Atmanand Prakash Pustak 016 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531186/1

Page #1

श्रीमजियानन्दसूरि सद्गुरुज्यो नमः BASEARNERGREECREEEEEEEEEEEEEEEEEEEEDODARASADCAERSEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEET
श्री
आत्मानन्द प्रकाश
SEGISECRE-RESER SERSEASERECESSAEEGRESSEDEOSSESEGMERODE
सेव्यः सदा सद्गुरु कल्पवृक्षः ।
क
जैनो संघश्चतुर्षा भवतु विविधसद्ज्ञानसंपविलासी श्रेयः सामाजिकं यद्विलसतु सततं तत्र पूर्णप्रभावि । भक्ति श्रीमदगुरूणां प्रसरतु हृदये भावपूर्णप्रकाशा
'आत्मानन्द प्रकाश' ह्यभिलषति सदा मासिकं चेतसीति ॥१॥ -Rat-SIRSa-sanasacaseSaasamaपु.१६.१ वीर सं. २४४५-पोस. आत्म सं.२३ अंक ६ मो.
-esespe0s696UBछ66SESaSप्रकाशक-श्री जैन आत्मानन्द सभा-भावनगर.
पृष्ट
विषयानुभीि . नय२. विषय.
पृष्ट नभ२. विषय १ प्रस्तुति......... ... १3५७ स्वाश्रयामना. ... ..१४४ २५२५लय याय वीरवियि ११८ भाशय संक्षाय........ ૩ લોભાદિકષાયત્યાગવિષે ઉપદેશવચન. ૧૩૬ ૯ એક મુલાસો. .... ૧૫ર ૪ કેટલાક પ્રસ્તાવિક પ્લેકા .. ... ૧૩૭ ૧૦ વર્તમાન સમાચાર તથા સ્વ५साधु-
निय योग्य य२रा सित्तरी वास.... ...... भने ४२४ सित्तरी......... १३८ ११ अथावसान....... .. १६० ६.श्रीगोतम स-सुवा वाया.... १४० १२ पुस्ता पहाय.. ... ..
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂા. ૩) કંપાલ ખચ આના ૪
આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈએ છાપ્યું ભાવનગર,

Page #2

નીચેના ગ્રંથો છપાવવા માટે ( ભાષાંતર ) તૈયાર થાય છે. (પ્રસિદ્ધ કરવા માટે-શાનાદ્વારના કાર્યના ઉત્તેજન માટે સહાયની અપેક્ષા છે. ) ૧. શ્રી રાનપ્રદીપ (મહોપાધ્યાય શ્રી ચારિત્રગણી કૃત ) દાનગુણુનું સ્વરૂપ (અનેક કથાઓ
સહિત) જણાવનાર. ૨. શ્રી મહાવીરચરિત્ર (શ્રી નેમીચંદ્ર સૂરિ કૃત ) આ ગ્રંથ ઘણા પ્રાચીન છે બારમા સૈકામાં
- તે લખાયેલ છે. પાટણના ભંડારની તાડપત્રની પ્રત ઉપરથી અમાએ
- મૂલ છપાવેલ છે. અપૂર્વ ચરિત્ર છે. ૩. શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર (શ્રી જ્ઞાનસાગરસૂરિ કૃત) અપૂર્વ ચરિત્ર. ૪ શ્રી ઉપદેશ સસતિકા (શ્રી સેમધર્મગણિ વિરચિત ) ૫. શ્રી ધર્મદેશના ( અપૂર્વ કથાનક ગ્રંથ) ૬, સાધુ સમતિ શ્રી રતનશેખરસૂરિ વિરચિત અનેક ધર્મની હકીકત જણાવનારા ગ્રંથ.
ઉપરના ગ્રંથ રસિક બાધદાયક અને ખાસ પઠન પઠન કરવામાં ઉપયોગી છે. તેટલું જ નહિ પરંતુ વાચકોને આનંદ સાથે ધર્મનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય તેવા છે. દરેક ગ્રંથોનું ગુજરાતી ભાષાંતર તૈયાર થાય છે. દ્રવ્ય સહાયની અપેક્ષા (જરૂર ) છે. જ્ઞાનોદ્ધાર કરવાના ઉત્સાહી બંધુઆએ આવા જ્ઞાનોદ્ધારના કાર્યને સહાય આપી મળેલ લક્ષ્મીને સાર્થક કરવાનું છે. વર્તમાન સમયમાં ધર્મના આવા સારા સારા પ્રથા પ્રસિદ્ધ કરી કરાવી ધર્મ ના ફેલાવા તે વડે કરવાની આ અમૂલ્ય તક છે. વળી અહોળા પ્રમાણમાં મુનિમહારાજાઓ, સાધ્વી મહારાજ અને જ્ઞાન ભંડાર વિગેરેને (વગર કિંમતે ) ભેટ અપાય છે. સહાય આપનારને તે લાભ સાથે તેને જે નફો આવે તે તેવાજ જ્ઞાનખાતામાં ઉપયોગ થાય છે જેથી લાભ લેવા જેવું છે.
તાકીદે જોઇએ છીએ. શ્રી કરાંચીના જૈન દેરાસર માટે સારા અનુભવી અને વિશ્વાસ પાત્ર પૂજારી અને એક શ્રી પાઠશાળા માટે શિક્ષક ધાર્મિક, વ્યવહારિક અને સંગીતનું જ્ઞાન ઉપર અનુભવ-પગાર વિગેરે સંબંધી નીચેને સીરનામે લખે
| ઓનરરી-સેક્રેટરી. શ્રીકરાંચી ન વેતામ્બર મૂર્તિ પૂજક પાઠશાળા.
રણછોડ લાઈન્સ-કરાંચી
આ માસમાં દાખલ થયેલા માનવતા સભાસદો. ૧ શ્રી રાધનપુર યુવકેાદયમંડલ રે. રાધનપુર. બીજા, વ. લાઈફ મેમ્બર, ૨ શાહ ચિમનલાલ નાથાભાઇ રે. રાંદેર ૫૦ વ૦ વાષીક મેમ્બર..

Page #3

.MOBEEGSEREE REMEMBERRIreevesGERENCES ECCESCEREMOIROIN
DERDCRa9999
ONARAY
9
/ 9. .
.:. .-edio8
9 1/HOTISPOSEDIC PORTANTOG-CODEOS
.
R
000000RRETRO-
O
शहहि रागद्वेषमोहायजिजूतेन संसारिजन्तुना शारीरमानसानकातिकटुकःखोपनिपात. पोहितेन तदपनयनाय हेयोपादेयपदार्थ परिज्ञानेयत्नो विधेयः॥
24-699seral
60 SEEMBE8SKARSA
पुस्तक १६ ] वीर संवत् २४४५, पोष. आत्म संवत् २३. [अंक ६ ठो.
प्रभु स्तुति.
(ga CasI31) જેનાં દર્શન માત્રથી મનુજના, ના દુરિત દૂરે, જેનું વંદન ભાવયુક્ત કરતાં વંચ્છિત સર્વે ફળે; જેનાં પૂજન ધ્યાનથી ભવિકને સંપત્તિ ભેટે સદા, એવા કલ્પતરૂ સમાન પ્રભુની મૂર્તિ થજે સુખદા.
V. M. SHAH.
feseseDESESEREYASESESESegers

Page #4

૧૩૬
- શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પરમ પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી વીરજજી.
( રાગ- સવૈયા) પરમાત્મા પ્રત્યે પ્રીત કરવા, આપ હૃદયમાં વિચારી, ૨ણુક્ષેત્રમાં શસ્ત્રરૂપી જે, ધર્મ શાર્ય ધીરતા ધારી, મદ મમતા તજી સદ્દગુણ સજીને, ક્રોધાદિ શત્રુ વારી, પૂગલ પિોટે ખોટ જાણું, જીન ભક્તિ અંતર ધારી. (૧) જયકાર કરાવ્યે જગમાં ભારી, શુભ વર્તન અંતર ધારી, ૩પકારી બની ધર્મ સુકૃત્યે, કરવા શીખ દીધી સારી; વળી પંચ મહાવ્રત આદિ, શાસન શભા શણગારી, ધ્યાન ધર્યું જિનભક્તિ તણું, જે પૈર્ય ધરી ધીરતા ધારી. પતિ પતિ શાસન રક્ષક બની, જગમાં વરતાર્થે જયકારી, નત્યા મેહરીપુ મમતા તજી, સત્યાદિ સદગુણ ધારી; વિરલા થઈને વીજય વાવટો, ફરકાવ્યો જગમાં ભારી, રવી તેજની તુલ્ય જ ઝળક્યા, ચંદ્ર તેજ શીત ધીર ધારી. વિશ્વ વિષે વિખ્યાતા થઈને, આપ બન્યા જે ઉપકારી, Tગમાં જશ કીતિ વિસ્તાર, જ્ઞાન દાનના દાતારી; યથા કાળ જે ધર્મ સુકૃત્ય, કર્યો આત્મને હીતકારી, વનવર ભક્તિ શીવ પદ પ્રીતિ, સિદ્ધ થવાને સુખકારી. (૪)
અમરચંદ જેઠાભાઈ.
પાલીતાણું.
લોભાદિ કષાય ત્યાગ વિષે ઉપદે વચન.
લેખક-રા. રે. છગનલાલ ત્રિભુવનદાસ દવે ભાવનગર.
( કામણ દિસે છે અલબેલા તારી આંખમાં રે–એ રાગ) હે જીવ સાવધ થઈ વધુનાવ ભવે તું ચલાવજે રે, ક્રોધાવત વિષે પડતું તું હેને રાખજે રે.... હે જીવ. ઈર્ષ્યા ઉમિ બહુ ઉછળશે, નાવ ઉંચું નીચું તુજ કરશે, હૈયે રાખીને બળ તું હેનું ખાળજે રે....... હે જીવ.

Page #5

૧૨૭
જીવ.
હે
જીવ.
હે જીવ.
કેટલાક પ્રાસ્તાવિક શ્લોકે. લોભ ખડક મથે મટે છે,નાવ ઘણાં ત્યાં ભાંગી પડે છે, સન્તોષાઅથી ચૂર્ણ કરી તું ચાલજે રે ... મેહવાયુ તોફાની વાશે, નાવ માર્ગથી દૂર ઘસડાશે, માટે દૃઢ ભક્તિને સઢ તું સાધજે રે........ ભીષણ મદમસર નો બે, નાવ ઘણોએ ગળી ગયા છે, સદ્દવિદ્યા ભાલાથી હેને મારજે રે............ આશાવનિતા ત્યાંહિ વસે છે, અતિ મનહર દંરથી દીસે છે, પણ ત્યાં જતાં નાવ જરૂર તળીએ જશે રે.......... વિષય ચાંચીઆ બહુ ભટકે છે, નાવ ઘણું તે લુંટી લે છે, ઈષ્ટ સ્મરણ ખડગેથી હેને મારજે રે..... ગર્વરાજને દૂરથી નમજે, સંગ થતાં તે તુજને હણશે, દંભસચિવ છે હેને તે ન વિચારજે રે.............. સજન વાસ રૂડાં બંદર છે, ત્યાં તુજ વાસ સુખે લાંગરજે જ્ઞાનમાલ શહેરી નિજ ધામે પહોંચજે રે.........
હે જીવ.
કેટલાક પાન્જા કિ લોકો.
પઘાત્મક ભાષાંતર સહિત.
(ગતાંક પૃષ્ટ ૧૦૭ થી ચાલુ) લે છે. ર, કુબેરલાલ અંબાશંકર ત્રિવેદી ભાવનગર, उदयति यदि भानुः पश्चिमे दिविभागे
प्रचलति याद हैमः शीततां याति वह्निः ! विकसति यदि पद्म पर्वतानां शिखाग्रे न चलति खलु वाक्यं सज्जनानां कदाचित् ।।
(માલિની.) ઉદય કદિક થાયે, ભાનુ પશ્ચિમ ભાગે, જલનિધિ પણ, ભાઈ ! આત્મમર્યાદ ત્યાગે, પરવત પર પોના કદિ ઝુંડ થાય, પણ સુજન ફરના બેલ બોલી જરાય.

Page #6

૧૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કદિક રવિ શશીને ભૂતલે વાસ થાય, કદિક પૃથિવીને આકાશ ભેળાઈ જાય; કદિક શિતલતાને અગ્નિમાં ભાસ થાય,
પણ સુજ ન ફરે ના બોલ બેલી જરાય. प्राणाघातान्नित्तिः परधनहरणे संयमः सत्यवाक्यम् काले शस्त्या प्रदानं युवतिजनकथामूकभावः परेपाम् । तृष्णास्त्रोतोविमङ्गो गुरुषु च विनयः सर्वभूतानुकम्पा सामान्यः सर्व शास्त्रेष्वनुपहतविधिः श्रेयसामेष पन्थाः ।।
(સધરા. ) હિંસાથી દૂર રહેવું પરધન તજવું બેલવી સત્ય વાણી, અન્ય સ્ત્રીમાં અબેલા પ્રતિદિન કરવું દાન શકિત પ્રમાણી; તૃષ્ણને રાધ નિત્યે વિનય વડીલમાં ને દયા પ્રમાણમા, કીધો સામાન્ય રસ્તે અનુમત થઈ આ શ્રેયને સર્વ શાસ્ત્ર. सीदन्ति सन्ता विलसन्त्यसन्तः * રાતા રારિદ્ર પળો ધનાક્યા ! अन्येषु मैत्री स्वजनेषु वैरम् पश्यन्तु लोकाः कलि कौतुकानि ॥
(ઉપજાતિ.) સંતો દુ:ખી દુષ્ટ સુખી જણાતા, લાખોપતિ લોભી દરિદ્ર દાતા; શત્રુ સગા અન્ય મનુષ્ય મિત્ર,
જુઓ! કલિકૌતુક આ વિચિત્ર. असज्जनः सज्जनसंग यागात्
करोति. दुःसाध्यमपीह साध्यम् । पुष्पाश्रया च्छंभुशिरोऽधिरुढा पिपीलिका चुम्बति चन्द्रबिम्बम् ॥
( હરિગીત.) દુર્બલ જનો આ જગતમાં સજન તણી સંગતિ થકી, સાધી શકે છે પલકમાં દુ:સાધ્ય વસ્તુ પણ નકી;

