanI daSTie zubha niSThAthI ja tenI hiMsAne virodha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] darzana ane ciMtana karavAmAM dharma lekhe che. eTale ke, ghaNuM matabhedanA rItarivAjo ke prathAonA samarthana agara virodha pAchaLa ghaNIvAra banne pakSakAronI zubha niSThA paNa saMbhave che. azuddha niSThAnAM daSTAMta e te jANItI ja vAta che ke hajAre svArthIe mAtra potAnI aMgata svArthavRtti ane lolupa azubha niSThAne lIdhe ja maMdira ke tevI bIjI saMsthAnuM samarthana kare che, tIrthonAM mAhAtmA gAI mAtra AjIvikA calAve che. potAnI bIjI kaI svArthavRttithI ke pratiSThAnA bhUtanA nijI bhayathI prerAI, pelI vidhavAnA bhalAbUrAne viveka karyA sivAya, mAtra azubha niSThAthI enA punarlenanuM samarthana karanAra paNa jaDI Ave che; jyAre evI ja ke kadAca ethIye vadhAre azubha vRttithI punarlagnanuM samarthana karanAra paNa maLI Ave che. maghamAMsa jevA heya padArthone paNa zubha niSThAthI, prasaMgavizeSe upayogamAM levAne dharma manAya che, jyAre azubha niSThAthI ene tyAga karavA-karAvavAmAM dharma siddha na thavAnA dAkhalAo paNa ApI zakAya che. keI niyama traNe kALamAM ekasarakhe AcAraNIya rahI zake? A rIte koI paNa vaiyaktika, sAmAjika ke sArvajanika niyama ke AcAra, prathA ke rItarivAja e nathI ke jene viSe samajadAra prAmANika mANasa ema kahI zake ke amuka vyavahAra te traNe kALamAM saune mATe mAtra ekasarakhI rIte zubha niSThApUrvaka ja saMbhave che ane amuka vyavahAra te azubha niSThApUrvaka ja hovAno saMbhava che. ATalA vicArathI ApaNe nizcayanI pahelI bhUmikA upara AvI pahoMcyA ke koI paNa bAhya trata-niyama, AcAra-vicAra ke rItarivAja e nathI ke je saune mATe-samAjane mATe agara eka vyaktine mATe--haMmezAM dharmarUpa ja agara adhama rUpa ja kahI zakAya. evA vyAvahArika gaNAtA dharmonuM dharmapaNuM ke adharma paNuM e mAtra te te vyavahAra-AcaranAranI niSThA ane prAmANika samaja upara avalaMbita che. zubha niSThAthI koInA prANa bacAvavA mATe tenA upara thatA zastrAvAtane rokI paNa zakAya ane ethI paNa vadhAre sArI zubha niSThAthI bIjI vakhate enA upara e ja zastra calAvI paNa zakAya. zubha niSThAthI koIne upara zastra calAvavAnI vAta te jANItI ja che, paNa tethIye vadhAre azubha niSThAthI tene pALanAra ne poSanAra paNa hoya che. siMha ane sarpa jevAne pALI tenA svAta"ne bhoge AjIvikA karanArane koNa nathI jANatuM ? paNa ethIye Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamanI ane enA dhyeyanI parIkSA vadhAre azubha niSThAthI chokarIone pALI, pANI tenI pavitratAne bhAge AjIvikA karanAra Aje saMskRta gaNAtA samAjamAM paNa surakSita che. A badhuM eka ja sUcave che ane te e ke koI paNa vyAvahArika bAhya kriyAkAMDa agara prathAne, mAtra ene loke Acare che eTalA ja kAraNe, dharma kahI ne zakAya; agara ene bIjA leke nathI AcaratA ke nathI mAnatA agara teno virodha kare che, eTalA ja kAraNe adharma na kahI zakAya. zuM pariNAma daSTie bAhya vyavahArane dhama mAne? keTalAka dalIla kare che ke ghaNIvAra vrata niyama, kriyAkAMDe zubha niSThAmAMthI na janmyA hoya chatAM te abhyAsabaLe zubha niSThA janmAvavAmAM kAraNuM banI zake che, eTale pariNAmanI dRSTie bAhya vyavahArane dharma mAne joIe. Ane javAba aghare nathI. keIpaNa bAhya vyavahAra evo nathI ke je zubha niSThA ja janmAve; UlaTuM ghaNIvAra ema bane che ke amuka bAhya vyavahAranI dharma tarIke pratiSThA jAmatAM tene AdhAre svArthapoSaNanuM ja kArya mATe bhAge sadhAvA maMDe che. tethI ja, ApaNe joIe chIe ke, zubha niSThAthI sthapAyelI maMdira-saMsthAnI dhArmika vahIvaTI peDhIo chevaTe ApakhudI ane sattA piSavAnuM sAdhana