Atmanand Prakash Pustak 056 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531649/1

Page #1

SHRI ATMANAND
શ્રી આનંદ પ્રકાશી
પુસ્તક પ
મ
ધર્મની ઉપાદેયતા
धर्माज्जन्म कुले शरीरपटुता सौभाग्यमार्युर्बलं धर्मेणैव भवन्ति निर्मलयशो विद्यार्थसंपत्तयः । कान्ताराच्च महाभयाच्च सततं धर्मः परित्रायते धर्मः सम्यगुपासितो भवति हि स्वर्गापवर्गप्रदः ॥
PRAKASH
ધર્મનાં યોગ્ય આરાધનથી ઊંચા કુળમાં જન્મ થાય છે; પાંચે ઇન્દ્રયાની પૂર્ણતા પ્રાપ્ત થાય છે; સૌભાગ્ય, આયુષ્ય અને બળની પાસે થાય છે; ધર્માંના આરાધનથી જ નિર્મળ યશની તથા વિદ્યા અને અની પ્રાપ્તિ થાય છે; તેજ રીતે ધર્મનું આરાધન ઘેર જંગલમાં અને મહાન ભયે ઉપસ્થિત થયે તેના આરાધકનું રક્ષણ કરે છે. ખરેખર, આવા ધર્મની આરાધના તે સમ્યક્ પ્રકારે કરવામાં આવે તો તે, સ્વર્ગ અને મેક્ષનું સુખ આપો શકે છે. તાત્પર્ય કે આ જગતમાં સર્વ પ્રાણીઓની સ પ્રવૃત્તિએ સુખને માટે જ થાય છે એમ તમામ સુજ્ઞ પુરુષાનું માનવુ છે, પર ંતુ એ સુખ ધર્મ વિના મળી શકતું નથી, માટે ધર્મ પરાયણ થવું.
પ્રકાશઃ
શ્રી જૈન નાřાનંદ સલા
ભાવનગ
ચૈત્ર સ. ૨૦૧૫

Page #2

अनुक्रमणिका
१. सुभाषित ૨. પૂર્ણાનંદ ભાવના ૩. શ્રી મહાવીર જયંતિ ઉત્સવ ૪. શ્રી સન્માગ —દશ કને ૫. ચૈત્યવંદન-ચતુવિ"શતિકા ૬. અશાન્તિનું સામ્રાજ્ય ૭. ઈશ્વરનું સત્ય સ્વરૂપ ૮. સ્વીકાર
(પાદરાકર ) (મુનિશ્રી લમીસા ગરજી ) ( મુનિશ્રી લમીસાગરજી ) ( ૫. શ્રી સુશીલવિજયજી ગણિ ) (મુનિશ્રી લહમીસાગરજી ) (શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ “સાહિત્યચન્દ્ર”)
જન્મ જયંતિ મહોત્સવ
આચાર્યશ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી(આત્મારામજી મહારાજ)ના જન્મજયંતિ મહોત્સવ નિમિત્તે આ સભા તરફ થી ચૈત્ર સુદી ૧ તા. ૯-૪-પક ગુરુવારના રોજ રાંધનપુરનિવાસી શેઠશ્રી સ કરચ૮ભાઈ મોતીલાલભાઈ મૂળજી તરફથી શત્ર"જય ગિરિરાજ ઉપર આદીશ્વર ભગવાનની માટી ટૂંકમાં
જ્યાં પૂ. ગુરુદેવશ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી મહારાજની પ્રતિમા બિરાજમાન છે તે સમક્ષ નવ્વાણું પ્રકારી પૂજા ભણાવી અંગરચના કરવા માં આવી હતી તેમજ આ પ્રસંગે ભાવનગરથી સભાના સભ્ય ખાસ પધાર્યા હતા અને સાંજના પ્રીતિભેજન જવામાં આવેલ હતું.
ઉપાશ્રયનું ઉદ્ઘાટન
અત્રેના ગાંધી ડેલામાં આવેલ સ્વ. મણિબહેન નાનાલાલ હરિચંદનું મકાન શ્રી સંઘને ઉપાશ્રય માટે અર્પણ કરવામાં આવેલ તે ઉપાશ્રયનું, વીલના એકઝીકયુટર શ્રી ગુલાબચંદ મૂળચંદ દ્વારા કબજો સોંપાતા, ઉદ્ઘાટન સંઘના ઉપપ્રમુખ અને આપને સભાના પ્રમુખ શ્રી ખીમચંદભાઈ ચાંપશીભાઇના પ્રમુખપણા નીચે, શ્રી ડાહ્યાલાલ હરિચંદભાઈના શુભ હસ્તે સં. ૨૦૧ ૫ના ફાગણ શુદ ૨ ને બુધવારના રોજ સવારના સાડાઆઠ કલાકે કરવામાં આવેલ, જે સમયે આમંત્રિત ગૃહસ્થ તથા સન્નારીઓની સારી ઉપસ્થિતિ હતી.
પ્રાસંગિક વિવેચન બાદ ડાહ્યાલાલભાઈએ ચાંદીનું તાળું ઉઘાડી શ્રી સંઘને સુપ્રત કરેલ. બપોરના બહેનોએ તે જ મકાનમ પૂજા ભણાવી હતી.

Page #3

વર્ષે ૫૬મ...]
श्रीयामानंघ
1
સ. ૨૦૧૫ ચૈત્ર
તા. ૧૫-૪-૧૬
[અંક ૬
सुभाषित
शान्तिवेत्कवचेन किं किमरिभिः क्रोधोऽस्ति चेदेहिनाम् ? ज्ञातिवेदनलेन किं यदि सुहृद् दिव्यौषधैः किं फलम् १ | किं सर्वैर्यदि दुर्जनाः किमु धनैर्विद्याऽनवद्या यदि, aist चेकिभूषणैः सुकविता यद्यस्ति राज्येन किम् १ ॥
? જો માણસ પાસે ક્ષમા હોય તા એને વિરાધીએથી ખચવા માટે કાચની શી જરૂર છે ? માણસને જો ક્રોધ હોય તે પછી અહિત કરનાર શત્રુઓની તેને શી જરૂર છે ? કેમકે ક્રોધ જ સૌથી વધારે અહિત કરનાર ત્રુ છે. જે જ્ઞાતિ, નાત, સગાંવડાલાં હોય તેા પછી અગ્નિની શી જરૂર છે ? કેમકે નાતીલાએ જ અગ્નિની જેમ ખાળનારા હોય છે. જો સાચા મિત્ર હાય તે પછી દિવ્ય ઔષધાની શી જરૂર છે ? કેમકે સાચા મિત્રથી જ માણસના દુઃખ અને વ્યાધિનું શમન થઈ જાય છે, જે દુજના પાસે હોય તે પછી સાપની શી જરૂર છે ? જો ઉત્તમ વિદ્યા હાય તા પછી ધનની શી જરૂર છે ? જો લજ્જા એટલે ખરામ કામ કરવામાં સ ંકોચ હોય તેા ઘરેણાંની શી જરૂર છે ? અને જો માણસ પાસે સુંદર કવિતા કરવાની અથવા તેના રસ માણુવાની શક્તિ હોય તા પછી રાજય મળવાથી શું વધારે છે ?

Page #4

20
૭
શ્રી આત્માનઃ પ્રાચ
· પૂર્ણાનંદ ભાવના —
w
( શમ-શજિલષ્ણુ પ્રીતડી )
પરમ
પરમ પ્રભુતા કયારે મળે ? કયારે થઇશું ? પ્રભુજીથી અભંગ ? નિજ રૂપ પ્રકટાવી ખરૂં ! ક્યારે પામીશું સત્ય પૂર્ણાનંદ ! ધ્યાન સુરંગ અભેદથી, આત્મભાવે ૨ થઈ અલે નિસગ ! છેદ્રી વિસાવ અનાદિના, અનુભવવા૨ે રૂડા રસ——સવે ! પરમ. અનુભવ મત્તને વિનવુ", નવ કરવા ૨ ચાહ પરરસરરંગ ! શુદ્ધાતમ રસરંગથી, ફર પ્રીતિ ૨ પૂણું—શક્તિ અનંત । પરમ પૂર્ણ પ્રેમી લાલન-સખા ! સત્તાએ । સરખા તું જિષ્ણુ ! પ્રભુધ્યાનરંગે રમે સદા, પામેા સુખડાં અવ્યાબાધ અનંત ! પરમ નિજ શક્તિ પ્રભુગુણ રમે, તે પામે પરિપૂર્ણાનંદ ! ગુણુ-ગુણી ભે-અભેદથી, વ્હાલા પીજીએ હૈં। સત્-શમ-મકરંદ ! પરમ. સગુણી સમરસ ભર્યાં, જીવા જિનવર હૈ મુખ પુનમચંદ ! જાગૃત ઉજ્જ્વળ જ્ઞાનથી, યાન ધર હા પ્રભુના પ્રારબ્ર! પરમ, પરમ પ્રભુતા પામવા, વ્હાલા મિત્તા હૈા, પ્રભુપ્રેમી અલગ ! પ્રભુધ્ધાને લયલીન બની, પામે મણિમય ૐ નિત્યાતમ રસકંદ ! પરમ,
પારાર
)
શ્રી મહાવીર જયંતી ઉત્સવ નો નમા ય મેરે સાધુ [ રચયિતા——-મુનિરાજ શ્રી લક્ષ્મીસાગરજી ]
પ્રેમે પૂજો પ્રભુ મહાવીરસ્વામી, હૈયામાં ધરી ભાવ-પ્રેમે૰-ટક ચૈત્ર ત્રાદશી શુકલ પક્ષમાં, જન્મા પ્રભુ મહાવીર, વિશ્વોદ્યાને પરિમલ પ્રસરે, વાયે મધુર નારકીમાં ક્ષણુ શાંતિ પ્રસરી, સાગરમાં દાનવ કિન્નર ધ્રુવ માનવે, પ્રગટથો રાય રક નિજ ભેદ્ય મૂલ્યા, ઢળ્યા અખંડ ન્યાતિ આત્મસ્વરૂપની, ઝગતી વિરૂપ મધુર વાણી-કેકા શ્રવણું અમૃતસમ ઉપદેશ ગ્રહીને, થાતા અજિત છે. પ્રભુ ત્રિભુવનદીપક ! બુધિસાગર નાથ ! લક્ષ્મીસાગર શણુમાં રાખ,
કરતા
સૌ
સમીર-પ્રેમ૰ ૧
ઉલ્લાસ,
પ્રેમ
પાપના ભાર,
પ્રકાશ-પ્રેમે ટ્
અપર’પાર-પ્રેમ ૩
નૃત્ય,
કૃતકૃત્ય-પ્રેમ ૪
હતે ઝાલી હાથ-પ્રેસે૦ ૫