Page #7

સાધુ-નિગ્રંથ ધોગ્ય ચરણ સિત્તરી અને કરણ સિત્તરી. ૧૩૯ કીડી કરીને કુસુમને આશ્રય ચડે શિવશિર પરે, પ્રેમે પછી તે ત્યાં રહેલા ચંદ્રનું ચુંબન કરે. वलिभिर्मुखमाक्रान्तं पलितैरङ्कितं शिरः। गात्राणि शिथिलायन्ते तृष्णैका तरुणायते ।।
(દેહરે.) વેત થયા શિરકેશ ને, જીર્ણ થયું સહુ અંગ; ડાચાં છેક મળી ગયાં,–તૃષ્ણા થઈ નવરંગ.
–(ચાલુ):
સાધુ-નિગ્રંથ યોગ્ય ચરણ સિત્તરી અને કરણ સિત્તરી.
પાંચ મહાવ્રત-અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય તથા અસંગતા; દશ વિધશ્રમધર્મ—ક્ષમા, મૃદુતા, સરલતા, સંતોષ, તપ, સંયમ, સત્ય, શૈચ, (આંતર શુદ્ધિ) અપરિગ્રહ અને બ્રહ્મચર્યસહદશ વિધ સંયમ–૫ઇન્દ્રિય સંયમ, કષાય સં ચમ,ચોગ સંયમ. અને અત્રત સંયમ, અરિહંતાદિક સંબંધી દશ વિધ વિનય વૈયાવચ; નવવિધ બ્રહ્મગુપ્તિઓ-બ્રહ્મચર્યની નવાડે; જ્ઞાનદિક ત્રિક-સમ્યગ દર્શન જ્ઞાન અને ચારિત્ર; ૬ બાહ્યા અને અત્યંતર દ્વાદશ વિધ તપ અને ક્રોધાદિક ચાર કષાયનો નિગ્રહ એ ચરણ સિત્તરી. તથા
ચાર પ્રકારની પિંડ વિશુદ્ધિ; પાંચ સમિતિ, અનિત્ય –ાદિક દ્વાદશ ભાવના; સાધુ યોગ્ય દ્વાદશ પડિમા; શ્રેત્રાદિક પાંચ ઈન્દ્રિય નિરોધ; પંચ વિશતિ ૨૫પ્રતિલેખના–૨૫ પડિલેહણ, ત્રણ ગુપ્તિઓ અને દ્રવ્ય ક્ષેત્રકાળ તથા ભાવરૂપ ચાર પ્રકારના અભિગ્રહ એ રીતે ૭૦ ભેદ કરણ સિત્તરીના જારાવા. મૂળ ગુણ વિષયક ચરણસિત્તરી તથા ઉત્તર ગુણ વિષયક કરણ સિત્તરી જાણવી. આટલી વાત સંક્ષેપ રૂચિને માટે જણાવી છે. બાકી વિસ્તાર અથજને એ ગ્રંથાતરથી યા ગુરૂગમથી તે સંબંધી બધ મેળવ અને આત્માથી એ બની શકે તેટલું તેને અનુસરવા લક્ષ રાખવું. ઈતિશમ.
લેર મુનિરાજશ્રી કરવિજયજી મહારાજ

Page #8

૧૪૦
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ.
શ્રી ગૌતમ કુલક—સુવર્ણ વાકથો,
( સક્ષેપ ફિચ વાને બાધ લેવા લાયક શિક્ષા વચનાના સંગ્રહ ). ૧ લેાલી જના અદ્રષ્ય ઉપાર્જન કરવામાંજ (સદ્દા) લુ་-તપર રહેછે. ૨ મૂઢ-અજ્ઞાન-મેાહાકુળજના કામક્ષેાગ સેવવામાંજ મગ્ન રહે છે.
૩ ૫ડિત-ચતુર-વિવેકી જના ક્ષમા-ધર્મ સાચવવા અને વેર-વિરાધને સમાવી સુખશાંતિમાંજ તત્પર હાય છે.
૪ અને મિશ્ર જના ધર્મ, અર્થ અને કામ એ ત્રણેનુ યથાયાગ્ય સેવન કરે છે. ૫ જ્ઞાની—વિવેકી તેજ કે જે વૈર-વિરાધ-ફ્લેશ-કુસ પ-ઇર્ષ્યા-અદેખાઇથી દૂર રહે છે.
૬ સંત-સુસાધુ તેજ કે જે શાસ્ત્ર-મર્યાદા ( દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ )ને અનુ· સરી ચાલે.
૭ સત્ત્વ-શક્તિવંત તેજ કે જે સ્વ ઉચિત કબ્ય ધર્મ ( Duty ) થી ન
ચૂકે. અને
૮ ખરા નિ:સ્વાર્થ ખધુ તેજ કે જે કષ્ટ વખતે પડખે ઉભા રહીને સહાય કરે. ← ક્રોધ–કષાયથી અંધ બની ગયેલા જીવા સુખ–શાન્તિ મેળવી શકે નહિ. ૧૦ મિથ્યાભિમાનને વશ થયેલા જીવા અંતે શાક-સતાપનેજ પામે. ૧૧ કપટી માણુસાને પારકી તાબેદારી, એશીયાળી યા ખુશામત કરવી પડે. ૧૨ અંત લેાભી અને લાલચુ જીવા (કમે તે મરી ) નીચી-નરકગતિમાં જાય. ૧૩ ક્રોધ-કષાય જીવને ભાભવાસ તાપે તેથી એજ ઉગ્ર-હલાહલ વિષ છે. ૧૪ ભવ્યાત્માને લવાભવમાં સુખશાંન્તિ કરે તેથી અહિંસા (દયા) ખરૂ' અમૃતછે. ૧૫ કટ્ટો દુશ્મન દુ:ખ આપી ન શકે એવું દુ:ખ આપે તેથી અભિમાનજ ખરા શત્રુ છે.
૧૬ ગમે તેવા સંકટમાંથી છેડાવી સુખ સાથે ભેટાડે તેથી ઉદ્યમજ ખરા મિત્ર છે. ૧૭ માયા જાળમાં પડવું, પરવચના કરવી એથીજ દુર્ગતિના ભય. ખાડા ખાટ્ટે તેજ પડે.
૧૮ પ્રિય અને હિતરૂપ થાય એવુજ સત્ય, સ્વપર કલ્યાાથી એ સદાય સેવવા યેાગ્ય છે.
૧૯ સઘળાં દુ:ખ, લાભમાંથીજ પેદા થતા હાવાથી લાભ-તૃષ્ણાનેજ દુ:ખ રૂપ કહેલ છે.

Page #9

શ્રી ચૈતમ કુલક-સુવર્ણ વાકયો
૧૪૧ ૨૦ સકળ સુખ, સંતેષમાંથીજ, પેદા થતા હેવાથી, સંતેષનેજ, સુખ રૂપ કહેલ છે.
૨૧ સેમ્ય શાન્ત પ્રકૃતિવાળા સુવિનીત (સદ્દગુરૂને હરેક રીતે પ્રસન્ન કરનાર) શિષ્યને બહુ સારી બુદ્ધિ ઉપજે છે.
૨૨ કોપી, કષાયી અને દુરાચારી સ્ત્રી પુરૂષને અપજશ તરફ ફેલાય છે. ૨૩ નિરાશાવાદી-હતાશ-નિરૂદ્યમી જીવને નિર્ધનતા ભેટી પડે છે. અને
૨૪ સદુધમી-પુરૂષાર્થનંત જીવને દ્રવ્ય અને ભાવ લક્ષ્મી વરે છે–તે ધનાઢ્ય થાય છે, એટલું જ નહિ પણ સદગુણ બને છે, અને પિતાના સમાગમમાં આવતા અનેક ભવ્યાત્માઓને દ્રવ્યભાવથી સુખી બનાવી શકે છે.
૨૫ જે કૃતઘ-વિશ્વાસઘાતી હોય તેને મિત્રો તજી જાય છે. ૨૬ અપ્રમત્ત ત્રાષિરાયને સઘળાં પાપ તજી જાય છે. ર૭ શુક જળ વગરનાં સરેવરને હંસો તજી જાય છે તેમ– ૨૮ કુપિત-રેષથી ભરાયેલ જીવને બુદ્ધિ તજી જાય છે. ૨૯ કોઈને અરૂચતી-અણગમતી વાત કહેવી તે વિલાપ તુલ્ય છે. ૩૦ પ્રમાણ–આધાર કે મેળ વગરની ઉધડક વાત કરવી તે પણ વિલાપ તુલ્ય છે. ૩૧ મન મુકામે ન હોય એવા વિહળ વ્યાક્ષિતને વાત કરવી તે પણ વિલાપ
તુલ્ય છે.
- ૩ર તેમજ અવિનીત અથવા દુર્વિનીત શિષ્યને ગમે તેટલું કહેવું-સમજાવવું તે પણ તદન નિરર્થક-નકામું અને કવચિત્ અનર્થક હોવાથી વિલાપ તુલ્ય છે.
૩૩ દુષ્ટ જુલમી નાયકે (રાજાઓ કે અધિકારીઓ) પ્રજાને અગ્ય રીતે દંડવા તત્પર રહે છે
૩૪ વિદ્યાધરે મંત્ર સાધવામાં તત્પર રહે છે. ૩૫ મૂર્ખ–અજ્ઞાની જને કેોધ-કષાય કરવા તત્પર રહે છે પણ ૩૬ સંત-સાધુજને તત્ત્વ-પરમાર્થ સાધવામાંજ તત્પર રહે છે. ૩૭ ક્ષમા-સમતા-અકષાય, એ ઉગ્રતાની શોભા છે. (ક્ષમા વડેજ તપ શેભે છે.) ૩૮ સમાધિ જેગ-સ્થિર મન વચન અને કાય ગ, એ વૈરાગ્યની શોભા છે. ૩૯ નિર્મળ જ્ઞાન અને ધ્યાન એ ચારિત્રની શોભા છે. (તે વડેજ ચારિત્ર શોભે છે.) ૪૦ વિનય-નમ્રતા-મૃદુતા એ શિષ્યની શોભા છે (વિનય વડેજ શિષ્ય શોભે છે.)
૧ બ્રહ્મચારીને અન્ય આભુષણની જરૂર નથી, બ્રહ્મચર્ય રૂપ ભુષણ વડેજ તે શેભે છે.
૪૨ સંયમ ધારીને દ્રવ્યની કશી જરૂર નથી, સંયમ એજ તેનું પરમ ધન છે. ૪૩ રાજમંત્રી બુદ્ધિ બળ વડે જ શોભે છે (અભયકુમાર મંત્રીશ્વરની પેરે)

Page #10

૧૪૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ, ૪૪ પુરૂષ એકજ સ્ત્રી વાળ છતાં, લજજા યુક્ત હોય તેજ શોભે છે. લાજ મર્યાદાજ શોભા રૂપ છે.
૪૫ જેનું ચિત્ત અનવસ્થિતડામાડોલ રહેતું હોય તેને તેને આત્મજ શત્રુરૂપ છે. ૪૬ શીલ-સદાચાર જેમના ઉમદા છે તેમને સર્વત્ર યશ પ્રસરે છે. ૪૭ જેનું મન સ્થિર થતું જ નથી-ભટકતું જ રહે છે તે દુરાત્મા લેખાય છે.
૪૮ જેણે મન અને ઇન્દ્રિયોને વશ કરેલ છે, તે જ પવિત્ર આત્મા શરણું કરવા યોગ્ય છે, સ્વ શરણે આવેલાને તે પવિત્ર આત્માન રક્ષવા સમર્થ થઈ શકે છે.
૪૯ ડહાપણ ભરી દયારૂપ ધર્મ કાર્ય જેવું બીજું કઈ ઉત્તમ કાર્ય નથી. ૫૦ સ્વાર્થ અંધબની જીવહિંસા કરવી તેના જેવું બીજું કંઈ અપકૃત્ય નથી. ૫૧ કામરાગ, નેહરાગ અને દ્રષ્ટિરાગ સમાન કેઈ આકરૂં બંધન નથી.
પર વીતરાગ શાસન ઉપર પૂર્ણ આકીનરૂપ સમકિત રત્નના લાભ સમાન કઈ ઉત્તમ લાભ નથી. અથવા રત્નત્રયીરૂપ ધર્મપ્રાપ્તિ જે બીજે પરમ લાભ નથી.
૫૩ પરસ્ત્રીમાં માતા જેવી બુદ્ધિ સ્થાપી રાખી, તેની સાથે વિષયભેગ કદાપિ કરવો નહિ.
૫૪ ડાહ્યો દુશ્મન સારે, પણ મૂર્ખ મિત્ર સારો નહિ, એમ સમજી મૂર્યની સેબત કરવી નહિ.
૫૫ મિથ્યાભિમાન-ગર્વ–ગુમાન રાખનારા હલકા માણસ નીચજનેની સબત કરવી નહિ. તેમજ –
૫૬ પારકા કાન ભંભેરનારા ચાડીયા લોકેની પણ સેબત કરવી નહિ. પ૭ ક્ષમાદિક ધર્મને સેવનારા સજજનેની સોબત-સંગતિ જરૂર કરવી.
૫૮ જે વસ્તુ સ્વરૂપને જાણનારા પંડિત હોય તેમને જરૂર શંકા-સમાધાન પૂછવું. - ૫૯ જે, આત્મસાધન કરવા ઉજમાળ, સાધુજને હોય તેમને આદર સહિત વદન અવશ્ય કરવું.
૬૦ જે પરસ્પૃહા-મમતા રહિત મહાત્મા હોય તેમને યાચિત આહાર, પાણું, વસ્ત્ર, પાત્ર, અષધ ભેષજ વિગેરે વસ્તુ અવશ્ય વહેરાવવી.
૬૧ માબાપ જેમ પુત્રને કેળવે તેમ ગુરૂએ સ્વશિગ્યેને ખંતથી કેળવવા જોઈએ.
૬૨ આત્માથી ભક્તજનેએ ઈષ્ટદેવ અને ગુરૂ ઉપર સરખે પ્રેમ રાખવો જોઈએ.
૬૩ અજ્ઞાન અને અવિવેક હેવાથી મૂર્ખ અને પશુને સરખા સમજવા જોઈએ. - ૬૪ પગલે પગલે દુઃખ અને અપમાનાદિક સહન કરવાના હોવાથી નિધનને જીવતાં છતાં મરણ જેવું દુઃખ લાગે છે.