banI jAya che. eTaluM ja nahi, paNa eka vAra dharmabhIru dRSTie dhArmika phaMDanI pAI pAIno hisAba rAkhanAra paNa e ja nANAMnA lobhamAM, prasaMga AvatAM, phasAI dhArmika karaja cUkavavuM bhUlI jAya che. zubha niSThAthI svIkArela tyAgInA vezanI pratiSThA baMdhAtAM ane tyAgInAM bAhya AcaraNanuM lokAkarSaNa jAmatAM te ja veza ane bAhya AcaraNane AdhAre azubha vRttio pijAvAnA dAkhalAo Dagale ne pagale maLe che. kaI vyakti bAhya niyamathI lAbha nathI ja uThAvatI ema na kahI zakAya, paNa bAhya niyama lAbhaprada thAya ja che e paNa ekAMta nathI. tethI jema ekAMtapaNe zuddha niSThAne koI paNa bAhya vyavahAranuM kAraNa mAnI na zakAya, tema tene ekAMtapaNe bAhya vyavahAranuM kArya paNa mAnI na zakAya. eTale kAraNanI dRSTie ke phaLanI dRSTie vyavahArane eka ja vyakti vAte agara samaSTi vAte ekAntika dharma hevAnuM vidhAna na ja karI zakAya. e ja sababa che ke jaina zAstra ane itara zAstromAM zuddha tAttvika dharmane saune ane sadAne mATe ekarUpa mAnela hovA chatAM vyAvahArika dharmane tema mAnela nathI. navA niyamathI junavANI dubhAya tenuM kema? paNa vaLI prazna thAya che ke je vyAvahArika AcAre ekAntika dharma Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas ] darzana ane ciMtana " rUpe saMbhavatA ja nathI te jyAre evA AcArano keI virodha kare che, tene sthAne anya niyama ane AcAre sthApavA mathe che, tyAre prathamanA AcArone anusaranArAonI lAgaNI kema dubhAya che ? ane e lAgaNI dubhavavI sudhAravAdIo vAste ISTa che ? javAba spaSTa che. vyAvahArika kriyAkAMDane bhramaNAthI tAvika dharma mAnI lenAra varga hamezAM mATe hoya che. teo evA kriyAkAMDe upara thatA AghAtane tAtvika dharma uparane AghAta mAnavAnI bhUla kare che. e bhUlamAMthI ja emanuM dila dubhAya che. sudhAravAdIonuM kartavya che ke pote je samajatA hoya te spaSTapaNe ghareDavAdIo sAme mUke. bhramaNa dUra thatAM ja emanI dubhAtI lAgaNI baMdha paDI tenuM sthAna satya-darzanane AnaMda leze. deva, guru, dharma to jaina paraMparAmAM tAtvika dharma traNa taromAM samAyelo manAya che. deva, guru ane dharma. AtmAnI pUrepUrI nirdoSa avasthA e devata; evI nirdeutA prApta karavAnI sAcI AdhyAtmika sAdhanA e gurutatva; ane badhI jAtane vivekI yathArtha saMyama te dharmatattva. A traNa tane jainatvane AtmA kahevuM joIe. e tane sAcavanAra ane piSanAra bhAvanAne enuM zarIra kahevuM joIe. devatattvane sthUla rUpa ApanAra maMdira, emAMnI mUrti, enI pUjA-AratI, e saMsthA nabhAvavAnAM AvakanAM sAdhane, tenI vyavasthApaka piDhIo, tIrthasthAne e badhuM devatatvanI piSaka bhAvanArUpa zarIranAM vastra ane alaMkAra jevuM che. e ja rIte makAna, khAnapAna, rahevA AdinA niyama ane bIjA vidhividhAna e gurutatvanA zarIranAM vastra ke alakAre che. amuka cIja na khAvI, amuka ja khAvI, amuka pramANamAM khAvI, amuka vakhate na ja khAvuM, amuka sthAnamAM amuka ja thAya, amukanA pratye amuka rIte ja varatAya, ityAdi vidhiniSedhanA niyamo e saMyamatatvanA zarIranAM kapaDAM ke ghareNAM che. AtmA, zarIra, tenAM aMga vagereno paraspara saMbaMdha AtmAne vasavA, kAma karavA, vikasavA vArate zarIranI madada anivArya che. zarIra vinA te kaze vyavahAra siddha karI na zake. kapaDAM paNa zarIrane rakSe che. alaMkAre enI zobhA vadhAre che. paraMtu dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke eka ja AtmA hovA chatAM enA anAdi jIvanamAM zarIra eka nathI hotuM. pratikSaNe te badalAya che-e vAta manamAM na laIe teya junA zarIrane Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI ane enA theyanI parIkSA [pa7 svIkAra AtmajIvanamAM anivArya che. kapaDAM