Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531536/1

Page #1

વાગાત્મનિટ પJશા
IIlluliHuman
T
F
;
IIT'
પુસ્તક ૪૫ મુ,
સંવત ૨૦૦૪.
!ા
આમ સ’. પ૩
અંક ૧૧ મા
હજુ લાઈ : જયેષ્ઠ
વાર્ષિક લવાજમ છે. ૩-૦-૦ પાસ્ટેજ સહિત.
///IllinoIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
પ્રકાશક:
IIIIIIIIllllllllllllllllll
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, કે
SS શ્રી જૈન આત્માનંદ સ0
આ
ભાવનગર .

Page #2

અ નુ કે મણિ
કા.
૧ શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન ... ... ( મુનિ મહારાજ શ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી ) ૨૦૫ ૨ શ્રી મહાવીરસ્વામી સ્તવન ... ... ( મુનિશ્રી રમણિકવિજયજી મહારાજ ) ૨૦૬ ૩ વિજયાનંદસૂરીશ્વર જીની સ્તુતિ ... ... ... ( મોહનલાલ “ શીહારી ” ) ૨૦૭ ૪ વિચાર શ્રેણી ...
... ( આચાર્ય શ્રી વિજય કરતૂરસૂરિજી મહારાજ ) ૨૦૮ ૫ ગમીમાંસા ... ... ...( સં. મુનિ પુણ્યવિજયજી (સંવિજ્ઞપાક્ષીક) ) ૨૧૧ ૬ સાચું ધન ...
| ( અનુ-અભ્યાસી ) ૨૧૩ ૭ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું સ્તવન ... ... (ડે. વલ્લભદાસ નેણસીભાઈ–મેરી ) ૨૧૫ ૮ આગામી સંવત્સરી બાબત ખુલાસે
... ( સમુદ્રવિજય ) ૨૧૭ ૯ શુદ્ધિ પત્રક ... ... ...
| ...૨૧૮ ૧૦ વર્તમાન સમાચાર ...
( સભા ) ૨૧૯ ૧૧ આધુનીક યુગનાં પ્રભાવક શ્રીમદ્ આત્મારામજી મહારાજની જયંતિ...( અમરચંદ માવજી શાડ ) ૨૨૪
આ માસમાં નવા થયેલા માનવંતા લાઇફ મેમ્બર સાહેબ. ૧ શાહ મનસુખલાલ વનમાળીદાસ (૧) લાઈફ મેમ્બર મુંબઈ ૧ શાહ ભૂપતરાય હીરાચંદ
ભાવનગર
નમ્ર નિવેદન, આ વર્ષે દર ઇંગ્રેજી મહિનાની પહેલી તારીખે “ આત્માનંદ પ્રકાશ ) માસિક પ્રગટ થાય છે, જેથી લેખક મુનિ મહારાજાઓ તથા જૈન બંધુઓએ ઉપરોકત તારીખની પંદર દિવસ પહેલાં લેખો મોકલવા તસ્દી લેવી.'
બહારગામથી મુનિ મહારાજ વગેરે તથા જૈન બંધુઓ તરફથી જૈન ધર્મના ગ્રંથે વેચાણ મંગાવવા અનેક પત્રો આવે છે, પરંતુ અમે અમારા છપાવેલા ગ્રંથ સિવાય બીજાના છપાવેલા કોઈ પણ ગ્રંથ અમે પ્રથમથી વેચતા નથી અને તેવા બીજાઓના 2 થે ઘણાં કાર્યને લઈને એકલી શકતાં નથી, જેથી અમારા તરફથી પ્રસિદ્ધ થયેલાં ગ્રંથ સિવાય કોઈ પણ ગ્રંથ કોઈએ વેચાણ મગાવવા પત્ર લખવા નહિ. છતાં તેમ થશે તો તેના જવાબ લખવામાં. આવશે નહિં.
અમારું નવું પ્રકાશન, ૧ શ્રી દ્વાદશાર નયચક્રસાર-ગ્રંથ ( મૂળ ટીકા સાથે ) તાર્કિક શિરોમણિ, નયવાદપારંગતવાદિપ્રભાવક આચાર્યશ્રી મદ્વવાદિ ક્ષમાશ્રમણ વિરચિત મૂળ અને ટીકાના પ્રણેતા સમર્થ તાર્કિક આચાર્યશ્રી સિહસ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણ એકંદરે સ્વપર વાડ્મય વિષયક પાંડિત્યના ક્ષેત્રમાં કેવું વિશાલ પ્રભુત્વ ધરાવતા હતા ? તે આ અપૂવ ગ્રંથ બતાવે છે; તેમજ આ મંથના પ્રકાશનથી વિદ્યમાન-અવિદ્યમાન ભારતીય આર્ય દાર્શનિક સાહિત્ય અને તેને લગતા ઇતિહાસ ઉપર વિશિષ્ટ પ્રકારે પ્રકાશ પાડતા આ નયના અઢારહજાર લેક પ્રમાણુ અપૂર્વ ગ્રંથ છે. કે જે વિદ્વાનો, સાહિ. ત્યક્ષેત્રમાં રસ ધરાવનાર આમજનતાને પણ રસપ્રદ બનશે. આ માસિકમાં આવતી લેખમાળા અને વિશિષ્ટ
- ટા. પા. ૩

Page #3

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
• પ્રકાશક:–શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર :
જ્યેષ્ઠ
વીર સં. ૨૪૭૪.
પુસ્તક ૪૫ મું, વિક્રમ સં. ૨૦૦૪. :: તા. ૧લી જુલાઈ ૧૯૪૮ :: અંક ૧૧ મે ( 99090 શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન.
CommunI/AID (રૂમઝુમ બરસે બદલવા.........) શ્યામ મેઘ સમ નાવલીયા ! પ્યાસી મયૂરી સમ હું,
નેમિનાથ ! આવ, આવે, નેમિનાથ ! આન્ટેક. હરણને ઉગાર્યા ધારી ત્યાં દયા, ત્યાં દયા, કરૂણુળુ સાચા સ્વામી ત્યાં થયા, ત્યાં થયા, કરુણુ કેરા સાગર હૈ, રાજુલ ત્યાગો શાને?
નેમિનાથ ! આવ, આવે, નેમિનાથ આ શ્યામ. ૧ શ્યામ વર્ણના બેલી સખીઓ સ હસે, સિ હસે, આપ તણું ગુણસાગરમાં મન ઉલ્લસે, ઉલ્લસે, પાછો રથને વાળે છે, કર મારો ઝાલો સ્વામી,
નેમિનાથ ! વે, આવો, નેમિનાથ! આ શ્યામ. ૨ રાજુલ નેમિ ચરણે ભજતાં ઉદ્ધરી, ઉદ્વરી, દીક્ષા ધારી અજિત પદમાં એ ઠરી, એ કરી, હેમેન્દ્ર એ ભાવે રે, હેતે ઉદ્ધાર સ્વામી, નેમિનાથ ! આવ, આવો, નેમિનાથ ! આ.
મુનિ મહારાજ શ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી

Page #4

US USUSLUCUSUE US USU
पyyyyyyy
ue
FREEFFFFFFFY
श्रीविजयसेनसरि-शिष्य-विनिर्मितं *॥ श्रीमहावीरस्वामिस्तवः॥ संपादकः--मुनि श्री रमणिकविजयजी महाराज-(वडोदरा)
त्रोटक छंद ॥ मनसि मानव ! मानवमन्दिरं, जिनवरं धर सिद्धिवधूवरम् । जगति यो जनताम्बुजबोधने, दिनकरो न करोति रतिं भवे ॥१॥ भवमहोदधिकुम्भवसमुद्भवं, शिववशा वृणुते स्म जिनाधिपम् । अधरयन्तमशेषगुणाकरं, सकमलं कमलं वदनश्रिया ॥२॥ नमति वीरजिनं नरधोरणी, हरिविनिर्मितजन्ममहोत्सवम् ।। पदयुगप्रणतं विदधाति नो, सकमलं कमलं स जनं जिन ! ॥ ३ ॥ सुरमणि-सुरधेनु-सुरद्रुमा, बभुरिवेप्सितवस्तुषु यन्नखाः । भविमुदेऽस्तु तदीयवचश्चयः, सकमलः कमलोदसहोदरः ॥ ४॥ उदरगोऽपि विषादमुदौ क्रमा-दचलनाच्चलनात् त्रिशलां नयन् ।। त्रिदशशैलमचालयदीश्वरः, सुचरणाऽऽचरणादरसुन्दरः ॥५॥ कनकचम्पक-चारु-तनुद्युतिः, स भविनां विदधातु महोदयम् ।। हरिमुदे स्पृशति स्म हरिं दधत्, स्वचरणे चरणेन सुराचलम् ॥ ६॥ शिरसि मुष्टिहतस्त्रिदशोऽनमत्, पदयुगं प्रथमे वयसि प्रभोः । भवभृतामतिशायि शिवोदयं, विदधतो दधतो हरिला छनम् ॥ ७ ॥ हरिकटीविभवं हरिलाञ्छनं, हृदि वहेम जिनं हरिणाऽऽनतम् । क्रमकुशेशयषट्चरणायि-ताऽसुरवरं खरं जितपर्षदम् ॥ ८ ॥ चरमतीर्थकृतस्त्रिदिवच्युति-प्रमुखमङ्गलवासरपञ्चकम् ।। भवतु भक्तिमतां भविनां मुदे, विभवदं भवदन्तिमृगद्विषः ॥९॥ इति जिनाधिपसंस्तवनं जनः, पठति यः प्रमदादुपवैणवम् । विजयसेनविनेयविनिर्मितं, सुलभते लभते सुदृशां श्रियम् ॥१०॥ *आ स्तव पूज्य महाराजजी श्रीमुक्तिविजयजी (मूलचंदजी) महाराजना छाणिना भंडारनी प्रति परथी उतारीने अहींया आप्युं छे.
arvardevaranavarnanahaiarvatarvananardarvanare
avananervernmयाenarnahaERSNETERASNETSMSSn
הכותב הכתבתכתבתכתבתכתבתב תכתבתבתכתבתכתובתלתלתכתבותכתב
תכתבכתבתככתכתבתכל

Page #5

*** વિજયાનંદસૂરીશ્વર તમને લાખ્ખા પ્રણામ.
[ સિદ્ધાચળના વાસી જિનને.........રાગ ] અઢાર ખાણું વિક્રમ વરસે, ચૈતર સુદિ એકમના’ દિવસે; થયા જન્મ સુખકાર............તમને ૧
ગણેશ–રૂપાંદેવી જાયા, જીરામાં ઉછેરી કાયા;
રહી ઘેર આસવાળા............તમને ર્ ગંગારામ–જીવણુ સહવાસે, દીક્ષા ગ્રહી ઢુંઢક મત પાસે;
ઉંમર વર્ષ અઢાર.............તમને ૩ હુકમતમાં ગલતી દેખી, જ્ઞાનથકી સઘળું એ પેખી;
હીંમત કરી તૈયાર............તમને જ
દેશ વિદેશ વિષે વિચરીને, વિવેક યુક્તિ વાદ કરીને;
સત્ય કર્યું. સાષિત............તમને ૫ ખુદેરાય, વૃદ્ધિ, મૂળચંદે, ગ્રહ્યો માર્ગ એ મનથી વંદે; સ્થિર રહ્યા ગુરુકાજ............તમને ૧૯૩૨ વય ચાલીસે, રાજનગરમાં ગુરુની પાસે;
દીક્ષા તપગચ્છ થાય............તમને છ રાહુ ઘેરી છાંયા જાતા, કિરણ ચંદ્રતણાં ઉભરાતાં;
તેમ પ્રકાશ્યા આપ............તમને ૮ ચીકાળેાની ધર્મસભામાં, જાવા હાંશ ઘણી હૈયામાં;
રહ્યા ધરી ઉપયોગ............તમને હું સિદ્ધક્ષેત્રમાં ગુરુજી આવ્યા, સ ંઘે સુરિપદથી બિરદાવ્યા;
ઉમર હતી વનદ્વાર............તમને ૧૦ એગણીસ ત્રેપન વિક્રમ વરસે, જેઠ સુદિ સાતમના દિવસે;
દેવ થયા મધરાત............તમને ૧૧ ખાકી રહી જે જે ગુરુઆશા, ધરી રૂપ વલ્લભસૂરિ ભાષા; અમર કર્યા ગુરુદેવ............તમને ૧૨ લી. મેાહનલાલ ‘શીહારી ’