Page #5

ગામડા ને
સન્માદ કને
( હરિગીત )
( ૧)
સમાગ દ નીર ! મારા વિનતિ ખાળક કરે, ત્રણ ભુવનમાં નહિ કે। વિભા ! આવી શકે તારા તુલે; દુષ્ટ પરિણામી આતમા આ નામ જપતાં તાહરુ, નિર્માળ ખની આવી જતા વિભુ ! ક્ષેત્ર છે જ્યાં તાહરુ (૨)
રસકસ ક્ષુષ 'મધુમિન્દુ' જેવા જગતના જે કારમા, પાક ફળ વિપાક જેવા પુગળ સુખા વળી વિશ્વના; ભૂલી જઇ સૌ તે વિભુ ! તે ઢળી જઇ તુજ ચરણમાં, આનંદ કરતા ગેલ કરતા હા ! વિભુ ! તુજ બાળ શ્મા. (૩)
ભૂલી જતા સુખ વિશ્વનાં ને સ્વાઁના સુખ દેખતે, અમૃત સમા એ સુખમહીં હા ! એ ઘડી તે મહાલતા; પણ વિશ્વસુખ સમ સ્વર્ગસુખ પણ દુખકારી જાણતાં, ફેંકી દઈ તે વાંચ્છતા વિભુ ! સુખ અક્ષય મેક્ષનાં (૪)
છે ચેાથ્ય જાણી વીર પણ નિજ ખાળને કરથી ગૃહી, અપ્રતિમ વાટ અક્ષય સુખ ખની દર્શાવી દેતા પ્રેમથી; શ્રી જિનશાસન–વાટ એ લઈ લે અહા ! કઈ કઈ જીવા, વી ફારે કમ તેડે અક્ષય પામે તે સુખા, (૫)
સૌ વીર પુત્રા, અંતમાં કવિ હૃદયની વિનંતી કહુ, સુણેા અને સંભાળી લેા સૌ શ્રેય ઇચ્છે સર્વનું; શિવમસ્તુ સર્વ જ્ઞાત: શ્રી વીર શાસન જય હે, નમે લક્ષ્મીસાગર વીરને અજિતસૂરિને વંદન ડા.
મુનિરાજ શ્રી લક્ષ્મીસાગરજી

Page #6

ચૈત્યવતુવંશતિ છે ભાવાર્થ કાર-પંન્યાસ શ્રી - સુશીલવિજયછ ગણી
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૬૦ થી શરૂ)
नवम तीर्थकर श्रीसुविधिनाथजिनेन्द्र चैत्यवन्दनम् [९]
(ાસત્તતિ છે) विश्वाभिवन्द्य मकराकितपादपद्म !, सुग्रीवजात ! जिनपुङ्गव ! शान्तिसम ! भव्यात्मतारणपरोत्तमयानपात्रं !, मां तारयस्व भववारिनिर्विरूपात् ॥ १ ॥ વિશ્વવંદનીય, મકર-મઘરના ચિહ્નવાળું છે ચરણકમળ જેનું, સુગ્રીવરાજાના પુત્ર, જિનમાં શિરમણી, શાન્તિના નિવાસસ્થાન, ભવ્ય અને તારવામાં મેટા જહાજ સમાન એવા હે સુવિધિનાથ વિભુ! આપ મને વિરૂપ-વિલક્ષણ એવા ભવસમુદ્રથી તારે. (૧)
निःशेषदोषविगमोद्भवमोक्षमार्ग, भव्याः श्रयन्ति भवदाश्रयतो मुनीन्द ! । संसेवितः सुरमणिर्बहुधा जनानां, किं नाम नो भवलि कामिससिद्धिकारी ॥२॥
હે મુનીન્દ્ર! આપનું આયણ કરવાથી ભગ્ય સમગ્ર દેષના વિનાશથી ઉત્પન્ન થનાર મેક્ષમાને પામે છે. ઉપાસના કરાયેલું સુરમણિ-ચિંતામણિ અનેક રીતે પાણઓને મનવાંછિતની સિદ્ધિ કરનાર શું નથી થતું? અર્થાત્ જરૂર થાય છે.
(જડ વસ્તુ જયારે આટલું બધું કામ કરે છે તે પછી આપ તે ચેતનરૂપ સાક્ષાત સુરમણિ છે એટલે એના કરતાં પણ વિશેષ મનવાંછિતની સિદ્ધિ કરે એમાં તે કહેવું જ શું?)
विज्ञं कृपारसनिधिं सुविधे ! स्वयंभूर्मत्वा भवन्तमिति विज्ञापयामि तावत् । देवाधिदेव ! तव दर्शनवल्लभोऽहं, श्वश्वद् भवामि भुवनेश ! तथा विधेहि ॥३॥

Page #7

અત્યવનનચતુર્વિશતિકા
હે સુવિધિનાથ ! આપને સ્વયંભૂ પ્રાણ અને કપાસના નિધાન માનીને હું વિનંતિ કરું છું કે હે દેવાધિદેવ ! આપના દર્શને પ્રેમી એ હું જુવનેશ! શાશ્વત થાઉં એ રીતે કરે અર્થાત્ શાશ્વત સુખને આપે. (૩)
दशम तीर्थङ्कर
अशिीतलनाथजिनेन्द्र चैत्यवन्दनम् [१०]
( શાલિસિસ સ ) कल्याणाङ्करवर्षने जलधरं सर्वाङ्गिसम्पत्कर,
વિશ્વવ્યાધિશ આપઝિર્વ જૈવજીઢાશિત नन्दाकुक्षिसमुद्भवं दृढरथक्षोणीपतेर्नन्दनं,
श्रीमत् सूरतबन्दिरे जिनवरं वन्दे प्रभु शीतलम् ॥ १॥
કલ્યાણરૂપી અંકુરાને વધારવામાં મેઘ સમાન, સર્વ પ્રાણીઓની સમ્પત્તિ કરનારી, વિશ્વવ્યાપિ યશરાશિથી સહિત, કેવલજ્ઞાનની લીલાથી આશિત, નવાજીની કુક્ષીથી ઉત્પન્ન થયેલા અને દઢરશ્ય સજાના પુત્ર એવા શ્રી સુસ્ત બંદરમાં વિરાજમાન જિનેન્દ્ર શ્રી શીતલનાથ પ્રભુને હું વંદન કરું છું. (૧)
विश्वज्ञानविशुद्धसिद्धिपदवीहेतुप्रबोधं दधद्,
भव्यानां वरभक्तिरक्तमनसां चेतः समुल्लासयन् । नित्यानन्दमयः प्रसिद्धसमयः सद्भूतसौख्याश्रयो,
दुष्टाऽनिष्टतमः प्रणाशतरणि याजिनः शीतलः ॥२॥
સવ વસ્તુનું જે જ્ઞાન તેનાથી વિશુદ્ધ એવી જે સિદ્ધિ પદવી તેના હેતુભત જે પ્રાધ તેને કરનારા, ઉત્તમ ભક્તિથી રંગાએલું છે અને જેનું એવા ભવ્યના ચિત્તને ઉલાસ પમાડનારા, નિત્ય આનંદમય, પ્રસિદ્ધ આગમવાળા, વાસ્તવિક સુખના આશ્રયભત, દર અને અનિષ્ટ એ અજ્ઞાનરૂપી જે અધિકાર તેને દૂર કરવામાં સૂર્યના સરખા એવા શ્રી શીતલનાથ જિન જયવંતા વર્તે. (૨)

Page #8

શ્રી આત્માન પ્રકાશ
सद्भक्त्या त्रिदशेश्वरैः कृतनुतिर्भास्वद्गुणालकृतिः, .. सत्कल्याणसमद्युतिः शुभमतिः कल्याणकृत्सङ्गतिः । श्रीवत्साकसमन्वितस्त्रिभुवनत्राणे गृहीतव्रतो,
भ्याद् भक्तिभृतां सदेष्टवरदः श्रीशीतलस्तीर्थकृत् ॥ ३ ॥ ઉત્તમ ભકિતથી ઈન્દ્રવિડે જેને નમન કરાયું છે એવા પ્રકાશમાન ગુણથી અલંકૃત, ઉત્તમ સેનાને સરખી કાન્તિવાળા, શુમતિવાળા, કલ્યાણ કરનારી છે સંગતિ જેની શ્રીવત્સના લંછનથી સહિત, ત્રણ ભુવનનું રક્ષણ કરવા માટે જેમણે વ્રત ગ્રહણ કરેલ છે એવા શ્રી શીતલનાથ તીર્થંકર પ્રતિદિન ભકિતવંત પ્રાણીઓને મનવાંછિત વરહાનના જાતા થાઓ. (1)
પાવર તીર્થ श्रीश्रेयांसनाथजिनेन्द्र चैत्यवन्दनम् [११]
(સિની :) चिरपरिचिता गाढव्याप्ता सुबुद्धिपराङ्मुखी,
निजबलपरिस्कृत्योंदया समग्रतया मम | व्यपगतवती दूरं दुष्टा स्वनिष्ठकुदृष्टिता,
अपचितसहा सद्यो भूत्वा यदीयसुदृष्टितः ॥१॥ જેની ઉત્તમ દષ્ટિથી, લાંબા કાળથી પરિચિત, અત્યંત વ્યાસ, સુબુદ્ધિથી વિપરીત, પિતાના બળની સ્તુતિથી ઉદગ-પ્રબળ એવી, દુષ્ટ મારામાં રહેલી કુદણિતા-મારી કુદ્રષ્ટિ છે તે શીઘ્ર ક્ષીણ પરિવારવાળી થઈને સર્વથા દૂર ચાલી ગઈ. (૧). निरुपमसुखश्रेणी हेतुनिराकृतदुर्दशा,
સુનિતા ગુનામાવાયો નિસહોવા हृदयकमले प्रादुर्भूता सुतत्त्वरुचिर्मम,
विदलितभवभ्रान्तिर्यस्याऽप्यजस्रमनुस्मृतेः ॥२॥ નિરુપમ સુખશ્રેણિના હેતુભૂત, દુર્દશા જેણે દૂર કરી છે એવી, અત્યંત પવિત્ર ગુણસમૂહના નિવાસભૂત, અને સ્વાભાવિક તેજથી ઉજવળ અને ભવભ્રાન્તિ જેની દૂર થઈ છે એવી તાવની ચિ જેના ઉત્તમ સમરણથી મારા હૃદયકમળમાં સર્વ પ્રગટ થઈ છે એવા. (૨).

