Atmanand Prakash Pustak 080 Ank 08

Author(s): Popatlal Ravjibhai Salot
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531909/1

Page #1

खात्या
કાશ
પુસ્તક : ૮૦
આત્મ સ. ૮૮ (ાલુ) વીર સ’. ૨૫૦૯ વિક્રમ સંવત ૨૦૩૯
સનાતન પ્રેમ-કથા રચયિતા શ્રી ચતુર કુશળ
રાજુલ.
રાજીલ સુંદર નાર, શામ સંગ ખેલત હારી. ગ્યાના ઉડત ગુલાલ, શીલી કેસર ધારી, તપ જપ સ’જમ ભરી પિચકારી, કામ ક્રોધ ! તારી રે માઇ....રાજુલ,
દાના અખીર ગાય કે રે, ભાવ શુદ્ધ ભરકે ઝારી, પચ મહાવ્રત ચંદન છાંટયા, અરગજા સમરસ ધારીરે માઇ....રાજુલ, આ વિધિ રમીએ ફાગ, શામશું મન સુધ હારી, ચતુરકુશળ તેરી ભવ ભવ સેવ, વંદુ બે ક્રૂર જોગી રે માઈ.... રાજુલ,
CCC & 2:
પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનદ સભા-ભાવનગર
૮૦ ]
જુન : ૧૯૮૩
[અંક ઃ
૮

Page #2

અનુક્રમણિકા
કમ.
લેખ
લેખક
પૃષ્ઠ
१४४
૧ શત્રુ જયના સૌદર્ય વૈભવ
સ્વ. બેટાદકર
૧૩૭ ૨ આપ જાણો છો ?
૧૩૮ શુ તરંગવતી યા તરંગલેલા
લે. ગણેશપ્રસાદ જૈન
૧૩૯ ૪ લલિતાંગ દેવ ૫ ગૌવંશની રક્ષા અને આપની ફરજ
૧૪૮ ૬ મારે નિર્ભય બનવું છે
પ', શ્રી ભદ્રગુપ્તવિજયજી ગણિવર્ય* ૧૪૯ ૭ ભાવનગરને આંગણે ઉજવાયેલ શાનદાર પંન્યાસપદ-પ્રદાન તથા ૭ મુમુક્ષુ પુણ્યાત્માઓને દીક્ષા-પ્રદાન મહોત્સવ
૧૫૧ ૮ જૈન ધર્મ ની બાળ પોથી
૫'. શ્રી પૂર્ણાનન્દ્રવિજયજી ટાઈટલ ૩-૪
( અનુસધાન ટાઈટલ ૪ નું ચાલુ ) કોઈક સમયે લાખ યાજનનો મેરૂ પર્વત જન કાજલને પણ અખ જોઈ શકતી નથી. અત્યંત નમાં આટલા માઈલ જમ્બુદ્વીપ, પા ડુકવન, મહા- તેમાં પણ આપણી અખા કામ કરી શકતી નથી. વિદેહક્ષેત્ર, ત્રણ પલ્યોપમ અને ૮૪ લાખ પૂર્વના તો પછી પરાક્ષ તત્વોને તથા પ્રત્યક્ષ પદાર્થના આયુષ્યવાળા માન, સાગર પમ અને પત્યે ગુણ પર્યાયાને જાણવાની સમર્થ તા કયાંથી હોય ? ૫મની ચર્ચાએ તેમને મન ઠંડાપાણીના ગપ્પા સારાંશ કે પ્રાયઃ કરીને શેયતત્ત્વ ચમચક્ષુ ચ સ્થ જેવી છે. આવી સ્થિતિમાં દેવાધિદેવનું' તત્વજ્ઞાન નથી. માટે જ જૈન તત્વને જાણવુ' અત્યન્ત દુષ્ક સમજવા માટેની તેમની પાસે ક્ષમતા ન હોય તે છે. આમ છતાં પણ રાગ-દેષ, કાષાયિક વૃતિ તથા સમજાય તેવી વાત છે.
પ્રવૃતિ કામુકી ભાવના વગેરે આત્મિક દોષને
જે ભાગ્યશાળીઓને ઓછા હશે, અથવા પિતાની - પ. આગમ ગમ્ય કેવળી ગમ્ય પદાર્થો, કેટ
આધ્યાત્મક શક્તિ વડે તે દોષને દબાવી દીધા લાક એટલા બધા સૂક્ષ્મ હોય છે જેને જાણવા માટે. મેહવાસનામાં રંગાયેલી, ક્રોધ કષાય માં
હશે. તેઓ સમ્યગજ્ઞાન મેળવવામાં મેળવેલાને ધમધમતી સંસારની માયામાં અટવાયેલી આપણી
વધારવામાં, વધારેલાને ટકાવી રાખવામાં, અને
ટકાવેલાને જીવનના અણુ અણુમાં ઉતારવાના સ્થળ બુદ્ધિનો ગજ વાગી શકે તેમ નથી. આવી
પ્રયાસ કરીને માનવ જીવનને પવિત્ર બનાવશે. સ્થિતિમાં મહાવીર સ્વામીનું તત્વજ્ઞાન સમજવા
ઉપર પ્રમાણે તત્વજ્ઞાનની ગહનતા હોવા છતાં જેટલી ક્ષમતા તેમની પાસે ન હોય તે માનવા
પણ જિનેશ્વરદેવાના વચને પર શ્રદ્ધા ખળ ચાગ્ય છે.
કેળવવું જોઈએ. જ્યારેજ આપણે આજે નહિ? ૬. સામેની ભીત પાછળ રહેલી વસ્તુને પણ તે કાલે પણ તેને મેળવવાને માટે ભાગ્ય શાળી જાણવા જેટલી ક્ષમતા નથી, આંખ પર લાગેલા બનીશુ'.
(ક્રમશ:)

Page #3

491
આ સભાના માનવતા નવા પેટ્રન શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રી બટુકભાઈ ત્રિભાવનદાસ સલેતની
વન ઝરમર
શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર-પાલીતાણાની પવિત્ર ભુમિમાં ઈ. સ. ૧૪-૧૧-૩૨ના મંગળ દિવસે ધનિષ્ઠ માતા અજવાળીબેન અને પિતાશ્રી ત્રીભોવનદાસ પ'ડીતને ત્યાં શ્રી બટુકભાઇના જન્મ થયા. પુત્ર વધામણાથી આન ંદ મગળ પ્રવર્તી ગયા. મટુકભાઇની માત્ર સવા માસની વયમાં પિતાશ્રી સ્વગે સીધાવી ગયા. ત્રણ બંધુએ હતા. બધા નાના નાના પાળકો જ હતા. પિતાશ્રી શ્રી યશે વિજય જી જૈન ગુરૂકુળ-પાલીતાણાના ધાર્મિક વિભાગના પડીત હતા. ખરૂ' કહીએ તે યશે વિજયજી ગુરૂકુળના પાયાના પત્થર રૂપે તેઓએ મહાન ભેગ આપ્યો છે. ખ ધુએમ એક અધુ ચીમનભાઈ માત્ર ૨૩ વષૅની ભરયુવાન વયે સ્વ`વાસ પામ્યા. હવે માત્ર બે ભાઈ એની બેલડી રહી. માતુશ્રીને પણ વિયેાગ થયા. ઇ. સ. ૧૯૧૩માં માતુશ્રી સ્વવાસી થયા.
બન્ને બધુએએ ગુરૂકુળમાં રહી પાંચ અંગ્રેજી સુધી અભ્યાસ કરી છોડી દીધા ને મુબઇ આવ્યા. મામા શ્રી દલીચંદ પરશે।ત્તમદાસ જેએ મુ’ખકના ઘેઘારી સમાજના એક પ્રતિષ્ઠિત આગેવાન છે એમને ત્યાં રહ્યા. અને ધધામાં આગળ વધતા ગયા. પુણ્ય અને પુરુષા ના યાગ જામ્યા. ભાગ્યે યારી આપી.
એમના ધર્મ પત્ની અ. સા. નિમ ળાબેન ધમ શ્રદ્ધા, ત્યાગ, તપશ્ચર્યા, સાધુ-સાધ્વીની વૈયાવચ્ચ, સાધર્મિક, ભક્તિ-મહેમાનેાની સરભરા સની સાથે હળીમળીને બધાના પ્રેમ ખૂબજ સપાદન કર્યાં, ઉપધાન તપ અઠ્ઠાઈ વિ. તપસ્યા કરી. વરઘેાડામાં રથમાં બેસવાના સારથી બનવાનો આચાય ભગવાને પગલા કરાવવા ઇત્યાદિ અનેક પ્રકારે દાન ધર્મીને લ્હાવા લઇ સ'સારને ઉજમાળ બનાવી રહ્યા છે.
અધુરું' નામ રમણીકભાઇ છે. વેપાર ધંધામાં જવા આવવામાં અને મધુએ જ્યાં જાય ત્યાં સાથે જ જોવા મળે બજારમાં R. T. એન્ડ B. T, ના નામથીજ એળખાય છે. વેપારીએ ના પ્રેમ અને ચાહના ખૂબજ સ પાદન કર્યાં છે.
પઠશાળા, આંખેલશાળા, ધમશાળા, ખેાડી ગા, હાસ્પીટલેા, ખાલાશ્રમ વિગેરે અનેક સસ્થામાં સારી એવી રકમેા ખુલ્લી તથા ખાનગી આપી જીવનના લ્હાવા લીધા છે અને લઈ રહ્યા છે.
સ્વમાવ અત્યંત શાંત પ્રેમાળ અને આન ંદી નમ્રતા અને વિવેક જેવા સગુણા આદશ રૂપ
છે.
એમને બે પુત્રો ત્રણ દીકરી છે-રાજેન્દ્ર, પ'કજ તથા પુત્રીએ ઇલા, નયના, આશા ધ ધ પ્લાસ્ટીક ઇન્ડસ્ટ્રીઝ એન્ડ રો મટીરીયલ્સના છે. ધાર્મિક અભ્યાસ સાધારણ છે છતાં ધર્મ શ્રદ્ધા અનુમેદનીય છે ધમ ને માગે ધન વ્યય કરવામાં સદાય આનંદ પામે છે એમની ઉદારતા અને સરલતા અને પરોપકાર વૃદ્ધિથી યશ અને કીર્તિ પ્રાપ્ત કરી રહ્યા છે.
શ્રી ચિંતામણી ધંટાકણુ મહાવીર મડળના પ્રેસીડેન્ટ છે. મળતાવડો અને આનંદી સ્વભાવ પરોપકાર પરાયણ બીજાના દુઃખે દુઃખીને બીજાના સુખે સુખી એવી ભાવના એના હૈયામાં રહ્યાજ કરે છે. એમના પતિ નિર્મળાબેન પણ એવાજ પરાપકારી અને ઉદાર છે. બધાના મિલનસાર સ્વભાવ અનુમેદનીય છે.

Page #4

3156

Page #5

આ સભાના નવા પેટ્રન શ્રીયુત સેવંતિલાલ કાન્તિલાલ પટણીની
જીવન ઝરમર શ્રીયુત સેવ'તિભાઇ મુળ પાટણના વતની, પાટણ એ ગુજરાતનું પાટનગર હતુ–મહારાજો કુમારપાળ મહારાજા સિદ્ધરાજ જેવા મહાન રાજાએાની આ રાજધાની હતી. પાટણનો ઇતિહાસ અચત ગૌરવવતે છે. જીવદયા ભૂતકાળમાં આ દેશમાં પળાવી શકાઈ ન હતી એટલી જીવદયા મહારાજા કુમારપાળના રાજ્યમાં પળાતી હતી-ઢેરોને પાણી પીવાના અવાડામાં પણ ગળેલું પાણી જ વપરાતું. કુવા-વાવ કે તળાવમાંથી પાણી ભરનાર માટે પાણી ગળવાની સવસગવડ 'મળતી-કેઇ ઠેકાણે જીવડી'સા થઈ શકતી નહી’. ભગવાન મહાવીરસ્વામી પછી પચીસ વર્ષના ઇતિડાસમાં જૈન ધર્મ માટેના સુવર્ણ યુગ, શ્રેષ્ઠમાં શ્રેષ્ઠ કાળ જે કોઈ હોય તે તે મહારાજા કું મારપાળના રાજય દરમ્યાનના કહી શકાય અને આ બધાના મૂળમાં સૂર્ય રૂપે જો કોઈ હોય તો તે કલિકાલ સર્વજ્ઞ પરમ પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંતશ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજી હતા જે આચાર્ય ભગવંત સાક્ષાત્ બ્રહેતિના અવતાર સમા અને જેની જીડ઼ા દેવી સરસ્વતી બિરાજમાન હતી જેણે જીવનમાં સાડા ત્રણ કરોડ ઝલક પ્રમાણ સાહિત્યની રચના કરી જ્ઞાનગંગા વહાવી હતી. જયાં અત્યારે પણ પ્રાચીન જ્ઞાનભંડારો વિદ્યમાન છે. સેકડો જિનમદિરો છે અને અનેક વિદ્યાશાળાએ ઉપાશ્રયે પાડશાળાએ વિદ્યમાન છે. જે નગરીમાં લાખો કે ટ્યાધિપતિ બિરાજમાન હતા એવું જે નગરીનું ગૌરવ હતુ-તે પાટણ શહેરમાં માતા કાન્તાબેન અને પિતા કાન્તીલાલ હીરાચંદને ત્યાં સંવત ૧૯૮૪ના ફાગણ સુદ ૧ના શુભ દિવસે શ્રી સેવ તિભાઈનો જન્મ થયે. બહુ વિશાળ કુટુંબ -આઠભાઇ એ, બે બહેનો મળીને સેવ'તીભાઇ દસદસ ભાંડરડા છે. અને આજે પણ અખંડ રીત વિદ્યમાન છે બધાજ પરણેલા છે છતાં કુટુંબ માં સંપ અને સ્નેહ ખુબજ સારા છે. બધાના સ્વભાવ શાંત સરલ અને મળતાવડા શ્રી સેવંતીભાઈના પત્ની કલાવતીબેન એક ગુણિયલ સ્ત્રી છે સ્વભાવે શાંત અને કુટબ વત્સલ છે. વળી સેવ તિભાઈને એક પુત્ર અને બે પુત્રી છે આખુ કુટુંબ ધમના રંગે રંગાએલ છે સાધુ સાધ્વીની વૈયાવચ્ચ માટે એમની અનુમોદના કરાએ એટલી ઓછી છે. પુત્ર પણ ખૂબ જ જીવદયા પ્રેમી છે. શ્રી સેવંતિભાઈ તથા તેનું આખું કુટુંબ દરરોજ પૂજા સેવા દર્શન ઈત્યાદિ ધર્મક્રિયા કરવી, દરરોજ વ્યાખ્યાન શ્રવણ કરવું, તપ, જપ વિગેરે આરાધના કરવી તેમજ પરોપકારનું કે સેવા સુશ્રુષાનું કેઈપણ કાર્ય દેખાય કે તુરત યથાશક્તિ તન મન અને ધન સાથે સમયને પૂરતો ભાગ આપવા તત્પર અને તેને વ્યવસાયમાં પ્લાસ્ટીકનું કારખાનું છે તથા પ્લાસ્ટીકનો ધંધે છે તે તેમના પુત્ર સંભાળે છે પેાતે ખાસ નિવૃત જીવન જીવે છે અને મોટા ભાગનો સમય ધમ ધ્યાન અને સેવામાં જ પસાર કરે છે વળી બીલકુલ અભિમાન નહી’—માન અપમાનની એને પડી નથી મસ્ત અને આનદી ધામિક જીવનમાંજ એને મજા પડે છે વળી કઈ દુ: ખીને જોઈને એનું દિલ તરત દ્રવી ઉઠે છે દયાળુ અને કરૂણાળુ ઉદાર એનું હૃદય છે-માયા કપટ એને જરાએ રૂચતા નથી—એવુ આધ્યાત્મિક પવિત્ર જીવન જીવે છે એમના અભ્યાસ સામાન્ય છે છતાં હૈયાની સૂઝ માટી છે-ગમે તે ધધામાં પ્રવિણતા મેળવતા એને વાર લાગતી નથી અને એનો લાભ સાધમિક બધુ એને માર્ગદર્શક બનીને આપે છે. એમ કરીને સાચી સાધમિક્ર ભક્તિ કરે છે. એવી જ રીતે સમ્યગુજ્ઞાનના પિપાસુ છે આવા એક સેવાભાવી સજજન સભાના પેટ્રન બનતા સંભા આનંદ અનુભવે છે.