Page #6

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ૪ ‘વિચારશ્રેણી’ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX લેખક-આચાર્ય શ્રી વિજયકસૂરસરિજી મહારાજ
(ગતાંક ૫૪ ૧૯૯ થી શરુ.) મરવું તે છે જ તો પછી સમતાથી કેમ ન ઉત્પન્ન થાય તેવી પિતાના મેભાને હલકે મરવું? મમતાથી મરનાર કરતાં સમતાથી મર- બનાવનાર ઈચ્છાઓને કદી પણ આદર નાર ઉત્તમ આત્મા હેવાથી બંને લોકમાં કરે નહિં. સુખ-શાંતિ તથા આનંદનો ભેગી બને છે. માનવી વધુ પડતી ન પૂરાય તેવી નકામી
પોતાના આત્માને ઓળખીને તેના માટે ઈચછાઓ ન રાખે તોયે શાંતિથી જીવી શકે છે. કાંઈપણ હિત ન કર્યું તે પછી દુનિયાને પરની પ્રાણસંપત્તિ તથા ધનસંપત્તિ દેખાડવા ઘણુંય કર્યું હશે તે તે દેહ છોડ ઉપર તેના સ્વામી સિવાય કેઈને પણ હક તાની સાથે જ બધું યે અદશ્ય થઈ જશે. નથી છતાં જે તેને બળાત્કારથી પડાવી લે છે
ચારિત્ર વગરના કળાવાન-ધનવાન-વિદ્વાન તે પ્રભુને ગુનેગાર છે. કે બુદ્ધિમાન લોકહિત કરી શકતા જ નથી; નીતિ તથા ધર્મના આશ્રિતને બીજાની પાસે કારણ કે ચારિત્રહીનની કેઈના પર અંતરમાં ઊંડી છાપ પડી શકતી નથી. ગમે તેવા માન- અપરાધેથી મુક્ત હોય છે. કુટિલતા ટાળીને
- ન્યાય ચુકાવવા જવું પડતું નથી, કારણ કે તે વીને પણ જ્યારે ચારિત્રહીનતાની ખબર
જનકલ્યાણ માટે કરવામાં આવતો પ્રયાસ પડશે કે તરત જ તેની મને વૃત્તિમાં દેખાવ
સફળ બની શકે છે. પૂરતા ગુણવાન માટે હલકા વિચારો આવવાથી તિરસ્કાર જ ઉત્પન્ન થશે.
જે વાસનાઓથી આત્માનું અહિત થતું
હોય તેને કાઢી નાંખવા પ્રયાસ કરે તે એક કર્તવ્યના કંગાળ કર્તવ્યપરાયણની ભૂલ
ના પ્રકારને ધર્મ છે. કાઢી ઉપદેશ આપવા પોતાનું ડહાપણ બતાવે છે, પણ પોતે સાચું અને સારું કરી બતાવી તુચ્છ સ્વાર્થ સાધવા જનતા સમક્ષ પ્રતિજ્ઞાઓ માર્ગદર્શક બની શકતા નથી એ જ તેમની લેવામાં મહાપાપ છે, કારણ કે સ્વાર્થના અંગે તુછતા તથા અપ્રમાણિકતા બતાવી આપે છે. પ્રતિજ્ઞાઓને ડાળ કરવાથી જનતાને ઠગીને
વિશ્વાસઘાતી બનાય છે. મનવૃત્તિ મળ્યા સિવાયની માયાવી મૈત્રીથી માનવી સુખ-શાંતિ મેળવી શક્તો નથી.
પરિણામ વિચારી ગમે તે ભેગે પણ પાલન
કરવાના ભાવ તથા શક્તિ હોય તે જ કોઈપણ બીજાનું અહિત કરીને પોતાની ક્ષુદ્ર વાસના
' પ્રકારની પ્રતિજ્ઞા લેવાનું સાહસ કરવું, કારણ કે પિષવાની ઈચ્છા રાખવી જ નહિં.
આવેશમાં આવી પ્રતિજ્ઞા પળમાં લઈ શકાય છે, જાણવા માત્રથી સારા માણસને પણ તિરસ્કાર પણ આવેશ શમી ગયા પછી તેને પાળવામાં

Page #7

-
-
-
-
વિચારણી.
૨૦૯
ઘણી જ મુશ્કેલીઓ ઊભી થાય છે. તુચ્છ પ્રકૃ- જડના દાસપણામાંથી છૂટ્યા સિવાય તુચ્છ તિને માનવી ગમે તેટલે અવગુણ હશે તોયે માનવીના દાસપણામાંથી છૂટી શકાતું નથી. ગુણવાનના નજીવા દોષને દષ્ટિ સન્મુખ રાખીને
પૌગલિક-બનાવટી ઘણું પણ સુખ અશાંતિ પિતાને ગુણી માનશે.
ટાળી શકતું નથી, પરંતુ થોડુંક પણ આત્મિક જીવનપથમાં પ્રયાણ કરી રહ્યા છે માટે
સાચા સુખથી માનવી શાંતિ મેળવી શકે છે. જ્ઞાન ચક્ષુ ઉઘાડી રાખજે, નહિ તો અવળે
માનવી પિતાના મેઢે પોતાની ગમે તેટલી રસ્તે ચઢી જઈને હેરાન થશે.
પ્રશંસા કરે પણ જ્યાં સુધી લેકમાન્ય માણુંસ્વાથી આશાને અત્યંત આદર કરે છે સોની સંમતિ ન મળે ત્યાં સુધી અપ્રમાણિક જ પણ નિસ્વાથી તે તેની ઉપેક્ષા જ કરે છે. ગણાય છે. માનવીને પિતાની સમજણ પ્રમાણે
લાગણી અથવા તે નેહગર્ભિત સંસર્ગમાં જેની પાસેથી મનગમતું મળી જાય તો તે આદર કે અનાદરની કાંઈપણુ ગણત્રી જ હતી અવગુણ હોય તો પણ તેના ગુણ ગાય છે. નથી, પરંતુ કેવળ સ્વાર્થ કે વ્યવહાર માત્ર
કેઈપણ વસ્તુ અથવા તો વ્યક્તિનો સ્વીકાર જાળવવામાં આદર તથા અનાદરને ખાસ કરીને
કે તિરસ્કાર કરતાં પહેલાં માનવીએ બીજાની પ્રધાનતા આપવામાં આવે છે.
પસંદગી ઉપર આધાર ન રાખતાં પોતે સદુનેહથી સામાન્ય આવકાર પણ એનાથી બુદ્ધિપૂર્વક તપાસી લેવું; નહિં તો પરિણામે વધારે કિમતી છે, ત્યારે તિરસ્કારથી આગ્રહભા ચિત્તમાં પશ્ચાત્તાપ તથા કલેશ થવાને આદરસત્કાર કથીરથી પણ હલકો છે.
સંભવ રહે છે. બનતી સેવા કરી છૂટવું પણ નિષ્કારણ બીજાની પાસે સેવા કરાવવાની ઈચ્છા રાખવી આત્મવિકાસ કરીને પિતાની મહત્વતા નહિં.
બીજાને બતાવવી તે જ ઉત્તમતા છે, પણ આત્મબીજામાં દુર્ગણે જોઈને તે કદાચ અણગમો વિનાશ કરીને બતાવવી તે મૂર્ખતા છે. પોતાની થાય પણું ગુણ જોઈને અણગમો થવો તે અવ- સમજણ પ્રમાણે સમજાય તે સાચું જ હતું ગુણીનું ચિન્હ છે.
નથી પણ સાચું સમજાય તે જ સાચું છે. કેઈપણ માનવી પોતાની એબ બીજાના
માન-અપમાનની માન્યતા માનવીની સમઆગળ ઉઘાડી કરવા ઈચ્છતો નથી છતાં
જણ ઉપર આધાર રાખે છે, કારણ કે કેટલાક દુનિયાના ક્ષુદ્ર પ્રાણીઓ પોતાની તુચ્છ પ્રકૃતિને
8 અપમાનને માન સમજી રાજી થાય છે, ત્યારે પષવા બીજાની એબ જનતા સમક્ષ ઉઘાડીને
જ કેટલાક માનને અપમાન માની ક્રોધિત થાય છે. રાજી થાય છે તે દુર્જનતાનું ચિન્હ છે.
પ્રગટપણે તો દુર્ગાને બધાય વિરોધ કાંઈપણ જાણ્યા પછી માનવીને “મારા કરે છે, છતાં વિલાસીને તે આદરપૂર્વક તેને જેવું કેઈપણ જાણતું નથી” એવું અભિમાન આશ્રય લેવો જ પડે છે.
આવી જાય તો તે અણજાણ જ કહેવાય છે. કામ-ક્રોધ-મદ-મહ-તિરસ્કાર-કટુ ભાષણ માનવી કેઈપણ પ્રવૃત્તિમાં વખણાઈ ગયા પછી આદિથી કંગાળ બનવું સારું છે; પણ સમતા- જે તે અભિમાનને આશ્રિત બને તે સારી સંતેષ–દયા-ક્ષમા-સદાચાર આદિથી તે શ્રીમંત અને સાચી રીતે કાર્ય કરી શકતો નથી અને બનવા પ્રયાસ કરે પરંતુ દરિદ્રી રહેવું સારું નથી. અનેક ભૂલેને ભોગ બને છે.

Page #8

૨૧૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
કેટલીક વખત તે ડાહ્યા અને બુદ્ધિશાળી પિતાની પ્રિય વસ્તુને વડી હલકી પાડમાણસો પણ બીજાથી કરાયેલી પોતાની ખોટી નાર ઉપર અણગમો આવીને મન દુખાતું હોય પ્રશંસા સાંભળીને રાજી થવાની ભૂલ કરી તે બીજાની પ્રિય વસ્તુને વડતાં પહેલાં બેસે છે, છતાં તરત ભૂલ સુધારીને અલાભના વિચાર કરી લે; કારણ કે સકેઈને પિતાભાગી બનતા નથી.
ની પ્રિય માનેલી વસ્તુની પ્રશંસા જ ગમે છે. ગુણ કેઈના આપેલા મળતા નથી પણ શુદ્ર સ્વાર્થ સાધવા બીજાની સરળતાનો દર ગુણવાન-ઉત્તમ પુરુષનું અનુકરણ કરવાથી પગ કરનારમાં સજજનતાની છાયા સરખીયે પ્રગટ થાય છે.
હોતી નથી. માનવી પાસે અવગાહી હોવા છતાં આ ઉત્તમ પુરુષોના વાણી, વિચાર તથા વર્તન પૈસા આપીને પણ તેની પાસેથી ગુણ ખરી. ના અંકુશ વગરના માનવીમાં માણસાઈ ન દીને રાજી થાય છે.
હેવાથી ઉત્તમ જીવન બનાવી શકતો નથી.
કષાય તથા વિષયથી વિકૃત થયેલી મનેપિતાની પ્રશંસા સાંભળવાના લાભથી વૃત્તિ અપવિત્ર કહેવાય છે. માનવી અવગુણી આગળ પણ તેનાં ગુણ તરીકે વખાણ કરે છે.
નિસ્વાર્થ સનેહમાં જ પવિત્રતા રહેલી છે;
કારણ કે સ્વાર્થ ગર્ભિત સ્નેહ માનસિક પવિકોઈ પણ વસ્તુમાં પિતાના અપ્રગટ ગુણે ત્રતાને સંપૂર્ણ બાધક છે. પ્રગટ થવા તે વિકાસ કહેવાય છે અને ગુણેનું ઢંકાઈ જવું તે વિનાશ કહેવાય છે.
નિરાગી પુરુષો સિવાય જગતમાં કોઈ પણ
નિરાશ્રિત રહીને સુખશાંતિ મેળવી શકતું નથી. હદયની પવિત્રતા–સરળતા-સજજનતા
જન્મથી મરણ પર્યંતના જીવનની બધીયે સુશીલતા સદાચાર અને નિર્વિકારતા આદિ
જ જરૂરિયાત સ્વાધીનપણે પૂરી પડતી નથી. પરની ગુણેને લઈને જ માનવી ગુણી કહેવાય છે,
છે જરૂરત પડે છે માટે જ માનવીઓ ઓળખાણ પણ એનાથી વિપરીત અપવિત્રતા, કુટિલતા, તે
તક તથા સ્નેહને ઘણું જ અગત્યના ગણે છે. દુર્જનતા, દુરાચાર અને શુદ્ર વાસના આદિ દુર્ગણોના દાસમાં સંગીત-સાહિત્ય-વિદ્યા- દુનિયામાં માણસ તે ઘણાય નજરે પડે વાચાળતા આદિ કળાઓ હોવા છતાં પણ તે છે, પણ જેની આકૃતિની મનોવૃત્તિમાં છાપ ગુણી કહેવાય નહિ પરંતુ તે હલકી કેટીને પડી હોય તેની જ ઓળખાણ રહે છે. ક્ષુદ્રામાં જ કહેવાય છે.
મનગમતી વસ્તુ તથા વ્યકિતમાં અણુપૈસાવાળાની કદર કરનાર કરતાં ગુણવાનની ગમે ઉત્પન્ન કરવા કેઈ તુચ્છ પ્રકૃતિવાળે કદર કરનારમાં સારું ડહાપણ હોય છે. દુબુદ્ધિને ઉપયોગ કરે તે ડાહ્યા માણસે તેને સરળ હદયથી વિશ્વાસ રાખી સાચું કહેનાર
આદર કરવો નહિં પણ અનાદર કરે, જેથી તથા વર્તનારને તુચ્છ સ્વાર્થ માટે કાવાદાવા
દુર્જનેને ઉત્તેજન મળતું અટકી પડશે. કરી જનતામાં હલકો ચિતરનારમાં હોંશિયારી જીવનમાં સુખ-શાંતિ તથા આનંદને આ નથી પણ મૂર્ખતા તથા દુર્જનતા જ હોય છે. શ્રય આપવા પૂરતી જ સરળતા રાખવી ઉચિત