Page #9

ત્યવનનકાશિત
उपकृतिमतिर्दाने दक्षो निरस्तजगद्व्यथः,
समुचितकृतिर्विज्ञानांशुप्रकाशितसत्पथः । नृपगणगुरोविष्णोवंशे प्रभाकरसन्निभः,
.स भवतु मम श्रेयांसेनः प्रबोधसमृद्धये ॥३॥
ઉપકારમાં મતિવાળા, દાનમાં દક્ષ, જેણે જગતની વ્યથા દૂર કરી છે. ઉત્તમ જેની ક્રિયા છે, વિજ્ઞાનરૂપી કિરણથી ઉત્તમ માગ જેણે પ્રકારે છે એવા અને રાજાના સમૂહમાં ઉત્તમ એવા હરિવંશને વિષે સૂર્યના સરખા એવા તે શ્રેયાંસનાથ ભગવાન મારા બેધની સમૃતિને માટે થાઓ.
द्वादश सथिहर श्रीवासुपूज्यजिनेन्द्र चैत्यवन्दनम् [१२]
(પોરાતા :). पूर्णचन्द्रकमनीयदीधितिमा-जमानमुखमद्भुतश्रियम् । જાન્સમિમિરામતં દિનનુપરિણિતં પાનું | શા
પૂર્ણિમાના ચંદ્રસરખી કાન્તિથી શોભતું છે મુખ જેનું, અદ્દભુત છે શોભા જેની, શાત દષ્ટિવાળા, મનહર ચેષ્ટાવાળા, શિષ્ટ જતુથી પરિવરેલા, ઉત્તમ એવા. ()
नष्टदुष्टमतिभिर्यमीश्वरं, संस्मरनिरिह भूरिभर्तृभिः । क्षीणमोहसमयादनन्तरा, प्रापि सत्यपरमात्मारूपता ॥२॥
જે પરમાત્માને દુષ્ટમતિ રહિત સ્મરણ કરતા અનેક માનવેએ મહ ક્ષીણ થતાં તુરત જ વાસ્તવિક પરમાત્મસ્વરપતા પ્રાપ્ત કરી છે એવા. (૨)
पार्थिवेशवसुपूज्यवेश्मनि, प्राप्तपुण्यजनुषं जगत्प्रभुम् । वासुपूज्यपरमेष्ठिनं सदा, के स्मरन्ति न हितं विपश्चितः १ ॥ ३ ॥
મહારાજા વસુપૂજ્યના રાજમહેલમાં જેણે પવિત્ર જન્મ પ્રાપ્ત કર્યો છે, જગતના પ્રભુ, અને હિતકારી એવા વાસુપૂજ્ય પરમેષ્ઠીને કયા બુદ્ધિમાને સર્વદા યામ કતા નથી? અર્થાત્ અવશય સવ યાદવમરણ કરે છે. (3)
(ચાલુ)

Page #10

અશાન્તિનું સામ્રાજ્ય મુનિરાજ શ્રી મીસાગરજી મહારાજ
|| સંતો હરિતણાત્રાથના ઉપલાં વચનો અક્ષરેઅક્ષર સત્ય છે. જગતમાં શાન્તિનાં વાચિકા પુરૂ કરાયતિ અનોખા ! કારણે થાડાં છે, અને અશાતિનાં કારણે અનેક શારિર કા મારી માનવના વિકસી છે. દેવી સંપત્તિ થાડી અને આસુરી સંપત્તિ વધારે कचिद् दुमिझे । क्षुधितपशुमादिमरण । ७. છે mજનવા , છે. ન પીરીમત અને અવગણી-ષિત જન
અપરિમિત છે. સતાપી ડાં અને અસતિષી પણ विपहिं ज्वालाज्वलितजगति क्यास्ति शमनम् ॥
છે. સુલેહ કરનારા સ્વલ્પ અને કોશ કરનાર અધિક અહે ! આ સંસારમાં કોઈ ઠેકાણે તે હજી જાય છે. એક માણસના હલને સંતોષવા ખાતર અને બે માણસોના જનની પાયમાલી કરનાર હજારો-લાખ જાનમાલની ખુવારી થાય છે. કેણિકની હેટાં મહટાં યુદ્ધ ચાલે છે, તે કોઈ ઠેકાણે ગામ રાણી પદ્માવતીના મનમાં કણિકના હાના ભાઈ હલ અને દેશને વિનાશ કરનારી મહામરકી ત્રાસ વતની અને વિહલને વારસામાં મળેલ હાર અને હાથી રહી છે. કોઈ સ્થળે દુકાળના ભૂખમરાથી હજારો મેળવવા લોભ જાગ્યો. કણિકના સ્નેહનું તેમાં જાનવરના પ્રાણ પરલોક તરફ પ્રયાણ કરી રહ્યા છે સિંચન થયું. વિષયજન્ય સ્નેહપાત્ર પદ્માવતીને ખુશ ત્યારે કઈ સ્થળે તરુણ જુવાન પુરુષના મરણ નિપ- કરવા હાના અને આશ્રિત ભાઈઓની બાપની જવાથી હાહાકાર મચી રહ્યો છે. ખરેખર આ જગતમાં આપેલી સંપત્તિ ઉપર કણિકની કુનજર થઈ. ન્યાયને ચારે બાજુ વિપત્તિરૂપ વહિં અગ્નિની જવાલા પ્રસરી આશ્રય લેવા નિર્દોષ બે ભાઈઓને સ્વભૂમિ છોડી પર રહી છે. ત્યાં શાતિ અને સમાધિ લેશમાત્ર પણ ભૂમિમાં ચેડારાજાના રાજ્યમાં જવું પડયું. એટલેથી માંથી દેખાય? સર્વત્ર આશાનિનું જ સામ્રાજ્ય પદ્માવતીના મનની તપ્તિ ન થતાં હાર- હાથીને કારણે ચાલી રહ્યું છે. શ્રી ભગવતીસૂત્રના બીજા શતકના પહેલાં
નાના અને દેહિત્રા ચેડા અને કેણિકની લડાઈ થઈ ઉદેશામાં ખધક આપી ભાવીરસ્વામીએ કરેલા પ્રશ્નોના
એકના પક્ષમાં અઢાર અને બીજાના પક્ષમાં દશ ખુલાસાથી પ્રસન્ન થઈ શ્રી મહાવીરસ્વામી પાસે દીક્ષા રામ
રાજાઓનું લશ્કર સહાય કરવા આવ્યું. લાખ માણસો લેવાને તૈયાર થાય છે ત્યારે આ પ્રમાણે બેલે છે. લોહીલુહાણ થઈ મરણશરણ થવા લાગ્યા. માટી “સાહિતેમાં મરે શ્રી, વિરેન માટે અને લોહીના મિશ્રણથી બનેલા કાદવમાં છે ન
આબે, કિન્તુ લોહીની રેલમછેલ નદી ચાલી. માણસે लोए, आलितपलितेनं भरी छोए जराए મળે છે”
માણસેની લડાઈથી પૂર્ણાહુતિ ન થતાં યમરેદ્ર અને
શકેંદ્ર જેવા મહેટા ઈકોએ કાણિક પક્ષ લઈ હે ભગવન -જગત જા, મરણ, આધિવ્યાધિ- લડાઈમાં ભાગ લીધો. રશિલા અને મહાકંટક નામના પાધિથી હિમ થઈ બળીજળી રહ્યું છે. ખંધાનાણીનાં બે સંગ્રામમાં બે દિવસમાં જ એક કરોડ એસી લાખ