Page #6

Page #7

વર્ષ : ૮૦ ]
શ્રીમાનંદ પ્રશ
તંત્રી : શ્રી પેોપટલાલ રવજીભાઈ સલેાત વિ. સં. ૨૦૩૯ જેઠ : જુન--૧૯૮૩
શત્રુંજયના સૌંદર્યાં. વૈભવ સ્વ. બાટાદઢ ર
દેખીને શસ્ત્ર સ્વાદુ સલિલ ખડુલતા વૃક્ષની વાડીઓને, ઉતાર્યા સ્વ માંથી નિજ ગજપતિને વાસવે ગેમ વાટે; તે તે સ તૃપ્તિ એવી અચલ બની રહ્યો નનાનદ છેડી, હારીને ઇન્દ્ર પાછા અમરપુર વિષે હા ગયા આશ મૂકી. (૧) તે થે વિકારતાં ચેક્ષ” નવ વિસરે આંગણે ઉછરેલા, પાળેલે પૂર્ણ પ્રેમે પ્રતિ સમરપથે વાહરૂપે વસેલે; તેથી ધૃષ્ણે પનેતુ ન૨ નીરસીને દિવ્ય દેવાલયેાનું, દેશના વૃંદસ ગે સુર-શચિપતિએ શું અહીં સ્થાન કીધું ? (૨) આ ઢેલી ગૂલ્ય લીલી પદસરણી તણી મધ્ય રાજેકિન રી, ને ચારૂ ચેતાએ પથિક વિરતિના શ્વેત ગુચ્છાસુઝુાગી; ડેલ તો મસ્ત વાયુ શ્રમ સહજ હરી સ્પર્શથી શૈત્ય આપે, ને ઇન્દ્રોદ્યાન કેરી કુસુમ સુરભિથી દોષ દૂરે હઠાવે. (૩) કવિ ત્રાપજકર પૂર્તિ રૂપે ઉમેરે છે :
સહ તે શસ પૃ પુ નેત બજપતિ સૂંઢ મહિની શી, આબાડી ધર્મ કૈરી પતિતજનતમાં પાપ વિનાશિનીશ; ૨ કર્યો ઇન્દ્ર એવુ પુનિત ગજરે કેશુ આવી વિરાટે, સુણીને પ્રથના એ નિતિ ઉતર્યાં લેક ઉદ્ધાર કાજે.
[અ'ક ઃ ૮

Page #8

*
આપ જાણે છે ?
જ
(૧) આ અવસર્પિણીમાં છેલ્લા કેવલી શ્રી જંબૂ (૧૧) આ અવસર્પિણીમાં છેલ્લા આચાર્ય શ્રી સ્વામી થયા.
પસહસૂરિજી થશે. (૨) મુક્તિ પામનાર છેલ્લા રાજર્ષિ ઉદાયન થયા. (૧૨) શ્રી શય્યભવ સૂરિએ “દશવૈકાલિક સૂત્ર” () કેવલજ્ઞાનીઓને કવલઆહાર કહ્યો છે. રચ્યું. (૪) વિગ્રહ ગતિવાળા, સમુદ્દઘાત અવસ્થામાં (૧૩) ગુસ્સે થયેલ દેશાલે સર્વાનુભૂતિ મુનિરાજ
ત્રીજા ચોથા ને પાંચમા સમયમાં સાગ પર તેલેક્ષા મુકી. શુભ ધ્યાનથી સત્ય કેવલી અને અગિ કેવલી તથા સિદ્ધ પામી, સહસ્ત્રાર નામના દેવકમાં દેવતાપણે ભગવાન આટલા અણાહારી હોય છે.
ઉત્પન્ન થયા. (૫) હર્ષિ મુનિ શ્રી વીર પ્રભુ માટે આહાર લાવતા.
(૧૪) સુનક્ષત્ર મુનિ ગોશાલાને શિખામણ આપવા (૬) શ્રી વિરપ્રભુએ સુપ્રતિષ્ઠ ઋષિને કહ્યું, “આ લાગ્યા ત્યારે તેણે તેજલેશ્યા મૂકી તે મૃત્યુ
અવસર્પિણીમાં ભરતખંડ વિશે સિંહનિ- પામી અગ્રુત દેવલેકમાં દેવપદ પામ્યા. કિડિત તપ કરનાર તમે છેલલા છે - અર્થાત્ તમારા પછી કઈ એ તપ કરનાર નથી, (૧૫) ક્ષપકશ્રેણીના વેગથી સર્વ કર્મનો ક્ષય કરી
કુમપુત્ર કેવળજ્ઞાન પામ્યા. તે કેવળી ભગ (અનાર્ય દેશમાં જન્મેલા આદ્રકુમાર, અભય
વાન ઘરને વિષે જ રહ્યા. માતા પિતાને બોધ કુમાર મંત્રીએ મોકલેલી શ્રી આદિનાથની
પમાડી દક્ષ દાનથી અતિ ઉત્તમ ગતિ સુવર્ણ પ્રતિમાં જોઈ જાતિ મરણ જ્ઞાન પામ્યા.
પ્રત્યે પહોંચાડ્યા પછી કુપુત્ર કેવલીએ (૮) શ્રી વીર પ્રભુએ નંદન-ભવમાં અગિયાર મુનિવેષ સ્વીકાર્યો.
લાખ, એંશી હજાર, છસો, પીસ્તાલીસ માસ ક્ષમણ કર્યા, એક લાખ વર્ષ અને પાંચ
(૧૬) શ્રી હલ અને શ્રી વિહવ-મુનિવરોએ દિવસમાં તે મહામુનિએ ત્યાંજ નિકાચિત
એક વર્ષ પર્યત સુગુણ રત્ન નામે તપ એવું તીર્થકર નામ કમ ઉપાર્જન કર્યું.
કર્યું. શ્રી હલ મુનિરાજ જયંત નામના
અનુત્તર દેવલેકમાં ગયા. શ્રી વિપુલ (૯) અંતિમ શ્રુતકેવલી શ્રી સ્યુલિભદ્ર સ્વામી થયા.
મુનિવર અપરાજિત વિમાન પ્રત્યે ગયા. (૧૦) અંતિમ દશપૂર્વધર શ્રી વાસ્વામી થયા.
ક્ષમા યાચના આ માસિક અંકમાં કોઈ અશુદ્ધ રહી ગઈ હોય અથવા કોઈ ક્ષતિ, મુદ્રણ દોષ હોય તે તે માટે મન , વસા, મિચ્છામિ દુક્કડમ .
૧૩૮]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #9

*
*
આ
****
*
* * * *****
* *
તરંગવતી યા તરંગલોલા છે ? 4 લે ગણેશપ્રસાદ જૈન જ
*
*
*
*
*
નગરશેઠ અષભસેન દેવપૂજન બાદ ભેજન શેઠ પ્રસન્ન થયા અને જણાવ્યું કે પરીક્ષામાં આદિથી નિવૃત્ત બની, કક્ષમાં વિશ્રામ કરતાં હતા. તું ઉત્તીર્ણ થઈ છે. એ સમયે તરંગવતી તેના પાસે આવી એજ એ સમયે નગરશેઠની પત્ની બેલી', “સપ્તસમયે શ્યામવર્ણી માલિન પુપિથી ભરેલ પણ વૃક્ષ જેવાની મને ખૂબ ઇચ્છા છે.” નગરટોપલી સાથે શેઠ સમક્ષ ખડી થઈ. નગરશેઠે શેઠને આદેશ મળતાં જ પરિવારની બધી સ્ત્રીઓ પુષ્પોમાંથી અમુક પુષ્પો પસંદ કર્યા.
શૃંગાર સજીને, ઉદ્યાન-કિડા જવાને તૈયાર થઈ. તે પુષ્પ રંગે પીળું હતું. શેઠે તરંગવતીને તરંગવતીએ પણ સાજ શણગાર સજ્યાં અને પૂછ્યું, “ ટોપલીના બધા પુપમાં આ પુષ્પજ સખીઓની સાથે ઉદ્યાન ક્રિડા તરફ રવાના થઈ. પીળું કેમ છે?”
નારી સમુડ સાથે આવેલ શેઠની પત્નીએ જ્યારે બીજા પુપે હસ્તીના દંત સમ શ્વત સપ્તપર્ણ વૃક્ષ ઉપર નજર સ્થિર કરી. તેણે
કમળ-તળાવની મધુ–માખીઓના ઝૂંડ વૃક્ષ પર
. તરંગવતી બોલી, “આ પુષ્પની સુગંધ બતાવે
બેઠેલા જોયા. તળાવના ભુરા જળમાં અનેક ચક્લા છે કે પીળા રંગ તેને મૌલિક નથી પણ તેને
૨ ચકલીએ આરામથી કીલેલ કરતા હતા, તરંગલાગેલ પીળા રંગ કમળ -પુના રજકણને છે.”
રે વતીની નજર તેમના પર પડી. તેમની પ્રેમ-કિડા
નીહાળી તે ગંભીર વિચારમાં પડી. આ દશ્ય શેઠ તરંગવતીના ઉત્તરથી આશ્ચર્ય પામ્યા. જોતાં જ તેના પૂર્વભવનું સ્મરણ થયું. તેમ છતાં તેણે પુછયું, “ ઉદ્યાન વચ્ચે સપ્તપર્ણ ના વૃક્ષ જ તે અચેત બની ગઈ. ઉપર પ્રકુરિત થયેલ પુષ્પ પર કમળ પુપિના
તરત જ સખીઓ શુશ્રુષામાં લાગી ગઈ. “શું રજકણ કેવી રીતે સ ભવે ?”
થયું? શું થયું?” તેમ અવાજ આવવા લાગ્યા. તરંગવતીને કહ્યું, “આ પુષ્પમાં કમળ
એ કન્યા કેણ છે? તેની માહિતી જાણવાની પુની ગંધ અધિક છે.” સપ્તવર્ણ વૃક્ષ પાસે સરોવર આવેલ હોવું જોઈએ સરોવરમાં
| જિજ્ઞાસા પ્રબળ બની
જ પીળા રજકણોથી રંગાયેલ કમળ હોવા જોઈએ. તેમના પર મધ ચૂસવા આવેલ હજારો વદેશની રાજધાની કૌશામ્બી ઈન્દ્રપુરી મધમાખીયે બેઠી હેવી જોઈએ ત્યાંથી ઉડતી શોભાયમાન હતી. ત્યાંના રાજા ઉદયન–હે હૈય વખતે, તેઓ આ સપ્તપણે પુષ્પ પર થઈને વંશીય અને સંત તપસ્વીઓના પરમ ભક્ત તેમની જતી હશે તેમની પાંખે પર લાગેલ કમળના ઉંમરના બાષભસેન નામે શેઠ રાજવીને પરમ મિત્ર પીળા રજકણ આ પુ પર ઝરતાં હશે. તે તેઓનું જીવન સત્યનિય અને નિષ્કલંક હતું. કારણથી આ વેત પુષ્પ પીળું બનેલ છે. આઠ પુત્ર ઉપર એક પુત્રીસંતાનમાં તે પુત્ર
જુન’ ૮૩]
[૧૩૯