zarIrane rakSaNa Ape, paNa te rakSaNa Ape ja e ekAMta nathI. ghaNIvAra kapaDAM UlaTAM zarIranI vikRtinA kAraNa banavAthI tyAjya bane che ane rakSaNa Ape tyAre zarIra upara - kapaDAM kAMI eka eka nathI rahetAM. zarIra pramANe kapaDAM nAnAmeTAM karAvavAM ane badalavAM paDe che, e vAta te jANatI che ja; paNa sarakhA mApanuM kapaDuM paNa meluM jUnuM ke jaMtumaya thatAM badalavuM paDe che, sApha karavuM paDe che. tadana kapaDA vinA paNa zarIra nIga rahI zake che. UlaTuM e sthitimAM vadhAre nIrAgapaNe ane svAbhAvikapaNuM zAstramAM manAyeluM che. tethI UlaTuM, kapaDAne saMbhAra Arogyano nAzaka ane bIjI aneka rIte nukasAnakAraka paNa siddha thaye che. ghareNane to zarIranI rakSA ke puSTi sAthe kaze ja saMbaMdha nathI; e te mAtra taraMgI ane kSaNe kSaNe badalAtA zekhanI gaNyAgAMThayA lekenI mAnItI vastu che. kapaDAM ane ghareNuM karatAM jene AtmA sAthe vadhAre nikaTa saMbaMdha che ane jene saMbaMdha anivArya rIte jIvanamAM Avazyaka che te zarIranI bAbatamAM paNa dhyAna kheMcavA jevuM che. zarIranAM aneka aMgamAM hadaya, magaja, phephasAM jevAM dhruva aMge che ke jenA astitva upara ja zarIranA astitvane AdhAra che. emAMthI koI aMga gayuM ke jIvana samApta. paNa hAtha, paga, kAna, nAka Adi agatyanAM age chatAM te dhruva nathI. temAM bagADa ke anivArya deSa utpanna thatAM tene kApamAM ja zarIranuM astitva samAyeluM che. AtmA, zarIra, tenAM dhruva-adhruva aMge, vastra, alaMkAre e badhAne pArasparika zo saMbaMdha che. teo ekabIjAthI keTale dUra ane keTale najIka che, kayuM anivArya rIte jIvanamAM jarUrI che ane kyuM nahi, e vicAra je karI zake tene dharmatatvanA AtmA, tenA zarIra ane tenAM vastrAliMkAra rUpa bAhya vyavahAro vacce pArasparika saMbaMdha, temanuM baLAbaLa ane temanI kiMmata bhAgye ja samajAvavI paDe. dharmanAzanI beTI bUma atyAre jyAre keI dharmanAM kapaDAM ane ghareNArUpa bAhya vyavahArane badalavA, temAM kamI karavA, sudhAro karavA ane nakAmA hoya tene cheda 'uDADavAnI vAta kare che tyAre eka varga bUma pADI UThe che ke A te deva, guru, dharma tavane uccheda karavAnI vAta che. A varganuM bumarANuM eka bALaka ane yuvatI jevuM che. bALakanA zarIra uparanAM melAM ane nukasAnakAraka kapaDAM utAratAM te mane mArI nAkhe evI bUma pADI UThe che. potAnuM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] darzana ane ciMtana saurya poSavAthI ke vArasAgata cAlI AvatI bhAvanAthI sAcavI, vadhArI ane samArI rAkhelA vALa, jyAre tenA mULamAM koI bhAre saDANa UbhuM thatA kApavAmAM Ave ane te vakhate pelI yuvatI "mane mArI nAkhI" ke "kApI nAkhI" evI vALa-moha-vaza bUma pADe, tenA jevI bUma pilA dharmarakSakenI nathI lAgatI zuM ? prazna thaze ke zuM tAtvika ane vyAvahArika dharmane saMbaMdha tema ja tenuM baLAbaLa, ghaDapathI vidvAna gaNatA AcAryarAje nathI jANatA ? je temanuM bumarANa sAcuM hoya te javAba e che ke kAM te te nathI jANutA, ane jANe che te evA asahiSNu che ke tenA AvezamAM samatalapaNuM gumAvI bAhya vyavahAranA parivartanane tAttvika dharmane nAza kahevAnI bhUla karI bese che. mane pitAne to AvA bumarANanuM kAraNa e ja lAge che ke jyAre jIvanamAM tAtvika dharma rahe ja nathI ane vyAvahArika dharmanI bAdhAyelI lepratiSThA tema ja te pratyenI lokabhakita upara, kazA paNa tyAga arpaNa sivAya, keI paNa jAtanI kartavya-javAbadArI sivAya, sukhI ane edI jIvana gALavAnI Teva paDI jAya che tyAre e jIvana ane e Teva bacAvavA khAtara ja sthUladarzI lekene choDI mUkI hehA karavAnuM temane nasIbe jAye-ajANaye AvI paDe che. beTI bUma mAranArane zikhAmaNa ghare paMthI dharmAcAryo ane dharmapati