Page #11

અશાન્તિનું સામાન્ય
ભાસેનાં જાતેનું બલિદાન અપાયું. આ શું થેડી સપડાય છે. ઘરનાં ઘર અને દુકાનની દુકાને તથા ભયંકરતા ?! એક સ્ત્રીના હશો લાભ તમ કરવા કુટુંબનાં કુટુંબની પાયમાલી થતી જોવામાં આવે છે. કરડે માણુનું બલિદાન ! આ ભયંકરતા-૬ષ્ટતા જે ઘરમાં કે કુટુંબમાં પંદર પંદર વીશ વીશ માણસો
એક જમાનાની નહિ પણ અનેક જમાનાની છે. હતાં તે કુટુંબમાં એક પણ માણસ ન મળે. આ સધળી વિપાકસત્રમાં સિંહસેનરાજાનું દષ્ટાંત પણ તે જ પ્લેગની પાયમાલી ગમે તેવા કઠણ હદયને પણ ધ્રુજાવે હકીક્ત પૂરી પાડે છે. એક વ્યામાં નામની રાણીના તેવી શું નથી ! તેમાં બાપ દીકરાની સંભાળ લેત. ઉપર મોહ અને તેને લીધે સિંહસન રાજાએ બીજી નથી. દીકરી બાપની સારવાર કરતા નથી. સ્ત્રી પતિને ૪૯૮ રાણીઓ, તેનાં મા-બાપ અને સંબંધીઓને છેડી પિતાના બચાવ માર્ગ શોધે છે, તે પતિ સ્ત્રીને
પટયા લાખાગૃહમાં પૂર, એકી સાથે અચાનક મૂકીને પલાયન કરે છે. આવી નિષ્ફરતાં અને સ્વાર્થઅગ્નિ સળગાવી હજારે નિર્દોષ મનુષ્યના પ્રાણ લીધાં. વૃત્તિને જન્મ આપનાર બીજું કોઈ નહિ પણ પાપી એના રાગમાં અંધ બની, હજારોની સાથે વેરભાવ હેગનો જ તે પ્રભાવ છે. અરે પ્લેગને પણ ભૂલાવે બધી લાકડાને બદલે માણસેની હેળી સળગાવી એ તેવી એક ભયંકર ચીજને આપણે કેમ ભૂલી જઈએ પણ કંઈ ઓછી ભયંકરતા ન કહેવાય.
છીએ ? તે ચીજ દુકાળ છે. પ્લેગ તે હજીએ ઉદર આવા અનેક દાખલા શોધવા ભૂતકાળમાં ભમવા ભારત માણસને સૂચના આપે છે, અને તેથી ચેતી ની કંઈ જરૂર નથી. વર્તમાનકાળ તરફ જ નજર જઈ જે માણસો એ ભૂમિને છેડી બીજે નિવાસ કરે કરીએ, તે પણ તેનું તેજ દેખાય છે. હાલમાં ચાલતી તે પગના પંજામાંથી બચવા પામે છે. પણ દુષ્કાળ. યુરોપી રાની ભયંકર લડાઈ કે જેમાં લાખ જાનની ની પીડા તો ત્યાં પણ નડે છે. ભૂતકાળના દુકાળનું આહુતિ અપાઈ રહી છે, હજારે કુટુંબ નિરાધાર તે માત્ર વર્ણન સાંભળીએ છીએ, પણ સંવત ૧૫૬ હાલતમાં થઈ રહે છે, આખા દેશના દેશ ઉજજડ- ની સાલને દુકાળ તે વાચકેમાંના ઘણાખરાએ જોયે વેરાન થઈ જાય છે. તે પણ શું થોડું ત્રાસદાયક છે ? હશે. અહાહા ! તે ભયંકર કાળને યાદ કરીએ છીએ આવી અનેક લડાઈઓ કાળે પિતાને ગર્ભમાં શમાવી ત્યારે રૂંવા ખડાં થાય છે. જનાવરોની ખુવારીની તે રાખેલ છે. તે દ્વારા જગમાં અશાંતિનો પ્રચાર થાય હદ જ નહોતી. જેમાસું બેસતાં જે ઘરમાં પચીસ છે. આપણી અશાંતિની હદ કેવળ લડાઈથી બંધાતી પચીસ પચાસ પચાસ જાનવરો હતાં, વૈશાખ અને જેઠ નથી. લડાઈની અશાંતિ લડાઈમાં જોડાયેલ લશ્કરીઓ માસ આવતાં તેમાંના એક બે પણ ભાગ્યે જ રહેવા અને જે દેશમાં લડાઈ ચાલતી હોય તે દેશને તેથી પામ્યાં હતાં. ઘાસની તંગીને લીધે સારા ગૃહસ્થના સીધી રીતે ખમવું પડે છે. પણ તે સિવાય બીજાઓને ઘરનાં જનાવરે પણ ભૂખે મરતાં જોવામાં આવ્યાં તેથી સીધી રીતે ભેગવવી પડતી નથી. કદાચ આ હતાં તે ગરીબોની તે વાત શી કરવી ? જનાવરોના કથન ખરૂં માની લઈએ તે પણું શું થયું ? આ ભેગથી દુકાળરૂપ દૈત્યને જાણે તૃપ્તિ ન થઈ હોય દરદો માણસની પસંદગી ઉપર આધાર રાખતાં નથી. તેમ જનાવરો પછી માણસોનો વારો નીકળ્યો. જંગલએક યોદ્ધો લશ્કરમાં જોડાય ત્યારે જ તેને ખમવું પડે માં ઠેકાણે ઠેકાણે માણસેના માથાની પરીઓ છે. પણ લશ્કરમાં જોડાવું કે નહિ એ કેટલેક અંશે રઝળતી હતી. મુદાને ઉપાડનાર પણ મળતા નહિ, કેટલાએક દેશોમાં તેની મરજી ઉપર રહેલું છે, પણ તેથી ખાડાઓ મુદાઓની ભરતીથી પુરાતા જેવામાં હેગ-મરકીને હમલે અયાનક કોઈ પણ સ્ત્રી કે પુરુષ, આવતા હતા. અન્નને માટે માતા પિતાના છોકરાબાળક કે વૃદ્ધ, અપરાધી કે નિરપરાધી ઉપર થાય છે. એને વેચતાં હતાં. અમર એકાંતમાં મૂકી ચાલ્યાં એકના છાંટા ઘડી બીજા ઉપર પડે છે અને બીજે જતાં હતાં. આવી ભયંકર સ્થિતિ એક વર્ષના દુકાળને

Page #12

શ્રી આત્માન પ્રકાશ
લીધે થવા પામી હતી, તે જ્યારે બબ્બે, ચાર ચાર, જેમ ચારે તરફથી નીકળે છે તેમ આ જગતમાં વિપઅને બાર બાર દુકાળ સાથે પડ્યા હશે ત્યારે માણસ. નિની જ્વાળા એક તરફથી નહિં પણ ચારે તરફથી ની સ્થિતિ કેવી થઇ હશે, તેની કલ્પના-તુલના નીકળવા માંડે છે. એક તરફ યુદ્ધ તે બીજી તરફ મરકી, બુદ્ધિથી થઈ શકે તેમ છે. અને તે કલ્પના પથ્થર જેવા ત્રીજી તરફ દુકાળ તે ચોથી તરફ કોલેરા કે મોંધવારી હદયને પણ પિગળાવવા પૂરતી છે. સાંભળવા પ્રમાણે અનેક વિપત્તિઓથી આ સંસાર બળીજળી રહ્યો છે. બાર દુકાળમાં લાખ સોનામહે આપતાં પણ શેર તેમાં શાંતિ ક્યાંથી મેળવી શકાય ? બળતાં ઘરમાંથી અનાજ મળવું મુશ્કેલ થઈ પડતું. સાધુજને ભિક્ષા સારભૂત વસ્તુ લઈ જઈ એકાંતમાં મૂકે તે જેમ પણું દુષ્કર થઈ પડી હતી. જ્યાં અન્નના સાંસાં ત્યાં ભવિષ્યમાં સુખ મળે તેમ બળતા સંસારમાંથી પિતાના જ્ઞાન કે ધર્મકર્મ પણ ક્યાંથી સુઝે? આ બધું આત્માને ઓળખી આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી ઉપાધિઓથી ધ્યાનમાં રાખીને કાવ્યના ચેથા પદમાં કહેવામાં આવ્યું દૂર રહે તે જ માત્ર આ વિપત્તિથી બચી શકાય અને છે કે પિનિષાાાિગારિ” અમિની જ્વાળા શાંતિ મેળવી શકાય.
कचिदभूमौ शय्या कचिदपि च पर्यकशयनं क्वचिच्छाकाहारः क्वचिदपि च शाल्योदनरुचिः । क्वचित्कंथाधारी क्वचिदपि च दिव्यांबरधरो मनस्वी कार्यार्थी न गणयति दुःखं न च सुखम् ।।
(શિખરિણી ). પડે સૂવું ભાઈ કદિક પૃથ્વીના પડ પર, મળે પર્યુકેમાં શયન કરવાનું કદિક રે; મળે મઘા વસ્ત્રો કદિક સજવાને તન પરે, કદિ ફાટીટી શરીર પર કંથા નહિ અરે. રસાલા મિષ્ટા કદિક જમવાને બહુ મળે, કદી લખું પાછું ઉદર પૂરતું યે નવ મળે; તથાપિ કાર્યાથી ચતુર નર જે હેય જગમાં, વિવેકેથી નિત્યે સુખ દુખ ગણે તે ન મનમાં,