Page #10

યમુના નદીની વિધિવત આરાધનાથી જન્મેલ. કપાઈ જતાં, તે મૂચ્છિત બની જમીન પર નદીના તરંગની આરાધના અને ફળ બુતી રૂપ પટકાય હું પતિની પાછળ જ ઉડતી હતી તેને આ રૂપવતી કન્યા. પરિમે નામ રાખ્યું તરંગવતી જમીન પર પડતાં જોઈ હું બેભાન બની અને
૧૨ વર્ષની ઉંમરે નિષ્ણાત પંડિતે પાસેથી જમીન પર પડી જ્યારે હું સચેત બની ત્યારે મેં વિદ્યાઓ ગ્રહણ કરી, સર્વે કળાઓમાં પારંગત તે તીર તેના શરીરમાં સેંકાયેલું જોયું. મેહ વશ બની હતી, પુષ્પ કૃષિ કળા. વનસ્પતિશાસ્ત્ર, બની મેં ચાંચથી ખૂબ પરિશ્રમ કરી તે બાણ રસાયનશાસ્ત્ર તે તેના પ્રિય વિષય હતા. તેમાં તે શરીરમાંથી બહાર કાઢ્યું. મારી પાંખ વડે હું ખૂબ પ્રવિણ હતી સર્વે સખીઓમાં સારસિકા પતિને પંખો કરવા લાગી, પણ તે જડવત પડી
રહ્યા, તેની હાલી સંખી હતી.
ત્યારે પેલે શિકારી ત્યાં આવ્યું તેના મુખ
માંથી પશ્ચાતાપના શબ્દો સરી પડયા. હે પ્રભો ! સખીઓની સેવાથી તે સચેત બની ત્યારે તેના ભયથી હું આકાશમાં ઉડી ગઈ શિકારીઓ નેત્રોમાંથી અશ્રુધારા વહેતી હતી. કમળપત્રના કરગઠીયાથી ચિતા બનાવી તેના પર મારા પતિને પાંદડાના હડિયામાં પાણી લાવી સખીઓ મેં
રાખી, અગ્નિ સંસ્કાર કર્યા વિયેગના દુઃખથી સાફ કરતી હતી. ચેતનવંતી જોતા, સારસિકાએ મારી પીડા અસહ્ય બની, હું પણ બળતી ચિતામાં પૂછયું, “હે સખિ ! આ અકસ્માત કેમ? જરાયે કદી પણ આ પ્રકાર
કૂદી પડી આ પ્રમાણે પતિની સાથે મેં પણ છૂપાવતી નહિ સાફ સાફ જણાવ,
જીવન સમાપ્ત કર્યું. સારસિકા બેલી, “હ સખિ તરંગવતીએ કેઈને નહિ જણાવવાનું સારસિક મારા પ્રારબ્ધમાં પણ આ તારી દુઃખભરી કરુણ પાસેથી વચન લીધું પછી પિતાને પૂર્વજન્મની કથની સાંભળવાની લખી હશે ને? પૂર્વ કરેલ કથા તેને સંભળાવી
કર્મના ફળ યથા સમયે ભેગવવા જ પડે છે. પૂર્વજન્મમાં હું લાલ-પીળા પૂછવાળી તરંગવતીએ ઘેર આવી, પિતાના જ હાથે, ચકલી હતી. મારે પતિ શક-સ્વભાવે ચંચળ, પિતાના પૂર્વભવના કેટલાક ચિત્રે ચિતર્યા. સડૌલ, ગેળ મસ્તકવાળે, આકર્ષક હતા. તે અતિમ ચિત્રમાં, ચકલાની ચિતામાં, ચકવીની કશળ તરવૈયો હતો. તેને સ્વભાવ એક તપસ્વી જલનનું ચિત્ર દોર્યું. એટલામાં કાર્તિક-પૂર્ણિમા જે અમે એકબીજાને વિયેગ એક ક્ષણ પણ કૌમુદી પર્વ આવી ગયું. સહી શક્તા નહી. અમે હંમેશ સાથેજ હઈએ.
નગરશેઠની હવેલીના મુખ્ય દ્વારની સામે જ એક દિવસ અને અન્ય પક્ષોએ સાથે ગંગા- રાજમાર્ગ પર એક સુન્દર આંગણામાં તરંગવતીના માં જળ કલેલ કરતા હતા. ત્યારે સૂર્યની દોરેલ ચિત્રને ગોઠવી દીધા. જેનારના ભાવ ગરમીથી પીડાતે એક હાથીએ ગંગાના જળમાં જાણવામાં તરંગવતીએ પિતાની સખી સારસિકાને દેહ મીટાવવા પ્રવેશ કર્યો. તેની ઉછુંખલ જળ નિયુક્ત કરી. આ યુક્તિ દ્વારા તે પિતાના પૂર્વ કિડાથી ભયભીત બની હું મારા પતિની સાથે ભવના પતિ (ચકલા)ને શેધવાનો ઉપક્રમ કરી આકાશમાં ઉડી ગઈ હાથી નાન કરી પાછો ફર્યો રહી હતી. તેને વિશ્વાસ હતો કે ચકલે પણ આ તે વખતે એક શિકારી ત્યાંથી નિકળે તેણે ઝેર પ્રકારે મનુષ્ય નીમાં હશે અને તે કેશાબીમાં પાચેલુ તીર હાથી પર છોડયું. નિશાન ચૂકી હશે. તેમાં પણ આશ્ચર્ય નહિ તેથી હરેક પ્રકારની જવાથી ડથી બચી ગયો પણ આકાશમાં ઉડતા સમજણ આપી, સારસિકોને ચિત્ર પાસે રહેવાને મારા પતિને તે તીર લાગ્યું. તેની એક પાંખ આદેશ આપ્યો. ૧૪૯]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
-

Page #11

સવારે સારસિકા તરંગવતીને શુભ સમાચાર તમને મેળવવા માટે તેણે આ ચિત્રનું નિર્માણ સંભળાવવા દોડી આવી. તેની પાસે સરકીને તે કર્યું છે. અને રાજમાર્ગ પર રાખ્યા છે.” આ બોલી, “સખિ! તારા પૂર્વ ભવના પતિને પત્તો સાંભળી, યુવકને ચહેરે વિકસિત પુષ્પ જેમ લાગી ગયો છે. તારી આશા છેડા જ સમયમાં ખીલી ઉઠયો. પછી તેઓ ચાલ્યા ગયા. હું પણ ફલસ્વરૂપ પામશે.” તરંગવતી સમાચારથી આનંદ પૂરી જાણકારી પ્રાપ્ત કરી તેની પાછળ ચાલી વિભેર બની ગઈ અરે સખિ! તું મને વિસ્તાર આવી. પૂર્વક સકળ બીના કહે.”
તે યુવાનના પિતા છે ધનદેવ શેઠ. વળી તે સારસિકાએ મધુરું હાસ્ય કય'. થોડા સમય માતપિતાને એકલે લાડકવાયો. નામ પણ સુંદર તેને ખીજવતી રહી પછી કહ્યું, “ચંદ્રને પ્રકાશ પધદેવ, કામદેવ જે સુંદર અને પદ્મપુષ્પ જે ફેલાવા લાગ્યો અને નગરજનોના સમહ ચિત્રો મનેહર. બીના જણાવી સાહસિક ઘેર ગઈ. જેવાને પડાપડી કરવા લાગ્યા. હું પ્રેક્ષકનાં મને- બીજી વખત આવી ત્યારે એક નવા સમાચાર ભાવ જાણવાને સજાગ રહી જોતી હતી એટલામાં આપ્યા. આંસૂ સારતી તે બેલી, “ધનદેવ શેઠ સમાનવય વાળા મિત્રો સાથે એક યુવાન આવ્યો. તારા પિતા પાસે વિવાહના પ્રસ્તાવ સાથે આવેલ. અને ચિત્રોને ખૂબ લગન પૂવક જેવા લાગ્યો. પણ તારા પિતાએ કહ્યું કે તમારે પુત્ર વ્યાપાર એકાએક બેશુદ્ધ બની ભૂમિ પર ઢળી પડે. સાથી નિમિત્તો સદા પરદેશમાં રહે–એવા યુવકને હું મિત્રે તેને ખુલ્લી હવામાં લઈ ગયા. આ સ્થિતિમાં મારી પુત્રા લગ્નમાં ન આપું.” હું પણ તેમની પાછળ ઉત્કંઠા યુક્ત ચાલી. યુવક તરંગવતીએ સારસિકાને પિતાને પત્ર આપી, સ્વસ્થ બને. પણ તેની આંખમાંથી આંસૂની કહ્યું, “મારા પૂર્વ ભવના પતિને કહેશે કે જેણે સરિતા વહેવા લાગી. રૂંધાયેલા કંઠે બોલ્યા, ચકલીના રૂપમાં પિતાનું જીવન ચિત્તામાં સમ“હે પ્રિયે! તું કયા હશે? કેવી રીતે મળશે? પિત કર્યું તે આ જન્મમાં શેઠ બાષભન સેનની આ જિંદગીથી ચકલા-ચકલીની જિંદગી વધુ પત્રીના રૂપે છે. તેમને શોધવા જ આ ચિત્ર સુખકર હતી. કદિ વગ ન હતા. દેર્યા હતા અને પ્રદર્શન રાખ્યું હતું.”
તેણે પિતાના પૂર્વભવની કહાની મિત્રોને કહી પાછા ફરી રંગવતીએ તેના પ્રિયતમને સંભળાવી. અન્ને મેં કહ્યું, “મારી જેમ તે પણ સંદેશ આપે. “જે તાત્કાલિક મિલન થશે મનુષ્ય ભવમાં હશે અને મારા વિયેગથી તડપતી નહિ તે મારા જીવનની કેઈ આશા નથી તું હશે.” હવે જાણવું પડશે કે આ ચિત્રનું યંગ્ય સમયે આવી જેથી આશા છે કે પ્રિયા નિર્માણ કરનાર કોણ છે?
સાથે મિલન થશે, હવે હું તેની પ્રતિક્ષા કરીશ. હું તે યુવાન પાસે પહોંચી ત્યારે તે યુવકના પવદેવે પણ એક પત્ર આપે. તેમાં પૂર્વ સાથીએ મારી પાસેથી સઘળી વિગતે જાણી. મેં ભવની બીન હતી. આજે પણ હું તારો જ છું. કહ્યું. “ આ ચિત્રો- સત્યઘટના પર બન્યા છે જ્યાં સુધી તારા પિતાની અનુમતિ નહીં મેળવે કલ્પના પર નહી પછી મેં તે યુવક પાસેથી તેને ત્યાં સુધી વિગ અવશ્ય રહેશે. મિત્ર વિષે માહિતી મેળવી લીધી.
રાત્રિની નિરવતામાં તરંગવતીની આકુળતા તે મિત્ર યુવક પાસે જઈને બોલ્યો, “મિત્ર! ચરમસીમા પર પહોંચી તે સારસિકા સાથે પદ્મચિન્તા મત કર. તારી પ્રિયતમાન પત્તો લાગી દેવનું ઘર તરફ ચાલી કેમકે પધદેવ મારા પૂર્વ ગયો છે તે છે રાષભસેન શેઠની પુત્રી તરંગવતી. ભવના પતિ છે તેથી ત્યાં જવામાં કુળની લાજને જુન’ ૮૩]
[૧૪૧