Page #9

જ
ગમીમાંસા છે.
સં. મુનિ પુછયવિજયજી (સંવિણ પાક્ષિક)
(ગતાંક પૂ૪ ૧૭૮ થી શરૂ ) આ રીતિએ પ્રથમ કાળમાં ચિત્તથી અને હોય છે. આવી સ્થિતિવાળા જીવને સ્થિતપ્રજ્ઞ શરીરથી પાપાચરણ થતું તે દૂર થઈ જ્યારે પણ કહેવામાં આવે છે કે “સમાહિતસત્વ માત્ર કાયાથી જ પાપાચરણ થવા માંડયું અને પણ કહેવામાં આવે છે. ચિત્તથી મુક્તિની અભિલાષા તથા પાપ પ્રત્યે આ જીવ સમતામાં અને સ્થિરતામાં દ્રઢ બ્રણ જારી રહી ત્યારે પરિણામે કાયાથી પણ બની એ સંસ્કારથી વાસિત થાય છે કે જેથી પાપાચરણને નિયમ આવી જાય એટલે ચિત્ત એના પ્રભાવે વેરિએનું વૈર નિવૃત્તિ પામે છે; અને શરીર ઉભયથી પણ પાપાચરણ થાય નહિ. અને ક્રમશ: એના સર્વ આવરણનો વિલય જે સમયે દુઃખથી ઉગ હોતા નથી, સુખમાં થાય છે; તથા એને “પરત’નો સાક્ષાત્કાર
પૃહા હેતી નથી; પણ માત્ર કર્મવિપાકના થાય છે, જે સમયે એને “કેવલ્યમુક્ત” યા જ્ઞાનપૂર્વક સર્વત્ર રાગદ્વેષ રહિત યા તો તે વિદેહી કિંવા “જીવનમુક્ત’ કહેવાય અહંભાવ કે મમતા રહિત “સમભાવ” વિદ્યમાન છે. એ પરતત્વનો સાક્ષાત્કાર ઓ પાધિક ગુણેના છે, પણ આપત્તિ-વિપત્તિ તથા અશાંતિપ્રવેશ- પિતાના આત્માને અધોગતિમાં હડસેલી મૂકને સરળ બનાવી આપવા માટે તો સરળ- વાનું સાહસ કરે છે. તાનો કિંચિત્ માત્ર પણ આદર કરવાની જરૂ- નાનામતના પિપાસને વિષય-વિષમિશ્રિત રત નથી.
જ્ઞાનામૃત પાવું તે આત્મઘાતી, ભાવહિંસકનું પિતાની પ્રકૃતિને પાલવતું હોય તેવા જ કામ છે. સહવાસ કરે, નહિ તો જીવન દુઃખ તથા
- જલોદર, ભગંદર, ક્ષય જેવા મહાન વ્યાધિકલેશમય બનશે.
થી પણ કષાય તથા વિષયને વ્યાધિ ઘણે જીવવાનું ધ્યેય નક્કી કરીને બહુ જ ડહા- જ ભયંકર તથા હાનિકારક છે, કારણ કે જલેપણપૂર્વક જીવન વ્યવસ્થા ઘડી નાંખે, નહિં તો દર આદિ વ્યાધિયોથી તે કેવળ ક્ષણવિનશ્વર અવ્યવસ્થિત જીવનમાં સુખ-શાંતિ કે સંતોષ દેહનો નાશ થાય છે પણ કષાય-વિષયના નહિં મેળવી શકે તેમજ આત્મહિત પણ વ્યાધિથી આત્માના જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્ર આદિ નહિં કરી શકે.
ગુણેને નાશ થાય છે. બીજાના અભિપ્રાયમાં ભળવા પિતાનો ચૈતન્ય હોય કે જડ હોય, કોઈ પણ વસ્તુઅભિપ્રાય બદલતાં પહેલાં બુદ્ધિ વાપરી સારી ની ચાહના કરતાં પહેલાં સાચી રીતે જાણું રીતે વિચારી લેવાની જરૂરત છે. વૈષયિક વૃત્તિઓ લેવું જોઈએ કે તે આત્મશુદ્ધિમાં કેટલું ઉપયોજવાના હેતુથી પવિત્ર ધર્મશાસ્ત્રોને ઉપ- યોગી છે. જે તેનાથી આત્મા અશુદ્ધ-અપવિત્ર ગ કરનાર પવિત્ર પુરુષોને કલંકિત કરી બનતો હોય તો તેવી વસ્તુની રુચીમાં જ અશ્રેય છે.

Page #10

૨૧૨
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ
વિષયાન તર થાય છે. મતિ, શ્રુતાદિ ગુણ્ણા પણ ઔપાધિક ગુણા છે. કારણુ આવરણુના સર્વથા વિલયજન્ય નથી; અત: આત્માના સ્વભાવભૂત નથી, પરંતુ ક્ષાયેાપશ્ચમિક હાઈ વિભાવરૂપ છે. એથી જ એવા ગુણ્ણાના વિષયાન તર જ પરતત્ત્વ કિવા જગત્ા સાક્ષાત્ આવિષ્કાર થાય છે. એ આવિષ્કારના અસ્તિત્વ કાળમાં કોઇપણ પ્રકારનું ધ્યાન હાતુ નથી અને માત્ર સામયિક બધ હાય છે; તથા જગત્ પ્રતિ સ`થા ઉદાસીન વલણ હાય છે.
તત્ત્વાના સ્વીકાર કરવા, અને સૂચિત અનુષ્ઠાનાનુ યથાકાલ અને યથાશક્તિ સેવન કરવું તે છે. એ ક્રિયા અત્ર ચકતામાં ગુણુસ્થાનકભેદે આરાધનાને ભેદ પણ સભવી શકે; આમ છતાં તે જીવ ઇચ્છાયાગી તા હાય જ અને એથી જ શક્ય અનુષ્ઠાનાના આરાધક છતાં અશક્યના વાંચ્છુક પણ હાઇ શકે છે; છતાં વાસ્તવિક તે ‘ શાસ્ત્રયેગી ’ જીવ ‘ વચનાનુછાન 'તું પૂર્ણ આરાધન કરે તે જ ‘ ક્રિયાઅવચકતા ’ છે. જેટલા જેટલા અંશમાં ક્રિયાઅવચકતા પ્રગટ થતી જાય તેટલા તેટલા અંશમાં જાગૃતિદશા પ્રગટ થતી જાય છે.
6
આવી ઉત્કટ દશા લાવ'ચક ' જીવને પ્રાપ્ત થાય છે. જ્યારે શુભ ઉપયાગપૂર્વક શુભ ક્રિયાનુ દત્તચિત્ત આરાધન થાય છે ત્યારે એ ક્રિયાઓના ફળને અવંચિત કરવાની અર્થાત્ સફળ કરવાની યાગ્ય દશા પ્રાપ્ત થાય છે, જેના ચેાગે આત્મરમણુતારૂપ શુદ્ધ ક્રિયામાં સમતા યા તા અભેદ ઉપાસનારૂપ નિવિકલ્પ દશામય શુદ્ધ ઉપયાગદ્વારા રમણતારૂપ ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે. ફૂલાવચક જીવ જાગર દશામાંથી પણ કે જે સમ્યગ્દષ્ટિ સંયમી આદિને હાય તેથી આગળ વધી માત્ર આત્માનુભવરૂપ ‘ ઉજાગર દશા ’ ને પણ પ્રાપ્ત થઇ જાય છે. જે અનુભવ દશા માત્ર સ્વસંવેદ્ય છે; પણ શબ્દદ્વારા વાચ્ય નથી, મનદ્વારા ગમ્ય નથી અને ચક્ષુદ્વારા દશ્ય નથી; આમ છતાં નિષેધ્ય પણ નથી જ. કારણ તે તે જીવાને અનુભવ સિદ્ધિ છે. એવું
એ જાગૃતિદશા એટલે મિથ્યાદષ્ટિ જીવ જે વિષયકષાયજનિત સુખસામગ્રીમાં કે સુખમાં સુખની કલ્પના અને વૈરાગ્યજનિત આત્મિક સુખમાં દુ:ખની કલ્પનારૂપ સુષુપ્તિમાં નિદ્રિત હાય તેનાથી પરાંગમુખ ખની વિષયકષાયજનિત સુખમાં દુઃખની માન્યતા અને આત્મિક સુખમાં જ માત્ર સુખની માન્યતારૂપ જે ‘ અનિદ્ધિતદશા ’ તે છે. વિષયકષાયજનિત સામગ્રીમાં માહિરૢ સુખ અને આંતરિક દુઃખ, જ્યારે વૈરાગ્યજનિત આત્મિક સુખમાં બર્હિદુઃખ પણ હાય પરંતુ આંતરિક તા સુખ જ હોય.
અર્થાત્ મિથ્યાત્વઅ ંધ જીવાને માટે જે આન્તર સ્ફુટ પ્રકાશરૂપ ઝગઝગતા દિન હાવા છતાં નિશારૂપ હાય અને એથી જ એ પ્રકાશના
પણ સંભવિત છે કે જેનું આંશિક પણ આર્લે-વિષયમાં એ અજ્ઞાની જીવાની અજ્ઞાનરૂપ ‘નિદ્રાદશા ’ હાય, ત્યારે તેવી સ્થિતિમાં જ જીવાની પરિપૂર્ણ જાગૃતિ હોય તે ‘ અનિદ્રિતદશા ’ છે. તથા મૂઢ અજ્ઞાની થવાની વિષયકષાયજનિત સામગ્રીમાં સુખની કલ્પનારૂપ જે જાગૃતિ હાય તે જ સ્થિતિમાં જેએનુ' પરમ ઔદાસીન્ય ડાય શકાતુ નથી. ક્રિયા અવ’ચકતા એટલે કે-શાસ્ત્રા-બલ્કે જેઓની ઘૃણા હાય કે સર્વથા નિરપેક્ષતા નુયાયી સદ્ગુર્વાદિદ્વારા શાસ્ત્રને અનુસરી દર્શિત
ખન થઇ શકે નહિં બલ્કે જે કલ્પનાથી પશુ અકલ હાય તા પણ તત્ત્વા અનુભવથી ગમ્ય હાઇ શકે છે. એથી જ અનુભવસિદ્ધ તત્ત્વના અપલાપ કરી શકાય નહિ.
ક્રિયા અવચક બન્યા વિના લાવચક બની
હૈાય તે ‘ જાગૃતિદશા ’ છે.

Page #11

સાચુ ધન
અનુ-અભ્યાસી
છે; અને
ધનવાન હેાવુ એ એક કળા મારી સમજ પ્રમાણે એનુ રહસ્ય અકિંચન બનવામાં રહેલું છે. અકિંચન બનવાથી જ આપણે સઘળુ પ્રાપ્ત કરવાના અધિકારી મનીએ છીએ.
મનુષ્યની સુંદરતમ અર્થાત્ સર્વોત્તમ સુખમય ક્ષણુ જ તેના સૈાથી વધારે મૂલ્યવાન સમય છે. માનવ અનુભૂતિની પરાકાષ્ઠા પેાતાના ભાઇએ ઉપર શાસન કરવાની અથવા સંસારના કાઇ પણ ઇચ્છિત કિ ંમતી ભડાર ખરીદવાની શાંતિમાં રહેલી નથી. સાચી સંપત્તિ તે। આત્માની અનુભૂતિથી જ પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. સુખની વ્યાવહારિક મુદ્રા ‘પ્રેમ છે.' સૈાથી વધારે ધનવાન એ જ છે કે જે સાથી
આપણાં જીવનમાં સૌથી અધિક સુખમય અને મૂલ્યવાન એ જ ક્ષણુ છે કે જ્યારે આપણે ભોતિક જગતની માયાજાલથી આપણી જાતને તટસ્થ કરીને આત્માનુભૂતિમાં પૂણ રૂપે સ્થિત થઇએ છીએ. એ ક્ષણેાને પ્રાપ્ત કરવાનું સૌભાગ્ય ત્યારે જ પ્રાપ્ત થાય છે કે જ્યારે આપણે દિવ્ય સૌંદની સન્મુખ થઇએ છીએ;ની અન્યથા નહિ. ભૌતિક જગતની સંપત્તિ અને
ખરીદી શકતી નથી તેમજ સંસારની ઊંચામાં ઊંચી પદવી અથવા શક્તિ તેને પ્રાપ્ત કરાવી શકતી નથી, કેમકે તે એ જ ક્ષણુ છે કે જ્યારે
દૃષ્ટિ કેવળ નષ્ટ થનારી વસ્તુઓ પર જ નિસઁય આપી શકે છે, પરંતુ એ લતાની અનદિ સાગર છે. જેના સુખધમાં આપણે પાછળ મૂલ્યવાન આધ્યાત્મિક વસ્તુએના એક ધણેભાગે અજાણ્યા છીએ, તે પણ એ આધ્યા
આત્મા ખાલસુલભ સરલતાથી પાતાના પ્રિય-ત્મિક સપત્તિ સૌને માટે સરખીરીતે પ્રાપ્ય
તમ ભગવાનની અનુપમ સુંદરતાનુ પૂજન કરે છે.
છે. એને માટે ધનવાન-દારિદ્રની અપેક્ષા નથી. એ સંપત્તિ ઉપર આપણા જન્મસિદ્ધ અધિ કાર છે; અને ખરી રીતે તે એની પ્રાપ્તિ માટે જ આપણા આ સંસારમાં જન્મ થયા છે. જો આપણે એ આધ્યાત્મિક સપત્તિ કે જે અલૈાકિક સુ ંદરતાની ખાણુ છે તેના અનુસંધા નમાં તત્પર નથી થતા તે। આપણૢ જીવન નીરસ અને નિરર્થક બની જાય છે.
વધારે આપે છે. એવું આપવાનું સાંસારિક ધનના રૂપમાં દિ ખની શકતુ નથી. રૂપિયા, આના, પાઇ એ તે પ્રતીક માત્ર છે; એ સિવાય ખીજું કંઇ નથી. કેાઇ કેાઈવાર તા એ એડીયાનું પ્રતીક બની જાય છે જે આપણને સંસા રમાં બાંધી રાખે છે; પર ંતુ જીવનની સાચી
સંપત્તિ અર્થાત સુખી ક્ષણામાં તા એને વધારે પ્રવેશ થઈ શકતા નથી.
જે સ’સારમાં આપણે રહીએ છીએ, હરીએ– ફરીએ છીએ તેને યથા રૂપે સમજવાના આપણે યત્ન કરવા જોઇએ. સાધારણ મનુષ્ય
જે મનુષ્ય સાંસારિક સમૃદ્ધિથી સંતુષ્ટ હાવાની કલ્પના કરે છે તેના સબંધમાં જો એમ કહેવામાં આવે કે આકાશના નક્ષત્ર તેને