Page #13

ઈશ્વર અરૂપી, અન્ય, અજ્ઞેય, અચિંત્ય અને નિરાકાર છે. એવુ વર્ણન અનેક ધર્મોએ કર્યું છે. એ સ્વરૂપ કહી શકાય એવું નહીં હોવાને લીધે જ જુદા જુદા જ્ઞાનીએ જુદી જુદી રીતે ઈશ્વરતુ સ્વરૂપ વધુ વેલુ છે, અને એથી જ ઇશ્વરનું અસ્તિત્વ જો નહીં સ્વીકારનારા એક વિચારપ્રવાહ જગતમાં નિર્માણુ થયા છે. પ્રથમ આપણે ઇશ્વરને નહીં માનનાર નાસ્તિક મતના જ વિચાર કરીએ. અને એ વિચારશુાલીમાં કેટલી સારભૂત વસ્તુ છે એ તરતમભાવથી વિચાર કરી બુદ્ધિતી કમેટી ઉપર તેનું પરીક્ષણુ
કરી જોઇએ.
જ્યારે કાઈ કહે છે કે, અમુક વસ્તુનું અસ્તિત્વ છે જ નહીં, ત્યારે એણે પેાતાને બધું જ જ્ઞાન થયુ. છે એ વસ્તુ સિદ્ધ કરી બતાવવી પડે. અર્થાત્ પોતે સન છે એવું છાતી ઉપર હાથ મૂકી કહેવું પડે અને પેાતાના જ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં આવી નથી એ વસ્તુ આ વિશ્વમાં છે જ નહીં એવુ એને કહેવુ પડે. પશુ નાસ્તિક કહેવરાવનારા એવા દાવે આગળ ધરતા નથી. તેને બધે આધાર સામાન્ય તર્ક બુદ્ધિ ઉપર અવલંબિત રહેલો છે. તેઓનુ એવુ કહેવુ છે કે, જગતમાં અનેક વસ્તુના મિશ્રણથી એમાં અમુક પ્રક્રિયા જાગે છે અને કોઈ વિશિષ્ઠ ઘટના થાય છે. એ તે તે વસ્તુઓના સ્વમાત્ર છે, તેમાં જીવ જેવી કોઈ વસ્તુ હોવાની જરૂર નથી અને જ્યારે જીવતુ જ અસ્તિત્વ ન હોય ત્યારે પૂર્ણુતા કે ઈશ્વર જેવી કાઇ જીદ્દી શક્તિની જરૂર કયાં રહી ? અને ખરેખર ઈશ્વર હોય તેા અમને તે કેમ
જાતે
ઇશ્વરનું સત્ય સ્વરૂપ
શ્રી ખાલચ હીરાચć—સાહિત્યચંદ્ર
નથી ? અગર ખીજી કોઈ રીતે એનું અસ્તિત્વ અમને પ્રતીત કેમ થતું નથી ? જ્યારે કોઈ રીતે અમને ઈશ્વરનુ` છતાપણું જાણવામાં આવતું નથી ત્યારે તેનું અસ્તિત્વ માનવું એ તક દુષ્ટ કલ્પનાના ભ્રમ છે, એવી નાસ્તિકવાદની વિચારસરણી છે,
એએ નીતિનિયમા માને છે, પશુ ધમ અધમ કે પુણ્ય પાપની જરૂર માનતા નથી. એમની કલ્પના મુજબ તે શરીરનુ` મૃત્યુ થયા પછી પાછળ કાંઈ રહેતુ જ નથી. એટલે આત્મા અને પુનર્જન્મ માનવાની એમને જરૂર જણાતી નથી. અર્થાત્ આપણે આપણુ
જીવનભરમાં જે ક્રાઇ સારા કે માઠા કર્યા કર્યાં હાય તેને। ભોગવટા કરવા માટે આપણને આ વિશ્વમાં ફરી આવવુ પડશે એવી પણ કલ્પના તેમ કરી શકતા નથી. અર્થાત્ એ વિચારપર પરામાં કાણુ પાપ કરવા માટે તેઓને ડરવાનું કારણ રહેતું નથી. આ જગતના માનવકૃત ધારાઓથી બયવા માટે જે ભીતિ રાખવી પડે તેથી વધુ ડર રાખવાની તેઓને જરૂર જણાતી નથી. કોઈનુ દેવુ કરીએ તે આ ભવમાં નહીં તે પરભવમાં ચૂકવવું જ પડશે એવી એમને જરાએ ધાસ્તી રાખવાનું કારણુ જણાતું નથી. તેમને માટે મૂળ વા ધૃત' પિયેત્ એવી એમની માન્યતા બધાઇ ગએલી હેાય છે. એટલે જગતમાં જેટલા ભાગવિલાસા હોય તેટલા યથેચ્છ ભોગવી લેવામાં જરાએ સકાય રાખવાનું એમને કારણુ જણુતુ નથી. તેમને આ જન્મ એ જ છેલ્લા કહેા કે પહેલા કહે। ભોગવવાના હોવાથી તે એની આયરણામાં જરા પણ સૂક્ષ્મ વિચાર કે અવલાકનહાવાની જરાયો

Page #14

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
જરૂર જણાતી નથી. આ ભવ મીઠે હોય તે પરભવ ઘરે બનાવે છે. તે કુંભારને બનાવનારા કઈ છે જ કે દીઠો છે એવી ભ્રાંત કલ્પના કરી તેમાં સમાધાન એવું આપણે માનવું પડે છે. એમ એક માને છે. ઈશ્વર અને આત્મા તેમજ પરક કે કર્તાને બીજે કર્તા હોય એ પરંપરા કથા મુક્તની કપના તેઓ બેટી ગણે છે. એવી આ જઈ અટકવાની ? અર્થાત સૃષ્ટિ બનાવનાર કોઈ નાસ્તિક બૂવલોકેની વિચારસરણી છે. હવે આપણે વ્યક્તિવિશેષ માનવામાં મેટી તદુષ્ટ આપત્તિ ઈશ્વરનું અસ્તિત્વ માની પોતાને આસ્તિક તરીકે ઓળ- ઉત્પન્ન થાય છે. એ કલ્પના બુદ્ધિગમ છે જ નહીં. ખાવનારા લોકોની વિચારપરંપરા કેરી હેય છે એને દલીલ માટે આપણે ઘડીભર માની લઈએ કે, એવો વિચાર કરીએ.
ઈશ્વર કદાચિત હશે, ત્યારે બીજો પ્રશ્ન ઉત્પન્ન થાય છે
કે કુંભાર માટીમાંથી ઘડો પેદા કરે છે ત્યારે મારી કેટલાએક તત્વચિંતકે ઈશ્વર એ સર્વ સૃષ્ટિને
જેવી કોઈ વસ્તુ એ ઘડા માટે કારણ તરીકે માનવી કર્તા છે એમ માને છે. અને ઈશ્વરને ઋતુના
પડે. ત્યારે સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન કરવા માટે ઈશ્વર પાસે માટી શીવ તરીકે ઓળખાવે છે. ઈશ્વરની આજ્ઞા
જેવી વસ્તુ ક્યાંથી આવી ? અને એ વસ્તુ કાણે અને વગર ઝાડનું પાંદડું પણ હલતું નથી એવી એમની
યારે ઉત્પન્ન કરી ? એને કોઈ સમાધાનકારક જવાબ ધારણું હોય છે. આખા જગતમાં દરેક જીવમાત્રને જે
આપી શકતું નથી, ત્યારે એ પ્રશ્ન પણું અણઉકેલા. સુખ અગર દુઃખ થાય છે ઈશ્વરની આજ્ઞાથી જ થાય એલો જ રહે છે. સૃષ્ટિ જે કાઈ ઈશ્વર નામધારીએ છે. એવી માન્યતા રાખનારા જગતમાં ઘણું મોટા
બનાવી હોય તે તે ક્યારે બનાવી? એને જવાબ પ્રમાણમાં છે. એમની એવી માન્યતાને મુખ્ય આધાર આપ પડે પણ એને કાલનિર્ણય કઈ કરી શક્યું નથી. સામાન્ય બુદ્ધિગમ્ય જ્ઞાન ઉપર આધારિત હોય છે.
ઘડાને કરનારો કુંભાર હોય છે. વાસણ ઘડ. બ્રહ્માને સૃષ્ટિને કત માનવામાં આવે છે. નારે કંસારો હોય છે. પડા વણકર વણે છે. ઘર બ્રહ્માને ચાર મઢાવાળો કલ્પવામાં આવ્યો છે. અને સુથાર અને કડીયા મળી બાંધે છે. એવી રીતે દરેક
એ વિષ્ણુના નાભી કમળમાંથી ઊગી ઉપર આવેલ દેખાતી વસ્તુનો કોઈ ને કોઈ કર્યા છે ત્યારે એ જ
કમળ ઉપર બેઠા છે એવી પણ કલ્પના કરવામાં આવી ન્યાયે આ જગતને કર્તા કઈ ઈશ્વર નામક હોય છે. તેમજ બ્રહ્માને વૃદ્ધ માનવામાં આવેલ છે. એની એમાં આશ્ચર્ય નથી. ઈશ્વરને એ જ ન્યાયે માન સાથે એવી એક કથા જોડવામાં આવેલી છે કે, એ પડે. જ્યારે ઈશ્વરે જગ ઉત્પન્ન કર્યું છે ત્યારે તેની ચતુર્મુખી બ્રહ્મા પિતાના કમલની નાળ કેટલી ઊંડી જ આણુ બધે મનાવી જોઈએ. અને જેને ઉત્પન્ન અને લાંબી છે એની તપાસ કરવા નિકળ્યા, તેઓએ કરવાની શક્તિ હોય તે તેને ભાંગી પણ શકે એ હજારો નહીં પણ લખે વરસ સુધી પ્રવાસ કર્યો, ત્યારે ખુલ્લું સિદ્ધ થાય છે. એને કર્તાહર્તા અને ન્યાય નિવેડો તેમને દેશમુખી બ્રહ્મા ભળ્યા. તેમણે પૂછ્યું, ભાઈ તમે કરનારા તરીકે તેઓ ઓળખાવે છે. આ માન્યતા કયાં જવા માગે છે ? ચતુર્મુખી બ્રહ્માએ પિતાને અને દલાલોમાં વાસ્તવિકતાને કેટલો અવકાશ છે એનો ઉદ્દેશ સમજાવ્યો. ત્યારે દશમુખી બ્રહ્માએ જણાવ્યું કે આપણે વિચાર કરીએ.
ભાઈ, તમે પોતાની જગ્યા ઉપર સ્થિર થઈ જાવ. એ
પરંપરા એટલી મોટી અને લાંબી છે કે, એને તાગ જ્યારે આ વિશ્વને કતાં કોઈ ઈશ્વર છે એમ કઈ મેળવી શકાયું નથી, આગળ તે શતમુખી બ્રહ્મા માનવામાં આવે ત્યારે એ ઈશ્વર નામધારી વ્યક્તિને પણ છે. તેઓ પણ આ નાળને અર્થાત વિશ્વના કાળને બનાવનાર કઈ મહાઇવર માનવો પડશે. કુંભાર માપી શક્યા નથી. આ કયા સ્પષ્ટ રીતે બતાવી આપે