Page #12

કશી હાની થશે નહિ. મકાનના પાછલા ભાગમાંથી નીકળી પદ્મદેવના નિવાસે બન્ને આવી આતુરતાથી તર'ગવતી પદ્મદેવ તરફ આવી પદ્મદેવે તેને આલિંગન પાશમાં બાંધી થોડીવાર પછી બન્ને અલગ થયા ત્યારે પદ્મદેવ અનિમેષ દૃષ્ટિથી તર ંગ વતીને જોતા રહ્યો તર’ગવતી પણ લજ્જાઇને તેમને તેમ ઉભી રહી.
બન્નેએ રાતેારાત એ શહેરને છેડવાના નિય કર્યાં. યમુનાના ઘાટ પર એક હાડી બાંધેલ હતી. તેમાં બન્ને બેસી ગયા. પદ્મદેવે હેાડી ચલાવી. પ્રવાહ વેગીલે હતા. યમુનાના જળ પર ઇશ્વરની સાક્ષીએ મન્નેએ ગાંધવ લગ્ન ર્યાં. હવે તેએ યમુના પાર કરી ગાંગામાં પહેોંચી ગયા.
*
*
પૂર્વ દિશામાં અરુણાદય થઇ રહ્યો હતો. કિનારે હાડી નાંગરી, તેઆ ઉતર્યાં ત્યારે સમીપના જંગલમાંથી નીક્ળી, કેટલાક લૂટારૂએ તેમના પર તૂટી પડયા. તેઓ તેમને પહાડની એક ગુફામાં
લઈ ગયા. ગુફાના મુખ આગળ અનેક ધ્વજાએ ફરકી રહી હત. તેણે માન્યું કે ત્યાં કઇ મદિર હશે . અંદર જઇને લૂંટારાએએ તેમને સરદાર પાસે ખડા કર્યાં.
સરદારે કહ્યુ', “શરદ્-લિ આપવા આ બન્ને કામમાં આવશે. નામની રાત્રિએ તેમનુ
અદિાન અપાશે.
સરદારના આદેશ સાંભળી એક લૂટારા, તેમને લઇ ચાલી નીકળ્યો. તે એક ગુફામાં રહેતા હતા.
પદ્મદેવને ગાઢ અ ધનથી ખાંધ્યા જેથી તે ભાગી ન શકે, ત્યારે તર ગવતીએ કહ્યુ, “ મારા પતિ કૌશામ્બીના એક ધનિક વેપારીના એકના એક પુત્ર છે. હુ તેમની પત્ની ઋષભસેન શેઠની પુત્રો છુ. તારી ઇચ્છા પ્રમાણે ધન મળશે. કોઇ માણસને અમારા પત્ર લઇને મેકલે. ધન મળે ત્યારે અમને છેડી દેજે, ''
પહેરગીરે કહ્યું, “એ સ`ભવિત નથી. શદ ની નવમીને દવસે આપ બન્નેનું લિદાન
૧૪૨]
આપવાનુ' સરદારે ફરમાન કર્યુ છે. ખલિદાન ન મળે તે દેવી ક।પે અને અમારો નાશ કરે.” ખીજા કેદીયાએ તર‘ગવતીને પૂછ્યું ત્યારે પૂર્વભવ સહિત તમામ હકીકત કહી.
પહેગીરે આ વાત સાંભળી અને તેનુ હૃદય દ્રવી ઉઠયુ. તેણે પદ્મદેવના બંધન ખોલી નાખ્યા. અને કહ્યુ, “ હું આપને જીવન જાન જોખમે ખચાવીશ. રાત્રિના શરાબ પીને બધાં લૂટારૂએ નાચ કરીને સૂતા ત્યારે તે પહેગીર બન્ને સાથે લઇ, નીકળી પડ્યો. વન-માગ વટાવી, જંગલ કનારે આવીને કહ્યું, “ હુવે તમે ભય છોડીને, આગળ વધે આગળ ગામ છે. અમારાથી કષ્ટ અપાયુ' તે માટે ક્ષમા
""
પદ્મદેવે તે પહેરગીરને ભેટીને કહ્યું, “તૂ
અમારા પ્રાણરક્ષક છે. અમારી સાથે ચાલ જેથી તારા ઉપકારના બદલા વાળી શકે. લૂટારૂએ
,,
અત્યારે તા આપલાક જાઓ. સ ંભવ હશે
કહ્યુ’
તા ફરી કયારેક મળીશ. ’
ખૂબ ખૂબ ચાલીને તેએ એક તળાવ પાસે પહેચ્યા તળાવ પાસેજ ગામ હતુ. મન્દિરમાં તેઓએ વિશ્રામ લીધા. તે વખતે ધેડે દૂર એક અશ્વ પર સુદર નવજવાનને કેટલાક સૈનિકે સાથે તેમની તરફ આવતા નિહાળ્યા. તે સ્વા૨ મદિરમાં
આવ્યા ત્યારે તેની નજર પદ્મદેવ પર પડી સવારનું નામ હતુ. કુમાષહસ્તિ તે પદ્મદેવના ચરણ માં પડયા અને કહ્યું,
નગરશેઠના ઘરમાં સાસિકાએ આપ બન્નેના પૂર્વભવનું' ખ્યાન આપ્યું અને તમે શહેર છેડી ચાલી નિકળ્યા છે તેમ જણાવ્યું નગરશેઠે વાત જાણી કે તરતજ દોડતા દોડતા આપના પિતાશ્રી પાસે આવ્યા અને કહ્યુ,
તમે મને માફ કરો. ને' આપને કઠોર શબ્દો કહ્યા હતા. ચાલો આપણા બન્ને તેમની શોધમાં માણસે એકલીએ તેથી ચારે તરફ માસાને આપની શોધમાં દોડામાં.”
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #13

પછી તે પદ્મદેવ અને તરંગવતીને લઈને અજાણતાં દુષ્કૃત્ય થઈ ગયું અને તેને મને કૌશામ્બીમાં આવ્યો. આ સમાચાર નગરમાં ખૂબ પસ્તા થયા. તેથી નરકના દુઃખ સહેવા પહોંચતા, બને શેઠે તેમનું અપૂર્વ સ્વાગત કર્યું ન પડયા. હું વારાણસી શહેરમાં એક ધનિક ત્યારબાદ શુભ મુહૂને બન્નેના લગ્ન ખૂબ ધામ- વેપારીને પુત્ર બન્યા. મારું નામ રુદ્રયશ પડ્યું. ધૂમથી કર્યા હવે સુખ પૂર્વક સમય વીતતે હતે. થોડા સમયમાં મને કલાઓનું જ્ઞાન મળ્યું. પણ
એક દિવસ તેઓ બને વસન્તની શોભા સોબત હતી ગંદી. પરિણામે અનેક દુર્ગુણને નિહાળતા હતા ત્યારે એક પથ્થર શિલા પર, ભેગ બન્યા. ચોરી કરતાં કરતાં જબરો લુટારો અશોક વૃક્ષ નીચે એક મુનિરાજને ધ્યાનમાં થયો. વિરાજમાન જોયા. પતિ-પત્નીએ મુનિરાજની શીશ વિધ્યાચળમાં ગહન વનમાં એક સિંહ ગુફા છે. નવધા ભકિત કરી અને સામે બેઠા ધ્યાનથી મુક્ત ત્યાં હથિયારબંધ અનેક લટારાઓ રહે છે તેઓ બન
ને મ. માગનો ઉપદેશ કર્યો. મુસાફરોને લુટે છે. હું પણ તેમના દિલમાં જોડાયે - પદ્યદેવે વિનય પૂર્વક મુનિ મહારાજને દિક્ષા હતા. તેને સરદાર મલપ્રિય નામને હતો. લેવાનું કારણ પૂછ્યું. થોડી પળે મુનિજી ચુપ એક દિવસ ગંગા કાંઠે એક દમ્પતિ પકડાઈ
બાયા, ચમ્પા નગરી પાસેના વનમાં ગયા. સરદારે શરદનવમીના બલિ માટે રોકી દીધા. કોઈ શિકારી રહે છે. હું તેમની ટોળીનો શિકારી તેમની દેખરેખ મારે માથે આવી હતી હું તેમને હતું. બાણનું નિશાન લેવામાં ખૂબ કુશળ. એક મારે ઘેર લાવ્યો તે સ્ત્રીએ રડતે રડતે પિતાની દિવસ શિકારની તલાશમાં ભટકતા, દિવસ લગ આપવીતી વર્ણવી. ત્યારે મને પૂર્વજન્મનું સ્મરણ ભગ પૂર્ણ થવા આવ્યા. ભૂખ્યા તર, ગંગા થયું. મેં જાણ્યું કે આ તે તે–બને ચકલા-ચકલી કાંઠે આવ્યા. ગંગામાંથી સ્નાન કરી હાથી પાછી મેં તેમના પ્રાણ રક્ષાને નિર્ણય કર્યો અને ફરતા હતા તેનું નિશાન લઈ મેં બાણ છેડયું તેમને ગામ તક પહોંચાડ્યા. મને સંસાર પર પણ નિશાન ચૂકી ગયે, તે બાણે ઉડતા ચકલાની વૈરાગ્ય આવ્યે મેં મુનિરાજ પાસે દીક્ષા લીધી. પાંખ છેદી ચકલો જળ કાંઠે પડે. લેહથી અને તપશ્ચર્યા દ્વારા કર્મ ખપાવું છું. ગંગાનું પાણી લાલ બન્યું. ચકલી રોતી રોતી, મુનિ મહારાજની કથા સાંભળી, બન્નેને ચકલા ઉપર આમતેમ ઉડતી હતી. મેં કરંગઠિયા વિતેલા દુઃખનું સ્મરણ થયું. તેમને વિલાસી એકઠા કરી ચિતા બનાવી. ચકલાને અગ્નિ સંસ્કાર જીવન પર વૈરાગ્ય આવ્યે તેઓએ મુનિરાજના કર્યા. ત્યારે ચકલી પણ ચિતામાં કૂદી પડી ચરમાં સર્વ નિવેદન કરી, દીક્ષા લીધી. અને ચકલીને આત્મવિસર્જનને ખૂબ પ્રભાવ મારા પર ઘોર તપશ્ચર્યા કરવા લાગ્યા. પડે હુ આત્મઘાત માટે ચિંતામાં બળી મ.
શ્રમણ સૌજન્યથી નોંધ – વૈરાગ્ય મૂલક પ્રેમ કાવ્યની પરંપરા ભારતવર્ષમાં કેટલી પ્રાચીન છે -આ તથ્યની પ્રતીતિ કરાવનાર સાય શુંલાની એક કડી “ તરંગવતી ” પણ છે. ભાવ-વિદગ્ધ-કાવ્ય સૌષ્ઠવ “ તરંગવતી’ની પ્રાણવાન કથા માં છે તેવું અન્યત્ર દુર્લભ છે. મૌલિક ગ્રન્થની કૃતિ કે દ! કવિએ સૂત્ર શૈલીમાં, અપભ્રંશ ભાષામાં પદ્યબદ્ધ કર, કવિ-દુલ-કંઠે.માં જીવિત રાખી, પતની રચન નું નામ “તરંગવતી’ આપ્યું.
તે સૂમરૂપ “તરંગલે લા ” ના રૂપમાં પ્રસિદ્ધ છે. તે કથાના લગભગ ૧૦૦૦ વર્ષ બાદ તૈયાર કરેલ છે. તેના રચયિતા વીરભદ્ર એ ચાર્વા શિય નેમચંદ્રગણિ છેતેમણે પિતાને યશ નમને શિષ્ય માટે ૧૬૪૨ શ્રીની રચના કરી છે, થી ૫ દલિપ્તસૂરીએ “
” ની રચના દેશી વચમાં કરી હતી. વિક્રમની બીજી સદીમાં શ્રી પાદલિતસૂરિએ " તરંગવતી’ નામન” અમર -પ્રાણ-પ્રેમકા ૧ ૨ચી, પ્રાકૃત સાહિત્યમાં ન ની પરંપરા થાપી.

Page #14

@
લાલતાંગ દેવ
છે
હું ઉન્મત્ત નહિ મળે; નતે ચેતને લુપ્ત મુકતાનું સ્વપ્ન હતું. માનસ સરોવરના વેતથઇ. પણ કપાળ પરનું કુંકુમ તિલક અને કાનના રંગી હજાર પાંખડીવાળા કમળની શોભા હતી, કુંડલ અધિક તેજસ્વી બન્યા.
વિમુગ્ધ બની હું રૂપ-સુધાનું પાન કરવા લાગ્યા. ક્રમશઃ હું સ્વયંપ્રભાના નિવાસ-કક્ષના દ્વાર સ્વયંપ્રભા ઉઠીને ઉભી થઈ પછી મરાલગનિથી પર ઉપસ્થિત થયે કક્ષની અંદરથી વીણાના સુર ચાલતી મારી સમક્ષ આવીને તેણે મારા ખભા પ્રવાહિત બનીને આવી રહ્યા હતા. શિલાજતુની પર હાથ મૂક મારૂં સમગ્ર શરીર રોમાંચ માદક ગ મારી નાસિકાને પૂરી રહી હતી. અનુભવી ૨હું તેને નેત્રે જોતા, મને લાગ્યું કે કક્ષનું સૌદર્ય અનુપમ હતું, પણ સ્વયં પ્રભાને તે મારી એક વખતની સ્વયં પ્રભા નથી પણ મારા નેત્રની સમસ્ત દષ્ટિને ખેંચી લીધી હતી. કેટલાયે જીવનની સ્વધર્મ ચારિણી છે દ્વાર પર ઉભીને હું તેના અપરૂપ સૌંદર્યને અતિ પટ પર ઉત્તર કુરુક્ષેત્રમાં યુગલ રૂપ નિહાળી રહ્યો હતો. તેને દેહ અત્યંત ધ્વલ
' ખડું થયું. સીતા નદીના ઉત્તર કિનારા પરનું પ્રભાના પુંજથી આવૃત હતું. તેને જોઈને મને ભ્રમ થયે કે તે દુધ-રાલીમમાં નિમગ્ન અથવા કુરુક્ષેત્રની માટી સાકર સમી મધુર હતી. જળ
જબૂવનનું કેવું અદ્ભુત સ્થાન! તે સમયે રેશમી વસ્ત્રથી સમાગૃત અથવા દર્પણમાં પ્રતિ
' હતું શત્કાલિન ચંદ્રિકા સમ નિર્મળ એ સમયે બિમ્બિત અથવા શશીકાળના મેરજથી અન્ત.
અમારે કઈ ચીજ જરૂરત ન હતી. કોઈ ચીજને રિત ચંદ્રકલા હતી
- અભાવ ન હતે. પૂર્વને લલિતાંગના સ્મરણથી જે ગ્લાની થઈ હતી કે જે ઈર્ષા થઈ હતી તે મન્દકિની ધવલ
એક દિવસ અમે આજ પ્રમાણે એક બીજા ધારાથી કલુષ ધુળ જેમ ધોવાઈ ગઈ. મને તે તે
= 2 તરફ વિમુગ્ધ બની ઉભા હતા. ઉપર હતે પૂર્ણિ સમુદ્ર મંથન દ્વારા નીકળેલ કમી સમાન લાગી *
sી માને ચંદ્ર નીચે હતી સ્વચ્છ જળવાળી કલાદિની શંખને ફૂટીને, મેતીથી આકર્ષક કરેલ અને
- સીતા હવા હતી માદક આજ રીતે તે દિવસે મૃણાલથી સંવૃત કરેલ સુથા-ચુર્ણથી જોઈને,
સ્વયંપ્રભાને મારા ખભા ઉપર હાથ રાખેલ, રજત રસથી લેપ કરીને, કુટજ-કુન્દ અને હું તેના નેત્રમાં મારું પ્રતિબિંબ જોઈ રહ્યો સિદ્વાર પુષ્પોની ધવલ કાનિતથી સજજ કરેલ હતા. તેમાં ડૂબી રહ્યો હત; જાણે કે તેના નેત્ર હોય તેવી મને જણાઈ અપલક હું સામે જોઈજ અતલ સમુદ્ર હતા તે દિવસની જેમ આજે પણ રહ્યો સ્વર્ગલોકમાં પલક ઝપકતી નથી તેથી મને હું તેના નેત્રમાં ડૂબતે હવે ફની સુગંધ કશી બાધા નડી નહિ.
જેમ દક્ષિણ પવન વહેતે હવે મેં અનાયાસે વિજળી બાદ બનેલ આ લેકની જેમ સ્વય તેને આલિંગન બદ્ધ કરી, શા તરફ લઈ ગયે. પ્રભાની સત્વા મારા નેત્ર સમક્ષ ઉભરવા લાગી. ત્યારબાદ અનેક દિવસ અને રાત્રિઓ વીતી માણિકય જડિત કુંડળવાળી, ના રામ કારણકે શ્રીપ્રભ વિમાનમાં ચંદ્ર-સૂર્યની ગતિ કિરણ પ્રસરાવતી, મૃદુહાસ્ય સહિત મને તે ખૂબ નથી ઋતુ વર્ષ માસ પણ નથી ત્યાં છે ફકત મનહર લાગી મને જોતાં જ તેને મુખ ઉપર વર્તમાન આ વર્તમાનમાં અમે એક-સા બની રમતું હાસ્ય જાણે કે પધરાગિણીને થાલ પર રહ્યા હતા. આવા અવર્ણનિય આનંદમાં હું દૂરના
૧૪૪]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #15