Page #12

૨૧૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
માટે અદષ્ટ અને નિ:સાર થઈ જાય છે તો તેમાં પરંતુ આપણું જીવનમાં એ કામનું સર્વોચ્ચ અત્યુક્તિ નથી. કિમે કરીને એના જીવનમાં મહત્વ છે કે જેને જોવામાં કઈ સ્વરૂપ નથી કે એક સમય એવો આવે છે કે જ્યારે તે પિતા- સાર નથી. આપણે એટલું સમજવું જોઈએ કે ના ક્ષુદ્ર વ્યાવહારિક ક્ષેત્રની સીમા બહાર કશું સઘળી વસ્તુઓ તથા કાર્યોમાં બહાર તેમજ જોઈ શકતો નથી. તેની દષ્ટિ કોઈ પણ દશ્યના અંદર આધ્યાત્મિક શક્તિને પ્રવાહ રહે છે અંતસ્તલમાં પ્રવેશ જ નથી કરતી, ઇનિદ્રયાની જેના આધારે વિશ્વ રહેલું છે. અનુભૂતિ સિવાય તે કોઈ પણ ઈચ્છા. જિજ્ઞાસાની
આત્મનિરીક્ષણના અભ્યાસથી જ આપણાં કરતો નથી. તેને સમજાતું પણ નથી કે આત્મશક્તિ વગર એ ઈન્દ્રિયે તદ્દન નકામી છે.
ચક્ષુ ઊઘડે છે. જે સામાન્ય દષ્ટિ દરેક સ્થલ એવા જીવન-વ્યાપારમાં તે કેવળ પોતાના
અથવા સૂક્ષમ વસ્તુ જેવાનું એક માત્ર સાધન
હેત તો આપણને બધાને એક જ જાતની આત્માનું જ હનન કરે છે.
આત્માનુભૂતિ થાત, પરંતુ આપણું જોવામાં પરંતુ જે મનુષ્ય એ અનુપમ દિવ્ય સંદર્ય. આવે છે કે અનેક લોકો એવા છે કે જેના ને પિતાનાં જીવનને સૌથી વધારે કિંમતી ચર્મચક્ષુની જ્યોતિ પૂર્ણરૂપે ઠીક હોય છે ખજાને સમજીને પિતાના આત્માની અનિર્વ- તથાપિ વિશ્વમાં તેઓ તે દિવ્ય ઉજજવળ ચનીય મન પ્રેરણાનું અનુસરણ કરે છે તે જરૂર સૌન્દર્ય જોઈ શકતા નથી. તેનું કારણ એ છે એક દિવસ આ પૃથ્વી અને તેની સમૃદ્ધિના કેનતેઓને પોતાનાં આત્યંતર જીવનમાં સ્કૂલ માલેક બની જાય છે, કેમકે એવા મહાનુભા- દષ્ટિના પ્રવાહનો અનુભવ નથી થયા. ની સન્મુખ જીવનનું રહસ્ય પિતાની મેળે પૂર્ણ
આધ્યાત્મિક વ્યાપાર ક્ષેત્રની એક માત્ર રૂપે વ્યકત થઈ જાય છે.
ઉપયોગી મુદ્રા “પ્રેમ છે અને એના બદલામાં આ વાત એટલી સાધારણ રહસ્યની છે, કંઈપણ મેળવવાની ભાવના વગર તેનું પ્રદાન એટલી સરળ છે કે તેને સમજવા માટે મોટી કરવું પડશે. આ નિશ્ચય જ સાંસારિક વ્યવહારથી વિદ્વત્તાની કોઈ જરૂર નથી. જીવનને અમૂલ્ય બિલકુલ વિપરીત છે; કેમકે આધ્યાત્મિક સત્યતા ખજાને એક ઝરણાની માફક પોતાની મેળે જ ભૌતિક સત્યતાથી વિપરીત હોય છે. સંસાર આપણી અંદરથી ફૂટી નીકળે છે. સૂર્ય, ચંદ્ર ભૌતિક લાભ ઉપર ભાર મૂકે છે, તે આત્મા અને નક્ષત્રોનું અસ્તિત્વ તો જેનારનો ત્યાગ પર ભાર મૂકે છે. સંસાર સમૃદ્ધિને ચર્મચક્ષુઓ પર નિર્ભર છે. આપણું ચર્મચક્ષુ ભૌતિક શકિતથી માપે છે તો આત્મા નમ્રતા જે કાંઈ આ બાહ્ય જગતમાં સુંદરતા અથવા તથા વિનયન અનુપાનથી માપે છે. સમપ્રવાહિત ગતિ જુએ છે તે સર્વ આપણાં આત્યંતર જીવનનું બહારનું પ્રમાણ છે. ધન
સાંસારિક મનુષ્ય કદિ પણ સુખશાંતિનો વાન થવામાં આવો અનુભવ થાય એ જ અનુભવ નથી કરી શકતો. તેનું સુખ તથા સાચી કળા છે.
આધ્યાત્મિક સંપત્તિ તે આત્માના વ્યાપાર
સમજવાની શકિત પર નિર્ભર હોય છે. આપણા સામાન્ય વ્યવહારોનું કશું પણ મહત્વ નથી એમ સમજવું એ તો મૂખોઈ છે. વર્તમાન જગતની મોટી મોટી સમસ્યાઓ હમેશાં આપણે સેંકડો કામ કરીએ છીએ, જેટલી દેખાય છે તેટલી જટિલ નથી. માણસ
.

Page #13

મહાન વેગેશ્વર શ્રી આનંદઘનજીકૃત છે ( શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું સ્તવન વાત છ ema re no 0
સં-ડેકટર વલભદાસ નેણસીભાઈ મોરબી ગાથા ૧.
(અત્રે પ્રભુના ચરણને પંકજની ઉપમા પ્રણમું પદ પંકજ પાશ્વના,
આપી. ત્યાં પ્રશ્ન ઊઠ્યો કે અહિં વાસના સુગંધી જસ વાસના અગમ અનૂપ રે; કેમ નથી? અને જે છે તે તે કેવી છે? તેને મેરો મન મધુકર જેહથી,
જવાબ આપ્યો કે અહિં ઈન્દ્રિયજન્ય પિદુગલિક પામે નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપ, પ્રણમું ૧ સુગંધીરૂપ વાસના તો છે જ નહિ. પણ ભગ
ભાવાર્થ-સ્તવનકારે પ્રભુના ચરણને વાનના શુદ્ધ ચારિત્રરૂપ ચરણની કઈ અગમ કમળની ઉપમા આપી પિતાના મનને મધુકર વાસનારૂપ ભાવ સુગંધી પ્રસરી રહી છે અને બનાવી, અનુભવ રસનું પાન કર્યું છે, એ તે જે કે અનુભવગમ્ય છે, તે પણ વાણીથી મુખ્ય ભાવ છે. ઉપમાં સુંદર રીતે 'જીને કહી શકાય એમ નથી. તેમજ સકળ ઉપનામથી ઘટાવી છે. સ્તુતિ કરતાં કહે છે કે હું પાશ્વ વિલક્ષણ હોવાથી અનુપમ છે. અત્રે પંકજની પ્રભુને પદ-પંકજને-ચરણકમળને પ્રણામ ઉપમા આપી તે પણ કથંચિત ગુણસામ્યથી કરું છું, જે ચરણકમળની વાસના-સુગંધી- ઉપચારથી છે અને તેમાં પણ વિલક્ષણપણું સારભ કઈ અગમ-ગમ ન પડે એવી અને પ્રત્યક્ષ છે કારણ કે પંકજ તા પંકમાંથી ઉત્પન્ન અનુપમ છે. જે વાસનાથી મુગ્ધ થયેલ મારો થાય છે , પણ આ ચરણ પંકજ તે અપંકજ મન મધુકર પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપને પામે છે. છે અર્થાત્ અપંકમાંથી ઉપજેલું છે-અપક
પિતાની બુદ્ધિ તેમજ સ્થલ શકિત દ્વારા તેને જે તેનું અનુસંધાન કરીને તેને પ્રાધાન્ય ઉકેલવાના પ્રયત્ન કરે છે, પરંતુ તે સમજ આપવામાં આવે તો સંસારની અનેક સમશ્યાનથી કે એ સઘળી સમશ્યાઓ તેની પોતાની એને જાદુઈરીતે ઉકેલ કરી શકાય. વળી મૂર્ખાઈથીજ ઉત્પન્ન થઈ છે. આધ્યાત્મિક શકિતના સૌને હમેશની માફક ખાદ્ય પદાર્થો વિશાળ પ્રયોગથી સંસારની મોટી મોટી સમસ્યાઓ પ્રમાણમાં સહેજે પ્રાપ્ત થઈ જાય અને સૌના ઘણું થોડા વખતમાં જ ઉકેલી શકાય છે. હાથમાં ધંધા-રોજગાર પણ આવી જાય. જે
એમ કહેવામાં આવે છે કે અત્યારે માનવ પ્રાણિઓના જીવન તેમજ કાર્યની પાછળ જાતિને અનેક આવશ્યક વસ્તુઓના અભાવને સેવાની ભાવના હશે તો દરેક મનુષ્ય એક સામને કરવો પડે છે, પરંતુ આધ્યાત્મિક નવીન પ્રકારના ઉત્સાહથી અનુપ્રાણિત થશે. સંપત્તિના અભાવને કદિ સામને નથી કરો આધ્યાત્મિક સંપત્તિ જ મનુષ્યજાતિને સર્વોચ્ચ પડતે, તે તો પુષ્કળ પ્રમાણમાં ઉપસ્થિત હોય છે. સમૃદ્ધિની પ્રાપ્તિ કરાવી શકે છે.

Page #14

૨૧૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
એટલે આત્મ અચલતામાંથી આ ચરણ-ચારિત્ર લીન થયેલે આ મારે મન-મધુકર તે તે ઉપર્યું છે. પંકજ જલમાં રહ્યા છતાં તેથી પ્રભુના ચરણસેવનથી ખેદ પામતો નથી, અલિપ્ત, અપૃષ્ટ જ રહે છે તેમ ભગવાનનું ચરણ થાતો નથી, ઉગ ભજતે નથી, અણગમેપણ પરભાવના સ્પર્શથી પર, જલકમલવત્ કંટાળો પામતો નથી. ક્ષેપ અહીંથી અન્યત્ર અલિપ્ત રહે છે. કમલ સૂર્યોદયે વિકાસ પામે છે ફેંકાવારૂપ વિક્ષેપને ભજતો નથી, અહિંથી ને ત્યારે તેની સુગંધ પ્રસરે છે એટલે તેથી ઉત્થાન કરતું નથી, ઊઠી જતો નથી, ઉચક આકર્ષાઈને ભમરે ત્યાં આવે છે તેમ કેવળજ્ઞાન બનતું નથી-ભ્રાંતિ પામતો નથી, ચારેકોર સૂર્યોદય સમયે ચરણ વિકાસ પરિપૂર્ણ હોય છે ભમતો નથી. અન્યમુદ પામતું નથી. પ્રભુને ત્યારે તેની અનુપમ સૌરભ પ્રસરે છે- ચરણ સિવાય અન્યત્ર ખેદ ધરત નથી. રૂગવિસ્તરે છે જેથી આકર્ષાઈને આ મારો મન- રાગની પીડાથી પીડાતું નથી. અન્યત્ર રાગાદિરૂપ મધુકર તે પ્રભુચરણ પ્રત્યે આવ્યો છે ઈત્યાદિ રેગથી ગ્રસ્ત થતો નથી. આસંગ આસક્તિ પ્રકારે ઉપમા વાસ્થ સમાનપણું પણ ધરે છે ભજતે નથી-પ્રભુ ચરણ સિવાય અન્ય સ્થળે તથાપિ વિલક્ષણપણું છે તે પ્રગટપણે કહે છે.) આસકત થતો નથી. આમ આ મારે મનગાથા ૨,
મધુકર પણ જેવા ચરણપંકજ વિલક્ષણ છે પંક કલંક શકે નહિં,
તે જ વિલક્ષણ છે. વળી ભમરે જેમ વાસનહીં ખેદાદિક દખ દેષ રે; નાથી ખેંચાઈને તે કમળને બરાબર ખેાળી ત્રિવિધ અવંચક વેગથી,
કાઢી ત્યાં જ આવીને બેસે છે. અથોત તેના લહે અધ્યાત્મ સુખ પાષરે. પ્રણમું. ર અવંચક-નહિ ચુકે એ યોગ કરે છે. પછી
ભાવાર્થ-આ ચરણપંકજમાં પંકના તેને રસ ચૂસે છે અર્થાત ખાલી ન જાય એવી કલંકની શંકા નથી. બાહ્ય પંકજની જેમ રખેને અવંચક ક્રિયા કરે છે અને તેથી અવંચક કાદવને ડાઘ લાગી જાય એવો ભય નથી અમેઘ એવા પરિતૃપ્તિરૂપ ફળની પ્રાપ્તિ કરે અર્થાત આ ચરણકમળને આશ્રયે જે રહે છે છે અને આમ ત્રિવિધ અવંચક યોગથી તે તેના મન મધુકરને કમ્મલ લાગવાનો ભય પિતાના બાહ્ય સુખને પોષે છે, પુષ્ટિ કરે છે નથી. શુદ્ધ સ્વરૂપને ભાવમલ રૂપ અશુદ્ધિ તેમ આ મારો મન મધુકર પણ પ્રભુના ચરણલાગવાનો સંભવ નથી. વળી આ ચરણકમળને પંકજની વાસનાથી આકર્ષાઈ તેના સ્વરૂપને સેવતો મન-મધુકર ખેદાદિક દેષ પામતો નથી. બરાબર ઓળખી કાઢી, તે ચરણના આશ્રયબાહ્ય પંકજને ભજનાર ભમરો તો ખેદ રૂપ ચગાવંચકને પ્રાપ્ત થયા છે અને પછી પામી જાય છે, થાકી જાય છે, ઉગ કહે છે. તેની સેવાના આરાધનરૂપ અવંચકન વંચે કંટાળે છે, ક્ષેપ પામે છે, અન્યત્ર વૃત્તિ જવારૂપ એવી અવંચક ક્રિયા કરતે રહી ક્રિયા અને વિક્ષેપ પામે છે, ઉત્થાન કરે છે, ત્યાંથી ઊઠી ચકપણું પામ્યા છે અને તેથી અચૂકપણે જાય છે–ભ્રાંતિ ભજે છે, ચારેકોર ભ્રમણ અમેઘપણે પ્રાપ્ત થતું એવું આત્મપરિતૃપ્તિ કરે છે, અન્યમુદ પામે છે, અન્ય સ્થાને મેદ અવંચક ફલ પામી કૃતકૃત્ય થયો છે. અને પામે છે. રૂગ-રોગગ્રસ્ત બને છે. અન્યત્ર આમ ત્રિવિધ અવંચક યોગથી તેણે પોતાના રાગરૂપ રોગથી પીડાય છે અને આસંગ અધ્યાત્મ સુખનો પિષ કર્યો છે (આમ આઠ આસક્તિ ઘડે છે. પણ પ્રભુના ચરણકમળ ચિત્તદોષને ત્યાગ કરી તથા વેગ-ક્રિયા-ફળ