Page #15

કિંતુ સત્ય સ્વરૂપ
છે કે સૃષ્ટિમાં પ્રારંભ ક્યારે થયા એ કાઈ જાણુવાને સમય થયું નથી એટલે એના અથ એ થયા કે સૃષ્ટિ અનાદિ અને અનંત છે. ત્યારે અમુક વ્યક્તિએ આ સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન કરી એ દાવા તદ્દન પાયા વગરને પુરવાર્ ચાય છે.
આગળ ચાલતા ઈશ્વરની આજ્ઞાથી જ બધી સૃષ્ટિની હીલચાલ ચાલે છે. અને એની આજ્ઞા વગર ઝાડનું પાંદડું સરખું પડ્યુ હાલતુ નથી એ માન્યતા એટલી નિરČક છે કે એના વિચાર કરવાનું પણ વિશેષ કારણ જણાતું નથી, શિરે જ આ સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન કરી હોય તે એ બનાવવાનુ કારણ શું ? અને જગતમાં આટલી વિષમતા શા માટે બનાવવામાં આવી? એકે પ્રિયથી લગાડી પંચેન્દ્રિયધારી વે; અને તેમાં પણુ દરેક જીવ માત્રનુ‘સુખ દુઃખ જુદું, દરેકનુ' જ્ઞાન અને અજ્ઞાન જુદું, દરેકની લાયકાત અને આવડત જુદી, દરેકનુ અલ જુદું આવી અનંત વિષમતા જગતનાં જોવામાં આવે છે એનું કારણ શું? મતલબ કે, સૃષ્ટિનું નિર્માણુ કરતા ઇશ્વર હોય તે તે પૂરેપૂરા અન્યાયી હોવા જોઇએ, એમ જણાય છે, અને છ જે કર્મો કરે છે તે જો ઈશ્વરની આજ્ઞાથી જ થતા હોય
તા તેની જવાબદારી તે તે જીવા ઉપર શી રીતે
નાખી શકાય? એ રીતે ઈશ્વર જ દરેકના પ્રેરક હોય તે બધી જવાબદ્દારીશ્વરની જ હેવી
જોઇએ. તે માટે જીવને સજા અથવા ઊંચી પદવી આપવાની શી જરૂર છે ? એ ઉપરથી સ્પષ્ટ જોવામાં આવે છે કે, વિરને આવુ. અટિત નાટક કરવાનું કારણુ કાંઈ જ સિદ્ધ થતું નથી. એ ઉપરથી સૃષ્ટિના બનાવનારા ઈશ્વર હોવા જોઇએ એ કલ્પના જ બિનપાયાદાર પુરવાર થાય છે,
જેઓ બ્રહ્માને સૃષ્ટિના કર્તા માને છે તેઓ ભગવાન વિષ્ણુને સૃષ્ટિના રક્ષણ કરનાર અને શંકર મહાદેવને સૃષ્ટિના સંહાર કરનાર, તરીકે ઓળખાવે છે. અને તે તે દેવાની તેવી રીતે જ પૂજા કરવામાં આવે છે. જૈતાની માન્યતા સાથે એ કલ્પનાને સરખાવતા એમ જોઈ શકાય
ર
છે કે. ૩૫ન્ને વા વિશમે થા ધુર થા! એટલે વસ્તુ ઉત્પન્ન થાય, ઘેાડા વખત સુધી ટકે અને પાછી વીખરાઇ જાય એ તીર્થ"કર ભગવ ંતે આપેલી ત્રિપદી, એ જ મૂળ વસ્તુ માન્યતાની પાછળ કાર્ય કરે છે. બ્રહ્મા ઉત્પન્ન કરે છે એટલે પુર્વાંગલા એકત્ર થઇ સ્કુલ બને છે. તે અમુક કાલ સ્થિર વિષ્ણુ રાખે છે. અને શકર એટલે વિખેરી નાખનારી શક્તિ તેને નવું રૂપ આપવા માટે તેના રૂપતા નાશ કરે છે. બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને શંકર એ ત્રણુ દેવતા નહીં પણ ત્રણ શક્તિએ વિશ્વનું આર્કિ કારણુ છે. એટલે શ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને શંકર એ ત્રણ શક્તિ એ જ ઈશ્વરની છે, એવી માન્યતા પ્રવર્ત છે, એટલે ભગવંતે આપેલી ત્રિપદીનું જ એ અલંકારિક સ્વરૂપ છે, એટલે વિશ્વ અનાદિ હાઈ એની રચના અને વિખેરાઈ એ ક્રિયા અનાદિકાળથી ચાલતી આવેલી છે. અને એ · અનંત કાળ સુધી ચાલતી રહેવાની છે. એમાં આત્મા માત્ર નિરપવાદપણે અખંડ ચિરંતન વસ્તુ છે. એ જુદી જુદી ઉપાધિ ધારણ કરી પોતાની પુરી ઉત્ક્રાંતિ સાધવાના પ્રયત્ન કરતા રહ્યો છે. અને જે આત્મા પોતાની પૂરી ઉત્ક્રાંતિ યથાતથ્ય સાધી જાય છે એ મુક્તાત્મા કહેવાય છે.
અને એ પૂર્ણ થઇ ગએલા ઢાવાયા તે ક્રી જન્મ જરા-મરતી ઉપાધિ ધારણુ કરી શકતા નથી. જૈન થાઅકારા એવા સિદ્ધ બુદ્ધ પરમ પાવન આત્માને જ પરમાત્મા કે ઈશ્વરનું ઉપમાન આપે છે.
જ્યારે ઈશ્વર નિરુપાધિક અવ્યય અને અવ્યક્ત છે ત્યારે તે આપણું શ્રેય શી રીતે કરી શકે એવા પ્રશ્ન થાય છે. જ્યારે એવા ઈશ્વરને કાંઈ કરવાપણું જ ન હેાય ત્યારે અમારું ભલું શી રીતે કરી શકશે ? એવે! પણ પ્રશ્ન થાય છે. અને જ્યારે એવા ઈશ્વર અમારી સાથે પ્રત્યક્ષ સંપર્ક રાખી ન શકતા હાય ત્યારે એવા શ્વરની પ્રાર્થના પણ શી રીતે અને શા માટે કરવી ? એવે! પણ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત કરી શકાય. એ બાબતને આપણે ઉકેલ શોધવા પ્રયત્ન કરીએ.
ઈશ્વરને કાંઇ કરવાપણું નહીં હોવાથી એ પોતે

Page #16

આત્માના પ્રમાણે
આપણું હિત આપણી લાયકી વગર પણ કેવળ મહેરબાનીથી નહી કરી આપે, એ વાત તદ્ન પુત્ય છે, પણ દશ્વિરે પૂષ્ણુતાની સાધના શી રીતે સાધી એના ઇતિહાસ આપણી નજર સામે છે. અને એવી પૂર્ણાંતા કે ઈશ્વરપણું પ્રાપ્ત કરી લીધા પછી તેમણે જે ધર્મસ્થાપના કરી અને દરેકનું કર્તવ્ય સમજાવ્યુ તેને અનુસરવાની આપી ફરજ છે, એ કમ્ કે ક્રૂરજ જ્યાં સુધી આપણે આચરણમાં ન મૂકીએ ત્યાં સુધી આપણી અર્થાત્ આપણા આત્માની ઉન્નતિ શી રીતે શકય બની શકશે ? પર્વત ઉપર ઊંચે ચઢવાને માર્ગ આપણને કાઈ બતાવે એ બનવા લાયક છે, પશુ એકેક પગલુ ઉપાડી ઊંચે ચઢવુ એ કાય તા આપણે પાતે જ કરવાનું હાય. ઈશ્વર કે બીજો કાઈ પણ
છે
એથી વધુ કાંઇ કરી શકે નહીં જ્યારે ઇશ્વરે આપણુને માગ' બતાવ્યા હોય ત્યારે આપણે ઈશ્વરને ઉપકાર તા માન.ના જ હોય. તેમના સ્તુતિ-સ્તેત્રે ગાવા જ પડે. એટલું જ નહીં પણ તેમના ગુણુવન કરી તેમનુ' ચરિત્ર આપણી નજર સામે ઊભું રાખવું જ જોઇએ. એ ગુણાનુ સતત સ્મરણુ અને રણુ કરતા આપણામાં તેમાંના ગુજ઼ા પ્રગટ થવાના સંભવ છે. આત્મા જ્ઞાનમય છે એવુ જ્ઞાનીઓ કહે છે, અને આત્મા જ્ઞાનના ધણી છે એ વસ્તુ પણ પ્રશ્ન છે. આત્માના ગુ। પ્રગટ થવાના અને ખીલવાને અવ
છે. એ આત્માના ગુણા ખીલવાનું પ્રભુના શુષુતુ વર્ણન એ એક અમેલ સાધન છે, માટે જ આપણે ઈશ્વરરૂપ પરમાત્માનું સ્તવન કરવાનું છે, આપણે પોતાને તારવાની માગણી કરી કરગરી પ્રાર્થના કરીએ એમાં પરમાત્માનું શ્રેષ્ઠ અને આપણું ભાણું અને નિર્હંકારપણું પ્રગઢ કરવાનું કાર્ય આપણે કરીએ છીએ, તેથી આપણી માગણી અથવા ઈચ્છા આ ભવના બંધનમાંથી છૂટવાની છે એ બતાવવાનું છે. કારણુ આપણે એમણે બતાવેલા માર્ગે જ પ્રમાણ કરવાનું છે. જે વસ્તુનુ' આપણે મન, વચન અને કાયાના ત્રિકરણ મેગથી ધ્યાન કરતા રહીએ એ વસ્તુ
એ વસ્તુ આપણે ધ્યાનમાં રાખવાની છે કે, આપણે જેટલી વસ્તુઓ જોઈ શકીએ છીએ તેટલી જ અને તે સિવાય બીજી કોઈ પણ વસ્તુ આપણે માનતા જ નથી એમ છે જ નહીં. હવા અરૂપી છે છતાં આપણે તેના ઉપયાગ કરીએ છીએ, અને તેથી હવા છે કે નહીં એવા પ્રશ્ન આપણે કરતા નથી. સાકરની મિઠાશ આપણે જોઈ શકતા નથી છતાં આપણને એ માનવી પડે છે. આપણા શરીરને સુખ અગર દુ:ખ થાય છે, તે આપણને દષ્ટિગોયર થતુ સર પ્રાપ્ત થતાં તે ખીલી ઉઠે છે, એ પ્રત્યક્ષ અનુભવ નથી, છતાં એ સુખ અગર દુઃખ આપણા અનુભવમાં આવતું હોવાથી તે છે જ એમ આપણે નિશ્ચયપૂર્વક કહીએ છીએ. કાઇ છત્ર મરણુને શરણ થાય છે ત્યારે તેનું આખું શરીર કાયમ છતાં અને અશ્ય એના આત્મા જે એમાં કામ કરતા હતા . તે જતા રહ્યો છે. અને હવે એ શરીર નકામું થઈ ગયું છે. એમ આપણે નિશ્ચયપૂર્ણાંક કહીએ છીએ. એ ઉપરથી અરૂપી એવા આપણે નહીં દેખાનારા આત્મા છે જ એમ આપણુને માનવુ' પડે છે. એ જ આત્મા જ્યારે પોતાના નિર્મળ શુદ્ધ નિવિકાર રૂપમાં હોય છે ત્યારે જ તેને ઈશ્વર કે પરમાત્મા કહેવામાં આવે છે. ત્યારે અરૂપી એવા ઇશ્વરના પણુ સાક્ષાત્કાર આપણને થાય
આપણે અનાયાસે પ્રાપ્ત કરી શૂકીએ છીએ. એ ઉપરથી પ્રત્યક્ષ સિદ્ધ ચાય છે ૐ આપણે જે પરમાત્માની કે ઈશ્વરની સ્તુતિ કરીએ છીએ એ સુસંગત છે, એમાં કાંઇ ખાટું નથી. ઉલટુ આપણા આત્માનું શ્રેય જ છે. અત્યારે જ આપણે આત્માની પૂરી સિદ્ધિ મેળવી થકતા નથી, તેનું કારણુ આપણી અણુઆવડત અને અપૂર્ણતા એજ છે.
ઈશ્વર અરૂપી, અવ્યક્ત અને નિરાકાર છે, ત્યારે તે આંખથી જોઈ શકાતા નથી, એ વસ્તુ સિદ્ધ થાય છે, જ્યારે એ જણાતા જ ન હેાય ત્યારે તેની સ્તુતિ એના સુધી શી રીતે પહોંચે ? અને એ છે એમ વિચાર કરવા માનવ'નું પ્રમાણુ શું છે ? આ પ્રશ્નના પણુ આપણે
જોઇએ.