મૃત્યુલોકની વત એકદમ ભૂલી ગયે। અભૂતપૂર્વ સુપ્તિ અને જાગરણ વચ્ચે મારે સમય વીતવા લાગ્યા.
આંસૂએ જોયા ન હતા. તેથી તેમને મુકતા માળના ખરેલ મેતી માની પેાતાના હાથમાં ગ્રહણ કરવા
લાગી.
આ સમયે હું વસ્તુના પરિણમનને ભૂલી ગયા. અમારૂં આયુષ્ય ક્ષીણ થતુ હતું. સ્વયં પ્રભા મારા પહેલાં જ અહીં ઉત્પન્ન થઈ હતી. સંભવતઃ તેનું પુણ્ય અને અયુષ્ય સ્વલ્પ રહ્યા હતા. વિલાસ અને વ્યસનમાં એટલે ડૂબ્યા હતા કે વિચાર કરવાની કે દૂર જોવાની દૃષ્ટિ ગુમાવી હતી. કેમકે એકાએક જ્યારે તેના ચ્યવનના સમય આવી લાગ્યા ત્યારે મને કશી ખબર ન પડી. તેની પુષ્ય-સ્મૃતિપટ પર ખડી થઇ માળા મ્લાન બની હતી. તારુણ્ય તેજ જા ખુ પડયુ હતુ...! છતાં તે મારી જાણ બહાર રહ્યા. એક સમયે જેમ હથેળીમાંનુ જળ અ'શુળીએના છિદ્રોથી નિકળી જાય તેમ ત ઝરી ગઇ. તેણે સ્વર્ગથી વિદાય લીધી છે તે પણ મૈં ન જાણ્યું. જાણ્યું કે તે ખાડુ બન્ધમાં નથી. તેના અભાવથી
વ્યાકુળ બન્યા. સ` શૂન્ય અને નીરસ લાગ્યા, તે સમયે પણ નહિ સમજાયુ` કે વાસના અને આકાંક્ષાથી અતૃપ્ત રહેવા છતાં, અમારી લાખો વર્ષની આયુષ્ય વીતી ગઈ છે. સ્ત્રય પ્રભા વિના ચારે બાજુ અંધકાર જ જણાતા, સર્વાં ગે! ક`પવા
લાગ્યા. પવનથી છેદાયેલી કેળ સમયે હુ કુટ્ટિ
તળ પર મુષ્ઠિત બની ઢળી પડયા.
સ્વયં પ્રભા વગર હું ઉન્માદી બન્યા. હુ` મારી જાતને પણ ભૂલી ગયા. જો મે અવધિજ્ઞાનના પ્રયાગ કર્યાં હોત તા સ્વય’પ્રભા કયાં છે તે જાણી શક્ત. ઉન્માદમાં દરેક કક્ષામાં ઉદ્યાનમાં, નદી
તટપર, ગિર-કન્દશમાં તેને શેાધતા ફરતા હતા. સહસા ખ્યાલ આવ્યે કે કેઇએ તેનું અપહરણ તે નહિ કર્યુ હાય ? ભૂતકાળની એક ઘટના
એ હતેા ચૈત્ર માસ અચ્છેદ સરેવરમાં પુષ્પા ખીલ્યા હતા. સરેાવરમાં હુંસે વિચરી રહ્યા હતા આમ્રની કામળ કલિકાએ ઉત્સુક મનને વધારે ઉત્સુક બનાવતી હતી. મદમસ્ત મહિલાઓના મુખ જળથી બકુલ-વૃક્ષ પુષ્પધારી બનતા હતા. હિંડોળે ઝુલતા હતા. કોયલ ટહુકારથી પ્રેમી-હૃદયા સ્પેન્દ્રિત કરતી હતી, હુ· આ કિનારે સ્વય’પ્રભા સાથે ફરી રહ્યો હતા. કલક'ડી સ્વય’પ્રભા બેલી ઉઠી “ પ્રિય ! જુએ, જીએ અને પુષ્પવાળી વેલ પાસે જઇ ઉભી રહી. ત્યાથી તે આમ્રતા પાસે
મધપાનથી મસ્ત ભમરાં ને માખીયેા લતાના
ને
પહેાચી મલય પવન આમ્રલતાને આલિંગન કરી રહ્યો હતા. હું પણ હાથ લખાવી સ્વયં'પ્રભા તરફ અગ્રસર થયાં તે દોડીને કુંજ ગલ્લીમાં અદૃશ્ય થઇ ગઈ.
શ્રી પ્રભવિમાનમાં આ ઘટના અભૂતપૂર્વ હતી, કારણ કે અહીં વેદના કે શેાક નથી-હાય છે ફા હ સ્વગેાચિત મારે કોઇ બીજી દેવાંગનાને કદી આશ્લેષમાં ગ્રહણ કરવી જોઈતી હતી પણ નથી
આ સમયે મે આતે સ્વર સાંભળ્યેા, રક્ષા ખબર કે આ મારૂ દુર્ભાગ્ય કે સૌભાગ્ય હતુ કેકરા, રક્ષા કરા, હું જલ્દી ત્યાં પહેાંચ્યા. જોયુ જેથી હું મૃત્યુ ાકની વેદના ભૂલી શક્યા ન હતા. તે એક વેષધારી નાગકુમારે સ્વયં પ્રભાને પકડી આજ વેદનાથી હું અનન્ય બન્યા હતા. મારી હતી જેવું મેં વજ્ર ઉગામ્યું કે તરત જ મુતિ સમયે શું કરવુ તે દેવાંગન આને ન સુજ્યું, સ્વયં પ્રભાને છોડી, નાઠો, અને અચ્છેદ સરૈાવરમાં આ અચેત દેહનું શું કરવું ? છેવટે અવધિજ્ઞાનથી ગાયબ થઇ ગયા. હું પણુ પાછળ પડ્યો. હુ મૃત્યુલોકની વાત જાણી. સુર સરિતાનુ જળ તેથી તેને ન પકડી શકયા કેમકે તે સર્પ બની નાગ છાંટયું. મને ચેતના મળી. હું બેઠો થયા. પણ લેક તરફ નાસી ગયા હતા મે વિચાયું કે સ્વયં પ્રમાને ન જોવા હું રડી પડયે દેવાંગનાએ આજે પણ આવી જ ઘટના કેમ નહુ બની હોય ? [૧૪૫
જુન' ૮૩]

Page #16

પણ એ શકય ન હતું કારણ કે રક્ષકો હંમેશ કેશકલાપ, પવનમાં આમતેમ ફરકતે કેટલે રક્ષા કરતા હ!.
સુશે ભિત હતે ? આજ તે શેભાવાળી સ્વયંપ્રભા
નથી. તેથી પ્રતિપક્ષી હાર પામેલ જાણે કદાચ મનના આગને વશ બની, મેં આ દશ્ય
તે આનંદમાં હશે. જે દુઃખમાં આનંદિત હોય ફરી જોયું હવે મને શ્રીપ્રભ વિમાનથી નીકળેલ નીલમણિ પ્રભા કિરાન વેશધારી નાગકુમાર અને ૧ ૧૧:
તેને પૂછવાનું શું? દર્ય મણિના કિરણ સ્વયં પ્રભા શા પ્રતિત થવા ત્યારે કોયલનો ટહુકાર કાને પડયો. “આને લાગ્યા. “અરે એ દુખ? શું વિમાનથી સ્વયં કેમ ન પૂછું?” તેથી હાથ જોડી સમીપ પહોંચી પ્રભાને તું હરણ કરી જાય છે ?” એમ કહી, બે, “મધુરવચની પરભૂત! તે મારી પ્રિયાને વજ ઉછાળી, તે દિશામાં હું દોડયા. પણ બીજી જાઈ છે? કામીગણ તને મદનની દૂતી કહે છે. જ ક્ષણે મને મારી ભૂલ સમજાઈ હું શકસ્ત મને મારી પત્ની પાસે લે ચલે.” પણ જવાબ બન્યો. વિચાર્યું. કદાચ મારાથી કઈ કારણસર ન મળ્યો. મધુર ભાષિણી પર કાંધ શાને? ગુસ્સે થઈ હશે. એક દિવસ મેં ચિત્રલેખાને પક્ષ
દુઃખના બેજા સાથે સરેવર કાંઠે પહોંચે
. લીધો ત્યારે એમ બન્યું હતું. ગુસ્સે થઈ, તે કયાંય વચ્છ જળમાં હસે વિચરતા હતા. મારી પૃચ્છા છૂપાઈ ગઈ હતી.
પર ધ્યાન ન આપતાં, તેઓ આમ તેમ જોતા સ્વયંપ્રભાના ક્રોધથી લાલ સજળ નેત્ર મારી હતા છતાં મેં વિનંતી સાથે પૂછ્યું, “મન્થર ચક્ષઓ સમક્ષ ખડા થયાં. પણ તે મારા વગર ગતિ વાળી મારી પત્નીને તમે જોઈ છે?” પણ વધુ સમય કે ધાવેશમાં રહી શકી ન હતી તેથી જવાબ આપ્યા વગર તેઓ ઉડી ગયા પછી હું નવા ઉત્સાહમાં આવી તેને શોધવા લાગે. ચક્રવાક પાસે પહોંચ્યો મેં પૂછયું, “કુળ ધન્ય
મારી પ્રિયતમા તે જોઈ છે?” પણ પ્રત્યુત્તર ન પારિજાતિક વનીકુ જેમાં રકતવણું નવદ- મને ભ્રમરાન ગુજારવ સાંભળતા મેં પૂછ્યું, લીન ફલે જોયા તેના પર જળ બિન્દુ શોભતા “હે મધુકર ! ખંજનથી મદભર્યા નેત્રવાળી મારી હતા. તે જોવા લાગ્યા મારી સ્વયંપ્રભાના ક્રોધ પ્રિયા તે જોઈ છે?” તે જોઈ લાગતી નથી, નહિતર રકત સજળ નયને સમા. શુ તે આ રસ્તે ગઈ તેના મુખ સૌરભના પાન કરી તું કમળ પર હશે? હાય! દેવતાના ચરણ ભૂમિને સ્પર્શતા બેસતે નહિ. હાથી અને હાથણીને જોઈને પૂછ્યું, નથી. નહિતર આ ભૂમિ પર તેના ચરણચિહે “પૂર્ણ ચંદ્ર સરખી મારી પત્નીને જોઈ છે?” અંકિત થયા હતા, “ર”
પણ હાથી તે સૂંઢથી એક શાખા તેડી પિતાની આ વખતે મને તેની નીશાની મળી તેની પત્નીને ખવરાવવા લાગ્યો. “હવે હું ક્યાં જાઊ ? કંચુકી વસ નજરે પડ્યું. મેં તે ઉઠાવ્યું ત્યારે
અરે આતે ગિરિશ્રેણી ! કેવી સૈભિપૂણ તેની
કન્દરાઓ ! ગિરિરાજને પૂછ? પ્રશ્નનો ઉત્તર ન મારો ભ્રમ તૂટ. તે તે હતી ઈગો તૃણ
મળે.” સહિત દુર્ગારાજિ. ફરી વિષાદ ગ્રસ્ત બને. તેવામાં મોરને કેકારવ કરતે જેયો મેં તેને પૂછયું, ફરતાં ફરતાં હું થાક તેથી બિઝિરણીના “હે મયૂર રાજ! મારી હૃદયરાણીને જેઈ?” પણ કાંઠે જઈને બેઠે. તેને જ સ્વયંપ્રભા માની ક્રોધ જવાબ ન મળ્યો. તેણે પાંખ ફેલાવી નાચવાનું દૂર કરવા વિનંતી કરી; પણ વ્યર્થ આ સ્વયંપ્રભા શરૂ કર્યું. મને કેધ ચડે. હું એના આનંદનું નથી. જે હોત તે મારી દયનીય સ્થિતિ જોઈને કારણ સમજી ગયે સારા પ્રિયતમાને સુંદર જવાબ આપત.
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #17