eka bAju pitAnA dharmane trikALAbAdhita, zAzvata kahI sadAvruva mAne che ane bIjI bAju keIpitAnI mAnyatA viruddhanA vicAre pragaTa kare ke tarata ja dharmano nAza thayAnI bUma pADI UThe che. A ke vadavyAghAta ! tevA vidvAnane kahuM chuM ke je tamAre dharma trikALAbAdhita che to sukhe soDa tANuM sUI rahe, koIne game tevA prayatna chatAM emAM raMca mAtra paNa tamAre mane phera paDavAne che ja nahi; ane jo tamAre dharma vidhInA vicAramAtrathI nAza pAmavA jeTale A ke komaLa che to tamArA hajAra cokIpaherA chatAM te nAza pAmavAne ja; kAraNa, vidhI vicAra koI ne koI dizAmAMthI thavAnA to kharA ja. eTale tame dharmane trikALAbAdhita mAne agara vinazvara mAne, paNa tamAre vAte te badhI sthitimAM hAhA karavAne prayatnamAtra nakAme che. dharmanA dayanI parIkSA paNa dharmaparIkSA sAthe anivArya rIte saMkabAyelI che ja. tethI have e uttarArdha upara AvIe. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI ane enA dhyeyanI parIkSA [pa dareka dezamAM peAtAne Astika mAnanAra-manAvanAra varga, cArvAka jevA kevaLa haleAkavAdI agara mAtra pratyakSasukhavAdI lAkene kahetA Avyo che ke,. tame nAstika che, kAraNa, tame vartamAna janmanI pelI pAra kAInuM astitva mAnatA na heAvAthI karmoMvAda ane temAMthI phalita thatI baMdhI naitika-dhArmika javAbadArIone inkAra karI che. tame mAtra vartamAna vananI ane te paNa potAnA ja jIvananI sagavaDiyA TUMkI dRSTi dharAvanAra hoI sAmAjika ane AdhyAtmika dISa zitAvALAM javAbadArInAM baMdhanonI upekSA karI che, tene inkAra karI che ane tema karI mAtra pAralaukika ja nahi paNa ahika jIvana sudhdhAMnI suvyavasthAnA laga karI che. vAste tamAre mAtra AdhyAtmika hita khAtara ja nahi, paNa laukika ane sAmAjika hita khAtara paNa nAstikatAmAMthI bacI javuM joI e.' A prakAranA Astika gaNAtA vargo, mAtra pratyakSavAdI cArloka jevA leke pratye AkSepa agara upadeza che, e vAta sau. kAI jANe che. A uparathI ka-siddhAntavAdI kaheA, AtmavAdI kA agara paraleAkavAdI kaheA, temane zA siddhAnta che te ApoApa spaSTa thaI jAya che. siddhAntavAdIe vyavahArane lagaDo na karavA ghaTe kavAdInA siddhAnta evA che ke vana e mAtra va mAna janmamAMja pUruM nathI thatuM; e to pahelAM paNa hatuM ane AgaLa paNa cAlavAnuM. kAI paNa sAruM ke narasuM, sthUla ke sUkSma, zArIrika ke mAnasika evuM pariNAma jIvanamAM nathI udbhavatuM ke jenuM bIja te vyaktie vamAna ke pUrva janmamAM vALyuM na hoya. evuM eka paNa sthUla ke sUkSma, mAnasika, vAcika kaeN kAyika karma nathI ke je A kaeN para janmamAM pariNAma utpanna karyo sivAya vilaya pAme. kavAdInI dRSTi dIrgha eTalA mATe che ke te traNe kALane sparze che; jyAre cArvAkanI dRSTi dIrgha nathI, kemake te mAtra vartamAnane sparze che. kuvAdanI A dIrdha dRSTi sAthe tenI vaiyaktika, kauTuMbika, sAmAjika ke vizvIya javAmdArI ane naitika dhaneAmAM, cArvAkanI alpa dRSTimAMthI kRlita thatI javAbadArI ane naitika adhane karatAM, meTA phera paDI jAya che, je A phera barAbara samajavAmAM Ave ane tenA aMza paNa jIvanamAM Utare to tA. kavAdIonA cArvAka pratye AkSepa sAcA gaNAya ane cArvAkanA dhama dhyeya karatAM kavAdInuM dhama dhyeya unnata ane grAhya che ema jIvanavyavahArathI batAvI zakAya.. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ane ciMtana ApaNe have jovAnuM e che ke vyavahAramAM karmavAdIo cArvAkarSathI karatAM keTalI caDhiyAtI rIte jIvI batAve che, teo cArvAkapaMthI karatAM potAnA saMsArane keTaluM vadhAre sAre ane vadhAre bhavya banAvI ke racI jANe che? carcAmAM eka pakSa bIjAne game te kahe che tene kaI rokI zakatuM nathI. UtaratA ane caDiyAtApanI kasoTI jIvanamAMthI ja maLI rahe che. cArvAkapaMthI TUMkI dRSTine lIdhe paraloka na mAne tethI teo pitAnI Atmika javAbadArI ane sAmAjika javAbadArIthI bhraSTa thaI mAtra potAnA ehika sukhanI TUMkI lAlasAmAM ekabIjA pratyenI sAmAjika javAbadArIo adA na kare tethI vyavahAra laMgaDe bane. ema bane ke cAvakapaMthI pitAne phAve tyAM bIjA pAsethI sagavaDa laI le, mAbApane vArase pacAvI le, sudharAIkhAtAnI sagavaDe bhogavavAmAM jarAya pAchI pAnI na kare, sAmAjika ke rAjakIya lAbhane leza paNa jatA na kare, paNa jyAre e ja mAbApane piSavAne savAla Ave tyAre AMkha ADA kAna kare, sudharAIkhAtAne kaI niyama pALavAnuM pitAne zira Ave tyAre game te bahAne chaTakI jAya, sAmAjika ke rASTrIya Apatti vakhate kAMI karavAnuM prApta thatAM te, peTamAM dukhavAnuM bahAnuM karIne nizALathI bacI janAra bALakanI piThe, koIne koI rIte chaTakI jAya ane e rIte potAnI cArvAkadaSTithI kauTuMbika, sAmAjika ane rAjakIya badhAM jIvanane laMgaDuM banAvavAnuM pApa kare. A enI cAkatAnuM duSpariNAma. have ApaNe paralakavAdI Astika kahevaDAvatA ane pitAne vadhAre zreSTha mAnatA varga tarapha vaLIe. karmavAdI paNa pitAnI kauTuMbika, sAmAjika ane rAjakIya badhI ja javAbadArIothI chaTakatA dekhAya to enAmAM ane cAkamAM phera zo rahyo ? vyavahAra banee bagADyo. ApaNe joIe chIe ke keTalAka svasagavaDavAdI pitAne khullAmAM khullA cArvAka kahI prApta javAbadArIo pratye taddana durlakSa kare che, paNa sAthe ja ApaNe joIe chIe ke karmavAdI paNa prApta javAbadArIo pratye eTalI ja bedarakArI seve che. buddhimAM paralokavAda svIkAryA chatAM ane vANImAM uccAravA chatAM paralekavAda e mAtra nAmane ja rahyo che. AnuM kAraNa paralokavAne dharmanA eyamAM sthAna ApyA chatAM tenI gerasamajUtI e che. cArvAkanI gerasamaja TakI daSTi pUratI kharI, paNa paralokavAdInI gerasamaja bevaDI che. te vade che dIrdhadaSTi jevuM ane varte che cArvAka jevuM eTale ekane ajJAna che te bIjAne viparyAsa che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI ane enA dhyeyanI parIkSA [ 21 vipasanAM mAThAM pariNAma A viparyAsathI paralokavAdI potAnA AtmA pratyenI sAcuM vicAravA. tema ja vicAra pramANe pitAne ghaDavAnI jvAbadArI te nathI pALa, paNa jyAre kauTuMbika ke sAmAjika vagere javAbadArIo upasthita thAya che tyAre-vartamAna janma kSaNabhaMgura che, emAM koI kAryanuM nathI, sau svAthI maLyAM che, meLA vIkharAvAne te khare ja, bhAgyamAM lakhyuM haze tene kaNa bhUle ? bIjo te bIjAne zI rIte sudhAravAne? pitAnuM hita sAdhavAnuM sva hAthamAM che, evuM hita paraloka sudhAravAmAM che, paralekane sudhAravA badhuM ja prApta thayeluM pheMkavuM joIe, ityAdi vicAramALAmAM paDI-paralekanI dhUnamAM e javAbadArIone ukhe che. e evI ekataraphI dhUnamAM bhUlI jAya che ke tenA paralekavAdanA siddhAnta pramANe te tene vartamAna janma paNa palaka ja che ane tenI AgalI peDhI e paNa paraloka ja che; pitAnA sivAyanI sAmenI vartamAna sRSTi paNa pahelekane eka bhAga ja che. e bhUlanA saMskAre karmavAda pramANe tenI sAthe javAnA ja. jayAre te koI bIjA lekamAM avataraze ke vartamAna lekamAM paNa navI peDhImAM janma leze tyAre tene paraloka sudhAravAne ane badhuM vartamAna pheMkI devAne saMskAra pAcho jagaze. vaLI te ema ja kahevAne ke paraleka e ja dharmanuM dhyeya che. dharma to paraleka sudhAravA kahe che, vAte aihika sudhAraNumAM ke ahika javAbadArIomAM mAtra baddha thaI javuM e to dharmadroha che. ema kahI te, prathamanA hisAbe paleka paNa atyAranA hisAbe vartamAna janmane uvekhaze ane vaLI bIjA ja paraleka ane bIjA ja janmane sudhAravAnI dhUnamAM gAMDo thaI