Page #17

અશ્વતું સત્ય સ્વરૂપ
છે જ, એ સ્પષ્ટ સિદ્ધ થાય છે. એવા પરમાત્મસ્વરૂપ વિશ્વાસ રાખી કડવી પણ દવા પીએ છીએ. એમાં નિરંજન નિરાકાર આત્મસ્વરૂપને પ્રત્યક્ષ અનુભવ તે આપણા બધા જ વ્યવહારમાં આસવાય ઉપર કરનારા સંત નાની મહાત્માઓ આ જગતમાં અનેક વિશ્વાસ સખો પડે છે. તેમજ આત્મા અને પરમાત્મા થઈ ગયા છે. તેમના શબ્દ ઉપર આપણે ભરોસો ના સત્ય સ્વરૂપ માટે એવા આપ્તવચન કહેનારા રાખવું જ જોઈએ, કારણ કે આપણી અપૂર્ણતા અને નાની મહાત્માઓના વચને ઉપર આપણે વિશ્વાસ અશક્તિને ખ્યાલ આપણને હેય છે જ. આપણે બધી મૂકી ઈશ્વરનું સત્ય સ્વરૂપ એળખવું જોઈએ જ વસ્તુઓને ગુણધર્મ જાણતા નહીં હોવાથી તે તે વસ્તુના જાણકાર ઉપર વિશ્વાસ રાખી તે તે વસ્તુઓ આપણા મનમાં ઈશ્વરના અસ્તિત્વ માટે આસ્તિ. આપણે માન્ય રાખી રહણ કરીએ છીએ. હૉટર કોઈ ભાવ જાગે અને આવાજ આપણું હદયમાં દવા પીવા આપને સાર તેના ઉપર બાપ અંકિત થાય એવી ભાવના રાખી વિરમીએ છીએ.
ઉદાર માલિક
એક વખત ગુજરાતમાં ધૂળ નગરના રાજા પિતાનું ભેજન લઈ પથારીમાં આંખ બંધ કરી પડ્યા હતા. નેકર પગચંપી કરતે હતું. રાજા સૂઈ ગયા છે તેમ માની નેકરે તેની આંગળીમાંથી કીમતી હીરાની વીંટી કાઢી લીધી અને મોઢામાં સંતાડી દીધી.
રાજાએ વીંટી ખેવાયાની બહુ જાહેરાત ન કરી અને બીજી વીંટી પહેરી લીધી બીજે દિવસે નેકર નિયમ પ્રમાણે પગચંપી કસ્તે હતે. ફરીથી રાજાની આંગળીમાથી વીંટી સરકાવી લેવા તેણે યત્ન કર્યો. આ જોઈને રાજાએ કહ્યું: “આ વીટી મારી આંગળીમાં ભલે રહી ગઈ કાલે તેં લીધેલી વીંટી તારી છે.” .
નકર રાજાના પગમાં પડી ગયે. ઉદારહદય રાજાએ કહ્યું : “ગભરાઈશ નહી, દેવ મારે છે. તારા પગારથી તને સંતોષ નથી, તેથી તે વીંટીની ચોરી કરી. મારે તારી જરૂરિયાત પહેલાં જાણવી જોઈએ. આજથી તારે પગાર બમણો કરી દઉં છું.”
દર્શનમાંથી

Page #18

સાભાર સ્વીકાર અને સમાલોચના
• શ્રી ગૌતમપૃચ્છા (ભાષાંતર - ભાષાં પ્રકાશક મહારાજા સયાજીરાવ વિશ્વવિદ્યાલય-વડેદરા, તરકાર મુનિરાજશ્રી વિધાનંદવિજયજી મહારાજ. ડેમી આઠ પેજ પૃષ્ઠ આશરે ૨૦૦ પાકી સીલાઈ. પ્રકાશ, શાહ જશવંતલાલ ગિરધરલાલ-અમદાવાદ, મૂલ રૂપિયા પાથાપાંચ. ક્રાઉન સોળ પેજ પણ ૧૬૦, પાકી સીલાઈ છતાં
પ્રાચીન ગુર્જર ગ્રંથમાળાના સાતમા મણકા તરીકે ભૂલ રૂપિયે સવા.
પ્રસિદ્ધ થયેલ આ પુસ્તકમાં કવિ ભાલણ સંબંધી લબ્ધિના નિધાન પૂજયશ્રી મૌતમસ્વામીએ ભગવંત વિસ્તૃત અને ઉપયોગી માહિતિ પૂરી પાડવામાં આવી શ્રી મહાવીર સ્વામીને અડતાલીશ પ્રશ્નો જનહિતાર્થ છે. જુદા જુદા સાત પ્રકરણે પાડીને ભાલણુનું જીવન, પહેલા તેના પરમાત્માએ દષ્ટાંતપૂર્વેક જવાબ આપેલ, તેમની કતિઓ. તેમની આખ્યાન કલી, વિગેરે વિવિથ તેને સવિસ્તર વિવેચન કરીને આ પુસ્તક પ્રસિદ્ધ પાસાઓથી ગ્રંથને વિદગ્ય બનાવવામાં આવ્યા છે. કરવામાં આવેલ છે. આ અડતાલીશ પ્રશ્નો તથા સાહિત્યક્ષેત્રના અભ્યાસીઓ માટે આ ગ્રંથ વસાવવા જવાબની અંદર માનવજીવનમાં થતી દરેક પ્રકારની જ છે. આકાંક્ષાઓને પ્રત્યુત્તર સમાઈ જાય છે, તે આ ગ્રંથની ખાસ વિશિષ્ટતા છે. ભવભીરુ અત્માઓએ આ પુસ્તક
૪. ભગવાન મહાવીર અને માંસાહારઅવશ્ય વાંચવા યોગ્ય છે. વિદ્વાન મુનિરાજશ્રીને લેખ-રતિલાલ મફાભાઈ શાહ, પ્રકાશક-શ્રી હેમચંદ્રાપ્રયાસ આવકારદાયક છે.
ચાર્ય જૈન સભા પાટણ. ક્રાઉન સોળ પેજ પૃષ્ઠ
આશરે ૧૨૫, ર. અમીઝરણાં-વ્યાખ્યાને સંગ્રહ] ક્રાઉન સોળ પેજ પ૪ આશરે ૧૫૦ પાક બાઈડીંગ, મૂલ્ય એક શબ્દને માત્ર રૂટ અર્થ પકડી રાખવાથી રૂપીએ એક.
કે અન્યાય અને વિસંવાદીપણું ઉપન્ન થાય છે તે
આ પુસ્તિકામાં સારી રીતે દર્શાવવામાં આવેલ છે, વિદ્વાન વ્યાખ્યાતા મુનિરાજ શ્રી ભુવનવિજયજી
વિશેક વર્ષ પહેલાં શ્રી ધર્મનંદ કૌશાંબીથે અને પટેલ મહારાજે મોરબીના ચાતુર્માસ દરમિયાન જે પ્રવચન
ગેપાળદાસ જીવાભાઈએ “ત” શ્રદ્ધને વિપરીતાર્થ આપેલા તે પૈકી પાંચ પ્રવચને આ પુસ્તકમાં સંગ્રહ
કરી, ભગવાન મહાવીરે માંસાહાર કરે તેવી પ્રરૂપણ કરવામાં આવેલ છે. વિદ્વાન મુનિરાજશ્રીની ભાષા.
કરી. તે સમયે પણ આ મંતવ્ય સામે વિરોધ શેલી સુગમ તથા વૈરાગ્યવાહક છે. દરેક પ્રવચનમાં
વંટોળ ઊઠેલ અને જવાબરૂપે નાની નાની પુસ્તિકાઓ ઉપદેશામૃત ભર્યું છે. આત્માભિમુખ છે માટે આ
પ્રકટ થયેલ. હાલમાં પ્રકટ થયેલ આ પુસ્તકમાં વિરતપુસ્તક અવશ્ય વાંચવા લાગ્યા છે. પ્રકાશક-શ્રી મોરબી
રૂપે શાસ્ત્રોના પાડે આપી, આ હકીકત સત્યથી કેટલી તપગચ્છ સંધને આ પ્રયાસ આદરણીય છે.
વેગળી છે તે દર્શાવવા માટે લેખકશ્રીએ સારો પ્રયાસ ૩. ભાલણઃ એક અધ્યયન–લેખક-. કર્યો છે. વિદ્વાન મુનિરાજશ્રી ન્યા. ન્યા. શ્રી ન્યાયવલાલ કા. શાસ્ત્રી, સંપાદક, શ્રી ભોગીલાલ સાંડેસરા, વિજયજી મહારાજ, શાસ્ત્રાધાર આપી આ કાર્યને