મારી નજર હરણ પર પડી હરિણી તરફ શિખર પર પહોંચે આત્મ હત્યા કરવા તૈયાર એકીટશે જોઈ રહ્યો અને પૂછું? પણ હરણે થયે ત્યારે શેડે દુર સંગીત સમો કંઠ મારે મારી તરફ જોયું પણ નહિ જ્યારે વિધાતા વામ કાને પડે. મહાસત્વ! આપ આ શું કરે છે? બને છે ત્યારે સહ વિમુખ બને છે. ત્યાંથી પર્વત
(ક્રમશ) ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે સહાય એસ. એસ. સી. કે સમાન કક્ષાની પરિક્ષા પછી કોલેજમાં ઉચ્ચ અભ્યાસ કરનાર શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન વિદ્યાર્થી/વિદ્યાર્થીનીઓને શ્રી સારાભાઈ મગનભાઈ મોદી ઉચ્ચ અભ્યાસ શિષ્યવૃત્તિ ટ્રસ્ટ ફંડમાંથી પૂરક આર્થિક સહાય રટ લેજનાના નિયમાનુસાર લેન રૂપે આપવામાં આવે છે. તે માટેનું નિયત અરજી પત્રક ૫૫ પૈસાની ટપાલ ટિકિટ મેકલવાથી મળશે. આ ફંડમાંથી સહાય લેવા માટે અરજી કરનારે એસ. એસ. સી. પરિક્ષા સંસ્કૃત કે અર્ધમાગધી સાથે ઓછામાં ઓછા ૪૫% માર્કસ મેળવો પસાર કરેલી છે. વાં જઈએ.
માધ્યમિક શિક્ષણ અંગે સહાય માધ્યમિક શિક્ષણ (ધોરણ ૮ થી ૧૦ ) માટે શ્રી સારાભાઈ મગનભાઈ મોદી લેન સ્કોલરશીપ ફંડમાંથી વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન વિદ્યાથીઓ/વિદ્યાર્થીનીઓને લેન રૂપે સહાય આપવામાં આવે છે. તે માટેનું નિયત અરજીપત્રક ૩૦ પૈસાની ટપાલ ટિકિટ મોકલવાથી મળશે.
કન્યા છાત્રાલય શિષ્યવૃત્તિ શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય દર વર્ષે કે લેજમાં શિક્ષણ લેતી તામ્બર મૂર્તિપૂજક જૈન બહેનને શિષ્યવૃત્તિ આપે છે. તે માટેના નિયત અરજીપત્રકની કિંમત ૫૦ પૈસા છે. ટપાલથી મંગાલનારે ૩૦ પૈસા વધુ મોકલવા.
ઉપરોક્ત સહાય અને શિષ્યવૃત્તિ અંગેના અરજીપત્રકે સ્વીકારવાની છેલ્લી તા. ૩૦ જૂન છે. અરજીપત્રક મેળવવાનું તથા મેકલવાનું સરનામું : શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય, ઓગસ્ટ
ક્રાંતિ માર્ગ, મુંબઈ–૪૦૦૦૩૬
સ્વર્ગવાસ નેંધ ભાવનગરની નગરપાલિકાના માજી પ્રમુખ ડો. જસવંતરાય મૂળચંદભાઈ શાહનું નિધન તા. ૨૪ ૫-૮૩ના રોજ થતાં શ્રી જૈન આત્માનંદ સભામાં સમિતિ સભ્યને પરિવાર દુઃખ અનુભવે છે. તેઓ શ્રી આ સભાને આજીવન સભ્ય હતા. સંસ્થા પ્રત્યેની શુભ લાગણી તેમજ સંસ્થાના ઉત્કર્ષમાં અપૂર્વ હર્ષ તેઓએ અનેક પ્રકટ કર્યો હતે. તેમજ ઊંડી કાર્ય સૂઝ, હૃદય સરળતા, ચિંતાનો અભાવ પ્રશંસા પાત્ર હતા. તેમના સ્વર્ગવાસથી સંસ્થાને ઘણીજ ખોટ પડી છે. પરમ કૃપાળુ પરમાત્મા તેમને આત્માને શાંતિ અર્પે તેવી પ્રાર્થના.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગર
જુન’ ૮૭]
૧૪૭

Page #18

બી
છે.
अहिंसा परमे। धर्मः। વંશની રક્ષા અને આપણી ફરજ છે અપને સુવિદિત છે કે વિબાઈની સલાહથી મુંબઈના દેવનારના કતલખાના ઉપર સત્યાગ્રહને પ્રારંભ ૧૧-૧-૮૨થી થયે છે. તેને માટે આજથી સવા વર્ષ પહેલાં એક અપીલ લઈને અમે આપની સમક્ષ આવ્યા હતા. આપ સર્વેના સહુજ સ્નેહ અને સહકારના બળ પરજ આ સત્યાગ્રહ લગભગ પંદર મહિનાઓથી અનવરત પણે ચાલી રહ્યો છે. તેની ગતિ જરા પણ મંદ પડી નથી અને પ્રવાહ સતત ચાલુ રહ્યો છે.
દેવનાર કતલખ ના ઉપરને આ સત્યાગ્રહસંભવતઃ આજ સુધી થયેલા સત્યાગ્રહમાં વધુ લાંબે, સમય અને વધુ કપ્રિય રહ્યો છે. જાહેર જનતા તરફથી તેમાં અમને અપાર સહકાર અને સહાનુભૂતિ સાંપડયાં છે. એ પણ હકીકત છે કે દેશના ખૂણે ખૂણેથી આવતા હજારો સત્યાગ્રહીઓના ભજન નિવાસ તથા મુસાફરી વિગેરેમાં લગભગ દસ લાખરૂપિયાનો ખર્ચ થઈ ચૂક્યું છે. સન્યાસીઓ, સંધ્રહસ્થ, હેને તથા ભાઈઓના આગ્રહથી અને સંત વિનોબાજીના અભત્યાગથી મહારાષ્ટ્રની સરકારમાં કરૂણાને અવિર્ભાવ થશે અને ઓછામાં ઓછું ગાય, બળદ અને વાછરડાંની ગેરકાનુની કતલ બંધ કરવામાં આવશે. પરંતુ જેટલું ઉપચાર કરવામાં આવ્યું. તેથી બિમારી વધારે પ્રમાણમાં ફેલાતી ગઈ. આશ્ચર્ય એ વાતનું છે કે આ સત્યાગ્રહ છતાં નથી ગોવંશની ગેરકાનની હત્યા રોકવામાં આવી નથી સરકારની મનોવૃત્તિમાં કે પરિવર્તન થયું.
આ સંજોગોમાં વિવશ થઈને અમે ફરીથી આપના દરવાજા ખટખટાવવા આવ્યા છીએ. કૃપા કરી આપ અમારા સત્યાગ્રહને પૂનઃ પ્રેરિત કરીને પ્રેસ હન આપે અને તેના ઉપદેશને વ્યાપક પ્રચાર કરે આપના સક્રીય સહકાર વિના આ સત્યાગ્રહ કેવી રીતે યશસ્વી બની શકે ! પ્રભુની કૃપા, જનસગ અને સંપન્ન ભાઈઓને-હેંગેની સહાનુભૂતિ પરજ અમારા સર્વે પ્રયાસે આગળ વધી શકે તેમ છે. જ્યાં સુધી અમને લાગે વળગે છે ત્યાં સુધી અમે તન, મન અને ધનથી આ યજ્ઞમાં અમારી આહૂતિ આપી રહ્યા છીએ. અને જ્યાં સુધી સારાએ દેશમાં ગવંશની ગેરકાનુની હત્યા બંધ ન થાય ત્યાં આરંભેલા યજ્ઞ ચાલુ રાખવા માગીએ છીએ
આ સત્યાગ્રહ, પૂવિ બાજી સાનિધ્યમાં વર્ષોથી અંતેવાસી થયેલા શ્રી અરતિ દેશપાંડેના નેતૃત્વમાં ચાલી રહ્યો છે દેશનાં વિભિન્ન પ્રાન્તને સ્વયં સેવકે તેમાં અવિરત રીતે ભાગ લઈ રહ્યા છે. ભવિષ્યમાં પણ તેમના માર્ગદર્શન નીચે આ સત્યાગ્રહ ચાલશે. કારણ કે સારાએ દેશમાં સત્યાગ્રહ સંચાલન પદ્ધતિ અને શક્તિ વિષે તેમનાથી વિશેષ જાણકાર કેણ હોઈ શકે? અને આ કારણે જ દેશના તમામ ગે સેવકો અને અન્ય સહાનુભૂતિકરેને પૂરેપૂરો સહયોગ મળી રહ્યો છે.
આપ પણ આ પણ ૨ ષ્ટ્રિય યજ્ઞમાં પ્રેમથી સામેલ થઈ જાઓ. આપ જાણો છો કે આવા કામે લેકની દાનગંગા શિવાય આગળ વધી શકતાં નથી. માટે જ સમાજના સાધન સંમ્પન્ન ભાઇઓ-બહેને, ધર્માદા ટ્રસ્ટો, જૈન સંઘ, અને એણે સીએશને, અમારી નમ્ર વિનંતિ છે કે મન મોકળુ કરીને ખૂલ્લે હાથે દાન દઈને સત્યાગ્રહની આ પવિત્ર તને પ્રજવલિત રાખવા આપની સંપત્તિને સદુપયોગ કરે. કહ્યું છે કે “દનકિયે ધન ના ઘટે જે સહાય રઘુવીર.” ભારતીય વિદ્યાભવન
તુલસીદાસ મ. વિશ્રામ ચપટી મુંબઈ ૪૦૦૦૦૭
( કાર્યાલય) ફેન ૩૬ ૦૧૩
અખિલ ભારત કૃષિ ગે સેવા સંધ ધ :- અખિલ ભારત કૃષિ ગે સેવા સંધને મળતાં દાન (૮૦ %) કરમુક્ત છે.
૧૪૮]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #19

મારે નિર્ણય બનવું છે !
-પંન્યાસપ્રવરશ્રી ભદ્રગુપ્તવિજયજી ગણીવર
હું કેવી રીતે નિર્ભય બનું?
પર ધારણ કરું? -જડ,ચેતન પદાર્થોની અનંત અપેક્ષાઓએ અંતર આત્મજ્ઞાનના અભાવમાં ભયને ઝંઝાવાત કરણના ખૂણે ખૂણાને કબજે લઈ લીધું છે. મને દૂર ગગનમાં ઝીકી દે છે? હું વ્યાકુળ અપેક્ષાઓની માયા-મરિચિકામાં મન પાગલ છું. વ્યથિત છું... ભયથી બચવા માટે ફાંફા બનીને અટવાઈ ગયું છે.
મારૂં છું.... પરમાત્માને પોકાર પાડું છું. -મનને દ્વૈત ગમે છે! અદ્વૈતને અસંભવ. ચિત્તમાં ચરિત્ર નથી...... નજરમાં જ્ઞાનનું અશકય માની બેઠો છું ! વ્યવહાર મારગ પર અંજન નથી. હૃદયમાં શ્રદ્ધાને છાંટો નથી.” મન માજા મૂકીને દોડે છે ભટકે છે.....સ્વભાવજ હું ભયમુક્ત કેમ કરીને બની શકું? હું વિવાદ જાણે દ્વૈતમાં ડહોળાઈ ગયું છે!
અને વિખવાદથી પર કેમ થઈ શકું આવી કંઈક છુપાવવાની વૃત્તિ છે. કંઈક દેવું છે. હાલતમાં ? કંઈક લેવું છે. કતૃત્વનું અભિમાન ઉછાળા મારે જે મારે નિર્ભય બનવું છે. આત્માનંદની છે.....મન આ બધી વાતોમાં વહેંચાઈ ગયું છે.... અનુભૂતિને ઉઘાડવી છે... આ જે મારો અફર મનની મથામણ મનની અથડામણ મનનું નિર્ણય હોય તે માટે અદ્વૈતના આરાધક બનવું જ ભટકવાનું ચાલુ જ છે !
પડશે! તની આળપંપાળ 'અળગી મૂકવી પડશે.” મોહ એનાથી ઘેરાયેલો છે ! મોર સેનાને મારે મારા સ્વભાવને જ અદ્વૈતને ઓપ આપી શત્રુસેના માનવા તૈયાર નથી ! પછી વળી એની દેવે પડશે! સામે માર માંડવાની કે સામી છાતીએ લડવાની ભયની ભૂતાવળોથી ગ્રાસે ભેગસુખોની તે વાતજ કયાં ? લડવા માટે જે બ્રહ્માસ્ત્ર ભૂખને ભાંગવી પડશે... ભુખના દુઃખને ભુલવું જોઈએ. એ ક્યાં છે મારી પાસે? અરે, પણ પડશે! મનને નિરપેક્ષ અપેક્ષા-આકાંક્ષાથી રહિત મારે લડવું છે જ કયાં?
કરવું જ રહ્યું ! “સંસારના એકે એક સુખના મેં મારો સહજ સ્વાભાવિક આનદ બે ટુકડાની અંદર ભયના અંગારા ધરબાયેલા છે. નાંખે છે! મારા આનંદ ના !
5 આ સત્યને સ્વીકાર કરીને મનને સંસારી સુખની અસંખ્ય ભયના સર્ષ વીંટળાઈ વળ્યા છે ! હું
ત' જાળમાંથી બચાવવું પડશે ! આંખો ખેતીને જેતે જ નથી મારા આન દવ8 મારી પાસે એવી કઈ વસ્તુને જોઈએ એવી ને ભયના સર્પોથી મુક્ત કરવાનો વિચાર પણ કોઈ વાત મારા જીવનમાં
કઈ વાત મારા જીવનમાં ના જોઈએ કે જે મારે મને કયાં સૂઝે છે? પછી હું કેમ કરીને જ્ઞાન છુપાવવી પડે. સંતાડવી પડે ! મારૂ જીવન દૃષ્ટિરૂપી મયૂરીને મારા આત્મવનમાં ખેંચી લાવું? ખૂલ્લી કિતાબના જેવું જોઈએ. જે કોઈ વાંચવા
મેહના ગડદાપાટુ મને પ્રહારરૂપ લાગતા નથી માંગે, વાંચી લે. જે કંઈ જોવા માંગે જઈલે! જીવન મને તે એ જાણે ઘરેણું ભાસે છે! હવૃત્તિ
નિ ક્લિાબના એક એક પાના ઉઘાડા રાખવાં પડશે! અને મેહજનિત પ્રવૃત્તિ મને ગમે છે.. પછી હું “મારે બીજા પાસેથી કંઈક મેળવવું છે. આ વળી શા માટે આત્મજ્ઞાનનું કવચ મારા શરીર વિચાર પણ નહી જોઈએ “મારે બીજા પાસેથી જુન ૮૩]
[૧૪૯