Page #11

શ્રી ગૌતમકુલક-સુવર્ણ વાકે.
૧૪૩
૬૫ ધર્મકળા બીજી ધી કળાઓને જીતી લે છે. ૬૬ ધર્મકથા બીજી બધી કળાઓને જીતી લે છે– બધી કથામાં ધર્મકથા - પરી છે.
દક ધર્મબળ બીજા બધાં બળને જીતી લે છે. બધાં બળ કરતાં ધર્મબળ શિરામણિ છે
દર ( ક્ષમા અને સંતોષાદિક ) થી પેદા થતું સુખ બીજા બધાં સુખથી ચઢીયાતું છે.
દ૯ જૂગાર રમવામાં ખાસક્ત હોય તેના ધનને નાશ પાડે છે નળરાજાની પેરે) ૭૦ ક ભક્ષા માં લાલુપીડાય તેના દયા-કરૂણાદિક ધર્મનો નાશ થાય છે.
૭ દિશાન ( દારૂ પીવા) નું વ્યસન સેવનારની યશ-કીર્તિને નાશ થાય છે, અને
હર વેશ્યાના કંદમાં ફસેલા કનીજના કુળનો નાશ થવા પામે છે ૩૩ સા --શિકાર કરવા માંધાનેલા કમનશીબના દાન પુન્યનો નાશ થાય છે..
૭૪ ચોરી કરવાના વ્યસનમાં સપડાયેલ કમનશીબના શરીરને નાશ થાય છે, તથા -
૭૫ સ્ત્રીમાં લુખ્ખા બનેલા મૂઢની સર્વ વસ્તુને નાશ થાય છે અને અધમગતિ પ્રાપ્ત થાય છે. હું રાજા રાવણની પેરે ), ૭૬ નર્ધન સુપાત્રમાં દાન દેવાને પ્રસંગ મળ બહુ મુશ્કેલ છે. ૭ રાજા-નાયક-અધિકારી અવસ્થામાં ક્ષમા-ખાશ રાખવી બહુ મુશ્કેલ
૭૮ સુખમાં ટેવાયેલા સુખીલને ઈચ્છા નિરોધ કરવા–મનને કાબુમાં રાખવું
છ૯ અને યુવાવસ્થામાં ઈનિદ્રને લગામમાં રાખવી તે પણું બહુ દુષ્કર (છતાં શકય ) છે.
૮૦ સંસારી જીવમાત્રનું જીવિત અમુક અવધિ-સ્થિતિવાળું જ હોવાથી તે અંત પામે છેજ. ( ૮૧ ( બ સમજી) સુજ્ઞજનેએ, કેવળ પરમાર્થ રાધનારા સાધુ પુરૂષોએ ઉપદેશેલે એ અવશ્ય અસરો,
૮૨ ક્ષમા-દયાદિક ધર્મજ જીવને સર્વત્ર ત્રાણ શર અને આધારરૂપ છે. એ ઉત્તમ ધનેજ સેના–તેનું સેવન કરી ખરૂં શાશ્વત સુખ મેળવી શકાય છે.
લેવ-નિરાજશ્રી કપૂરવિજયજી મહારાજ.

Page #12

૧૪૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સાક્ષી બની
(અનુસંધાન ગતાંક પૃષ્ટ ૧૧૧ થી).
લે–વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ બી. એ. આત્મશ્રદ્ધા માનસિક સૈન્યને નેપોલીયન છે. તેને લઈને અન્ય સર્વ શક્તિએમાં દ્વિગુણ અથવા ત્રિગુણ વધારો થાય છે. જ્યાં સુધી આત્મ-શ્રદ્ધારૂપી સેનાધિપતિ મોખરે ચાલતા નથી ત્યાં સુધી સઘળું સૈન્ય રાહ જોઈને બેસી રહે છે. આત્મ-બળમાં શ્રદ્ધા નષ્ટ થયા પછી સરતમાં દોડનાર અશ્વ પણ વિજયી નીવડી શકતો નથી, તે મનુષ્યને માટે તે કહેવું જ શું ? આત્મશ્રદ્ધામાંથી ઉદભૂત થયેલી હિંમત એક પ્રકારનું પ્રોત્સાહન છે, જેનાં બળે અવશિષ્ટ રહેલ સત્વનું પ્રકટીકરણ થાય છે. અનેક મનુષ્ય સ્વકાર્યમાં નિષ્ફળ નીવડે છે. તેનું કારણ એ છે કે તેઓ ગમે તે ભેગે વિજયવંત થવાના નિશ્ચયપૂર્વક અંગત કાર્યમાં પોતાના ચિત્તને લગાડતા નથી તેઓને પોતાની જાતમાં તે ઉચ્ચ પ્રકારની શ્રદ્ધા ન હતી, કે જે શ્રદ્ધા માર્ગમાં નડતી સઘળી મુશ્કેલીઓને દવંસ કરે છે.
સ્વીકૃત કાર્ય કરવાની તમારી શક્તિવિશે જે તમને શંકા હૈય, એ તમે એમ ધારતા હો કે તમારા કરતાં અન્ય લોકો તે કાર્ય કરવાને વિશેષ લાયકાત ધરાવે છે, તમારી જાતને પ્રકાશમાં લાવવાના અનેક પ્રસંગોનો લાભ લેવાને જે તમને ભય હોય, જે તમારે સ્વભાવ બીકણ હોય, જે તમારા શબ્દકોષમાં નકારનું પ્રાધાન્ય હોય, જે તમે ધારતા છે કે તમારામાં પ્રોત્સાહન અને શક્તિને અભાવ છે, તે જ્યાં સુધી તમે તમારી મનોવૃત્તિ બદલશે નહિ અને શકિતમાં મહાન શ્રદ્ધા રાખતા શીખશે નહિ ત્યાં સુધી તમે કોઈ પણ મહાન કાર્ય કરવામાં કદાપિ વિજયવંત નીવડશે નહિ એ વાતમાં કશો સંદેહ નથી, ભય, શંકા અને કાયરતાનો તમારા મનમાંથી સદંતર બહિષ્કાર થવો જોઈએ.
કઈ પણ કાર્ય આરંભ વિચારમાં જ થવો જોઈએ. જે કાર્ય આપણે કરવા ઈચ્છીએ છીએ તેને દૃઢ વિચાર એ એક મહાન પ્રથમ પગથીયું છે. જે કાર્ય વિષે અચોક્કસ વિચારે બંધાયા હોય છે તેનું પરિણામ પણ તેવું જ આવે છે. જગતના મહાન કાર્યોની શરૂઆત આશા, ઈચ્છા અને વિચારમાં જ થઈ છે. પ્રબળ ઈચ્છા હિંમતને ટકાવી રાખે છે, અને ઈચ્છિત વસ્તુની પ્રાપ્તિ થાય નહિ ત્યાં સુધી આત્મભેગને વિશેષ સુગમ બનાવે છે. આપણને આપણાં જીવનમાંથી જે કંઈ ઉપલબ્ધ થાય છે તેનું માપ શ્રદ્ધાથી જ થઈ શકે છે. નિર્બળ શ્રદ્ધાવાન મનુષ્યને અત્યક્ષ

Page #13

સ્વાશ્રયી બને.
૧૪૫
મળે છે અને પ્રબળ શ્રદ્ધાવાનને એથી અધિકગુણ મળે છે. ઘણાખરા સ્વાશ્રયી મનુખ્યાના અદ્દભુત કૃત્યેનું આપણે પૃથક્કરણ કરીએ તે આપણને પ્રતીત થશે કે તેઓના પ્રવૃત્તિમય જીવનના આરંભકાળમાં તેઓએ જે કાર્ય કરવાનું માથે લીધું હોય છે, તે સાધવાની તેઓની શક્તિ વિષે તેઓએ શ્રદ્ધાયુક્ત, અચળ અને મજબૂત માન્યતા અને વિચારોનું નિરંતર સેવન કર્યું હોય છે. તેઓની મનોવૃત્તિ તેઓના લક્ષ્યબિંદુ પ્રતિ એટલા બધા આગ્રહ પૂર્વક વળેલી હોય છે કે જે શંકાયુકત અને ભયપ્રદ વિચારે પિતાની જાતવિષે નિકૃષ્ટ વિચાર કરનાર અને અત્યાની આશા રાખનાર માણસને અંતરાયભૂત થાય છે અને હીવરાવે છે તે તેઓના માર્ગમાંથી દૂર થયા હોય છે. અને જગમાં સર્વ દિશામાં તેને માટે માર્ગ ખુલે થયે હોય છે; જાણે કે તેના પર ભાગ્યદેવીને મહાન અનુગ્રહ થયેલ હોય તેમ તેઓ કઈ પણ ક્ષેત્રમાં અસાધારણ ફત્તેહ મેળવે છે. આ જોઈને આપણે તેઓના વિજયનું મૂળ કારણ શોધવા અનેક પ્રકારની રીતિઓ અજમાવીએ છીએ. ખરી હકીકત એ છે કે તેઓની અર્થસિદ્ધિ તેઓના ઉત્પાદક અને આભ્યાસિક વિચારનું મધુર પરિણામ છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે તેઓની અર્થસિદ્ધિએ બીજું કાંઈ નથી પરંતુ તેઓના સંજોગોમાં સ્પષ્ટ અને પ્રકટ થયેલી તેઓની ચિત્તવૃત્તિ જ છે. તેઓએ તેઓના નિર્માણ વિચારમાંથી અને સ્વશક્તિમાં અવિરત શ્રદ્ધામાંથી તેઓએ અત્યારે જે કંઈ પ્રાપ્ત કર્યું હોય છે તે સર્વ ઉપજાવી કાઢયું હોય છે. આરબ્ધ કાર્યમાં સંપૂર્ણ સિદ્ધિ મળવાની છે એવું ખરા અંત:કરણપૂર્વક આપણે માનવું જોઈએ. અલ્પ ઉત્સાહથી અથવા અપૂર્ણ મડુત્વાકાંક્ષાથી કશું સાધી શકાતું નથી. આપણું શ્રદ્ધામાં અને આશાઓમાં, બપણા નિશ્ચયમાં અને પ્રયત્નમાં બલ અથવા સત્વ હોવું જોઈએ. જે વસ્તુ મેળવવાને આપણે ઉસુક હૈઈએ તેની ઇચ્છાને હૃદયમાં અગ્રસ્થાન મળવું જોઈએ એટલું જ નહિ પરંતુ ઈચ્છિત વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવાના આપણું પ્રયાસમાં દઢતા અને એકાગ્રતા હોવા જોઈએ. જેવી રીતે અગ્નિની ઉષ્ણુતા ઉગ્ર હોય તેજ લોહને વાળવા જેવું અથવા ઘડવા જેવું બનાવી શકાય છે, જેમ વિજળીક વેગ અત્યંત તિવ્ર હોય તેજ હીરા જેવા કઠણ પદાર્થનું વિલયન કરી શકાય છે, તેવી જ રીતે એકીકૃત અને અજ હેતુથી ગમે તેવું દુષ્કર કાર્ય સિદ્ધ થઈ શકે છે. મંદ ઉત્સાહયુક્ત ઈચ્છાથી કેઈએ કદિપણ કશું સાધ્યું હોય તેવું આપણું અનુભવમાં નથી. અનેક લોકો જીવનમાં અત્યંત અલ્પ પ્રગતિ કરી શકે છે તેનું કારણ એ છે કે તેના પ્રયત્નો મદ અને બળહીન હોય છે, તેઓનો નિશ્ચય નિ:સત્વ અને તેઓની મહત્વાકાંક્ષા પ્રોત્સાહન રહિત હોય છે.
જ્યારે કઈ માણસ સ્વશક્તિમાં શ્રદ્ધા રાખવાનું ત્યજી દે છે ત્યારે તેણે

Page #14

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ગુમાવેલી આત્મ-શ્રદ્ધાને પુન: સચેતન કરવાના અને દેવની ગહન અત્તાથી સર્વ કાર્યો નિર્ણિત થાય છે એ વિચારને તેના મસ્તિષ્કમાં હૂર કરવાના પ્રયત્ન સિવાય તેને માટે કંઈપણ વિશેષ કરવાનું રહેતું નથી. “ હું પિ દેન કરતાં બલવત્તર છું અને કોઈ પણ બાહ્ય શક્તિ કરતાં મારી માંતર શક્તિ વિશેષ બલવતી છે.” એમ તેના સમજવામાં આવે નહિ ત્યાં સુધી તમે તેને માટે કંઈ પણ કરવા અશક્ત છે. આપણુમાંના ઘણાખરા લેકનાં જીવન અત્યંત પરિમિત અને સંકુચિત હોય છે. તેનું એક કારણ એ છે કે આપણને આપણી જાતમાં તેમજ કાર્ય સાધવાની આપણી શક્તિમાં લેશ પણ વિશ્વાસ નક્કી કોઈપણ સાહસ કરતાં આપણે ડરીએ છીએ, અને અતિશય સાવધાન રહેવાની ટેવને લીધે હમેશાં પછાત રહીએ છીએ. આપણું વિચારના ઉગ્રત્વ અને નિર્માધના પ્રમાણમાં એક પણે થઈ છીએ. દષ્ટિ રાખવાથી આપણે અધેગામી થઈએ છીએ. આપણે ઉદષ્ટ રાખવી જોઈએ અને તેજ ઉત્તમ કોર્ટના આત્માઓ નિવાસિત ઉચ્ચ શિખરે આપણે પહોંચી શકીએ.
આત્માશ્રદ્ધાનું આટલું પ્રતિપાદન કરવા પહેલાં એક વાતપર લક્ષ ખેંચવું જોઈએ કે આત્મશ્રદ્ધા એ આત્માભિમાન અથવા મમતી નથી. આત્મશ્રદ્ધા એક પ્રકારનું જ્ઞાન છે, અને હાથમાં લીધેલ કાર્યની સિદ્ધિને અથે આવશ્યકશક્તિ - વાના અભિજ્ઞાનમાંથી તેનો આવિર્ભાવ થાય છે. અવિચળ આત્મશ્રદ્ધા મનુષ્યને દુર્ધર બળથી ઉન્નતિ ક્રમમાં આગળ વધવામાં સહાચ્ય કરે છે. શંકાશીલ મનુષ્યમાં આ પ્રકારનું બળ હોતું નથી; તેઓ કદિ કાર્યનો આરંભ કરે છે તે તે અનિશ્ચય અથવા સાંદિધ્યથીજ કરે છે અને સંશયામાં વિરતિ એ કથનાનુસાર નિશ્ચિત બળ વગરનું કાર્ય નિષ્ફળતામાંજ પરિણામે છે.
જે માણસ ધારે છે કે “કદાચ હું અમુક કાર્ય કરી શકીશ” “હું અમુક કાર્ય કરવાનો યત્ન કરીશ. અને જે માણસ જાણે છે કે “હું તે કાર્ય કરી શકીશ.” “હું તેકરવાને કર્તવ્યથી બંધાયેલ છું તેમજ જેને લાગે છે કે ગમે તેવા પ્રતિકૂળ પ્રસંગ ગને પહોંચી વળે એવું પ્રગતિકારક અપ્રતિહત સામર્થ્ય પિતામાં રહેલું છે, એ બને માણસોમાં મહાન ભેદ છે. નિશ્ચિતતા અને સંદિગ્ધને વચ્ચે, હું અમુક કાર્ય કરવાને વિચાર કરું છું.” અને “હું અમુક કાર્ય કરી શકીશ.” એની વચ્ચે, “હું અમુક કાર્ય કરવાને યત્ન કરીશ” અને “હું તે કરીશ.” એની વચ્ચે જે ભેદ રહેલો છે તેનાથી સામર્થ્ય અને દૈલ્ય, શ્રેષ્ઠતા અને મધ્યમતા, ઉત્કૃષ્ટતા અને સામાન્યતા વચ્ચે રહેલા ભેદનું માપન થાય છે, જે મનુષ્યને કંઈપણ કાર્ય કરી બતાવવાની ઇચ્છા છે તે બહાર પડવાને મહાન શક્તિઓથી સંપન્ન હોવો જોઇએ. અંગીકાર કરેલા