dharma tarapha DhaLaze. ene pariNAme-e saMskArane pariNAme-vaLI prathama mAnele paraleka tene vartamAna janma banaze, tyAre pAcho te te dharmane paraloka sudhAravAnA dhyeyane vaLagI e prApta thayela paralokane uvekhaze ane bagADaze. Ama dharmanuM dhyeya paraloka che e mAnyatAnI paNa gerasamajanuM pariNAma te cArvAkanA pakavAdanA asvIkAra karatAM bIjuM AvavAne saMbhava ja nathI. kellAMka udAharaNe. A aTakaLa vadhAre paDatI che ema kaI rakhe mAne. ApaNe udAharaNa vAste dUra javAnI jarUra nathI. jaina samAja Astika gaNAya che. te karmavAdI che. paraleka sudhAravAno teno dAve che. te pitAnA dharmanuM dhyeya paraloka, sudhAravAmAM ja pUruM thAya che, ema garvathI mAne che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] darzana ane ciMtana paNa ApaNe je jaina samAjanI pratyeka pravRttine bArIkIthI abhyAsa karIzuM te ApaNane dekhAze ke te paraloka te sAdhI zakato ja nathI; vadhArAmAM cArvAka jeTale Ihaloka paNa sAdhI zakato nathI. eka cArvAka musAphara gADImAM beThe. teNe pitAnI pUrI sagavaDa sAcavavA bIjAnI sagavaDanA bhAge bIjAo upara vadhAre agavaDa mUkIne potAnI sITa pUrepUrI, UlaTI kAMIka vadhAre, meLavI. thoDIvAra pachI UtaravAnuM che, e jagyA javAnI che, enI ene kAMI paDI na hatI. bIjI vAra, bIje prasaMge paNa e mAtra potAnI sagavaDanI dhUnamAM rahetA ane bIjAnA sukhane bhege sukhethI saphara karato. bIjo peseMjara paralakavAdI jena jevo hato. tene jagyA te maLI, kAMI joIe tethI vadhAre paNa, chatAM hatI te gaMdI. eNe vicAryuM: hamaNAM to UtaravuM che, pachI koNa jANe bIjo koNa Avaze. calAvI le. saphAInI mAthApheDa nakAmI che. emAM vakhata gALavA karatAM arihaMtanuM nAma ja na laIe, ema vicArI teNe e ja gaMdI jagyAmAM vakhata gALyo. bIje sTezane Dabo badalAtAM bIjI jagyA maLI. te hatI te cAkhI, paNa bahu ja saMkaDAzavALI, prayatnathI mokaLAza karI zakAya tema hatuM, paNa bIjA tophAnIo sAthe vAdavivAdamAM UtaravuM e paralekanI mAnyatA viruddha hatuM. tyAM vaLI paravAda AvyA : bhAI rahevuM che te thoDuM, nakAmI mAthAphoDa zAne? ema karI tyAM paNa arihaMtanA nAmamAM vakhata gALyo. enI lAMbI ane ghaNuM divasanI relanI agara vahANunI badhI ja musApharImAM jyAM sagavaDa maLI ke agavaDa, sarvatra ene kAMI karavAnuM Ave tyAM ene paralakavAda ene hAtha pakaData ane ISTasmaraNa mATe bhalAmaNa kare. ApaNe A banne pravAsIonAM citro haMmezA joIe chIe. zuM A uparathI ema kahI zakAze ke pelA cArvAka karatAM bIje paralakavAdI peseMjara caDiyAta ? eke TUMkI dRSTithI badhA pratyenI javAbadArIono bhaMga karI chevaTe svasagavaDa te sAdhI ane te paNa TheTha sudhI, jyAre bIjAe prayatna ryA sivAya sagavaDa maLI tyAre rasapUrvaka ene AsvAdI, paNa jyAre jyAre potAnI sagavaDa vAste ane bIjAnI agavaDa dUra karavA prayatna karavAne prasaMga Avyo tyAre tyAre paraleka ane AgaLanuM zreya sAdhavuM, e narI bhramaNamAM rahI cAvaka karatAM vadhAre javAbadArIone teNe bhaMga karyo. A kAMI rUpaka nathI, pratidina dekhAtA vyavahAranI vAta che. chokare umare pahoMce ane jyAre mAbApane vArase meLavavAno hoya tyAre te mATe talapApaDa thaI jAya. paNa mAbApanI sevAne prasaMga AvatAM ja tenI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI ane enA dhyeyanI parIkSA [ 63 sAme paralakavAdIono upadeza zarU thAya--are, gAMDA! AtmAnuM te karI le. mAbApa e te ALapaMpALa." e bhAI pachI nIkaLe paraleka mATe ane tyAM pAchuM e ja binajavAbadArInuM anavasthAcakra cAlavuM zarU thAya. bIje yuvaka sAmAjika javAbadArIo tarapha DhaLatuM hoya tevAmAM paralokavAdI guru tene kahe : "are, nAtajAtanA geLa teDI ene vizALa banAvavAnI