Page #15

--
-
-
-- ૧
-
સંવત્સરી સંબંધી ખુલાસો.
૨૧૭
એ અવંચકત્રયની પ્રાપ્તિ કરી મારા મન મધુ- આ મારે મન મધુકર પણ પ્રભુના પદપંકકર અધ્યાત્મ સુખને પિષ પામ્યા છે તે જની સુવાસનાથી મુદિત થાય છે, સુપ્રસન્ન થાય અધ્યાત્મ રસ પોષ કેવી રીતે? તે વિશેષપણે છે, તેના પ્રત્યે પરમ પ્રેમમય ગાઢ મૈત્રી સાથે સ્પષ્ટ કરે છે.
છે, તે ચરણને નિત્ય ચિત્ત મધ્યસ્થ રાખે છે ગાથા ૩.
અર્થાત નિરંતર ચિત્તમાં સ્થાપન કરે છે. ચેત
ન્યમાં–આત્મામાં-સ્વરૂપમાં ચરણ કરે છે અને ભજે મુદિતા મેત્રિભાવ રે;
તે ચરણનું સેવન-આરાધન કરતાં તે ચરણની વરતે નિત્ય ચિત મધ્યસ્થતા, . ઘાત-હિંસા ન થાય એવો ભાવ-દયામય કરુણાકરુણામય શુદ્ધ સ્વભાવ રે, પ્રણમું ૩ ભાવ દાખવે છે. અર્થાત્ દ્રવ્યથી ક્ષેત્રથી હિંસા
ભાવાર્થ-દુઃખ દર્ભાગ્યરૂપ દુર્દશા દૂર ન થાય એવી શુદ્ધ ઉપયોગમયતા રાખે છે ટળે છે અને ભમરો જેમ કમળના ધ્રાણથી (ગણ પ્રત્યે પ્રમોદભાવ, સર્વ જીવ પ્રત્યે મૈત્રી મુદિત થાય છે તેની સાથે ગાઢ નેહરૂપ મિત્રી એ વિગેરે અર્થ પણ ઘટે છે) પણ ઉપમાના સમસાધે છે તે કમળ મધ્યસ્થ થઈને વતે છે ઈનમાં ઉપરોકત અર્થ બંધબેસત ગણાય છે. અને તેને રસ ચૂસતા છતાં તેને દુઃખ કિલામણ ન થાય તેમ કરુણાભાવ દાખવે છે, તેમ
– અપૂર્ણ)
આગામી સંવત્સરી બાબત જાણવાજોગ ખુલાસો આચાર્ય શ્રીમદ્વિજયવલ્લભસૂરિજી મહા- હતો પણ અન્ય ઘણું પંચાંગમાં છઠ્ઠને ક્ષય રાજના તરફથી ચતુર્વિધ શ્રી સંઘને સનગ્ન હોવાથી ચતુર્વિધ શ્રી સંઘે ભા. સુછઠ્ઠને નિવેદન કરવામાં આવે છે કે-પાટણથી જ્ઞાનચંદ ક્ષય માની ભા. સુ. જેથને સંવત્સરી પર્વ રલારામ પંજાબીએ પિતાના નામથી અમારા આરાધી ભા. સુ. પાંચમને આબાદ રાખી ફોટાવાળા ભીંતિયાં પંચાંગ પ્રકાશિત કરાવી હતી, એવી જ રીતે આ વર્ષે પણ ચંડાશચંડ બહાર પાડયા છે, એમાં ભા. સુ. ત્રીજનો ક્ષય પંચાંગમાં ભા૦ સુ પાંચમને ક્ષય છે, અને અને ભા. સુ. ચેાથ સોમવારની સંવત્સરી
ની અન્ય ઘણુ પંચાંગમાં છઠનો ક્ષય હોવાથી છપાવેલ છે, જેથી અમદાવાદ વગેરે સ્થળોથી
અમે ભાવ સુ છઠ્ઠનો ક્ષય માની ભાસુ
ચેથ મંગળવારે શ્રી સંવત્સરી પર્વ આરાધી પત્રો દ્વારા આ પંચાંગ બાબત અમારું ધ્યાન ખેંચે છે અને પૂછે છે કે આપ ભા. સુ. ત્રીજને
ભાઇ સુરા પાંચમને આબાદ રાખશું. ક્ષય કરવાના છે કે છઠ્ઠને ?
પ્રસિદ્ધ વાત છે કે-જે વારની સંવત્સરી આથી અમોને ખુલાસો કરવાની જરૂરત છે
ન હોય તે જ વારે બેસતું વર્ષ હેય. આ વખતે જણાય છે કે અમે ભીંતિયા પંચાંગ સં.
પણ એવી જ રીતે છે, અર્થાત મંગળવારની
સંવત્સરી અને મંગળવારે જ બેસતું વર્ષ. બંધી કશુંએ જાણતા નથી, તેમજ આજ દિવસ સુધી એને નજરે પણ જોયું નથી.
પૂ. પા. શ્રી આ૦ મ૦ ની આજ્ઞાથી વિ. સં. ૧૯૫૨, ૧૯૬૫ અને ૧૯૮લ્માં
લી. સમુદ્રવિજય ચંડશચંડુ પંચાંગમાં ભા૦ સુo પાંચમને ક્ષય બિકાનેર-શ્રીરામપુરિયા જૈન ભુવન,

Page #16

૨૧૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
(શુદ્ધિ પત્રક) ગત જુન–વૈશાખ માસના અંકમા શુદ્ધિ-વૃદ્ધિ. પત્ર ૧૮૨, પંક્તિ ૨૦ આ આર્યદેવ... , ૧૮૩, , ૨ તેમજ મિન્ મિશે તરિચાધિકા = સના
घटाम्बुवत् संवृतिसत् परमार्थसदन्यथा ॥ ६ ॥ ४॥ આ અભિધમ કેશની એક કારિકા પણ ભગવાન
મલવાદીએ ઉદધૃત કરી છે. , ૧૮૩, પં. ૧૨ “હશે એમ લાગે છે ના બદલે “છે” એમ વાંચવું. છે કે ૧૩ પણ ઘણે સ્થળે
પં. ૧૦ એવા ઉલ્લેખપૂર્વક ભગવાન્ મલવાદીએ પં. ૧ પ્રસિદ્ધ થાય ૫. ૧૭ વૈશેષિક સૂત્રની સંભવત: રાવણકર્તક(જુઓ અન9 રાધવ
નાટક) એક કઢંદી નામની ટીકા હતી. પં. ૨૨ તથા ૩૦ @ વારં , , પં. ૨૮ રાઈ ત્યવિવેળો ત્યાહૂ , ૧૮૬, પં. ૧૩ જણાતું. આનું પૂર્વાદ્ધ કલકત્તા સંસ્કૃત સીરિજમાં
(નં. ૨૩) પ્રકાશિત થયેલા ગુાિીિ િનામના સાંખ્ય ગ્રંથમાં સુવંર ટુ ર વૈરાથ વાળા વઘતે તા તના
એ પ્રમાણે ઉધૃત કર્યું જોવામાં આવે છે.
૫. ૨૪ કરે એ શું સંભવિત છે??? ક ૧૮૮, પં. ૯ ન્યાયમુખાદની સાથે
પં. ૨૮ વર્ષ મનમાવ્યાત વર્ગ તદુપરાતા | ૨૦ | પં. ૧૮ મળી આવે છે (જુઓ સતિતર્ક કાંડ ૨ જાની ( ૯મી ગાથાની વ્યાખ્યા) ૫. ૨૩ (કષાયમાભૂત મા. ૨ પત્ર ૩૫૧ થી ૩૬૦ સુધી) પં. ૮ જાતાહિwા(?) પં. ૨૫ શુદ્ધ જણાય છે? પં. ૧૪ (પૃ. પર૧) પં. , સાચાજીવ
on ૧૮૭,
0 10, .
૧૧,
૧૩,

Page #17

વર્તમાન સમાચાર.
૨૧૯
વર્તમાન સમાચાર.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા(ભાવનગર)ના છે અને તેમના ધર્મપત્ની શ્રી હેમકર બહેનને
શેઠ હઠીસંગભાઈ ઝવેરચંદે પિતાની હયાતિમાં રૂા. બાવનમા વાર્ષિક મહોત્સવની ઉજવણી.
* ૧૫૦૦) બીજા આપવા કહેલા, હાલ તેનું વ્યાજ દર આ સભાનું સ્થાપન ૧૯૫ર ના બીજા જેઠ વર્ષે આપે છે અને વિશેષ ખર્ચ થાય તે સભા શુદી બીજના માંગલિક દિવસે (જે પ્રાતઃસ્મરણીય ઉમે તે રીતે વાર્ષિક મહોત્સવનો ખર્ચ દર વર્ષ પરમ ગુરુદેવ શ્રી આત્મારામજી મહારાજના સ્વર્ગ- મુજબ કરવો તેવો ઠરાવ થતાં તે હકીકત શ્રીમતી વાસ પછી પચીશમે દિવસે જ ) તેમની ભક્તિ અને હેમકેરબહેનને જણાવતાં આનંદપૂર્વક કબૂલ કરવાથી સ્મરણાર્થે થયેલ છે. તે વખતે પરમ કૃપાળુની ભક્તિ અને તેઓશ્રી ૫ણું સાથે આવી દેવભક્તિ કરે તેમ સાથે સ્મરણ રહ્યા કરે, તેથી જેઠ શુદિ ૭ વર્ષગાંઠ આગ્રહપૂર્વક જણાવવાથી જેઠ શુદિ ૧ ના રોજ શ્રી અને જેઠ શુદિ ૮ ગુરુ જયતિ ઉજવવાનો ઠરાવ તળાજા ટ્રેનમાં સભાસદો સાથે તેઓ પણ આવ્યા થયો હતો. સંવત ૧૯૯૨ની સાલમાં જ્યારે વડોદરા જે ખુશી થવા જેવું છે અને જેઠ શુદિ ૨ ના રોજ મુકામે જન્મ જયંતિ ઉજવાણી ત્યારબાદ દરેક સર્વે એ શ્રી તાલધ્વજગિરિની પ્રથમ યાત્રા કરી. પછી શહેરની જેમ આ સભા તરફથી પણ ગુરુરાજની શ્રી નવાણું પ્રકારી પૂજા ભણાવી પરમાત્માની અંગજન્મ જયન્તિ શ્રી પવિત્ર શત્રુંજય તીથે કેટલાક રચના, રેશની વગેરે કરી દેવગુરુભક્તિ કરી બપોરે વખતથી જ્યાં ગુરુદેવની પ્રતિષ્ઠિત મૂર્તિ છે ત્યાં ઉજ- સ્વામિવાત્સલ્ય કર્યું ને સર્વ આત્મકલ્યાણના કાર્યો વાય છે; પરંતુ હાલમાં બે વર્ષથી આ સભાના ઘણા સભા તરફથી કરવામાં આવ્યા હતા. સભાસદ તરફથી આ સભાને વિનંતિ થતી હતી કે
આ સભાનું ધન્ય ભાગ્ય છે કે દર વર્ષે દેવઆ સભાનું સ્થાપન જ્યારે જેઠ શુદિ બીજના રોજ ગુરુભક્તિ, તીર્થયાત્રા વગેરે બે તીર્થો ઉપર જઈ થયેલ છે, તે દર વર્ષે તે જ દિવસે શ્રી તળાજા તીર્થે કરવામાં આવે છે. આ સભાના સભાસદે પણ ત્યાં પણ પૂજયપાદ ગુરુદેવની મૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા થયેલ પિતાનું સભાસદ તરીકે અહેભાગ્ય માને છે કે છે ત્યાં હવે પછી વર્ષગાંઠ દર વર્ષે તે જ દિવસે આ સભાના સભ્ય થવાથી તીર્થયાત્રા વગેરે માંગઉજવવી. તે ઉપરથી વૈશાક માસમાં વૈશાક વદિ ૮ લિક પ્રસંગોને ઉત્તમ લાભ દર વર્ષે મળે છે. સોમવાર તા. ૩૧-૫-૪૮ ના રોજ આ સભાની જનરલ મીટીંગ મળી હતી જેમાં સર્વાનુમતે શ્રી વિજયલલિતસૂરિશ્વરજી મહારાજ સપરિવાર આ વર્ષથી દર વર્ષે જેઠ શુદિ ૨ ના રોજ આ પાલીતાણા, કદંબગિરિ, તળાજા, ગોવા વગેરે સ્થળોએ સભાને વાર્ષિક મહેસવ ઉજવ અને ગુરુદેવના યાત્રા કરી અત્રેના શ્રીસંધની વિનંતિથી શહેર સ્મરણ નિમિત જેઠ શુદિ ૮ ના રોજ સભાના ભાવનગરમાં જેઠ સુદ ૩ ગુરૂવારના રોજ શ્રીસંઘે મકાનમાં પ્રભુ પધરાવી દેવગુરુપૂજન સાથે પૂજા ભક્તિપૂર્વક સામૈયું કરવાથી સવારના સાતવાગે પ્રવેશ ભણાવવી. વાર્ષિક મહેત્સવ નિમિત્તે આમંત્રણ અને કર્યો હતો. અને શ્રી સંઘના ઉપાશ્રયે પધારતાં સને સ્વામીવાત્સલ્ય માટે વારા હઠીસંગભાઈ ઝવેરચંદના માંગલિક સંભળાવ્યું હતું જે વખતે વારા જુઠાભાઈએ નામથી પ્રથમ મૂકેલી રકમનું વ્યાજ સભા આપે શ્રીસંધવતી ચાતુર્માસ અગે કરવા વિનંતિ કરી હતી.