Page #15

સ્વામયી મના
૧૪૭
કાર્યોમાં પોતામાં રહેલું સસ્ત્ર તેણે રાકવુ જોઇએ, જેથી કરીને તે પ્રત્યેક અંતરાયની સામે ટક્કર ઝીલી શકે. દિગ્ધ અને સઢ ચિત્તથી મનુષ્ય કોઇપણ કાર્ય કરી શકે એ અસંભવિત છે. અન્ય લેાકાને અસંભવિત અથવા કઠિન જણાતુ કાર્ય સાધવા પેતે સમર્થ છે. એવી હૃઢતાપૂર્વક માન્યતાથી સિદ્ધ થાય છે કે તેની અ ંદર એવુ કઇક રહેલું છે કે જે વડે આર લેલા કાર્ય માં સાફલ્ય હેળવવા સમર્થ અને છે.
શ્રદ્ધાવડે મનુષ્યે અનંતશક્તિની સાથે સંયુક્ત થાય છે અને અનાશક્તિની સાથે એક થઇ કાર્યમાં જોડાવાથી મહાન અસાધ્ય અથવા દુ:સાધ્ય કાર્યો સુસાધ્ય અને છે. જ્યારે અત્યંત નિરપણાને લઇને મનુષ્યને સઘળા સમય પરમસત્તાને મત્ર સાક્ષાત્કાર થયા કરે છે, ત્યારેજ હું પેાતાની શક્તિએ ના મહિાવ કરવાની પરિસ્થિ માં મૂકાય છે. આત્મશ્રદ્ધાથી મનુષ્યની શક્તિમાં જેટલી વૃદ્ધિ થાય છે તેટર્ન અન્ય કશી કરતુથી થતી નથી, આત્મશ્રદ્ધાની સાહાય્યથી સામાન્ય બુદ્ધિથી સમન્વિત મનુષ્ય વિચી નીવડે છે, જ્યારે આત્મશ્રદ્ધા વગર રાક્ષસી બુદ્ધિસ પન્ન મનુષ્યના પ્રયત્નો સફળ થતા નથી. શ્રદ્ધા ઉચ્ચગિશૃિગાપર વિચરે છે અને તેથી જ તેની મિષ્ટ હુ ંમેશાં ઉર્ધ્વ હોય છે. તેની પાછળ ચાલનારને જે વસ્તુ દર્શનાતીત ાય છે તે તેને દગ્ગાચર હાય છે.
પ્રાણ આ શ્રદ્ધાએજ કેાલમ્બસે સ્પેનીશ શિષ્ટસભાના આરેાપે અને ઉપહાસયુક્ત વચના અહન કરવાને અને અપ્રસિદ્ધ સમુદ્રની સપાટ ઉપર સચરતા એક ન્હાનકડા વ્હાણમાંના તેના નાવિકાના સક્ષેાલની સામે ટકી રહેવાને સશક્ત કર્યો હતેા. હુમાન કાર્યત પ્રથમ પર્યટન કરવાના પુલ્ટનના યત્નમાં ધૈર્ય અને નિશ્ચય સિચનાર આ આત્મશ્રદ્ધાજ હતી. જો કે અન્ય નગરજના તેની વિરૂદ્ધ હતા અને તેના ઉપહાસ કરવા એકત્રિત થયા હતા તે પણ અંગીકૃત કાર્ય પોતે કરી શકશે એવી તેની મજબૂત માન્યતા હતી અને તેનાં બળે નાગરિકાને સ્વપ્નમાં પણ ખ્યાલ નહિં એવા અપૂર્વ વિજય પ્રાપ્ત કરવા તે સદ્ભાગી થયા હતા. .
અચળ આત્મશ્રદ્ધાએ કરેલા ચમત્કારી જુએ અને વિચાર કરો. નેલ્સન આદિ અનેક મહાપુરૂષાના વિજયમાં આત્મશ્રદ્ધાજ કારણભૂત હતી. આત્મશ્રદ્ધાએ શેષખાળ અને કળાકોશલ્યના ક્ષેત્રમાં ખળવર્ધક ઔષધ સમાન કાર્ય અજાવ્યું છે. યુદ્ધમાં અને વિજ્ઞાનમાં જે કાર્યો સંશયાત્માએથી અસભવિત મનાતા હતા તે કાર્યો આત્મશ્રદ્ધાએ સંભવિત બનાવ્યા છે, જે કટાકટીન! " પ્રસંગાથી અને ફ્રુટ ઘટનાથી મહાન શોધકે હતાશ થઇ ગયા હતા, તેમાંથી પસાર થવાની શક્તિના સંસ્થાર કરનાર આત્મશ્રદ્ધા છે. પરાક્રમ ભરેલાં કાર્યો સિદ્ધ થાય હિ ત્યાંસુધી બસબ્ય વીરપુરૂષાને પોતાનાં કાર્યોને વળગી રહેવાનુ સામર્થ્ય આપનાર માત્મ

Page #16

૧૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
શ્રદ્ધા છે. આપણા પિતાની અંદર નિકૃષ્ટતાનું રોપણ કરવાથીજ આપણે અપકર્ષના ખાડામાં પડીએ છીએ. આપણામાં રહેલી દિવ્યતા આપણે સમજવામાં આવે અને આપણે ઉદ્ધદષ્ટિથીજ વિચાર કરીએ તે ઉન્નતિના શિખર૫ર અપ સમયમાં પહોંચી શકીએ.
પિતાનું મૂલ્ય ઓછું આંકવાની ટેવને લઈને અનેક લોકો ઉત્ક્રાંતિ ક્રમમાં જેટલા પછાત રહે છે તેટલા અન્ય કશી વસ્તુથી રહેતા નથી. તેઓ પિતાના સંકુચિત વિચારને અને પિતાની અયોગ્યતા સંબંધી મૂર્ખતા ભરેલી માન્યતાઓને બીજી કોઈ પણ વસ્તુ કરતાં વધારે આધીન બની ગયા હોય છે. જ્યારે મનુષ્ય ધારે છે કે અમુક કાર્ય કરવા પિતે અસમર્થ છે ત્યારે તે કાર્ય કરવામાં તેને સાહા કરે એવી વિશ્વમાં કોઈ શક્તિ નથી. સર્વ વિષયમાં આત્મશ્રદ્ધા જ અગ્રસ્થાને હોવી જોઈએ. તમારા માટે તમે જે સીમા નક્કી કરે છે તેની બહાર જવા તમે અશક્ત છે. ઉત્તમ વસ્તુઓ માટેની પોતાની ઈચ્છાઓ અને મહાવાકાંક્ષાઓનો કંઇક અંતિમ ઉદેશ છે, પિોતે મહાન છે એમ ખરેખરી રીતે માનવાની વાત મનુષ્યને અત્યંત મુશ્કેલી ભરેલી લાગે છે, પરંતુ વસ્તુતઃ આપણામાં ઉચ્ચ આશાઓ ઉદ્દભવે છે તે એજ સૂચવે છે કે તેને સિદ્ધ કરવાની આપણામાં શક્તિ રહેલી છે. આપણે આશાઓ આપણું આંતરિક દિવ્યતાના પસાહન રૂપે છે, ઉચ્ચતર પ્રદેશમાં જવાના આ હવાનરૂપે છે.
જ્યાં સુધી મનુષ્યમાં આત્મશ્રદ્ધાને ઉદ્દભવ થતો નથી, જ્યાં સુધી તેને પોતે તાની અંદર રહેલા ઉચચ અંશનું યથાર્થ ભાન થતું નથી, અને જહાં સુધી તેને સમજાતું નથી કે તેના ઉચ્ચાભિલાષે તેના આદર્શને પ્રત્યક્ષ અનુભવવાની તેની શક્તિના સૂચક છે ત્યાં સુધી કોઈ પણ મનુષ્ય જગતમાં આગળ વધી શકતો નથી અથવા મહાન શક્તિઓને આવિર્ભાવ કરી શકતો નથી. જીંદગીમાં જે જે વસ્તુ એની તમને સંપ્રાપ્તિ થાય છે તે સર્વનું કારણ તમારા પિતામાં રહેલું છે. તેની ઉત્પત્તિ ત્યાંથીજ થાય છે. જે વસ્તુ મેળવવા તમે ઈછા છે અને પ્રયાસ કરે છે તે તમને મળે છે, કેમકે તે તમારા વિચારોમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે અને તમારી અંદર એવું કંઈક રહેલું છે જે તેને તમારા પ્રતિ ખેંચી લાવે છે. જે તમારું પોતાનું હોય છે તે જ તમને મળે છે, તે જ તમારી શોધમાં હોય છે. જ્યારે જ્યારે તમે કોઈ પણ માણસને કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં અસાધારણ વિજય મેળવતે જુઓ ત્યારે યાદ રાખે કે તેણે સતત તે સ્થિતિને જે વિચાર સૃષ્ટિમાં રચી હોય છે અને તેની મનોવૃત્તિ અને શક્તિમાંથી તેની ઉત્પત્તિ થઈ હોય છે, તેને વિજયે તેની અચળ આત્મશ્રદ્ધાનું, તેનાં આંતર નિરૂપણનું અને તેની શક્તિઓ અને શક્યતાની યથાર્થ ગણનાનું પરિ. - ગ્રામ છે. જગત્માં મહાન કાર્ય કરનાર લેકે હમેશાં જબરા આત્મશ્રદ્ધાવાન હોય છે.

Page #17

સ્વાશ્રયી બને.
૧૪૯ કેઈ પણ મનુષ્યને સદ્દબેધામૃતનું પાન કરાવવું હોય તો આ શબ્દો જ કહે કે “તમારા સર્વ બળથી આત્મશ્રદ્ધાવાન બનો. તમારું ભાગ્ય તમારી અંદર રહેલું છે, તમારી અંદર એક.શક્તિ એવી છે કે જે તેને સચેતન કરવામાં આવે, જાગૃત કરવામાં આવે, યત્નથી કેળવવામાં આવે તો તેનાથી તમે એક ઉદાર ચરિત પુરૂષ થશે, એટલું જ નહિ પરંતુ પ્રત્યેક ક્ષેત્રમાં વિજયી અને સુખમાગી થશે. પ્રત્યેક શાસ્ત્રમાં આત્મશ્રદ્ધાની અલૈકિક અને ચમત્કારિક શક્તિનું અવધારણું થયેલું આપણને સદા માલૂમ પડે છે. અમુક વ્યક્તિમાં આત્મશ્રદ્ધા છે એ વાત એમ સૂચવે છે કે તેની આંતરિક શક્તિઓનું તેને ભાન થયેલું છે. જેનાથી માર્ગમાં આવતા અંતરાયભૂત વિધનો અને મુશ્કેલીઓને તે ક્ષય કરી શકે છે, અથવા વિને દૂર કરવાની તેની શક્તિની સરખામણીમાં તે મુશ્કેલીઓ અતિ તુચ્છ ભાસે છે. આત્મશ્રદ્ધા આપણને આત્માની નિર્મર્યાદ શક્યતાઓ જોવાનું સામર્થ્ય આપે છે અને આપણામાં એવી અજ શક્તિઓ પ્રકટ કરે છે કે આપણે પ્રગતિમાન થવાને ઉત્તેજીત થઈએ છીએ, એટલું જ નહિ પણ વૃદ્ધિગત થયેલી શક્તિઓનું આપણને અભિજ્ઞાન થાય છેકારણકે આપણે સર્વ શક્તિઓના સમુચ્ચયના નિકટ સંબંધમાં આવીએ છીએ અને સર્વ વસ્તુઓનો મહાન પ્રભાવ દષ્ટિગમ્ય થાય છે.
શ્રદ્ધા આપણામાં રહેલું એવું કંઈક છે કે જે સઘળું જાણે છે, તે જાણે છે કારણ કે આપણી પાશવ પ્રકૃતિને જે અગોચર છે તે સઘળું તેને દગ્ગોચર હોય છે. આત્મવિશ્વાસ આપણી અંદર રહેલ અનાગદશી" છે, અને આપણને પ્રેત્સાહન તથા ઉત્તેજન આપવાને માર્ગદર્શક દિવ્ય દૂત છે, જીવનપથમાં આગળ ચાલવાનું ત્યજી દેતા ને હતાશ થતા અટકાવવાને તે આપણને આપણ શક્યતાઓનું સ્પષ્ટ અને સત્ય ભાન કરાવે છે. આપણી શ્રદ્ધા સઘળું જાણે છે, કારણ કે જે આપણને અગોચર અને અગમ્ય છે તે તેને ગેચર અને ગમ્ય છે. આપણું શંકાયુક્ત અને ભયયુક્ત વિચારો આપણી જે શક્તિઓ અને સાધનાને પડદામાં રાખે છે તે શ્રદ્ધા નિહાળી શકે છે. જ્યાં શ્રદ્ધા હોય ત્યાં શંકા કે ભય સંભવે જ નહિ. વિટ બનાઓમાંથી બહાર નીકળવાને માર્ગ શ્રદ્ધા જોઈ શકે છે. આપણું ઉદાત્ત, દિવ્ય અને મનોહર જીવન રાજ્યમાં શ્રદ્ધા અગાહન કરી શકે છે. જેનામાં શ્રદ્ધા છે તેને સઘળું સુલભ છે, કારણ કે કાર્યસિદ્ધિ રૂપી શક્તિને શ્રદ્ધા સારી રીતે ઓળખે છે.
જે પરમાત્મામાં અને આપણા પિતામાં અડગ શ્રદ્ધા હોય છે તો આપણે મુશ્કેલીઓનો સર્વ પર્વતોનું ઉલ્લંઘન કરી શકીએ છીએ, અને આપણા જીવનના લક્ષ્ય સ્થાને અલ્પ સમયમાં સંપૂર્ણ ફત્તેહમંદીથી પહેલી શકીએ છીએ, શ્રદ્ધાથી સર્વ પ્રકારના અનર્થો, આવરણે અને ઉપાધિઓનું દરીકરણ થઈ શકે છે. એક