Page #20

પ્રાપ્ત કરવુ છે....' આ વિચારને વિખેરી દેવા । પછી બીજુ જોઇએ પણ શું? આખું' અસ્તિત્વ રહ્યો ! સ`સરની સાથે લેવા દેવાના વ્યવહાર કેવળાશનીની ગંગામાં નહા હઠે ! નિર તર વ્યવહાર બની રહે ! મન એ વ્યવહારની વળગણેાથી પ્રકાશના ધેધ વહ્યાજ કરે ! વેગળું રહે !
મારે સંસારના બધાજ જડચિતન પદ્માર્થાંને જ્ઞેયના રૂપમાં જોવા પડશે ! રાગ દેશના ચઢાવ્યા વગર માત્ર દૃષ્ટીભાવથી જોવાની કલા મેળવવી પડશે ! મારે માત્ર જ્ઞાતા બની રહેવું પડશે !
જ્ઞાતા બનવા માટે 'જ્ઞાન દૃષ્ટિ' જોઈ એ ! ‘જ્ઞાન દૃષ્ટિ હું કયાંથી મેળવુ ? શાઓમાંથી ? ધ ગ્રન્થામાંથી ? પણ શાસ્ત્રોના અધટનામાંયે કેટલા બધા મતભેદો થતાય છે ? શાસ્ત્રો જાણે શસ્રો બની ગયા છે.... કેારા કહેવાતા પતિ હાથેામાં આવીને! એજ ધમાઁચ થાના
વ્યવહારને પેષવામાં આવે છે....
માધ્યમથી દ્વૈતની દુહાઈ દેવામાં આવે છે. વ્યવહારેય પાછો અશુદ્ધ... અશુભ ! માત્ર વિધિ-વિધાના અને વાદવિવાદોના નાચાળતામાં શાસ્ત્રવેત્તાએ હૂંસાતૂ સી કરી રહ્યા છે!
જ્ઞાનદૃષ્ટિ પ્રગટ થાય છે વિશુદ્ધ ચારિત્રમાંથી! એ ચારિત્ર ચિત્તમાં હેવુ' જોઇએ ! મારા ચિત્તમાં ચારિત્ર છે કયાં? મારા દેઢુ પર ચારિત્રના
ચિત્તમાં ચારિત્રના ખીલી ફૂલા ઉઠે તા ખેડા પાર થઈ જાય! દૃષ્ટિમાં / વિચારામાં / વિચારવાનાં દૃષ્ટિકણુમાં જે પછી જ્ઞાનન દીવા ઝળહળી ઉઠે
કોલેજમાં અભ્યાસ કરતી જૈન વિદ્યાર્થિં જેમણે આર્થિક સહાયની જરૂર છે તેમણે નિયત અરજીપત્રક ભરી મે કલવું,
૧૫૦]
નિર્ભય ત્યારેજ ખની શકું! બનવુ છે પણ ખરા ! નિર્ભય બનવાની રીત બહુ સહેલી નથી રીત ઘણી કઠોર છે. શરતે કેવી આકરી છે? હું તેા તન મન ના કમજોર છું.... આ શરતને પાછુ'ય કેવી રીતે ?
નિયતાના માર્ગ જરૂર મારા મનને ગમે છે / પત્ર' પણ છે.... પણ એ માગે ચાલવાની તાકાત નથી મનની પાસે! શુ` કેઇ બીજો સહેલે સીધા રસ્તા નહી હાય આ કાળમાં કરૂણાવત સજ્ઞ ભગવાએ આ કળિકાળના જીવેાના માટે યતા મેળવવાના ખીન્ને કઇ રસ્તા ચીધ્યા તે
નિ
હશે જ.
ત્રીજો માર્ગ છે. પર્ પદાર્થાની અપેક્ષાએ ઉપકરણા છે.... ને મારા ચિત્તમાં તે અસયમનીએછી કરતા રહુ.... અપેક્ષાઓના આંક વધવા ગદ્દકી ભરી પડી છે! અસંયમમાં વળી જ્ઞાન તે નાજ જોઈએ ! દૃષ્ટિના ઉઘાડ થાય કેવી રીતે ? ત્યાંતે અજ્ઞાનજ દેખા દે છે!
નિ યતામાં જ સુખ છે! નિયતામાં જ આન'દ છે! માટે તે મારે નિય ખનવુ જ છે! મારે નિર્ભીય બનવુ' જ છે! (સ્નેહદીપ દ્વારા અનૂદિત)
શરણાગતિ અને એમની સમક્ષ કરેલા બધાજ પરમ કાવ'ત સુજ્ઞ પરમાત્માની સપૂર્ણ ગુનાઓના હાર્દિક એકરાર! દુષ્કૃત્યાનુ આલેચન
આ એક માત્ર લાગે છે નિભ યતા મેળવવાના !
બીજો માગ: દુષ્કૃત્યેના ફળસ્વરૂપ જે કાઈ દુઃખ આવવાના હોય એ તમામ દુઃખાનેા સહજ સ્વીકાર !
અ`માગધી અને પ્રાકૃત વિષયે લીધેલા છે અને કાર્યાલયેથી મગાવી, તા. ૩૧ જૂલાઈ સુધીમાં સરનામું: શ્રી આત્મ—વલભ—શી સૌરભ ટ્રસ્ટ
C/o. શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય ઓગસ્ટ ક્રાંતિ માર્ગ, મુંબઈ-૪૦૦૦૩૬
[આત્માનદ પ્રકાશ

Page #21

નિડરવતા પ. પૂ આ. ભ. શ્રી વિજય મેરુ પ્રભસૂરીશ્વરજી મ. સા.ની શુભ નિશ્રામાં ભાવનગરના આંગણે ઉજવાયેલ શાનદાર પંન્યાસપદ-પ્રદાન તથા ૭ મુમુક્ષુ પુણ્યાત્માઓને દીક્ષા-પ્રદાન મહત્સવ
ધન્ય માતા ધન્ય પિતાજેના કુખે અવતર્યા
ધન્ય ગુરુવર તુજ ચરણે, જીવન સફળ બનાયા” ભક્તિપ્રધાન ભાવનગરના આંગણે શાસનપ્રભાવના પૂર્વક વિશિષ્ટ પ્રસંગે અવાર-નવાર ઉજવાતા રહે છે. શ્રીસંઘ અભ્યદયન, રોપાન સર કરી રહ્યો છે.
શાસનસમ્રાટ પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજાધિરાજ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મ. સા.ના પટ્ટધર પ્રશાન્તમૂ પ. પૂ. આ. ભ. શ્રી શ્રી વિજયઉદયસૂરીશ્વરજી મ. સા.ના પટ્ટાલંકાર નિડવકતા ૫ પૂ. આ. ભ શ્રી વિજય મેપ્રભસૂરીશ્વરજી મ. સા.ના વરદ હસ્તે અદ્યાવષિ ૫ પુણ્યાત્માઓએ પ્રજ્યાના પુણ્ય પંથે પ્રયાણ કરેલ છે. જ્યારે વૈ. સુદ ૧૦ના ભાવનગરના આંગણે વિક્રમરૂપ પ્રવજ્યાભિલાષી ૭ પુણ્યાત્માએ દીક્ષાના મંગલ માર્ગે આત્મકલ્યાણ સાધવા જઈ રહેલ. પરમપદ પ્રાપ્ત કરવાના એક માત્ર ધ્યેયને સિદ્ધ કરવા કર્મક્ષય કરવાને અમેઘ સાધનરૂપ-દિવ્ય શસ્ત્રરૂપ. એકાને આત્મકલ્યાણકર “સર્વવિરતિ” ના પુણ્ય પથે પ્રસ્થાન કરેલ
મુમુક્ષુઓએ દક્ષિાના મંગલ માર્ગે પ્રયાણ કરી માતા-પિતાને ધન્ય બનાવ્યા? જિનાજ્ઞા મુજબ સંયમ મા ડગલીઓ માંડી જીવનને ધન્ય બનાવ્યું? મુમુક્ષુઓની વિદાય વેળાએ
વિરહ-વિદાયની કારમી, દેલને ગદગદ બનાવતી વેળાએ આખો અશ્રુભીન બની જાય છે. તમે સહુ તારકની વાણી સાંભળી-સમજી-આત્મસાત્ કરી જીવનમાં આચરવા જઈ રહેલા છે જ્યારે એ જ તારની વાણી સાંભળવા છતાં અમો ભેગરૂપી વિષ્ટાને ચૂથનારા કીડા રહ્યા....?
પંન્યાસપદ-પ્રદાન તથા દીક્ષા-પ્રદાન મહોત્સવ શ્રી ઋષિમંડળ પૂજન શ્રી સિદ્ધચક્રપૂજન શ્રી શાંતિસ્નાત્ર સમેત અપૂર્વ ઉલ્લાસ અને ઉમંગપૂર્વક ઉજવાયેલ.
મહોત્સવના શિમોર અને મુખ્ય દિવસે શુભ મુહૂર્ત પૂ. આ. ભ. શ્રી વિજય મેરામણસૂરીશ્વરજી મ. સા.ના વરદ હસ્તે અને બુલંદ વાણી દ્વારા પૂ. ગણિ શ્રી માનતુંગવિજયજી મ. સા.ને પંન્યાસપદ પ્રદાન તેમજ (૧) શા નેમચંદ નાનચંદ, ભાવનગર (૨) લાલન હિંમતકમાર કેશવલાલ દેલતનગર (મુંબઈ) (૩) અ. સૈ. પ્રભાવતીબહેન નેમચંદ, શાહ ભાવનગર (૪) કુ. વર્ષાબહેન નેમચંદ, ભાવનગર (૫) કુ ઈન્દિરાબહેન સવાઈલાલ શાહ, ભાવનગર (૬) કુ. ભારતીબહેન ઉત્તમચંદ શાહ, ભાવનગર (૭) શાહ વનલીલાબહેન જશવંતલાલ, અમદાવાદ અનેરા ઉત્સાહ સાથે ચતુર્વિધ સંઘની વિપુલ હાજરીમાં જ માનવ મેદની વચ્ચે દીક્ષા-પ્રદાન થયેલ. સ્તન દીક્ષિતેના નામકરણ નીચે મુજબ સ્થાપન થયેલ. જુન ૮૩]
૧૫૧

Page #22

સંસારીનામ
દીક્ષિત નામ ૧) શ્રી નેમચંદભાઈ– પૂ. મુનિશ્રી નિર્મળસેનવિજયજી મ. સા. (૨) લાલન હિંમતકુમાર- પૂ. મુનિશ્રી હિરસેનવિજયજી મ. સા. (૩) અ. સ. પ્રભાવતીબહેન- પૂ. સાધ્વીજી શ્રી પ્રશમરત્નાશ્રીજી મ. (૪) કુ વર્ષાબહેન
પૂ. સાધ્વીજી શ્રી વૈભવરત્નાશ્રીજી મ. (૫) કુ. ઇન્દિરાબહેન- પૂ. સાધ્વીજી શ્રી અહંદુસેનાશ્રીજી મ. (૬) કુ. ભારતીબહેન
પૂ. સાધ્વીજી શ્રી ભુષણરત્નાશ્રીજી મ. (૭) શા. વનલીલાબહેન- પૂ. સાધ્વીજી શ્રી વીયયશાશ્રીજી મ.
પ્રસ્તુત પુણ્ય પ્રસંગે “સેનામાં સુગંધ સમાન (૧) શ્રી સંઘમાં ઘર દીઠ -૫ લાડુની શેષ . અંજવાળીબહેન ચત્રભુજ અમરચંદ વલભીપુરવાળા હઃ રમુભાઈ વલ્લભીપુરવાળા તરફથી
(૨ લાડુની પ્રભાવના (સ્વ.) ગજીબહેન ગભરૂચંદ, સ્વ. કસ્તુરચંદ બાપુલાલ અને અ.સ. કુસુમબહેન ખુબરાંદ સરૂપચંદ પાટણવાળા તરફથી
(૩ સાકરના પાણી-શાહ પ્રભુદાસભાઈ મોહનલાલ દુધવાળા (ભદ્રાવળવાળા) - શ્રી સંઘ ગૌરવ - ભાવનગરમાં છેલ્લા કેટલાય વર્ષોથી રહેતા અને સ્ક્રીનીંગ કલાર્ક શ્રી નેમચંદભાઈ ધર્મના રંગેચળમજીઠ જેમ ત્યાગ રંગે રંગાયેલ છે તેઓએ પિતાના પરિવારમાંથી હસતા મુખડે અગાઉ ત્રણ સુપુત્ર અને બે સુપુત્રીઓને દીક્ષા આપેલ અને આજના તબકકે પરિવારમાંથી બાકી રહેલ પોતે પોતાની ધર્મપત્ની અને પુત્રીઓ સંયમ માર્ગ સ્વીકારેલ. આમ એક જ કુટુંબમાંથી આઠ વ્યકિત યાને સમગ્ર કુટુંબ દીક્ષાને સ્વીકાર કરે એ આ વિરલ પ્રસંગ છે. આ પ્રસંગ અમારા સંઘ માટે ગૌરવરૂપ અને અનુદનરૂપ છે.
__श्री हेमचन्द्र साय छतम प्राकृत व्याकरणम् (अष्टमोऽध्यायः) શ્રી જૈન આમાનદ સભાનું પ્રકાશન-૯૪મું રત્ન છે. સાચા અર્થમાં તે રત્ન જ છે કેમકે તેના વિવિધ કારણે પ્રાકૃત ભાષાના અભ્યાસીને પુનિત ભાષાથી પ્રકાશિત કરે છે પ્રાચીન પાકૃત ભાષાના વ્યાકરણમાં આ પુસ્તકનું અદ્વિતીય સ્થાન છે. અર્વાચીન વિદ્વાનેએ આ પુસ્તકે બીરદાવ્યું છે. અભ્યાસીને સંપૂર્ણ જ્ઞાન મળે અને તુલનાત્મક અભ્યાસ થાય તે માટે આ પુસ્તકમાં નવા
pperdiers આવેલ છે જર્મન જેવા દેશમાં તેમજ મહાન વિદ્યાપીઠની માંગ સારી છે. તેજ તેનું મૂલ્ય કન છે. Face Rs. 25-00
Pound 5-00
Dolar 2-10
પ્રાપ્તિ સ્થાન શ્રી જૈન આત્માનંદસભા ખ ગેટ, ભાવનગર
એવી
of
FB $: » Ê જાણ
૧૫૨]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #23