Page #19

દીપાવેલ છે. તુલનાત્મક અને અભ્યાસકદષ્ટિ માટે આ ભાષામાં લેખક પ્રબંધચંદ્ર સેન. હિંદીમાં અનુવાદકપુસ્તક વાંચવા યોગ્ય છે.
પંડિત હીરાલાલજી દુગડ, ક્રાઉન સોળ પેજી પૃષ્ઠ આશરે
૧૦૦, મૂલ્ય સાઠ પૈસા. ૫. ભગવાન મહાવીરનુ ઓષધગ્રહણ
ઉપરોક્ત સાહિત્યમાંલાના ત્રીજા પુષ્પ તરીકે પ્રસિદ્ધ લેખક ન્યા. ન્યા, શ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજ, પ્રકાશક શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જૈન સભા-પાટણ.
કરવામાં આવેલ આ ટેકટમાં બંગાળ પ્રાંતમાં જૈનધર્મ
કેટલો ફાયફૂલ્યો હતો અને બંગાળના મોટા વિસ્તાર આ નાની પુરિતકામાં વિદ્વાન મુનિરાજશ્રીએ જૈન ધર્મની અસર નીચે હતા તે વિગતવાર દષ્ટાંત• કપાત " શબ્દનું વિસ્તૃત રીતે વિવેચત કરીને તે કઈ દખલા સહિત જણાવવામાં આવેલ છે. શ્રી પ્રબોધચંદ્ર પ્રકારની ઓષધી છે તે જણાવી, ભગવત મહાવીરે રે
સેન, પોતે જૈનેતર વિદ્વાન હોવા છતાં, જૈનધર્મને
છે કે કદાપિ માંસભક્ષણ કરેલ નથી તે યુક્તિપૂર્વક અને અંગે સુંદર છણાવટ કરી છે. આ ઉપરાંત “પુરાતત્વહૃદયંગમ રીતે પૂરવાર કર્યું છે. '
સામગ્રી ” નામનુ પરિશિષ્ટ અને માનશ્રમ જીલ્લામાં ૬. અનુભવઝરણાં- સંગ્રાન્ડક મુનિશ્રી ઇંદ્ર આવેલ જૈન ભગ્નાવશેષને સુંદર પરિચય આપવામાં વિજ્યજી ગણિ તથા મુનિશ્રી જિનભદ્રવિજયજી પ્રકાશક- આવેલ છે. પ્રયાસ પશ સનીય છે. શ્રી વલ્લભસૂરિ સ્મારકનિધિ-મુંબઈ. મૂલ્ય ત્રીશ પૈસા. / રતલામ શ્રી શાંતિનાથ જિનાલય
શ્રી વલભસૂરિ જૈન સાહિત્યમાં ક્ષાના ચેલા પુષ્પ પ્રકરણ અંગે ન્યાયાલયના નિર્ણયતરીકે પ્રકાશિત થયેલ આ પુસ્તકમાં યોગી શ્વર શ્રીમદ્ રતલામના શ્રી શાંતિનાથ જિનાલયના પ્રકરણથી આનંદયત' તથા ચેમનિષ્ઠ આ. શ્રી બુદ્ધિસાગર
- જૈન સમાજ જ નહીં પરંતુ ઈતર સમાજ પણ હવે સૂરી અરજીના રચેલા પદ તથા ભજનોના સંગ્રહ
બીનવાકેફ નથી. માત્ર દેષભાવનાથી, શિવલિંગનું કરવામાં આવેલ છે. બોડેલીમાં સ્થપાયેલ પરમાર
પ્રકરણ ઊભું કરીને રતલામના જૈનાને જે હાડમારીભરી ક્ષત્રિય -બાળના સ્વાધ્યાયાથે આ પુસ્તક પ્રસિદ્ધ
પરિસ્થિતિમાં મૂક્યા હતા, અને વિવિધ કેસે કરી કરવામાં આવેલ, સ્માર કનિાધના મંત્રી શ્રી મેહનલાલ
જેલના સળિયા દેખાડ્યા હતા. તે કેટલું બેહુદુ અને દીપચંદ ચોકસી અવારનવાર, આવા પુપે પ્રકાશિત
નાપાયાદાર હતું તેનું સ્પષ્ટ દર્શન આ ફેંસલો જણાવે કરી, ઉપયોગી સેવા બજા ના રહ્યા છે, જે ધન્યવાદને
૧૯૧૧ ને છે. રતલામના જૈનોએ એકત્રભાવથી સંયુક્ત જૈન
તે પાત્ર છે.
સંધના નામથી જે નિભીક સામનો કર્યો તે સૌ કોઇની ૭. વંદુ વાં વિધર્મ- મૂળ બંગાળી પૈશ સા માગી લે છે.
પુસ્તકો જ ખરા મિત્રો છે
પુસ્તકે સન્મિત્રોની ગરજ સારે છે. પુસ્તકની જેને મત્રી હોય છે તેને જંગલમાં પણ મંગળ થાય છે. પુસ્તકો જ સાચા મિત્રો છે. આપણા મિત્રે આપણને ખુશ કરવા તરફની વૃત્તિ વિશેષ રાખે છે. કડવું મનાવનારા અને સાચું ભાખનારા મિત્રે બહું જવલ્લે જ મળે છે, પણ પુસ્તકમાં જે લખાણુ' એ જ વંચાણ થાય છે. આપણે ખુશ થઇશું કે દિલ ગીર, આપણે ધનાઢ્ય છીએ કે ધનહીન, આપણે સત્તાધીશ છીએ કે સત્ત વિહીન, આપણે મેટા છીએ કે નાના એની લેશ પણ પરવા વગર આ મિત્રો હમેશાં એક જ વાત આપણને કહી શકે છે.
નિવૃત્તિવિનાદ’

Page #20
Reg. N. B, 481 ચિંતન અને મનન પેાતાની વૃત્તિની ગુલામીથી વધી જાય એવી બીજી કોઈ ગુલામી આજલગી જોવામાં આવી નથી. મનુષ્ય સ્વય” પેાતાના શત્રુ છે. અને ધારે તો પોતાના મિત્ર બની શકે છે. -ગાંધીજી પોતાના મહાન પૂવ જેના નામથી જ પોતાની મહત્તા માનવી, અને પોતાના સગુણાથી તેના હકદાર બનવાની કેટલીશ ન કરવી એ શરમની વાત છે. - અજ્ઞાત લાલચ અને આનંદ એ બે વસ્તુઓ કદી એકબીજાને જોઈ શકતી નથી. પછી એમનો પરિચય શી રીતે સાધી શકાય ? - કાલન માનવીનું મગજ એ પડતર જમીન સમાન છે. તેને જે બાહ્ય શક્તિઓના 'ખાતરવડે ભરવામાં ન આવે તો તે નવે પાક પેદા કરવાનું બંધ કરી દે છે અને તેની તાકાત જલદી ક્ષીણ થઈ જાય છે. -જે. રાઉંઝ સં કીશુ મસ્તકવાળા માણસે એવી બધી વાતોને કી માને છે જે તેમના સામર્થ્ય બહાર હાય. –રોશ કુ કા - પેાતાના પૂર્વ જોના ખાદ્રાવેલા કુવાનું ખારૂ પાણી પીને બીજાના શુદ્ધ જળને ત્યાગ કરનારા ઘણા બેવકુફા આ જગતમાં ફરી રહ્યા છે. –વિવેકાન'6 દુનિયાને નફરતની નજરે જોવી તે એક ઉંદરડાથી મુક્તિ મેળવવા મટે આખા ઘરને આગ લગાવી દેવા જેવું છે. - એમસન. કેટલાક લોકો મૃત્યુથી એવા ડરતા હોય છે કે તેઓ જીવવાનું શરૂ જ કરી શક્તા નથી. -હુંશો વેન હાઈ ક જો તમે કોઇક વિચારને મૃત્યુવશ કરવા માગતા હો તો ક્રિયાન્વિત કરવા માટે એક કમિટી ની નીમણુંક કર જે ! | –સી. એફ કેટરિંગ આપણે આપણા સારામાં સારાં કાર્યોથી બહુધા શરમાવું પડે -જે દુનિયા માત્ર તેના ઈરાદાએાને જોઈ શકે, જેની પ્રેરણાથી તે કરવામાં આવ્યાં હાય.-રાચી પ્રતિભાવાન વ્યક્તિ પોતાની માગ સ્વયં” શોધી લે છે અને પોતાના દીવો પેાતાની સાથે જ રાખે છે. -વિલમૌટ મુદ્રક : હરિલાલ દેવચંદ શેઠ : આનંદ પ્રી, પ્રેસ-ભાવનગર, For Private And Personal Use Only