Page #18

૧૫૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સમય એવો આવશે કે જ્યારે પ્રત્યેક મનુષ્યમાં નિ:સીમ શ્રદ્ધા પ્રવર્તશે અને જગતેની પ્રત્યેક વ્યક્તિ વિજયશ્રીથી શોભિત પરમ સુખમય જીવન વહન કરશે, અને જગતમાંથી દારિદ્રયને, નિષ્ફળતાને, અને જીવનની વિષમતાઓનો વિલય થશે.
મે કહ્યુ
જાહેર આરોગ્ય સંરક્ષક સુધારાઓ દાખલ કરવાથી સ્વચ્છતા અને સુઘડ. તાના નિયમો જનસમૂહને શીખવી શકાય છે કે એક યુપ્રસિદ્ધ વાત છે. પરંતુ આ આરોગ્ય સંરક્ષક સુધારાઓની સાથે હંમેશના સામાજીક અને ૩ સંબંધી આરોગ્ય વિદ્યાના મૂળ તો જનસમાજમાં બહેને પસાર થવો જોઈએ. કુદરત જ સર્વોત્તમ વૈદ્ય, ડોકટર અથવા હકીમ છે અને વૈદકી . ગ્રામ લઈ વેલા ઉપા કરતાં કુદરતી ઉપાયે અત્યંત અનુકુળ અને શ્રેષ્ઠ છે એ કદ્ધાંત લોકોના માં ઠા. વવાની ખાસ આવશ્યકતા છે તેમજ જે ખસ ભરેલા જેથી તેઓ પરિવૃત્ત થયા હેય તેનું ભાન તેઓને સ્પષ્ટતા કરવું એ પણ અગત્યનું છે. જેનુષી શરીર એક પ્રકારનું હાનકડું રાજય છે જેની અંદર અંતર વ્યવસ્થા રાખવા માટે અને કહા રેગ–શત્રુઓના આક્રમણ અટકાવવા માટે સંપર્ણ મધારણ રહ્યું છે. વી ને ઓજસ ઉકત રાજ્યના પોલીસ અને લશ્કરી ખાતાના મુખ્ય અદ્ધિ કરી છે, અને સારી તંદુરસ્તીની સાહાથી તેની ઉપલબ્ધિ અને તેની ટકાનું ઈ શ છે. કેળવ
ની પ્રગતિ સર્વત્ર થવા લાગી છે એ, જી રેખર, ભાગ્યનું ચિહ્ન છે. અને તેનાથું આરોગ્ય સંરક્ષણમાં પણ પ્રગતિ થશે એ નિ:સંશય છે. રોગો સામે બાથ ભીડ વામાં અને લડત ચલાવવામાં ઉત્સાહ મતાવવાની કેટલેક શરૂઆત થઈ છે. જાહેર પ્રજાના આરોગ્યની બાબતમાં વિશેષ ઉત્સાહ અને પ્રાવીણ્ય ટે કેળવાયેલ વર્ગની માગણી સદાને માટે ચાલુ છે. એક સ્થળે હલીએ કહ્યું છે કે “ Where sanitation is noglected or thwarted, stunter: dev lopments of disease & moral degraation can not be accumulabo at compound interest.” “જ્યાં આરોગ્ય સંરક્ષણના નિયમેની ઉપેક્ષા ર માં આવે છે ત્ય શારીરિક અસ્વાથ્ય અને નૈતિક અપકર્ષમાં અતિશય વધારો થયા વગર રહે નથી.”
આધુનિક સમયમાં જેની આ પ્રકારની સ્થિતિ થઈ ગયેલી છે, સમસ્ત કેમના માણસોના, અને ખાસ કરીને બાળકના, આરોગ્યના વિષય ગંભીર ચિંતા ઉપજાવે તેવું છે. દાખલા તરીકે આપણે મુંબઈને સ્થિતિનું અવલોકન કરીએ,

Page #19

આરોગ્ય સંરક્ષણ.
૧૫૧
જ્યાં જેનોના નોંધાયેલા હજાર જન્મમાંથી લગભગ સાતસો કરતાં વધારે બાળકના મૃત્યુ નીપજે છે. માતાની અજ્ઞાન દશા અને ઉપેક્ષાનું જ આ શોચનીય પરિણામ છે. ક્ષય, મરકી આદિ ચેપી રોગથી સર્વત્ર મોટા પ્રમાણમાં મરણ નિપજે છે. પાશ્ચાત્ય મહાન શોધોથી સિદ્ધ થઈ ચૂક્યું છે તેમ જે આપણે બે રાકના પદાર્થો, પાણી, હવા, કપડાં અને આપણું શરીર, ગૃહ અને વાતાવરણની સ્વચ્છતા પર
ગ્ય લક્ષ આપીયે તે આ વ્યાધિઓ અટકાવી શકાય છે. જેવીલ્સન કહે છે કે "Sickness is the penalty Nature inflicts upon us for violating her laws ” “ કુદરતના અવિદ્ય નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરવા માટે કુદરત આપણને માંદગી રૂપી શિક્ષા કરે છે.” નિયમોના અજ્ઞાનને લઈને અપરાધની ક્ષમા આપવામાં આવતી નથી અથવા શિક્ષામાં ન્યૂનતા કરવામાં આવતી નથી. ક્ષયનો વ્યાધિ અટકાવવાને ઉક્ત વ્યાધિના શત્રુ સમાન પ્રકાશ અને હવાના લાભ સારી રીતે મળી શકે તે માટે ગીચ વસ્તી ન થાય એ ધ્યાનમાં રાખવાની પુરેપુરી આવશ્યકતા છે.
કોઈએ યથાર્થ કહ્યું છે કે “ Where the Sun does not go, the doctor goes.” “જે સ્થળે સૂર્યના પ્રકાશનો પ્રવેશ થતો નથી ત્યાં ડોક્ટરનું આગમન થાય છે. ” આ દિશામાં મ્યુનીસીપાલીટી ખાતું બનતા પ્રયત્ન કરે છે. ડે. નેન્કલેડે આરોગ્ય વિદ્યા સંબંધી લખતાં ઉલ્લેખ કર્યો છે કે “ જ્યારે મનુષ્ય જંગલી અને ઘાતકી પશુઓથી પોતાનું રક્ષણ કરતાં શીખ્યા ત્યારે તેઓ સંસ્કૃતિમાં એક પગલું આગળ વધ્યા હતા. આજે મનુષ્ય જતુઓથી પોતાનું રક્ષણ કરવા લાગ્યા છે તે પણ તેટલા જ મહત્વનું પગલું છે.” જે કેાઈ ધર્મપરાયણ માણસ પ્રશ્ન કરે છે કે આવા ઊપાયો વડે વિધિવશાત્ આવેલી માંદગીને રોધ થઈ શકે એમ શું તમે ધારે છે? આના જવાબમાં એજ કહેવાનું કે જ્યારે પ્રત્યેક વ્યક્તિને સુવિદિત છે કે લેશ પણ આશા ન હોય એવા વ્યાધિઓ યોગ્ય ઉપચારોથી દૂર કરી શકાય છે એવું વિદ્વાન ડેટાએ સિદ્ધ કર્યું છે, તેવા સમયમાં આ મૂર્ખાઈ ભરેલો પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થઈ શકે જ નહિ. જ્યારે વિવાહ સંબંધી વાતચીત ચાલતી હોય છે ત્યારે આપણું માતાઓ જે કુટુંબમાં પિતાના પુત્ર અથવા પુત્રીના લગ્ન કરવાના હોય છે તેના ગૃહ ( નિવાસસ્થાન) સંબંધી હકીકતથી વાકેફ ધવા અને કરે છે કે “તેમના ગૃહના દ્વાર મલદૂષિત જોવામાં આવે છે ? તેમના ઘરની દિવાલો બત્તીઓના તેલથી ખરડાયેલી છે? વિગેરે.” આ પ્રકારના પ્રશ્નનો ઉત્તર હકારમાં આવે છે તે તેઓને સંતોષ થાય છે, કેમકે આ સર્વ તે કુટુંબના વૈભવના અને સદ્ધિનાં ચિહેો તરીકે ગણાય છે. જ્યારે જનસમાજ આ સર્વને અવનતિ અને અપકર્ષના ચિન્હો તરીકે લેખતાં શીખશે ત્યારેજ આરોગ્યના પુનરૂદ્ધારના શુભ દિવસના ઉદય થશે.નેપોલીયન એક સ્થળે કહે છે કે “Moralis to physical

Page #20

ઉપર
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
as ten to one” “(શારીરિક વિકાસ કરતાં નૈતિક વિકાસની દશગણું જરૂર છે.)” પરંતુ શારીરિક બળ વગર નૈતિક વિકાસ અસંભવિત છે. શારીરિક વિકાસ દરેક પ્રકારના માનુષી કલ્યાણને અગ્રેસર છે. રોગથી પીડાતે મનુષ્ય આ જીદગીના અર્ધા ગુણોવાળું જ જીવન ગાળે છે. નિરામય જીવનજ ખરેખરૂં જીવન ગણાય છે, આંગ્લકવિ heddali Quehi sular al “ What life tliou livest, live woll" (",) જીવન તું ગુજારે છે તે સારી રીતે વહન કર.” રોગી તત્વવેત્તા કરતાં એક નિરગી ખેડુત અનેક દરજજો સારો છે, એ કથનમાં લેશપણું અન્યોક્તિ નથી. બુદ્ધિની અને ભાગ્યની ઉત્કૃષ્ટ બક્ષીને ઉપયોગ અને ઉપભેગ કરવાને શારીરિક તન્દુરસ્તીને અભાવ હોય તો તે સર્વ નિરૂપયેગી અને કેવળ ભારરૂપ છે. આરોગ્ય સંરક્ષણના નિયમોના જ્ઞાનને લોકોમાં બહોળો પ્રચાર કરવાનો પ્રયાસ કરનાર વ્યક્તિ એક પ્રકારની અમૂલ્ય જાહેર સેવા બજાવે છે. કેને ધાર્મિક સુધારણા અથવા ઉન્નતિના માર્ગને ઉપદેશ કરનારની અને સામાન્ય કેળવણીના ઉત્કર્ષ માટે યત્ન કરનારની સંખ્યા પુરતી છે, પરંતુ લોકોને શારીરિક સુધારણાના માર્ગનો નિરંતર પ્રતિબંધ કરનાર વ્યક્તિઓએ પ્રકાશમાં આવવાની અનિવાર્ય અગત્ય છે. જ્યારે લોકોને શીખવવામાં આવશે કે આખા ગૃહની સુઘડતા પર સંપૂર્ણ લક્ષ આપ્યા પહેલાં માત્ર દિવાનખાનાને સુશોભિત બનાવવું નિરૂપયોગી છે, જ્યારે તેઓ સમજશે કે હવા પ્રકાશ વગરના મકાનમાં નિવાસ અતિશય જોખમ ભરેલો છે, જ્યારે સ્વચ્છ હવાપાણીની કિંમત તેઓને બુદ્ધિગત થશે. ટુંકામાં, જ્યારે “સ્વચ્છતા અથવા સુઘડતા પણ એક પ્રકારની પુણ્યશીલતા અથવા ધર્મસેવા છે” એ સત્ય સિદ્ધાંતની લેકેને
સ્પષ્ટ પ્રતીતિ થશે, ત્યારે જ આપણે વિરપરમાત્માના લાયક બાળકો ગણાશું, જે બાળકને પ્રાચીન કાળમાં સ્વચ્છ હવાપાણીના સઘળા સુખ અને લાભે ભેગવવાનું સુભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું હતું.
એન. બી. શાહ.
એક ખુલાસો.
ગયા ભાદરવા, આ માસમાં આ દેશમાં સર્વત્ર સ્થળે ઈન્ફલ્યુએન્ઝાએ મને નુષ્ય ઉપર હુમલો કર્યો હતો, અને માત્ર ૩ થી ૪ અઠવાડીયાં તેનું જોર ચલાવી અનેક પ્રાણીઓને ભેગ લઈ તે નાબુદ થયો હતો, અને હાલમાં મુંબઈમાં વળી માગશર માસથી ઈન્ફલ્યુએન્ઝા અને કોલેરા બંને વ્યાધીઓ એક સાથે શરૂ થયેલ જણાય છે. પરમાત્માની કૃપાથી તે આગળ વધે તે સંભવ જણાતો નથી, છતાં કમભાગ્યે

Page #21

એક ખુલાસે.
૧૫૩ ઈન્ફલ્યુએન્ઝાની જેમ કદાચ આ દેશના કોઈ ભાગમાં જેર કરે તે તે તે દરેક સ્થળે તેવા રંગની સામે મનુષ્યનું રક્ષણ કરવાને માટે દરેક કોમે, દરેક સમાજે અને દરેક મનુષ્ય અત્યંતરથી પરમાત્મભક્તિ, દાનપુણ્ય, ધર્મક્રિયા વિશેષ કરવી અને બાહ્યથી આપણું બધુએનું, આપણે તેમાંથી રક્ષણ કરવાને માટે દવા વગેરેનાં સાધન એકઠાં કરવા અને તેને માટે પૈસા પણ એકઠા કરવા તે સર્વનું કર્તવ્ય છે, અને તેવી રીતે સમાજસેવા કેઈપણ પ્રસગે કરવી તે આપણું કર્તવ્ય છે. આવી સમાજસેવા કરનારાઓ ભાવનગરના જેને સ્વયંસેવક બંધુઓની કદરની લેખીત નોંધ “આત્માનંદ પ્રકાશ’ના ગયા કારતક માસના અંકના એક લેખમાં લેવામાં આવી હતી, અને તે વખતે ભાઈબંધ જૈનધર્મ પ્રકાશના તંત્રીએ તેવાં કાર્ય કરનારા મુંબઈના જેન બંધુઓની સેંધ લીધી અને અત્રેના જેન સ્વયંસેવકના કાર્યની નેંધ નહિ લેવા માટે “આત્માનંદ પ્રકાશ”ના તે લેખકે તેઓએ નેધ નહિ લેવા માટે ખેદ જાહેર કર્યો, જેથી આ લેખકને આનંદ સાથે જણાવવું પડે છે કે ભાઈબંધ જૈન ધર્મ પ્રકાશના તંત્રીએ તે વાત સ્વીકારી અને માગશર માસના પિતાના માસિકમાં તેની નોંધ લીધી. પરંતુ તે નોંધ તે વખતે ખેદ સાથે કરેલી સુચના પછીના માગશર માસના અંકમાં મેડી લીધી, પરંતુ તેને બચાવ કરવા માટે ઉક્ત તંત્રીએ પોતાના પિસ માસના અંકમાં પ્રગટ કરેલી કુટધ ચર્ચાના લેખમાં બતાવેલી હકીક્ત કેટલી અવાસ્તવિક છે, એમ બતાવવા માટે તેમના તે લખાણે જ આ લેખકને પ્રેરણા કરેલી હોવાથી કેટલીક હકીકતો અણછુટકે આ વખતે પણ આ આત્માનંદ પ્રકાશના આ લેખકને હાર મુકવી પડે છે અને તેવી પ્રેરણા ભાઈબંધ જૈન ધર્મ પ્રકાશના તંત્રીના પોતાના તરફથી થતી હોવાથી અમે ધારીએ છીએ કે તેઓ પણ તેમાં ખુશી હોય તે બનવાજોગ છે. તેઓએ પોતાના પિસ માસના અંકમાં આત્માનંદ પ્રકાશના તંત્રીને સંબોધીને લખ્યું છે, પરંતુ આત્માનંદ પ્રકાશના તે કાર્તક માસનો લેખ અને તંત્રી બંને હકીકતને પરસ્પર સંબંધ અને અસ્તિત્વ નથી, પરંતુ જેમણે માગશર માસના અંકમાં સેવાવિષે લખ્યું છે તેમને જ આ જવાબ છે તે પણ જણાવવું સસ્થાને છે, પસ માસના પોતાના અંકમાં તેઓ જણાવે છે કે “આગલા માસમાં વદી પ લગભગ મેટર તૈયાર કરી પ્રેસમાં મોકલવામાં આવે છે, અને પ્રત્યેક માસની શરૂઆતમાં સુદી ૧થી ૫ સુધીમાં આ માસિક અમારા ગ્રાહકોને પહોંચાડવામાં આવે છે.” અમો એમ નથી માનતા કે કાયમના માટે તેમ બનતું હોય અને બન્યું હોય! અને તેમના લખવા પ્રમાણે કાયમ તેમ બનતું હોય તો પણ આત્માનંદ પ્રકાશ અને તેમનું માસિક બંને એકજ પ્રેસમાં અત્રે છપાતા હોવાથી મેટર પ્રેસમાં મેકલ્યા પછી ઘણું કરીને ૧૫ દિવસ માં પ્રેસવાળા માસિક તૈયાર કરીને આપે છે, અને આ માસિકને પણ એમ બનતું