જૈન ધર્મની બાળપોથી (ક્રમાંક ૫) લેખક : ૫. શ્રી પૂર્ણાનવિજય (કુમાશ્રમણ ) પાલે' ( ઈસ્ટ )
તત્ત્વજ્ઞાનની ગહનતા :
| તેથી સમ્યગ્રજ્ઞાન પ્રાપ્ત ન થવામાં ઘણાં કાર‘પુરૂષવિશ્વાસે વચનવિશ્વાસ” આ ન્યાયાનું ણામાંથી થોડાક કારણે આ પ્રમાણે છે. સાર, તીથ કર પરમાત્માએાના જીવનમાંથી માહ. (૧) મતિદુર્બલતા :- ચરમસીમાએ પહોંકર્મ, જ્ઞાનાવરણીય, દશનાવરણીય અને અન્તરાય ચેલા ભૌતિકવાદના આ જમાનામાં માનવનું મતિરૂપ ચારેયાત કર્થે સર્વથા નિમૅલ થયેલા હોવાથી, જ્ઞાન એટલુ બધુ કમજોર છે, જેના લીધે અમુક અસત્યભાષણ, માયાવી જીવન તથા સંદિગ્ધ, પ્રકારના તત્વજ્ઞાનને સમજવા જેટલી ક્ષમતા તેની હિંસા, અને અહિતાત્મક ઉચ્ચારણાને લવલેશ પણ પાસે હોતી નથી. કદાચ સમજવાની ઈચ્છા હોય તેમન માં હોતા નથી. બ હાપરિગ્રહ અને મિથ્યા- તે પણ બીજા બીજા અન્તરાયા, આવરણ, વ્યાત્વ વિષયવાસના, હાસ્ય, રતિ, અરતિ, ભય, શેઢ, પારરોજગારની હાડમારીએ. ઉદર પોષણ માટેની જુગુપ્સા, અને ચારે કષાય રૂ૫ આત્તર પરિગ્રહના જવાબદારીઓ, તથા લાડી-વાડી અને ગાડીની મૂળીયા બળીને સર્વથા ખાખ થયેલા હોવાથી તે માયા પૂર્વકની મસ્તીમાં લગભગ ભાન ભૂલેલા પરમાત્માની દ્રવ્ય અને ભાવ પ્રવૃતિઓ જીવ હોવાના કારણે પણ સમય મેળવી શકતા નથી, માત્રના કલ્યાણને માટે જ હોય છે. આ કારણે કેઈક સમયે સમજવાના ઈરાદે, ઉપાશ્રય તરફ તીર્થંકરદેવેનું જીવન સવ રીતે વિવસ્ત હોવાથી આવીએ તે આપણી સાથે જ, આપણાને વળગેલા તેમના વચનામાં કયારેય અવિશ્વાસ કરવા જેવુ' ક્રાધઅર્ડ કાર, કૃપણુતા, આલસ્ય, સાંધાડાવાદ તથા રહેતું નથી અહિંસા- અનેકાન્ત સ્યાદ્વાદ) અને સંપ્રદાય વાદ જેવા આત્માના અન્તર'શત્રુઓ સંયમના સૂફમાસૂમ વિચારો તેમના સિવાય પણ આવતા જ હોય છે. જેના લીધે મતિજ્ઞાન બીજા કોઈની પાસે હૈાઇ શકે નહિ'. કેમકે તેમનું ઉપર મતિજ્ઞ નાવરણીય કમનો દબાવ પડતા વાર પોતાનું જીવન જ પૂર્ણ અહિં સક, અનેકાન્ત લાગતી નથી. મય, અને સંયમની ચરમસીમાને પ્રાપ્ત થયેલું (૨) જ્ઞાની ગુરૂના અભાવ :- તત્વજ્ઞાનના હેવાથી તેમના વિચારોમાં, ઉપદેશામાં, વિસ' જાણકાર અને ચારિત્ર સુગધથી દીપતાં આચાર્યો, વાદિતા હોઈ શકતી નથી ચૌદરાજ લેકમય ઉપાધ્યાય તથા મુનિરાજોના વિરહ હોવાના કારણે સંસારના જીવો, તેમના કર્મો ફળા, ગતિ આગતિ પણ મમ્હાવીર પરમાત્માના શાસનને તથા “જૈનત્વ’ પાલ સકે ઘો પરમાણુ એ અને તેમનામાં રહેલી ને જે રીતે સમજવું હતું તે પ્રકારે સમજવાની અજબ-ગજબની શકિતઓ, છાસ્થાને માટે સર્વથા યોગ્યતા મેળવી શક્યા નથી. ઘણીવાર એવું પણ પરાક્ષ છે. તેને કેવળજ્ઞાની સિવાય બીજો કેણ, બને છે કે આપણા કમજોર ભાગ્યના બળે તેવા કઈ રીતે જાણી શક્રવાના હતા ? આવી સ્થિતિમાં દેશમાં કે ક્ષેત્રમાં જન્મેલા હોઇએ તો તત્વજ્ઞાનની વિશ્વની ધણી વસ્તુઓ હકિકતે આપણા જેવાઓને જિજ્ઞાસા મરી પરવારેલી હોવાથી, ઢાલ ચૌપ.ઈ માટે પ્રત્યક્ષ થઈ ન શકે, તેટલા માત્રથી તેને રાજારાણીના કથાનકો સિવાય બીજા ને ઠેય વિષયમાં અભાવ માનવાની ઉતાવળ કરી નાખવી, તેમાં રસ-જામતા નથી, પરિણામે અહિંસા-અનેકાન્ત અજ્ઞાન, મિયાજ્ઞાન, પૂર્વગ્રહ, ગ્રસિતજ્ઞાન, સ શ અને સંયમને સમજ વામાં આપણુ કમજોર ભાગ્ય યજ્ઞાન આદિ મુખ્ય કારણ રૂપ છે
વચ્ચે નડી જાય છે. જે કાળમાં આપણે જમ્યા છીએ. તે કારણે (૩) યગહનતા :- સંસારમાં કેટલાક પણ ઘણા પદાર્થો સર્વથા પરોક્ષ જ રહેવાના છે પદાર્થો અત્યન્ત ગહન, પરાક્ષ અને અતીન્દ્રિય

Page #24
Atmanand Prakash Regd. G. BV. 31 હાવાથી તેમની જાણકારી માટે આપણી ચેાગ્યતા જ આત્માને પરિશ્રમ સફળ બનૃતા નથી. કંદાર્થ મરી પરવારેલી હોય છે, કદાચ શ્રદ્ધાનું બળ પરિશ્રમ કરીને તે તેના સહચારી કમેં જીવને હોઈ શકે છે. પણ તેમાં કુત, વિત'ડાવાદાને સફળ બનવાદે તેમ નથી. તેમાં સૌથી જમ્બરપ્રવેશ થતાં, તાકાત વિનાની શ્રદ્ધા કયાં સુધી શકિતવાળું દશન મેહનીય કમી છે, જેને લઈને સફળ બનવાની હતી ? કદાચ કુતર્કોને પ્રવેશ ન ધર્મના પુસ્તકો, આત્મશુદ્ધિના ધમસૂત્ર, પ્રભુ: કરવા દઈ એ, તે પણ કેવાળી ગમ્ય પદાર્થોનું ભજનના ગીતે હાથમાં લેવા પણ ગમતા નથી પ્રત્યક્ષીકરણ આપણા માટે-અસ ભવિત છે, કેમકે કેમકે તેનાથી આપણે અતિમાં પુત્ર થતુથી બંધાઈ પ્રતિક્ષણે અનુભવાતા પવન સપોન્દ્રિયગ્રામ્ય ગયેલ છે. માટે જ બાલીએ પણ છીએ કે ધર્મ ના હોવા છતાં પણ નયનાને મ ટે પરોક્ષ જ રહે છે. પથાએ ભણવાથી શો ફાયદે ? નમૃત્યુ કે તે પછી આત્મા, પરમાત્મા, તથા સંસારમાં લાગસન શિખ્યા તા કા નુકશાન થઈ જવાના રહેલા અસંખ્ય દ્વીપે, સમુદ્રો, પવતાને પ્રાપ્ત હતા ? મારી પાસે લાખ કરોડની માલ મિલ્કત કરવાની શક્તિ-વિજ્ઞાનવાદ કે યંત્રવાદ પાસે પણ છે. માટે ખાશુ પીશુ અને આરામથી જીવન નથી જ તે પછી આપણને શી રીતે પ્રત્યક્ષ થશે પૂર્ણ કરીશુ. કેવળ વ્યવહાર માટે દશન, પૂજન આકાશ માં રહેલા અને પ્રત્યક્ષ દેખાતા તારાઓના કરી લઇશું'. વધારે જાણવાની કે કરવાની માથાફટ વિમાનાની કેાઈ હવા ખાવા માંગે તો તેની આ કરવાની જરૂરત નથી. દેશનાવરણીય કમથી આમા માંગ સફળ શી રીતે બનવા પામશે. સફળતા નિદ્રા, તદ્રા, અને જ્યારે જાઓ ત્યારે ઊંઘતા જ મેળવવા માટે પ્રયત્નો કરીએ તો આખું જીવન હોય છે, દેવ જે મનુષ્યાવતાર મુલ્યા છે. તો પૂણ થઈ જશે તો પણ કઈ વળવાનું છે જ નહિં, પણ પોતાના પલગ - ૨જાઈ મછરાદની છેાડવાના ત્યારે પરમાત્માનું ભજન પૂજન, તમારા પોતાના અને ધમ ધ્યાન કરવાના ભાવ થતો નથી, અને કરેલા પા પાનું પ્રાયશ્ચિત કયારે કરશે ? માટે! મેહુકમનો હુમલો જોરદાર હોવાથી, શરાબપાનના કેવળીગમ્ય પદાર્થોને કેવળ શ્રદ્ધાથી જ માનવાના નશાની જેમ આત્મા સર્વ થા બેભાનું એમર્યાદ રહે છે. તેમાં જ્યાં સુધી આપણી બુદ્ધિ પહોંચે ત્યાં બનીને સ સારના સ્ટેજ ઉપર બેફામ વર્તાશે સુધી પહોંચાડવી અન્યથા જ્ઞાની ગુરૂમહારાજ જ્યારે પરિણામે સિનેમા, ટી. વી. ઘાસલેટિયા-સાહિત્ય વધારે. તેમની પાસેથી રેયતત્વ જાણવાનો પ્રયાસ જેવા પેપર, સાપ્તાહિ કો અને માસિકોમાં અમૂલ્ય કરવે જેથી ભવનો આંટો નિષ્ફળ ન બને. જીવન બરબાદ કરશે. આવી સ્થિતિમાં પોતાના | (4) જ્ઞાનાવરણીય કર્મોદય :- પ્રવાહ રૂપે રંગ મહેલને શણગારવામાં, શરીરને પોષવામાં અનાદિકાળથી બાંધેલા, વધારેલા, ચિક્કણા અને ઈન્દ્રિયાની તોફાની ઘેાડાઓને છુટા મુકવામાં. નિકાચિત કરેલા, આઠે કર્મીમાં જ્ઞાનાવરણીય કમ તથા હોટલ, રેસ્ટોરામાં અમન-ચમન કરવા પણુ અનાદિકાળથી આમાના એક એક પ્રદેશ સિવાય તેમને ધમ કમની વાતમાં રસ ઉત્તપના પર પોતાની સત્તા જમાવીને બેઠો છે. તેને થાય તેમ નથી. ફળ સ્વરૂપે વિજ્ઞાની એાની પ્રસ'સા અાંખ પર બાંધેલા પાટાની ઉપમા દેવામાં આવી છે. અને કેવળીભગવં'તાને માટે યુદ્ધાતઢા બાલવાન' જેનાથી જ્ઞાનસૂર્યના પ્રકાશ અત્મિા મેળવી શક્તો ભાગ્યમાં શેષ રહે છે. તેમની પાસે બેસીને ન હોવાથી, સભ્ય જ્ઞાન (રાઇટનોલેજ)ની પ્રાપ્તિમાં ( અનુસ'ધાન ટાઈટલ પેજ 2 ઉપર ત'ત્રી : શ્રી પોપટભાઈ રવજીભાઈ સત શ્રી આત્માન દ પ્રકાચ તત્રી મડળ વતી | - પ્રક શક : શ્રી આત્માન દ સભા, ભાવનગર, Re Jદ્રક : થોહ હેમેન્દ્ર હરિલાલ અનદ બી. ડોસ, સુતારવા , ભાવનગર, For Private And Personal Use Only