Page #18

-
-
૨૨૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
ભાવનગરના શ્રી સંધ તરફથી પૂજ્યપાદ શ્રીમાન વિજ્યાનંદસૂરીશ્વર (શ્રી આત્મારામજી) મહારાજની ઉજવવામાં આવેલી જયન્તિ..
ભાવનગરમાં આદર્શ જ્ઞાનમંદિર ખેલવાની આગ્રહભરી અપીલ.
છે. તે પરમ કૃપાળુ ગુરુમહારાજે આપણી જેના સમાજ ઉપર અગણિત ઉપકારો કર્યા છે.
ચીકાગો ખાતે મળેલી સર્વ ધર્મ પરિષદમાં વીરચંદ ગાંધીને તેઓશ્રીએ જૈન પ્રતિનિધિ તરીકે મોકલાવીને વિદેશમાં જૈન ધર્મની મહત્તા ખૂબ વધારી હતી તે તેમના શિષ્યએ આજ દિન સુધી જાળવી રાખી છે. તેમના વિદ્વાન શિષ્ય પણ ગુરુવર્યના પગલે ચાલી જૈન સમાજ ઉપર અનેક ઉપકારો કરે છે. આચાર્ય મહારાજ ૧૯૪૨ ની સાલમાં ભાવનગર
પધાર્યા હતા. તે વખતે ભાવનગરના શ્રી સંઘે તેમને પરમ ઉપકારી ગુરુવર્ય શ્રીમાન આત્મારામજી સાર સત્કાર કર્યો હતો. તેઓ એક મહાન પુરુષ મહારાજની સ્વર્ગવાસ તિથી જેઠ શુદિ આઠમના હતા. તેમનું હૃદય વિશાળ તથા ઉદાર હતું. તેઓ રોજ હેવાથી તે દિવસે ભક્તિ નિમિત્તે મારવાડીના મહાન પ્રખર વિદ્વાન હતા અને ૧૯૫ર ની સાલમાં વંડામાં આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયલલિતસૂરિના કાળધર્મ પામ્યા હતા. અધ્યક્ષપણું નીચે જ્યતિ ઉજવવામાં આવી હતી. જે વખતે સાધુ સાધ્વીઓ, જૈન આગેવાને, બીજા
આજના પુણ્યદિને આપણે તે મહાન પુરુષના
જીવનચરિત્રમાંથી બની શકે તેટલા સદગુણે ગ્રહણ સજજને તથા સન્નારીઓ મોટી સંખ્યામાં ઉપસ્થિત
કરવા જોઈએ. સુરતના મૂર્તિમંત સુશ્રાવક કલ્યાણ થયા હતા. વ્યાખ્યાન હોલમાં ગુરુરાજ શ્રી આત્મા
ભાઇની વિનંતિને સ્વીકાર કરીને આચાર્ય મહારાજે રામજી મહારાજની મોટી છબી સ્ટેન્ડ પર સામે ગોઠવવામાં આવી હતી જે સર્વનું ધ્યાન ખેંચી
ત્યાં ચાતુર્માસ કર્યું હતું. તે વખતે સુરતના શ્રી સંઘે
આચાર્ય મહારાજશ્રીનું જે રીતે ભવ્ય સામૈયું રહી હતી.
કાઢયું હતું તે સૂરતના ઈતિહાસમાં સુવર્ણાક્ષરે મેળાવડાની કાર્યવાહીને આરંભ વડવાના પાઠ- કોતરાઈ રહ્યું છે. શાળાના વિદ્યાર્થીઓના મંગળાચરણથી કરવામાં આવ્યો હતે. ભાવનગર જૈન . મૂ. સંઘના મંત્રી
આચાર્ય શ્રી વિજયલલિતસૂરિ ગુરુજીના જીવન શ્રી જુઠાભાઇ સાકરચંદ વોરાએ શરૂઆતમાં પર વધુ પ્રકાશ પાડશે એટલું બોલીને પિતાનું બોલતાં જણાવ્યું હતું કે-આજે પરમ ઉપકારી આપણા
સ્થાન લીધું હતું. ગુરુ શ્રી આત્મારામજી મહારાજની સ્વર્ગારોહણ તિથી ત્યારબાદ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાના માનદ્

Page #19

મહાવીર પ્રભુનું સ્તવન
મંત્રી શ્રી વલ્લભદાસ ત્રિભાવનદાસ ગાંધીએ ભક્તિપૂર્વક ખેલતાં જણાવ્યુ કે-શ્રી આત્મારામજી મહારાજને જોવાનું સદ્ભાગ્ય મને પ્રાપ્ત થયું ન્હેતું; પણ અનેક પુસ્તકા ઉપરથી તેઓશ્રીના જીવનને મે મતનપૂર્વક જે અભ્યાસ કર્યો છે તેમાંથી આચાર્ય મહારાજના જીવનપ્રસંગેા આપની સમક્ષ હું રજૂ કરીશ.
પાલન
સંવત ૧૮૯૨ ના ચૈત્ર સુદ ૧ નારેજ પંજા ખના લહેરા ગામમાં તેમના જન્મ થયા હતા, તે ક્ષત્રિય હતા અને તેઓશ્રીમાં ક્ષાત્રતેજ પ્રકારાતું હતું. તે રાજા થયા હાત તે પ્રજા અને ધમ નુ કરી શકત, પણ જૈન સમાજના સદ્ભાગ્યે તે જૈન સમાજ ઉપર ઉપકાર કરવા જ સર્જાયા હતા. પંજાળમાં જ્યારે ( શ્વેતાંબર ) જૈનધમ ઉપર આČસમાજ, સનાતનીઓ અને સ્થાનકવાસી વગેરેના આક્રમણે શરૂ થયા હતા તેવા વખતે આવા મહાન પ્રભાવશાળી નરની જરૂર હતી તેવા વખતે જ આચાય મહારાજના જન્મ થયા હતા. તે સમયે હિંદમાં પણ ચેામેર અધકાર પ્રસરી ગયા હતા. તેએશ્રીએ જ્ઞાન તેજરૂપી પ્રકાશ ફેંકીને અધકારને ઉલેચ્યેા હતેા.
તેઓશ્રીએ ૧૭ વર્ષની નાની વયે સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયમાં દીક્ષા લીધી હતી. તેએ ભારે મુદ્ધિશાળી હતા અને રાજ સેકડા મ્લાક કહાગ્ર કરી શકતા હતા. આરંભમાં જ તેએશ્રીએ ૩૨ સૂત્રેા ભણી લીધા દ્રુતા. તેમણે જોઇ લીધુ કે સૂત્રના અર્થ' સાધુએ જુદી જુદી રીતે કરતા હતા. તેમને જોધપુરના વૈજનાથ નામના પટવાએ કીધું કે-મૂત્રા અને શાઓના સાચા અર્થ અને રહસ્ય પારખવા ઢાય તે વ્યાકરણ અને સંસ્કૃત ભાષાને અભ્યાસ કરે।. ગુરુની મના છતાં તેમણે એક પંડિત પાસે વ્યાકરણ અને સંસ્કૃત ભાષાના અભ્યાસ શરૂ કર્યાં. સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયના વૃદ્ધ પડિત, સરલ સ્વભાવી રત્નચંદ્રજી મહારાજને આગ્રામાં તેમને સયેગ થયે। અને તેએશ્રીને નવી દૃષ્ટિ ત્યાં સાંપડી. ત્યાંથી ક્રમે કરીને તેએ અમદાવાદ
૨૨૧
.
પધાર્યા ત્યારે પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી àરાયજી મહારાજે પ્રેમભાવથી જ઼ીષુ કે આત્મારામ “ અહિંયા તારી જરૂર જ હતી. તે વખતેજ તુ આવ્યા તે ઠીક કર્યું '' તે પછી તેઓશ્રીએ સવગી દીક્ષા લઇ શ્રી શાંતિસાગરની સાથે શાસ્ત્રવાદ કરી વાદી તરીકે પ્રભાવકપણું બતાવ્યું.
સંવત ૧૯૪૩માં હિંદુસ્તાનના સકળ સંઘે તેમની બરાબર ચેાગ્યતા જોઈ ૧૦ હજારની માનવ મેદની વચ્ચે ( ૨૦૦ વર્ષના લાંબા ગાળા બાદ ) શ્રી પવિત્ર શત્રુ ંજય તીથે' (શ્રી આત્મારામજી મહારાજને) આચાય પદવી અર્પણ કરી હતી. તે પછી તેઓશ્રીએ અજ્ઞાનતિમિરભાસ્કર, તત્ત્વનિણ્ષપ્રાસાદ, જૈન તત્વાદ, સમ્યક્ત્સ્યેન્દ્વાર, ચીકાગે પ્રશ્નોત્તર વગેરે અનેક પ્રથા પણ બસો વર્ષના ગાળા પછી તેઓશ્રીએ લખીને પુસ્તકારૂઢ કર્યા. ભારતમાં અને પાશ્ચિમાલ દેશમાં પણ ખ્યાતિ થતાં ચીકાગા( અમેરિકા )ની સર્વો ધમ પરિષદ સને ૧૮૯૨ માં મળતાં મહારાજશ્રીને ત્યાં પધારવા આમંત્રણ મળ્યું હતુ; પરંતુ સાધુને આચાર ત્યાં જવાને ન હેાવાથી મહારાજ શ્રીએ જૈન દર્શન તરફથી વીરચંદ ગાંધીને જૈન દનના તત્ત્વજ્ઞાનમાં તૈયાર કર્યા અને જૈન સથે ત્યાં પ્રતિનિધિ તરીકે મેાકયા, જેમણે વિદેશી વિદ્વા તેને જૈન ધર્મના તત્ત્વજ્ઞાન તરફ આકર્ષ્યા; અને જૈન દશન એક સનાતન દર્શન છે તેવા પ્રકાશ પાક્યો, વગેરે વિવેચન બાદ જુદા જુદા ધર્માંના અભ્યાસ માટે યુરોપ, અમેરિકામાં કુલ હસ્તિ ધરાવે છે તેમજ કાપણું દર્શીનના અભ્યાસી અભ્યાસ ત્યાં કરે છે ત્યાં કેટલા બધા પુસ્તકાલયે। અને તેમાં પુસ્તકાની સખ્યા છે. તેતે વિસ્તાર કરવાના સમય નથી, પણ જૈન સમાજને તેવા પુસ્તકાલયેાની જરૂર છે એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. પાટણ, જેસલમીર, ખંભાત, લીંબડી, પંજાબ વગેરે સ્થળે હસ્તલિખિત હજારા જૈન સાહિત્ય, આગમ અને વિવિધ વિષયેા ઉપરના ધ' પુસ્તકા શ્રો સંધ પર પરાથી સાચવતા આવ્યેા છે અને તે જ આપણી ખરી આત્મ લક્ષ્મી છે, તે તે રીતે ભાવનગરને જૈન સધ ફાયરપ્રુફ મકાન બંધાવી