Page #22

૧૫૪
શ્રી આત્માન પ્રકાશ,
હોય તેમ તેમને પણ તેમ થતું હોવું જોઈએ, તે રીતે વિચારતાં અને કાર્તિક માસનું તેમનું માસિક કારતક વદી ૫-૬ કે ભાવનગરમાં વહેંચતાં તે તેની પહેલાં બે ત્રણ દિવસ અગાઉ એટલે કારતક વદી બીજ–ત્રીજના લગભગ પ્રેસમાંથી તેમને મળેલું હોવું જોઈ એ, જેથી પંદર દિવસ પહેલાં મેટર આપ્યાને હીસાબ ગણવામાં આવે છે તે વખતે સ્વયંસેવકનું કાર્ય વીતી ગયાને લગભગ તેર દિવસ ઉપર થયા હતા, તેમજ તેમનું માસિક છપાઈને તેમને પહેચાની પહેલાં લાંબો ટાઈમ છતાં સ્વયંસેવક મંડળની નોંધ ન લઈ શકે તે સમય નહોતો. દાખલા તરીકે તેમના હાલમાં હાર ૫ડેલા પોસ માસના અંકમાં જ તેમના લખવા પ્રમાણે જે માનીએ કે વદી પ લગભગ મેટર તૈયાર કરી પ્રેસમાં મોકલવામાં આવે છે, તો વડવામાં શ્રી ઉપાધ્યાયજી મહારાજશ્રીના સ્મરણ નિમિત્તે જે અઠ્ઠાઈ મહેસૂવ થયો હતો કે જેની શરૂઆત માગ શર વદી ૧૩ થી થયેલી હતી તેની નોંધ તેમના પોશ માસના અંકમાં ૩૨૪ પાને આવેલી છે તો વદી ૫ મે મેટર તૈયાર કરી પ્રેસમાં મોકલાતા મેટરમાં વદી ૧૩ ની હકીકત શી રીતે આવી હશે ? તે વાચકવર્ગને સેંપીએ છીએ; એટલે કે કામના પ્રસંગે અને વ્યવસાયને લઈને વદી ૫ લગભગ મેટર મેકલવાને બદલે તેથી
ડું પણ ઘણી વખત બને, અને તેથી શુદી ૧ થી ૫ સુધીમાં ગ્રાહકોને માસિક પહોંચાડવાની હકીકત જણાવવામાં આવે છે તે પ્રેસમાં મોડું મેટર જાય છે તે પ્રમાણે છપાતાં શુદી ૫ પછી ઘણે દીવસે પણ માસિક વહેંચાય અને તેવો જ દાખલો તેમના કારતક માગશર માસના અંકમાં બન્યો છે જે ઉપર બતાવવામાં આવેલ છે. આત્માનંદ પ્રકાશને મેટર પણ શુદી ૫ લગભગ તૈયાર કરવામાં આવે છે, અને તે માસિક સુદી ૧૫ લગભગ વહેંચવાને ધારે છે, છતાં કેટલીક વખત કેટલાક કારણથી પણ બને છે, એમ દરેક માસિકે માટે તેમ બનતું જોવામાં આવે છે, એટલે કે તેઓએ બતાવેલું તે કારણ વાસ્તવિક નથી. વળી ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણે માસિક વહેંચાણ તેની પહેલાં લાંબો ટાઈમ હોઈને તે નેધ લેવાને અવકાશ છતાં પોતે જણાવે છે કે “કાય ની પૂર્ણાહુતી પછીજ તેના ગુણદોષ માટેનું વિવેચન કરવું
ગ્ય છે.” તે જોતાં વચ્ચેના ઘણા દીવસ ગયા છતાં તેઓ શું ગુરુષ નહિ જોઈ શક્યા હોય? તેઓના કહેવા પ્રમાણે ગુણદોષ જોયા પછી જ વિવેચન કરવું યોગ્ય છે તેમ જે તેઓ માનતા હોય તો મુંબઈની જેન હોસ્પીટલ અને તેનું કાર્ય જાણ વા પ્રમાણે ઈન્ફલ્યુએન્ઝા નાબુદ થવા પછી, પણ બે માસ સુધી એટલે નવેમ્બર સુધી ચાલુ હતું, તેમ છતાં તેના ચાલુ કાર્યની નોંધ કારતક માસમાં તેઓના તરફથી લેવામાં આવી, અને અત્રેના જૈન સ્વયં સેવક બંધુઓના કાર્યની નોંધ તેમનું કાર્ય પતી ગયાને અમુક દિવસ થયા પછી પોતાનું માસિક પ્રગટ થાય છે છતા નેંધ લેવામાં ન આવી અને તેને માટે “પ્રેસમાં મેટર વદી પામે આપવામાં આવે

Page #23

એક ખુલાસા.
પપ
છે તેવા તેમજ કાર્યની પૂર્હુતી પછીજ તેના ગુણુદોષનું વિવેચન કરવું યાગ્ય છે એમ કહી બચાવ કરી કારતક માસના અંકમાં નોંધ ન લીધી તે ઉપરની હકીકતથી માલમ પડશે જે વાસ્તવિક છે કે નહિ જે વાચક વર્ગને સોંપીએ છીએ.
e
વળી આશા વઢી ૫ મે પેાતાના માસિકનું મેટર પ્રેસમાં મેાકલાવે છે, તે વખતે અત્રેના જૈન સ્વયં સેવક મંડળના ઓષધાલયની શરૂઆત જણાવે છે, પરંતુ તેની શરૂઆત તેા અમારી પાસે લેખીત પુરાવાથી આશે શુદીમાં શરૂ થયેલ માલુમ પડેલ છે, તેટલુંજ નહિ પરંતુ શુમારે ત્રણ અઠવાડીઆજ તે કાર્ય ચાલ્યું હતું અને દીવાળીમાં તા તે કાર્ય લગભગ પૂરૂં થવા આવ્યું હતું અને કારતક શુદી ૫-૬ લગભગ તે તદન ખલાસ કરવામાં આવ્યું હતું, વળી તેઓ જણાવે છે કે “ અમારા ઉપર આક્ષેપ કરવાની શા કારણથી જરૂર પડી હશે” તેમજ “ આત્માનઃ પ્રકાશકારને અમારી નોંધ માટે કેમ આતુરતા દેખાડવી પડી હશે તે અમે કલ્પી શકતા નથી આમ તેઓ જણાવે છે ” પર તુ જ્યાં સમાજને લગતા કાર્ય ને કે તે કાર્ય કરનાર વ્યકિત અગર અમુક વ્યકિતને માટે ચેાગ્ય કે ન્યાય પુર:સર ન થતુ હાય અને પાતાના ઘરનાને બાજુએ મૂકીને ખીજાના વખાણુ કરવાનું બનતું હાય તેવા સ યેાગમાં કાઇપણ જાતની કોઇ પ્રકારની સુચના કરવી તે વાસ્તવિક ગણાય છે. તેને લઇને તે કહે છે તેમ આત્માનંદ પ્રકાશના ત ંત્રીને નહીં પરંતુ આલેખકને તેમ કરવુ પડે છે. પરંતુ આક્ષેપ નહીં છતાં આક્ષેપ માની તે માટે તથાતેમની નોંધ માટે આતુરતા દેખાડવાનું તે કારણુ માંગે છે. તે તે એટલા માટે દેખાડવી પડે છે, કે અનેક જૈન યુવક મંધુઓએ પાતાના ધંધા મહીના પાણા મહીના સુખી છેડી પાતાના ધંધા અને શરીરની દરકાર કર્યા વગર સમાજ સેવા કરી અને તેના માટે નોંધ લેવામાં જરૂરીયાત વખતે ન આવે અને બીજા ગામ માટે લેવામાં આવે તેથી, તેમજ તેટલુંજ નહિ પરંતુ તે વખતે બનેલી એ હકીકતની ચર્ચાને લઈને, તેમની મન પસંદ હકીકત નહિ બનવાથી અમેા ધારતા હતા કે આ નોંધ કદાચ લેવામાં નહિ આવે, કારણકે અઢી વર્ષ પહેલાં પણ એક સમાજ સેવાના કાર્યને માટે જૈનહિતકર મંડળે કરેલી સેવાની નોંધ તેઓએ હજીસુધી લીધેલી નહિ હતી. કારણકે તે પેાતાની અંગત માનતા હતા અને આ કાર્યમાં ઉપર અતાવ્યા પ્રમાણે બનેલી એ એ હકીકત ચર્ચાવાળી થઇ પડી હતી; જે એ હતી કે તે વખતના કાર્યના પ્રસંગે જૈન સ્વયંસેવક મંડળના તે કાર્ય માટે રૂપીયા ૧૫૦) ની ૨કમ તે ખાતાને આપવાને તેમની દુકાન મારફત થયેલ નિÇયને લઈને તે યુવક મંડળના તે ખાતાના એક સેક્રેટરીએ તે રકમ તેમની દુકાને ચીઠી લખી મગાવતાં તેના વ્યયની મામતમાં થયેન્ની ચર્ચા તેને લઇને, તેમજ તેમના એક અંગત શખ્સને જ્યારે ઇન્ફ્લુએન્ઝા થયા ત્યારે તે સ્વયંસેવક સમાજના તે ખાતા તરફથી જે ડાકટરોની નીમણૂક કરેલી હતી તે પૈકીના એક

Page #24

શ્રી આત્માનંદ પ્રાશ, ડોકટરને પિતાથી તે દરદીની સારવાર માટે મોકલી તેની ફીના રૂપિયા સ્વયંસેવક મંડળના ફંડમાંથી લેવા માટેની થયેલી ઈચ્છાથી તે ખાતાને કહેવરાવતાં તે માટે થયેલી ચર્ચા, એ બંને હકીકતેને લઈને જેને સ્વયંસેવક મંડળ ઉપર થયેલા અભાવને લઈને કાર્તક માસના માસિકમાં તેઓએ ધન લીધી તેમ અમારે સ્પષ્ટપણે જણાવવું પડે છે.
જયારે તે વખતના કાર્ય અને દવાખાનાની વિઝટ લેવાને માટે સંસ્થાના દરેક ગ્રહસ્થને આમંત્રણ કરીને બોલાવવામાં આવતા હતા અને તેઓ જેઈને પ્રશંસા કરતા હતા ત્યારે તેઓને તે ખાતાના સેક્રેટરીએ આવવાની સુચના કર્યા છતાં પણ તેઓને આવવાની કે જોવાની પુરસદ મળી નથી. એટલે કે એ વખતના તે કાર્યમાં કેઈ પણ જાતની પોતાની સત્તા કે મરજી પ્રમાણે કરી શકાય તેવું નહિ હોવાથી જ ઉપરની બંને બાબતની ચચો ઉઠેલી હતી, તેને લઈને જ પોતાના કારતક માસના અંકમાં લઈ શકાય તેવો અવકાશ છતાં નેંધ ન લીધી, ત્યારે આવા ઉત્તમોત્તમ કાર્ય કરનારને માટે કાંઈ પણ ન લેવાય તેને માટે સખેદ તે વખતે નોંધ આવી. તેમજ બીજા પેપરમાં પણ અનેક ને આવી ગયેલી તેને લઈને પોતાના પ્રકાશમાં મેડી પણ તેની નોંધ માગશર માસના અંકમાં આપવી પડી છે, જેને માટે અમે અમારે આનંદ પ્રથમ જણવ્યે છે. ઉપરની હકીક્ત અને જૈન સ્વયંસેવક મંડળ તરફથી તે વખતે મળેલી હતી. અને બંને ચર્ચાની બાબત જેન સ્વયંસેવક મંડળના કેટલાક શખ્સોએ હેન્ડબીલ દ્વારા બહાર મુકવા માટે સાહસ કરવા માંડયું હતું, છતાં તેઓને, જેને આત્માનંદ પ્રકાશના તંત્રી તરીકે તેઓ જણાવે છે, તે ગૃહસ્થ તે સ્વયંસેવકોને આવી અંગીત હકીક્ત બહાર નહિ મુકવા માટે રીતસર સમજાવી મુલત્વી રખાવ્યું હતું. પરંતુ જ્યારે તેઓએ જ પિતાના પોશ માસના અંકમાં તેમની નિંધ માટે આતુરતા કેમ દેખાડવી પડી તેમ ખુલાસો માંગ્યો છે.” ત્યારે આટલે ખુલાસે હાર મુકવો પડે છે.
વળી તેઓ તેમાં જણાવે છે કે અમારે ગુણ પ્રસંશાને સદાને નિયમ ચાલુ જ છે” તે તે બાબતમાં પણ અમે પુછવા માગીએ છીએ કે, આ કાર્ય માટે કે સમાજના આવા દરેક કાર્ય માટે! જે દરેક કાર્યના માટે હોય તે અઢી વર્ષ પહેલાં શ્રી જેનહિતકર મંડળના કાર્યવાહકો અને તેના સેક્રેટરીએ જ્યારે અત્રેના સંઘનું બંધારણ રીતસર કરવા, સંઘના કાર્યની રીતસર વ્યવસ્થા કરવા, અને કામની વહેંચણી કરતાં બીજાઓ વધારે માહીતગાર થાય અને વહીવટ બહુજ સારી રીતે ચાલે તેમજ ભવિષ્યમાં ઉન્નતિ થાય તેવા હેતુથી તે વખતે તે જેન હિતકર મંડલના કાર્યવાહકોએ ચર્ચા ઉપાડી, રીતસર વિજ્ઞપ્તિ કરી, લખીતવાર પણ વિનંતી કરી અને છેવટે પેપરમાં રીતસરની ચર્ચાએ મુકી (કે જે કાર્ય સમાજ સેવાના કાર્યની સુધારણા-અને ભવિષ્યમાં ઉન્નતીના માટે નું હતું)