vAtamAM paDyo che, paNa kAMI AtmAnuM vicAryuM? paraloka bhaNuM te che. AvI ALapaMpALamAM zuM pharyo che ?" pele yuvaka gurune pagale na jAya teya bhramaNAmAM paDI hAthamAM lIdhela kAma choDI deto dekhAya che. eka bIje yuvaka vaidhavyanI vAre dhAI pitAnI badhI saMpatti ane badhI lAgavagane upaga punarlagna vAste karato hoya yA aspRzyone apanAvavAmAM ane aspRzyatA nivAravAmAM karate hoya tyAre Astikaratna guru kahe-"are, viSayanA kIDA, AvAM pApakArI lagnanA prapaMcamAM paDI, paraleka kAM bagADe che ?" bicAre te bharamAryo ane mane laI besI gayo. garIbanI vahAre dhAvA ne temane paiso nahi te pAI maLe tevA rASTrIya khAdI jevA kAryakramamAM koIne paDate joI dharmatrAtA gue kahyuM--"are, e te karmanuM phaLa che. saunuM karyuM sau bhega. tuM tAruM saMbhALa ne? AtmA sAcaLe, eNe badhuM sAcavyuM. paraloka-sudhAraNuM e ja ucca eya hevuM joIe." AvA upadezathI e yuvaka paNa kartavyathI sarakyo. AvA banAvo, A jAtanA kartavyabhraMza samAje samAjamAM ane gharegharamAM che ke vadhate aMze joI zakIzuM. gRhasthanI ja vAta nathI, tyAgI gaNAtA dharmaguruomAM paNa kartavyapAlanane nAme mIMDu che. tyAre cArvAka dharma ke tenA dhyeyane svIkAra na karIne je pariNAma upasthita karyAnuM kahevAya che te pariNAma paralekane dharmanuM dhyeya mAnanAre upasthita nathI karyuM, ema koI kahI zakaze? je ema na hota te ApaNA AkhA dIrdhadarzI gaNAtA pakavAdI samAjamAM Atmika, kauTuMbika, sAmAjika ane rASTrIya javAbadArIonI khAmI na ja hota. karaja karIne paNa ghI pIvuM evI mAnyatA dharAvanAra mAtra pratyakSavAdI ane te paNa svasukhavAdI cArvAka hoya ke paralokavAdI Astika hoya, paNa jo teo bannemAM kartavyanI yogya samaja, tenI javAbadArInuM AtmabhAna ane puruSArthanI jAgRti-eTalAM ta na hoya to bannenA dharmadhyeya saMbaMdhI vAdamAM game teTaluM aMtara hovA chatAM te bannenA jIvanamAM ke teo je samAjanA aMga che te samAjanA jIvanamAM e bannenA dhyeyabhedane kAraNe Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] darzana ane ciMtana kazuM aMtara paDavAnuM nahi. UlaTuM ema bane ke paralokavAdI anyanA jIvanane dhakako pahoMcADavA uparAMta pitAnuM jIvana paNa vaNasADI mUke, jyAre cArvAkapaMthI vadhAre nahi te vartamAna mAtra pitAnA jIvana-pUratuM thoDuM paNa sukha sAdhI le. AthI UlaTuM, je cArvAkapaMthI ane paralokavAdI bannemAM kartavyanI ceya samaja, javAbadArInuM AtmabhAna tema ja puruSArthanI jAgRti sarakhA pramANamAM hoya te cArvAka karatAM paralakavAdInuM vizva vadhAre sAruM hevAnI agara paralakavAdInA karatAM cArvAkapaMthInuM vizva UtaratA prakAranuM hevAnI keI saMbhAvanA ke khAtarI nathI. dhyeyavAda game te hoya chatAM jenAmAM kartavya ane javAbadArInuM bhAna tema ja puruSArthanI jAgRti vadhAre, te ja bIjA karatAM pitAnuM ane pitAnA samAja ke rASTranuM jIvana vadhAre samRddha ke sukhI banAvavAno. kartavya ane javAbadArInA bhAnavALA tema ja puruSArthanI jAgRtivALA cArvAka jevA gaNAtA lekee paNa bIjA pakSanA samAja ke rASTra jIvana karatAM potAnA samAja ane rASTranuM jIvana vadhAre sAru ghaDavAnAM pramANe ApaNI sAme che. tethI ApaNe dharmanA dhyeya tarIke paralakavAda, karmavAda ke AtmavAdane bIjA vAda karatAM vadhAre sArA ke vadhAre caDiyAtA che ema koI paNa rIte sAbita karI nathI zakatA. evI sthitimAM paralekasudhAraNAne dharmane dhyeya tarIke mAnavA-manAvavAnI je pravRtti cAlatI AvI che te barAbara nathI ema svIkAravuM paDaze. ghamanuM dhyeya ne gaNavuM? paNa tyAre prazna thaze ke dharmanuM dhyeya zuM hovuM joIe? kaI vastune dharmane dhyeya tarIke siddhAMtamAM, vicAramAM ane vartanamAM sthAna ApavAthI