Page #20

૨૨૨
તે રીતે જ્ઞાનમંદિરની સ્થાપના કરે એ જ શ્રી સ ંધનું સાચું કતન્ય છે અને આવશ્યકતા છે.
વગેરે જણાવ્યા બાદ મુનિ શ્રી જયવિજયજીએ ગુરુમહારાજતી વિદ્વત્તાના સ'ગાચિત વખાણું કર્યા હતા. ત્યારબાદ આચાર્ય શ્રી વિજયલલિતસૂરિ મહારાજે ખેલતાં જણાવ્યું કે--આચાર્ય મહારાજશ્રો આત્મારામજી મહારાજના જન્મથી જૈન ધર્મના ઉદય થયા હતા. રાવણને જન્મ થતાં જેમ રામ પૈદા થયા હતા અને કંસને જન્મ થતાં જેમ કૃષ્ણ પૈદા થયા હતા તેમ જ્યારે જૈન સમાજમાં અજ્ઞાનતાનું સામ્રાજ્ય ફેલાવા લાગ્યું હતું. ત્યારે આત્મા-કે-હું રામજી મહારાજને જન્મ થયા હતા. તેમણે ૧૦ વર્ષની વયે દીક્ષા લીધી હતી. તેમની બુદ્ધિ નિર્મળ અને પ્રૌઢ હતી. તેમણે દશવૈકાલિક સૂત્રની ૭૦૦ ગાથા સાડાત્રણ દિવસમાં કંડાચ કરી હતી. તેમની રમરણશક્તિ અદ્ભુત હતી. તેમને શાસ્ત્ર ભણવાની તૃષ્ણા અગસ્ત્ય મુનિ જેટલી હતી,
તેઓ જૈન આગમના ૩૨ સૂત્રેા ચેડા મહિનામાં જ વાંચી ગયા હતા. જે સુત્રામાં પ્રતિમાના પાઠ આવતા હતા તે વાંચવાની મના તેમના ગુરુ તરફથી તેમને કરવામાં આવી હતી; તે છતાં સૂત્રેાનું રહસ્ય સમજવા તેમણે સ`કૃત અને વૈયાકરણને અભ્યાસ કર્યાં અને તેમના વિચારેામાં ફેરફાર થતા ગયા. ૧૯૩૨ ની સાલમાં તેમણે સ ંવેગી દીક્ષા ગ્રહણ કરી, ત્યારપછી સ્થાનકવાસીએ તરફથી તેમને આહારપાણીની કેવી કેવી તકલીફો અને વિટંબણાઓ ભાગવવી પડી હતી, ત્યારબાદ આચાર્ય મહારાજ દમ, કફની બિમારીથી કેવી રીતે કાળધર્મ પામ્યા તેનુ કરુણુ વર્ણન આચાર્ય શ્રીએ કર્યુ. હતું. એક સનાતની સન્યાસીએ. આચાર્ય શ્રી આત્માન દજી મહારાજનું વિદ્વત્તાભયું " પુસ્તક વાંચીને તેની કદર નરીકે તેમણે સંસ્કૃતમાં એક માળા ચીને એશ્રીને અર્પણ કરી હતી. સદ્ગત આચાય મહારાજ પેાતાની પાછળ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ નામના વિદ્વાન શિષ્ય મૂકતા ગયા છે.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
અંતમાં આચાર્ય શ્રીષ્મે ઉપસ દ્વાર કરતા જણાવ્યું ક્રૂતુ` કે–ભાવનગરના જૈન સત્રમાં જે સપ છે તે ભારે ગૌરવ લેવા જેવી વાત છે. સંધના સભ્યામાં જરાએ મતભેદ નથી એ ખુશી થવા જેવી વાત છે. આ સંધના ભારે પુન્યની નિશાનીરૂપ છે એમ કહીને ભાવનગર જૈન સંશ્વને શોભે તેવુ એક સુંદર જ્ઞાન મદિર ખાલવાની શ્રી વલ્લભદાસ ગાંધીની સૂચનાને તેઓશ્રીએ અનુમેદન આપ્યું હતુ. અને આ કાય હાથ ધરવા તેએ શ્રીએ શ્રી જુડાભાH ારાને સૂચના કરી હતી. જવાબમાં શ્રી જુડાભાઇ વેરાએ જણાવ્યું
કાંઇ ભણેલ કે શીખેલ નથી અને હવે પાસા વષ'ના બુઢા થયા છું માટે શ્રી ચેત આત્માનંદ સભા જેવી સસ્થા આ કામ ઉપાડતી હાય તે। હુ' તન, મનથી મદદ કરવા તૈયાર છું શ્રી વલ્લભદાસ ગાંધીએ ભારપૂર્વક ખેાલતા જણાવ્યુ હતુ` કે—આ કામ કાઇ એક સભા કે સંસ્થાનું નથી પણ શ્રી સધનુ' છે. પાટણ, જેસલમીર, લીંબડી, ખ'ભાત વગેરે સ્થળાએ સેકડા વર્ષથી વિવિધ સાહિત્યની અનેક પ્રતા હસ્તલિખિત તાડપત્ર વગેરેની છે તે જ્ઞાનભંડારા ત્યાંના શ્રી સુધાએ પરંપરાથી સાચવી રાખ્યા છે. અને તે જ સાચવી સંગ્રહી શકે છે, તેથી તે જોઇને આજે આાપણે આનંદ અનુભવીએ છીએ. એટલે શ્રી સ ંધ જ ભાવિકાળના સમાજના ઉદયના કર્યા કરી શકે છે અને જ્ઞાનભડારાને સાચવી શકે છે તે આપણે આજે જોઇ જાણી અનુભવીએ છીએ.
ત્યારબાદ આચાર્ય મહારાજે માંગલિક સભળાવ્યા બાદ મેળાવડા વિસર્જન થયેા હ્રતા.
.
પરમ ગુરુદેવ આચાય શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી મહારાજની સ્વર્ગવાસ
જયન્તિ.
જે શુદિ ૮ સે।મવાર તા. ૧૪-૬-૪૮ ના રાજ પ્રાતઃસ્મરણીય ગુરુદેવની સ્વર્ગવાસ જયન્તિ

Page #21

વર્તમાન સમાચાર
૨૨૩
દર વર્ષે મુજબ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાના મકાનમાં દેવના ભવ્ય ફેટાની નીચે જણાવેલ પાંચ મહાનુશ્રી ભોગીલાલ લેક્યર હેલમાં પરમાત્માને પધરાવી ભાવોએ ઘીને ચઢાવે બોલીને વાસક્ષેપથી પૂજા સત્તરભેદી પૂજા વાગે સાથે ભણાવી તેમજ દેવ- કરી હતી. ગુરુનું પૂજન કરી સભા તરફથી દેવગુરુભક્તિ કરવામાં ૧ લાલા શાંતિલાલજી હેશિયારપુરી ૬૫ મણમાં આવી હતી. સભાસદે ઉપરાંત અન્ય જેન બધુએ ૨ , ટેકચંદજી અમૃતસરી ૬૫ , પણ હાજરી આપી હતી.
૩ , રતનચંદજી હશયારપુરી ૫૧ ,
૪ પીઠ રામચ દછ કાચર બીકાનેર ૪૧ આજ રીતે જયપુર મુકામે તા. ૧૪--૪૮ ના
, રોજ પંજા દેશોદ્ધારક પરોપકારી જૈનાચાર્ય શ્રી ૫ , રામરતનછ , , ૫૧ , વિજ્યાનંદ સુરીશ્વરજી મહારાજના સ્વર્ગવાસ દિન ભારે મુનિશ્રી જનકવિજયજી અને શ્રી પાર્શ્વચન્દ્રસમારોહથી ઉજવવામાં આવ્યો હતે.
ગછીય મુનિશ્રી રામચંદ્રજીએ જયંતિનાયકના જીવન
ઉપર સુંદર વિવેચન કર્યું હતું. અત્રેના જાણીતા આગેવાન શહેરી શ્રીમાન મનિશ્રી નિપુણવિજયજીએ જયંતિનાયકને કહશેઠ ખાંતિલાલ અમરચંદ વેરા જેઓ આ સભાના
જલી આપી હતી. પેટ્રન છે તેમના સુપુત્ર ચિ. દેવેન્દ્ર બી. કેમની પરીક્ષામાં સેકન્ડ કલાસ ઉત્તીણ થયા છે તે બદલ પન્યાસજી મહારાજશ્રી સમુદ્રવિજયજીએ જયંતિઆ સભા તેમને અભિનંદન પાઠવે છે અને અભ્યાસમાં નાયક
નાયક ગુરુદેવ માટે બેલતાં જણાવ્યું કે આજે આ સભા તેમની ઉત્તરોત્તર પ્રગતિ ઇચ્છે છે.
મારો વિચાર હતો કે–પંજાબમાં આપણું જયંતિનાયકની પહેલાંની પરિસ્થિતિ અને તેઓશ્રીજીની હત્યા
તીની પરિસ્થિતિ તેમજ તેઓશ્રીએ કહ્યું હતું કે બીકાનેર.
મારા સ્વર્ગવાસ પછી મારે વારે વલભ પંજાબ કેસરી આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભ
પંજાબની સારસંભાળ કરશે.” આ કથનાનુસાર સુરિજી મહારાજ આદિ સપરિવાર અહીં બિરાજવાથી
તેઓશ્રીજીના પટ્ટધર આપણી સમક્ષ બિરાજેલા
આચાર્યશ્રીએ પંજાબને કેવી રીતે ઉન્નતિના પથે શ્રી સંઘમાં જાગૃતિ આવી છે.
પહોંચાડી અને હાલના જુલ્મી પવને પશ્ચિમી પંજઆચાર્યશ્રી મુનિમંડળ સહિત તપાગચ્છ દાદા- બને કેવી કફોડી સ્થિતિમાં મૂકી, આપણું પવિત્ર વાડી શ્રી ગુરુદેવની મૂર્તિના દર્શનાર્થે પધાર્યા હતા. દેવસ્થાને અને પ્રભુપ્રતિમાઓને નષ્ટભ્રષ્ટ કર્યા એ
સાડાસાત વાગે વ્યાખ્યાનમંડ૫માં પધારી, સંભળાવવાનો હતો પરંતુ સમય ઘણો થઈ ગયો માંગલિક સ્તોત્ર શ્રવણ કરાવી આષાઢ સંક્રાતીનું છે. ખાસ મુલાની વાત જણાવું છું કે-- શ્રી સંઘની નામ સંભળાવ્યું અને આ માસમાં આવતા જૈન સુચારુ રૂ૫થી વ્યવસ્થા ચાલે તે માટે શ્રી સંઘની પર્વ અને કલ્યાણકના નામ સંભળાવ્યા હતા.
એક પેઢીની ખાસ આવશ્યક્તા છે, જેથી બીકાનેર
અને બીકાનેરના રાજ્યમાં આપણું દહેરાસરોની સુંદર આઠેક વાગ્યે આચાર્યશ્રીજીની અધ્યક્ષતામાં
વ્યવસ્થા થાય અને જે આશાતનાઓ થાય છે તે જયંતિને કાર્યક્રમ શરૂ થયો.
દર થાય. ઇત્યાદિ વિવેચન કરી શ્રી સંધનું ધ્યાન પાટ ઉપર બિરાજમાન જયંતિનાયક શ્રી ગુરુ ખેચ્યું હતું.

Page #22

૨૨૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
અધ્યક્ષસ્થાનેથી આચાર્યશ્રીજીએ જયંતિનાયકમાં પ્રમુખસ્થાનેથી માસ્તર આત્મારામજીએ જેન રહેલ નિરભિમાનતા, સત્યતાદિ ગુણોનું વર્ણન સમાજમાં સંગઠન, શિક્ષણ આદિ આવશ્યક્તાઓ પ્રભાવશાલી શૈલીથી વર્ણવી તેનું અનુકરણ કરવા ઉપર ભાર મૂક્યો હતે. અને સંગઠન સાધવા તેમજ શ્રી સંઘની પેઢી સ્થા- જયંતિનાયકની ભક્તિ નિમિત્તે શેઠ છન્નાલાલજી પવા જોરદાર ઉપદેશ આપી માંગલિક સંભળાવ્યુ. સેહનલાલજી કરણાવટના તરફથી જેઠ સુદી ત્રીજથી લગભગ ૧૧ વાગ્યે જ્યનાદાની સાથે સભાજની સમારોહપુર્વક અઠાઈ મહોત્સવ યોજવામાં આવેલ. પડાઓની પ્રાભવના લઇ વિખરાયા હતા.
દરરોજ જયંતિનાયક શ્રીમદ વિજયાનંદસૂરિજી દાદાવાડીમાં જયંતિનાયકની અષ્ટ પ્રકારી પૂજા મહારાજ અને તેઓશ્રીજીના પર પ્રભાવક શ્રીમદ્ ભણાવવામાં આવી અને સાધર્મિક વાત્સલ્ય થયું. વિજયવલ્લભસૂરિજી મહારાજ રચિત વિવિધ પ્રકારની રાત્રીને એ જ વ્યાખ્યાન મંડપમાં રામપુરિયા જેન પૂજાએ ભણાવવામાં આવી. તેમજ નિત્ય નવી પ્રભાઇન્ટર કોલેજના ધર્માધ્યાપક (પાટણનિવાસી) માસ્તર વનાઓ કરવામાં આવી હતી, આત્મારામજી સાલવીના પ્રમુખ સ્થાને સભા ભરવામાં સખ્ત ગરમી હોવા છતાં પણ તે ગરછના આવી હતી અને જુદી જુદી વ્યક્તિઓ તરફથી સાધુ તથા સાથીઓ તથા ભાઈન્વેએ સેંકડોની વિવેચન થયા હતા.
સંખ્યામાં સારો લાભ લીધે હતે.
આ આધુનીક યુગનાં પ્રભાવક શ્રીમદ્દ અત્મારામજી મહારાજની જયંતિ
( મનહર છંદ. ) શ્રી વિજ્યાનંદ સૂરી, પંજાબ વીર કેસરી; જૈન ધર્મ જાત કરી, થયાં મહા મહારથી. નર રત્ન યુગ બળે, પ્રકાશીત ધન્ય પળે; આત્મારામ જૈન એળે, થયાં ધર્મ સારથી. તન સુદ્રઢતાં સારી, આત્મબળ બહુ ભારી; માર્ગ વીર જયકારી, ગ્રહ્યો અસિ ધારથી. નંદન ત્રિશલા વીર, શાસનનો ભાર શી;
મ્યું સંયમે શરીર, વિ ચરી વિ હા ૨ થી. તત્ સ્યાદવાદ્ વાણી, ફરી ફરી કરી લડાણી; મારતનાં જેનો શી, યેગી આ મા રામ નાં. માવનાં શ્રીમદ્દ તણી, સેવામાં જીવન વણી; વહીયું જ્ઞાનનું પાણી, રાખી જગ નામના. નર રત્ન શાસ વણી, અજ્ઞાન તિમીર હણી; Tહન સંશય તણી, ફરી કરી કામનાં. રત્નાકર જ્ઞાન ડાળી, પીધું અમરત ઘેરી;
અમર” થયાં છે સૂરી, જૈન ધર્મ ધામનાં. ૨
00
હaોક્ટર,