Page #25

એક ખુલાસે.
૧૫૭
તે વખતે જ્યારે વહીવટ કરનારા (આગેવાનો) કઈ રીતે ન સમજ્યા, બંધારણ પણ કરવા ઈચ્છા ન બતાવી ત્યારે તે અમુક આગેવાન વ્યકિતઓ, સુધારક અને જૈન હિતકર મંડલના કાર્યવાહકો એમની વચ્ચે ચર્ચાએ જયારે જોશભેરરૂપ પકડયું અને જે કાર્ય પ્રશસ્ત હૃદયથી, સ્તુત્યહેતુથી, નિસ્વાર્થ વૃત્તિથી માત્ર હૃદયમાં વધારે ઉન્નતિ સમાજની કેમ થાય તેવા હેતુથી જૈન હિતકર મંડલના કાર્યવાહી કરતા હતા છતાં, જૈન ધર્મ પ્રકાશના તંત્રીમાં તેમના લખવા પ્રમાણે તેમનામાં ગુણ પ્રશંશાને નીયમ સદાનો ચાલુજ હતું તે તેમણે અત્યાર સુધી તેના કાર્યની નોંધ કેમ લીધી નથી. અને તે નેધ તે વખતના કારણોથી ન લીધી તેમ આ વખતે પણ બનેલી બે હકીકતની ચર્ચાથી જ્યારે નેંધ ન લીધી ત્યારે સખેદ સુચના થયેલી. તે વખતના જૈન હીતકર મંડળના તે વખતના કાર્યની નોંધ લીધી નથી તેટલું જ નહિ પરંતુ તે કાર્ય જાણે કે તે પોતાની વિરૂદ્ધનું અથવા પોતાનું અંગત હોય તેમ માનીને તે વખતના પર્યુષણના એક દિવસે વ્યાખ્યાનમાં તેઓએ જેન હિતકર મંડળના સેક્રેટરી શા. છોટાલાલ ત્રિભુવનદાસને તેમજ તેને માટે જેણે પેપરમાં નેધ લીધી હતી, તે પેપરના એક અધિપતિને તેઓએ રેષાકુલ થઈ શું શબ્દોમાં જાહેર રીતે ઉતારી પાડ્યા હતા. અને તેને બીજે દિવસે-સંવત્સરીને દિવસે પોતે કાઢેલા આગલા દિવસના અયોગ્ય ઉદ્ગાર (શબ્દ) ખેંચી લેવા માટે ( મન શાંત માટે ) તેઓને કયા શબ્દોમાં કહેવું પડયું, તે હકીકત વધારે ખુલ્લી અત્યારે મુ. કવા માગતા નથી. પરંતુ આ બંને હકીકત તેઓ જણાવે છે તેમ કઈ જાતની ગુણ પ્રશંશાને તેમને નિયમ સદાનો ચાલુ જ છે કે કેમ? તે તે વાંચકોને સેંપીએ છીએ.
આમ જ્યાં અમુક હકીકત લેવાય અને અમુક હકીકત ન લેવાય તેવા સંકે ગોમાં પિતાને ગમતી, રૂચતી, પિતાની માની લીધેલી જ હકીકત લેવાય છે તેમ તેથી બીજાઓને માનવાને અવકાશ મળે છે અને માને છે.
દુનિયામાં એકલા ગુણ પ્રશંશાને સદાનો નિયમ ચાલુ રાખનાર મહાત્માએને તો અમારે નમસ્કાર છે, અને ધન્યવાદ આપીએ છીએ, પરંતુ ઘણુ મનુષ્ય તે ગુણ દોષ બંને જેનારા હોય છે કે માત્ર એકલા દોષ જેનાર તે નિંદનીય છે) અને તેથી ઘણુઓ ગુણ દોષ જોનારની કેટીમાં ઘણે ભાગે આવે છે. અમે પણ એ કેટીમાં છીએ. તેઓ કેઈના દેષ જોતા નથી એઉપર બતાવેલ શ્રી જેનહિતકર મંડળના કાર્ય અને કાર્યવાહકો માટે પોતે તે વખતે નહીં લીધેલું તથા ઉપર બતાવેલું કાર્ય જ! કહી બતાવે છે. જેથી એકલાજ ગુણ જેનાર જ તેઓશ્રી છે કે કેમ ? તે વાચકોને સેપીએ છીએ. છે જો કે શાસ્ત્રકારે તો ડીંડીમ વગાડીને સંબોધ્યું છે કે સર્વ મનુષ્ય ગુણ ગ્રાહી શાએ! પરંતુ સંસારની પ્રવૃત્તિમાં પડેલા પૈસા, આબરૂ, સ્વાર્થની અભિલાષા

Page #26

૧૫૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
રાખનારા પ્રાણીઓથી સર્વથા તેમ બનવું છદ્મસ્થપણાને લઈને અશકય છે. ખાકી જેવા જ્ઞાનના ક્ષયે પશુમ તે પ્રમાણે ઓછા વધતા પ્રમાણમાં સંસારીએ ગુણદેષ ગ્રાહી હૈાય છે એમ અમારૂ માનવુ છે. આ લેખમાં આવેલી અમુક હકીકત પણ વ્હાર નહિ મુકવા જેવી હતી છતાં તે, તથા આત્માન ંદ પ્રકાશમાં સમયેચત વ્યના માગશર માસના અંકના આત્માનંદ પ્રકાશના લેખ તરીકે આ લેખકે મુકેલ હકીકત તે પણ બ્હાર મુકવા જેવી નહિ છતાં ઉક્ત ત ંત્રી મધુએ પેાતેજ બેઠુ પાડુ' ઉખેડી પેાતે લખેલી હકીકતથી આ લેખકને પ્રેરણા કરી છે જેથી ખરી હકીકત સુકવીજ જોઇએ. અમે તે આવી હકીકતા પ્રગટ થાય તે ઇચ્છવા ચેાગ્ય નથી તેમ માનીએ છીએ, પરંતુ જ્યાં તે પાતે એવુ લખીને પ્રેરણા કરેછે ત્યાં આ લેખકને નિરૂપાયે મુકવી પડે છે. હજી પણ અમેા ઉક્ત મધુને નમ્ર સૂચના કરીએ છીએ કે, આવી હકીકતાને બ્હાર મુકાવવાની પ્રેરણા કરવા માટે કાંઇ પણ લખવુ તે યેાગ્ય નથી તેમજ તેનુ પરિણામ પણ અમે સારૂં દેખતા નથી, જેથી વાસ્તવિક જે હુકીકત જે હાય તે મુકવી અથવા તેવી હકીકત પ્રગટ ન કરવી. પરંતુ જે તેઓ કાઇપણ હકીકત સુતેલી જાગૃત કરવા માંગતા હોય તે અને તે અવાસ્તવીક હશે તેા ખીજાને પણ વાસ્તવિક હકીકત લખવી પડે; તે તેઓશ્રીએ તેવા સજોગોમાં રોષાકુલ થવુ કે અભાવ દેખાડવા તેમ ન કરતાં, તેવી ચર્ચાએ ભલે ચલાવ્યા કરે એમ ખુશી થવું, અને તે રીતે તેઓશ્રીની ઇચ્છા તેવી અવાસ્તવિક હકીકતે પ્રગટ કરવાની હશે તે આ લેખકને પણ તે સાથે બીજી અનેક હકીકતા મુકવી પડશે. જે કરવુ તે તેની ઇચ્છાને આધીન છે; પરંતુ પાતે કરેલા બચાવની સામે તે ખચાઃ વાસ્તવીક છે કે કેમ ! તે બતાવવા માટે તે સુજ્ઞ બધુએ દેખાતાં સમભાવ હૃદયથી અને ગીત કટાક્ષમય લેખિનીથી લખેલ તે ચર્ચાથી જવાબ આપવા ઉત્પન્ન થયેલ તક જે આપી છે તે માટે તેના ઉપકાર માની હાલ તા આટલેથી બંધ કરીયે છીયે.
A.
સંવત
શા બેચરદાસ દુર્લભદાસના સ્વવાસ.
વડાદરા નિવાસી આ ધંધુ ગયા કારતક માસમા પંચત્વ પામ્યા છે, જે માટે અમે દીલગીરી જાહેર કરીએ છીએ. તેએ વાદરા સ્ટેટમાં ઇજનેર ખાતામાં નાકરી કરતા હતા. પોતાના તે કાર્ય માં તેઓ કુશળ હતા જેને લઈ શ્રા છાણી ગામમાં જ્ઞાન મંદિરનું મકાન જે અંધાવવામાં આવ્યું હતું તેના પ્લાન ( નકશા તેએએ કરી આપી ખાસ તે માટે લાગણી ખતાવી હતી. તેએ સ્વભાવે સરલ મળતાવડા અને દેવગુરૂના ભકત હતા અને ધર્મ પ્રેમી પુરૂષ હતા આ સંભા ઉપર તેઓ સારે પ્રેમ ધરાવતા હતા. તેઓના પવિત્ર આત્માને શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ. તેમ ઇચ્છીએ છીએ.

Page #27

વર્તમાન સમાચાર.
વર્તમાન સમાચાર,
ભાવનગરમાં અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ અને રચના. આ શહેરમાં ઉપરાઉપરી આશો માસમાં મુનિરાજશ્રી ભક્તિવિજયજી મહારાજ તથા કાર્તિક માસમાં પંન્યાસ મહારાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા પં૦ મહારાજશ્રી શાંતિવિજયજી મહારાજને સ્વર્ગવાસ થવાથી પાછળ થયેલી ટીપથી તે મહાત્માઓની ભક્તિ નિમિત્તે શહેરના મોટા જિનાલયમાં અઠ્ઠાઈ મહત્સવ અને પાવાપુરીની રચના કરવામાં આવી હતી. ધર્મગુરૂઓના સ્વર્ગવાસ પાછળ આવી જાતની ધર્મક્રિયા કરવી તે યોગ્ય હોઈને પ્રભુભક્તિ અને ગુરૂભક્તિનો લાભ એક સાથે મળે છે જે ખરેખર ઈછવા અને લેવા જેવું છે.
શહેર પાલનપુરમાં એક જાહેર સભા. ગયા માગશર વદી ૧૧ ના રોજ શેઠ ચેલાભાઈ હીરાચંદની ધર્મશાળામાં શ્રીમાન્ મુનિરાજશ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજશ્રીના અધ્યક્ષપણ નીચે, મહોપાધ્યાય શ્રીમાન વીરવિજયજી મહારાજને સ્વર્ગવાસ થયાની દીલગીરી પ્રદર્શિત કરવા એક જાહેર સભા બોલાવવામાં આવી હતી. શરૂઆતમાં તે સંસ્થાના સેક્રેટરી શ્રીયુત મણીલાલ ખુશાલચંદે મરહુમ મહાત્માના ગુણો માટે વિવેચને કરી બતાવ્યું હતું, ત્યારબાદ ઉક્ત મહાત્માનું ટુંક જીવનચરિત્ર શ્રીમાન લલીતવિજયજી મહારાજે કહી સંભળાવ્યું હતું, ત્યારબાદ મુનિરાજ શ્રીમાન વલ્લભવિજયજી મહારાજે વિસ્તારથી જીવનચરિત્ર કહેતાં જણાવ્યું કે આ મહાત્માના ગુણેનું યથાશક્તિ અનુકરણ કરવું તેજ સાર હોવાથી તે માટે સર્વેએ લક્ષમાં રાખવા પ્રયત્ન કરે છે, તે મહાત્માએ તો જોકે ખરી રીતે સંયમ સંપૂર્ણ રીતે પાળા પોતાના પવિત્ર આત્માને સફળ કર્યો છે. છેવટે ઉક્ત સભાના પ્રમુખ બાલાભાઈ ગટાભાઈએ કેટલુંક વિવેચન કર્યા બાદ આ સભા સાથે ઉક્ત સ્વર્ગવાસી મહાત્માનું નામ જોડવાની શ્રીમાન મુનિરાજશ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજની સુચા થવાથી વિદ્યોતેજક સદા હતું તેને બદલે હવેથી આ સભાનું શ્રી વીર-વિદ્યોત્તેજક સભા પાલનપુર એ રીતે રાખવામાં આવ્યું છે.
મહામહોપાધ્યાય શ્રીમદ્ વીરવિજયજી મહારાજના સ્વર્ગવાસ.
ઉક્ત મહાત્મા લાંબા વખત તાવની બીમારી ભોગવી ગયો માગશર વદ ૮ ના રોજ ખંભાત મુકામે અર્વત પરમાત્માના નામરમરણોચ્ચાર કરતાં સ્વર્ગવાસી થયા છે. આ શોકકારક સમાચાર સાંભળી અમોને પારાવાર ખેદ થયો છે. જેને શાસનને દીપાવનાર આ મુનિરત્નની ખોટ નહીં પુરાય તેવી છે. તેમની સરલ પ્રકૃતિ, શાંત આનંદયુ માયાળુ સ્વભાવ, નિરતિચાર ચારિત્રનું પાલન, ધર્મ ઉપર અડગ શ્રદ્ધા એ દરેક ઉત્તમ ગુણે એવા હતા કે તેના તે ખેદકારક સમાચાર સાંભળી સર્વને શોક થાય તે સ્વાભાવિક છે. જેને તે શું પરંતુ જેનેતર કે જેના જેના પ્રસંગમાં આવતા તેઓની સાથે બહુજ ધર્મસ્નેહપણું દર્શાવતા હતા. સંગીતનું પણ જ્ઞાન ધરાવતા હોઈને