dharmanI saphaLatA ane jIvananI vizeSa pragati sAdhI zakAya ? - Ano javAba uparanA vivecanamAMthI ja phalita thaI jAya che. te e ke darekane pitAnA vaiyaktika ane sAmAjika kartavyanuM ThIka ThIka bhAna, kartavya pratyenI javAbadArImAM rasa ane e rasane mUrta karI dekhADavA jeTalA puruSArthanI jAgRti hovI e ja dharmanuM eya manAvuM joIe. je ukta tane dharmanA dhyeya tarIke svIkArI tenA upara bhAra ApavAmAM Ave te prajAjIvana samagrapaNe palaTe khAya. dharma tAttvika hoya ke vyAvahArika, paNa je ukta to ja enA eya tarIke svIkAravAmAM Ave ane pratyakSa dhAraNAvAda ke paraleka sudhAraNavAdanuM sthAna gauNa karI devAmAM Ave te pachI manuSya, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [65 dharmanI ane enA dazeyanI parIkSA game te pakSane heya chatAM, navajIvananA ghaDataramAM kaI paNa jAtanI visaMgati vinA ja ekasarakhe pitAne phALo Ape. AvuM zreya svIkAravAmAM Ave te jaina samAjanI bhAvI peDhI badhI rIte pitAnI vadhAre gyatA darzAvI zakaze. e geyavALe bhAvI jaina prathama pitAnAM Atmika kartavya samajI temAM rasa leze. tethI e pitAnI buddhinI vizuddhi ane vikAsa mATe pitAthI banatuM badhuM ja karaze ane pitAnA puruSArthanuM jarAya gopana nahi kare, kemake e samajaze ke buddhi ane puruSArthanA drohamAM ja Atmadroha ane Atmakartavyane droha che. te kuTuMba pratyenA pitAnAM nAnAMmoTAM samagra kartavyo ane javAbadArIo adA karavAmAM potAnuM jIvanasAphalya lekhaze. eTale tenA jIvanathI tenuM kuTuMbarUpa ghaDiyALa barAbara-aniyamitatA vinA-ja cAlatuM raheze. te samAja ane rASTra pratyenI eka eka javAbadArInA pAlanamAM ja pitAnuM mahattva mAnaze, eTale samAja ane rASTranA abhyadayanA mArgamAM enuM jIvana bhAre madadagAra thaze. jaina samAjamAM ekAzrama saMsthA eTale ke tyAgAzrama saMsthA upara ja mukhya bhAra apAvAne lIdhe adhikArano vicAra bAjue rahI javAthI jIvanamAM je vizRMkhalatA vyApelI dekhAya che, tenA sthAnamAM adhikArAnurU5 AzramavyavasthA, ukta dhyeya svIkAravAthI ApoApa siddha thaI jaze. A daSTie vicAra karatAM mane cAmuM lAge che ke atyAranI navI peDhI bIjA ekeya vAdavivAdamAM na paDatAM potapotAnAM badhI jAtanAM kartavyo ane tenI javAbadArIomAM rasa letI thaI jAya te ApaNe thoDA ja vakhatamAM joI zakIzuM ke je pazcimanA ke A dezanA pune ApaNe samartha mAnI tenA pratye AdaravRtti dharAvIe chIe tenI haroLamAM ApaNe paNa UbhA hoIzuM. ahIM eka praznanuM nirAkaraNa karavuM jarUrI che. prazna e che ke cArvAkadaSTi mAtra pratyakSa sukhavAdanI che ane te paNa mAtra svasukhavAdanI ja che, eTale temAM mAtra potAnA sukhanuM ja dhyeya rahetuM hovAthI bIjA pratyenI ane sAmUhika javAbadArI-pachI te kauTuMbika heya ke sAmAjika-tene avakAza ja thAM rahe che, je avakAza paralakavAdamAM saMbhave che? cArvAka vAste te pitAnuM sadhAye saghaLuM sadhAyuM" ane "Apa mare phira DUba gaI duniyA e ja siddhAnta hoya che. paNa ene khulAse e che ke mAtra pratyakSavAda heya teya jyAM pitAnA sthira ane pAkA sukhane vicAra Ave che tyAM kauTuMbika, Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ane ciMtana sAmAjika Adi javAbadArIo prApta thaI ja jAya che. jyAM lagI bIjA pratyenI javAbadArIo na samajAya, na paLAya tyAM lagI kevaLa pitAnuM ahika sukha paNa sadhAtuM nathI. dunyavI keAI sukha hoya, paNa te badhuM ja parasApekSa che; eTale anya sAthenA vyavahAre barAbara gehavAyA sivAya mAtra pitAnuM ehika sukha paNa siddha na thaI zake. tethI jema para kadaSTimAM tema mAtra pratyakSavAdamAM paNa badhI ja javAbadArIone pUrepUre avakAza che. -paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne, 1937