Page #23

لانات بور
38
૨ ચમTY
'શે ધન અને સંપાદનને લગતા સર્વ વિભાગ શાન્તમૂર્તિ આચાર્ય ભગવાન શ્રી સિદ્ધિસૂરિશ્વરજીના વિદ્વાન શિષ્ય આચાર્ય શ્રી વિજયમેધસૂરીશ્વરજીના મહાનુભાવ શિષ્ય શ્રો ભુવનવિજયજીના વિદ્વાન શિષ્ય મુનિવરશ્રી જંબૂવિજયજી મહારાજે આ સભા ઉપર કૃપા કરી તે ભાર્ સ્વીકારી લીધા છે. આ અંકમાં તેમજ હવે પછીના માસિક્રમાં તે માટેના લેખા આવે તે વાંચવા જૈન બધુ હેંનેને નમ્ર સુચના છે. જેમ બને તેમ વેળાસર અમારા તરફથી છપાવવાનુ કામ શરૂ થશે.
વાયુ
ર શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર. ( છપાય છે. )
G
શ્રીમાન, દેવભદ્રાચાર્ય કૃત ૧૧૦૦૦ હજાર Àાકપ્રમાણુ, પ્રાકૃત ભાષામાં બારમા સૈકામાં રચેલા તેનું આ ભાષાંતર છપાય છે. આ ચરિત્ર ગ્ર ંથકર્તા આચાર્ય મહારાજની વિદ્વત્તાપૂર્ણ સુંદર, અનુપમ, અલોકિક રચના છે. આટલે મ્હોટા શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ગ્રંથ બીજો નથી. તેમ આવી મહત્વપૂર્ણ ચરિત્ર રચના ભાગ્યેજ ખીજા ગ્રંથમાં હશે. પ્રભુના ભવાના વિસ્તૃત વર્ણન સાથે, પ્રભુના દશ ગધરાના પૂર્વાંભવાના ચરિત્રો સાથે આપવામાં આવેલ છે. સાથે અનેક અતČત કથા અને ધણા જાણવા યોગ્ય વિવિધ વિષયો પણ આપેલાં છે. આ એક અપૂર્વ કૃતિ છે. ૬૫ ફામ' સાડા પાંચસે હુ પૃષ્ઠ, અને આકર્ષીક કળાની દૃષ્ટિએ તૈયાર કરાવેલ અનેક ર'ગીન ચિત્રા, મજબુત ખાઇન્ડીંગવડે તૈયાર કરવામાં આવશે.
૩ મહાસતી શ્રી દમયંતી ચરિત્ર, ( છપાય છે. )
શ્રી માણિકચદેવસૂરિ વિરચિત મૂળ ઉપરથી અનુવાદ
પૂર્વ પૂણ્યયોગ અને શીલનું માહત્મ્ય સતી શ્રીદમયંતીમાં અસાધારણ હતું તેને શુદ્ધ અને સરળ ભાષામાં અનુવાદ કરાવી અમારા તરફથી પ્રકાશનનું કાર્ય શરૂ કરેલ છે. આ અનુપમ રચનામાં મહાસતી દમયંતીના અસાધારણ શીલ મહાત્મ્યના પ્રભાવવર્ડના ચમત્કારિક અનેક પ્રસ ંગો, વર્ણના આવેલ છે, સાથે નળરાજા પ્રત્યે અપૂર્વ પતીભક્તિ, સતી દમયતી સાસરે સીધાવતાં માબાપે આપેલી સેનેરી શિખામણા, જુગારથી થતી ખાનાખરાબી, ધૃત' જનની ધૃતતા, પ્રતિજ્ઞાપાલન, દમયંતીના ધર્મા, રાજયનીતિ, વન નિવાસના વખતે, આવતા સુખ દુઃખા વખતે ધીરજ, શાંતિ અને અનુભવ મેળવવાની ભાવભરીત નૈધ, તેમજ પુણ્યશ્ર્લાક નળરાજાના પૂર્વના અસાધારણ મ્હોટા પુણ્યબંધના યોગે તેજ ભવમાં તેમના માહાત્મ્ય, મહિમા, તેમના નામ સ્મરણથી મનુષ્યાને થતા લાભા વગેરેનુ અદ્ભુત પઠન પાર્ટન કરવા જેવું વણ ન આચાર્ય મહારાજે આ ગ્રંથમાં આપ્યું છે. ખીજી અંતર્યંત સુખાધક કથાઓ પણ આપવામાં આવેલી છે.
છપાય છે.
૪ કથારનકોષ ગ્રંથ—શ્રીમાન્ દેવભદ્રાચાય. મહારાજે ( સંવત ૧૧૫૮ માં પ્રાકૃત ભાષામાં રચેલા છે, જેમાં સમ્યક્ત્વ આદિ તેત્રીશ સામાન્ય ગુણા અને પાંચ અણુવ્રત આદિ વિશેષ ગુણાને લગતા ૫૦ વિષયા સાથે તેની મોલિક, સુંદર પઢનપાઠન કરવા જેવી કથાઓ વાચકોની રસવૃત્તિ આખા ગ્રસ્ વાંચતા નિરસ ન કરે તેવી સુંદર રચના આચાર્ય મહારાજે કરી છે. આ ગ્રંથમાં આવેલ ગુણાનું સ્વરૂપ, તેનું વિવેચન, તેને લગતા ગુણુદોષા, લાભ-હાનિનું નિરૂપણું, આચાર્ય મહારાજે એવી સુંદર પતિસ'કલનાથી કર્યું'' છે કે જેથી આ ગ્રં’થની અનુપમ, અમૂલ્ય અપૂર્વ રચના બનેલ હાવાથી તે અપૂર્વ સાહિત્ય ગ્રંથ ગણાયા છે. આ સુંદર ગ્રંથ મૂળ અમેએ પ્રસિદ્ધ કર્યો છે, જેની મૂળ કિંમત રૂા. ૮-૮-૦ છે. જેનું આ સરલ શુદ્ધ ભાષાંતર પણ સાક્ષરવર્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજની દેખરેખ નીચે થયેલ છે. તે ગ્રંથના પાના શુમારે પાંચસે ઉપરાંત થશે.
+ 1

Page #24
Reg. No. B. 314 ( થાજનામાં ) 5 શ્રી શ્રેયાંસનાથ પ્રભુ ચરિત્ર 6 શ્રી સુમતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર ભીષાંત થાય છે. ન', 4-5-6 માં આર્થિક સહાયની અપેક્ષા છે. તૈયાર છે, દેવસી–રાઈ (બે) પ્રતિક્રમણાદિ મૂળ સૂત્ર. | સૂાની સંક્ષિપ્ત સુમજ સાથે. હાલ અમારા તરફથી ઉપરોક્ત દેવસી–રાઈ પ્રતિક્રમણ સૂત્રની બુક પ્રગટ કરવામાં આવી છે. નિર તરની શ્રાવક-શ્રાવિકા માટેની આ આવશ્યક ક્રિયા હોવાથી આવી સખ્ત મેધવારી હોવા છતાં અમારા ઉપર ધણી માગણી આવવાથી ઉંચા કાગળા ઉપર સુંદર હાટા ગુજરાતી ટાઈપમાં છપાવ પ્રસિદ્ધ કરેલ છે. કિંમત માત્ર રૂા. -- 10- દશ આના પારટેજ જુદુ. | જૈન કંન્યાશાળા, પાઠશાળાઓએ આ લાભ સવર લેવાની જરૂર છે. સામટી નકલ લેનાર ધામિક સરથાને યોગ્ય કમીશન આપવામાં આવશે. શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરિ વિરચિત શ્રી ધર્મબિંદ ગ્રંથ. ( મૂળ અને મૂલ ટીકાનાં શુદ્ધ સરલ ગુજરાતી ભાષાતર સહિત. ) | આ ગ્રંથની મૂળ કત્ત મહાનુભાવ શ્રી હાંરભદ્રસૂરિ કે જેઓ જૈન ઇતિહાસમાં સુપ્રસિદ્ધ છે, બી મહાનુભાવ ગ્રંથકારે મુનિઓ અને ગૃહસ્થાના સાધારણ અને વિશેષ ધર્મો, મેક્ષનું સ્વરૂપ અને તેના અધિકારી વગેરે વિષયે બતાવવાને માટે આ ઉપયોગી ગ્રંથની યોજના કરી છે, અને તેની અંદર, તેનું વિવેચન કરી સારી રીતે સમજાવ્યું છે. ( આ પ્રમાણે ગૃહસ્થ અને યતિ ધર્મને વિસ્તારપૂર્વક પ્રતિપાદન કરનાર આ ગ્રંથ છે. જે વાચક જૈન ધર્મના આચાર, વર્તન, નીતિ, વિવેક અને વિષયના શુદ્ધ સ્વરૂપ સાથે તના રહસ્યોને સારી રીતે સમજી શકે છે. મનિ અને શહસ્થ આ પ્રથાને માત વાંચે તે સ્વધર્મસ્વકતવ્ય સ્વરૂપને જાણી પોતાની મનોવૃત્તિને ધમ રૂપ કહે૫ક્ષની શીતળ છાયાની માશ્રિત કરી અનુપમ આનંદના સંપાદક બને છે. આ ગ્રંથની આ બીજી આવૃતિ છે. સુમારે ચારસે હુ પાનાના આ ગ્રંથની કીંમત માત્ર રૂા. 20-0 ની જૈન ઐતિહાસિક ગુજ૨ કાવ્ય સંચય, છે ( સંગ્રાહક અને સંપાદક શ્રી જિનવિજયજી સાહેબ, આચાર્ય ગુજરાત પુરાતત્વ મદિર. ) | શ્રી જૈન શાસનની ઉન્નતિ કરનારા આચર્યો. સાધુએ, સાદવીઓ અને ગ્રહસ્થાના જીવનચરિત્ર સૌરભને પ્રસરાવનારા પ્રાચીન ગુજરાતી ભાષામાં રચાયેલ પ્રમાણિક એતિહાસિક પ્રબ છે, કાવ્યો અને રાસાનો સંગ્રહ આ મંથમાં આવેલ છે. આ ગ્રંથમાં એકત્રીશ વ્યકિતના તેત્રીશ કાવ્યોનો સંચય ગુજરાતી રાસનું સશાધન કાય” સંપાદક મહાશયું અને અન્ય સાક્ષરાએ કરેલ છે. તેને રચના કાળ ચાદમાં સૈકાથી માર ભી વીસમા સૈક્રાના પ્રથમ ચરણુસુધી સાડાચાર સૈક્રાનો છે, તે સંકાઓનું ભાષા સ્વરૂપ, ધામિરફ સમાજ, રાજકીય વ્યવસ્થા રીત રીવાજો, આચાર વિચાર અને તે સમયના સેક્રેની ગતિનું લક્ષબિંદુ એ દરેકને ક્ષમતી સત્ય પ્રમાણિક બધી માહિતિએ આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલી છે. આ મ’થમાં કાગ્યો તથા રાસાને ગુજરાતી ભાષામાં સાર, કર્તા મહાશય કયા કયા ગુચ્છના હતા, તે તે મુછોના નામો, ગૃહસ્થાના નામે, તમામ મુદ્દારાયાના સ્થા, સંવત સાથે આપી આ કાગ્ય સા&િત્યની સુંદર અને સરલ ઉપયાગી ૨ચના બનાવી છે. 50 હ પાંચસો પાના ફરતાં વધારે છે. કિંમત રૂ. 2-12- 8 પાસ્ટેજ અલગ. મક ચાહ ગુલાબચંદ ૯૯ભાઈ : શ્રી મહાદય પ્રિન્ટિગ પણ છ દાણાપીઠ@ાવનગર For Private And Personal Use Only