Page #28

૧૬e
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
જે વખતે પરમાત્માની પૂજા ભણાવતા હતા તે વખતે સર્વનું આકર્ષણ કરવા સાથે આહાદ ઉત્પન્ન કરાવતા હતા. હિંદમાં ઘણે ભાગે દરેક સ્થળમાં વિહાર કરી અનેક ઉપકાર પિતાના વિહાર દરમ્યાન કરતા હતા. ચાળીશ વર્ષ પર્યત શુદ્ધ દિક્ષા પર્યાય પાળી અનેક જીવોને ધર્મોપદેશ આપી–પમાડી મુનિધર્મ સાર્થક કર્યો હતો. અનેક મુનિગુણુ અલંકૃત હેવાથી જૈન સમાજરૂપી ગગનમાં તેમના અભાવથી એક ચંદ્રને અસ્ત થયું છે. તેઓશ્રીની માંદગીમાં તેમના શિષ્ય પંન્યાસજી શ્રી દાનવિજયજી મહારાજે અપૂર્વ વૈયાવચ્ચ-ગુરૂભક્તિ કરી છે. તેમના સ્વર્ગવાસના સમાચાર અત્રે અમને મળતાં આ સભા તરફથી એક મીટીંગ તેઓની આ સભા ઉપરની અપૂર્વ કૃપાને લઈને દીલગીરીને ઠરાવ પસાર કરવાને બેલાવવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ માગશર વદી ૧૩ થી તેઓની જન્મભુમિ આ શહેરના વડવામાં હોવાથી તેઓશ્રીના ભકતોએ અઠ્ઠાઈ મહેત્સવ જિનાલયમાં કરી દેવ-ગુરૂ ભક્તિ કરી હતી. અમે પણ અમારી સંપૂર્ણ દિલગીરી જાહેર કરવા સાથે તે પવિત્ર આત્માને પરમ શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેમ પ્રાર્થના કરીયે છીયે.
મહામહોપાધ્યાય પં. શ્રી પ્રેમવિજયજી મહારાજને સ્વર્ગવાસ.
વર્તમાન સમયમાં ઉપરાઉપરી અનેક મુનિરાજોના સ્વર્ગવાસ આપણને અત્યંત ખેદ ઉત્પન્ન કરે છે. ઉક્ત મહાત્મા કે જેઓ શાંત મૂર્તિ શ્રીમાન વૃદ્ધિચંદ્રજી મહારાજના શિષ્ય હતા અને હાલમાં તેઓશ્રી શ્રીમાન વિજયનેમિજી સૂરિજી સાથે વિચારતા હતા. તેઓશ્રી માગશર સુદ ૨ ના રોજ ગુંદાજ-મારવાડમાં સ્વર્ગવાસ થયા છે. તેઓ અત્રેના મૂળ વતની હતા. તેઓ સ્વલાવે શાંત-સલ ક્રિયાનિક અને ચારિત્ર પાત્ર મુનિ હોઈ સાધુ વૈયાવચ્યાં સદા તત્પર રહેતા હતા, તેવા મુનિનની પણ ખોટ પડી છે જે માટે અમે અમારી સંપૂર્ણ દિલગીરી જાહેર કરીયે છીયે, અને તેમના પવિત્ર આત્માની પરમ શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેમ પ્રાર્થના કરીયે છીયે.
ગ્રંથાવલોકન,
શ્રી સવેગ કુમકન્ડલી. (મૂળ સાથે ભાષાંતર) વૈરાગ્યનો આ સુંદર ગ્રંથ મૂળ સાથે ભાષાંતર પ્રકટ કરી શ્રી વડોદરા શ્રીમાન હંસવિજયજી જૈન કી લાઈબ્રેરી તરફથી અમોને ભેટ મળેલો છે. જેને મહાત્માઓએ ભવ્ય પ્રાણીના ઉપકાર નિમિતે કેવા કેવા ગ્રંથ લખી ઉપકાર કર્યો છે તે પ્રકટ થતાં આવા ગ્રંથોના અધ્યયનથી માલમ પડે છે. જૈન શાસ્ત્રોના નિરંતર અધ્યયન કરનાર પૂજ્યપાદ શ્રીમાન હંસવિય મહારાજના વાંચવામાં આ લઘુ પરંતુ અતિ સુંદર વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન કરાવનાર આ ગ્રંથ માલમ પડવાથી, ભવ્ય જીના ઉપકાર નિમિત્તે તે પ્રસિદ્ધ કરવા ઉક્ત સંસ્થાના કાર્યવાહકોને સુચના કરવાથી તે પ્રસિદ્ધ થયો છે. આ ગ્રંથમાં જૈન શાસ્ત્રકારે પરમધ્યેયને અર્થ સંવેગ માર્ગ બતાવ્યો છે, કે જે શાશ્વત સુખની પ્રાપ્તિનું અનુપમ સાધન છે; તે સંવેગ માર્ચ કર્મોથી બંધાઈ ગયેલા જીવને મેક્ષમાં પહોંચાડવા માટે એક સોપાન છે, તે સંવેગ માર્ગનું ઉત્તમ સ્વરૂપ આ ગ્રંથના ર્તા શ્રીમાન વિ.

Page #29

ગ્રંથાવલોકન,
મલાચાર્ય મહારાજે શ્રી ભર્તુહરિ રચિત વૈરાગ્ય શતકની શિલી કરતાં પણ વધારે ઉત્તમ રીતે રચેલું છે. ગ્રંથની શરૂઆતમાં જણાવેલું છે કે અંતઃકરણરૂપી મદેન્મત્ત હાથી ધર્મરૂપી ઉઘાનને મહાન ઉચ્છેદ કરવાને પ્રત્યે તેને કબજે કરવા આ ગ્રંથમાં પચાશ લેકરૂપી મજબુત કોટડીને આરંભ કરવામાં આવે છે અને ઉન્મત્ત મનને તેમાં પુરવામાં આવે છે. શ્લોકની રચના એવી છે કે વાંચતાં વિચારતાં મનન કરતાં ઉન્મત્ત હૃદય શાંત થઈ છેવટ ઘડીભર તેમાં સંવેગવાસના ઉદૂભવે છે. ઉત્કૃષ્ટ મનન કરનારને તો મોક્ષ મહેલ પણ નજીક થાય છે. આવા રહસ્યને સુચવનાર આ ગ્રંથ સને મનન કરવા લાયક છે. આવા ગ્રંથની પ્રસિદ્ધિ માટે તેની ઉત્તમ શૈલી માટે અમારો આનંદ જાહેર કરીયે છીયે. ગ્રંથમાં ગુરૂભક્તિ નિમિતે શ્રી હું સમુનિ ગુણપંચક શરૂઆતમાં દાખલ કરી તેમજ ઉંચા આઈપેપર અને ઉત્તમ ટાઈપથી છપાવી ગ્રંથની સુંદરતામાં વધારો કર્યો છે. જે ખુશી થવા જેવું છે. આ ગ્રંથની બશેહ કેપી આ સભાના લાઈફ મેમ્બરોને ભેટ આપવા માટે બતાવેલ ઉદારતા માટે ઉપકાર માનતાં ઉક્ત સંસ્થાની અભિવૃદ્ધિ છીયે છીયે.
શ્રી બ્રહ્મચર્ય દિગદર્શન " આ બુક શ્રી યશોવિજયજી ગ્રંથમાળા ભાવનગર તરફથી અમોને ભેટ મળેલી છે. તેના કર્તા શ્રીમાન વિધર્મસૂરિજી છે, જેમાં બ્રહ્મચર્યને લગતી ઘણ હકીકત વિષે નિબંધ છે જે ખરેખર વાંચવા લાયક છે. તે બંધુ પોપટલાલ ધારશી જામનગર વાળાએ પોતાના સ્વર્ગવાસી માતુશ્રીના સ્મરણાર્થે ભેટ આપવા છપાવવા માટે આર્થીક સહાય આપેલી છે. મળે. લક્ષ્મીનું સાથે ક કરનાર ઉક્ત બંધુ પિોપટલાલભાઈનું આ કાર્ય પ્રસંશનીય અને પિતાની માતુશ્રીનું ભક્તિનું એક સુચિન્હ છે.
શ્રી જૈન વેતામ્બર મૂર્તિ પૂજક બેડીંગ હાઉસ લીંબડીને પ્રથમ વર્ષને રીપોર્ટ અમને ભેટ મળેલ છે. કેળવણીની પ્રાપ્તિ અને તેની અનુકુળતા તથા સાધન માટે આ જમાનામાં દરેક સ્થળે બોડીગાની જરૂરીયાત હોઈ તે આ શહેર માટે ખોલવામાં આવી છે જે આવકાર દાયક છે. ઝાલાવાડ પ્રાંતમાં આ પ્રથમ હોવાથી તે લાભ આખા પ્રાંતમાં વિદ્યાર્થી લઈ શકે તે બનવા જોગ છે. લીંબડીના નામદાર ઠાકોર સાહેબે પિતાના રાજ્યમાં પ્રાથમિક કેળવણ મફત અને ફરજીઆત કરેલી હોવાથી તેમજ હાંકુલની હસ્તી અને તેની કેળવણી પણ મફત કરેલી હોવાથી આ જૈન બોર્ડીંગ આખા ઝાલાવાડ પ્રાંત માટે વધારે ઉપયોગી થઈ પડે તેમ છે. વળી બેડીંગની સ્થાપના સાથે આ બર્ડીગના કી વિદ્યાર્થીઓને હાઈસ્કૂલમાં પણ કી દાખલ કરવાની રાજ્ય બતાવેલ ઉદારતા બોર્ડીંગને એક પ્રકારની સહાય મળેલી હોવાથી ખુશી થવા જેવું છે. એક વર્ષના આ રીપોર્ટ જોતાં તેના કાર્યવાહકે એ ફંડ માટે સારો પ્રયાસ કરેલે જણાય છે, હવે તેને માટે એક સારી રકમની જરૂર છે, તેમજ એક કેળવાયેલ આત્મભેગ આપનાર સારા વર્તનવાળા શાંત હૃદયના એક સારા સુપ્રીટેન્ડન્ટની ખાસ જરૂર છે કે આવી બોડગે માં ઘણે ખરે આધાર તે ઉપર રહે છે. આ સંસ્થાના ધારા ધોરણ એકંદરે ઠીક છે. વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યા પણ એકવીશ છે તે પણ પ્રથમ વર્ષ માટે ઠીક છે. અમો તેની ઉન્નતિ ઈચ્છીએ છીયે. '

Page #30

શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
શેઠ કસ્તુરભાઈ કુશળને સ્વર્ગવાસ.
આ સભાના ધર્મનિષ્ઠ સભાસદ અને જામનગર નિવાસી આ બંધુ માગશર શુદ ૧૫ના રોજ અચાનક મુંબઈમાં પંચત્વ પામ્યા છે. તેઓ વયોવૃદ્ધ સ્વભાવે શાંત સરલ અને મળતાવડા ધર્મપ્રેમી પુરૂષ હતા. આ સભા ઉપર તેઓ અત્યંત પ્રેમ ધરાવતા હતા. તેમના સ્વર્ગવાસથી આ સભાને એક લાયક ધર્મરતન સભાસદની બેટ પડી છે. તેઓના આત્માને શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેમ ઈચ્છીએ છીએ.
પુસ્તક પહોંચ.
શેઠ મનસુખભાઈ ભગુભાઈ તરફથી. અમદાવાદ,
૧ શ્રી જ્ઞાનવિમલરિચરિત્રમ. ૨ શ્રી શ્રમણુસૂત્ર. ૩ શ્રી જૈન મતોત્ર રત્નાવલી. ૪ સાધુવંદના રાસ. ૫ પ્રાચિન જિનસ્તવન સંગ્રહ. ૬ શ્રી કલ્યાણમંદિર સ્તોત્ર ગીતાની ૭ શ્રી જૈન દેશના સંગ્રહ. ૮ પરિશિષ્ટ પર્વ ભાગ ૨ જે હીંદી. - ધનપાલ ચરિત. ૧૦ આદર્શ સાધુ. ૧૧ બ્રહ્મચર્ય દિગદર્શન. ૧૨ આત્મોન્નતિ દિગ્ગદર્શન.
શેઠ હીરાચંદ કક્કલભાઈ-અમદાવાદ શ્રી આમંતિલક ગ્રંથ સોસાળી_અમદાવાદ, શ્રી આત્માનંદજેન ટ્રેકટ સેસાઇટી-અંબાલાસીટી. શ્રી યશોવિજયજી જૈનગ્રંથમાળા એ.-ભાવનગર.
શહેર વરતેજમાં અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ. મહામહોપાધ્યાય શ્રીમદ્ વીરવિજયજી મહારાજના સ્વર્ગવાસ થવાથી તેમની ગુરૂભક્તિ નિમિત્તે ઉક્ત ગામમાં ભાવસાર ગાંડાલાલ માનસંગ અને બીજાઓએ મળી અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ પિશ શુદ ૭ થી શરૂ કર્યો હતો. દરરોજ પૂજા, આંગી ભાવના વગેરેથી તેઓએ ગુરૂભક્તિ દર્શાવી હતી.
––––== ૦૦૦૦આ સાથે ભેટ આપવામાં આવેલા શાહ ભીમશી માણેક જૈન બુકસેલરનાં જૈન પંચાંગ ઉપર ખાસ વાચક વર્ગનું ધ્યાન ખેંચીએ છીએ.

Page #31

શ્રી ગુરુગુણુઝાળા યાને (ગુરુગુણ છત્રીશ્રી),
(મૂળ સાથે ભાષાંતર) (અનુવાદક શ્રીમાન કપૂરવિજયજી મહારાજ. ) પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી નવકારમંત્રના ત્રીજા પદ શ્રી આચાર્ય ભગવાનના છત્રીશ શુણા શાસ્ત્રકારે કહ્યાં છે, તે સાથે તેવીજ છત્રીશ છત્રીશી એટલે ૧૨૯૬ ગુણો આચાર્ય મહારાજના છે, તેમ પણ કહેલ છે; તે ગુણા એવા તે અલૌકિક છે કે જે વાંચતાં આચાર્ય પદના સ્વરૂપનું જાણુ થવા સાથે આત્માને અધ્યામિક આનંદ પ્રાપ્ત થાય છે, બાળજીના ઉપકાર નિમિત્તે કરેલી શ્રી પૂર્વાચાર્યની આ કૃતિ અલપઝા સમજી શકે તે માટે ભાષાંતર પણ સાથે આપવામાં આવ્યું છે. ભાષાંતર પણ સરલ અને શુદ્ધ શ્રીમાન કપૂરવિજયજી મહારાજે કરેલું છે જે ગ્રંથ હાલમાં અમારા તરફથી પ્રસિદ્ધ થયા છે. જે ખાસ વાંચન અને મનન કરવા ચેાગ્ય છે. કિંમત માત્ર મુદલ રૂા. ૦–૬–૦ રાખવામાં આવી છે. પાટેજ જુદું અમારે ત્યાંથી મળશે.
66 શ્રી ન પદેશ ગ્રંથ, 95 ઉપરના ગ્રંથ અમારા તરફથી ( ન્યાયને સંસ્કૃત ગ્રંથ) મુનિમહારાજ તથા જ્ઞાન ભંડારાને આ સભાના ધારા મુજબ આપવા માટે પરમપૂજય પ્રાતઃસ્મરણીય આચાર્ય શ્રીમાન વિજયુકમનસૂરીશ્વરજી મ૦ ના શિષ્ય શ્રી વ્યાખ્યાનવાચસ્પતિ મુનિરાજ શ્રી લબ્ધિવિજયજી મ૦ ના સદુપદેશથી ઉજમણુ નિમિત્ત માણસા નિવાસી શેઠ દોલતરામ વેણીચંદના સુપુત્ર શા. સરૂપચંદભાઈની આર્થિક સહાય વડે આ સભા તરફથી છપાય છે જે તૈયાર થયે ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે ભેટ આપવામાં આવશે.
શ્રીસુસઢ ચરિત્ર (સંસ્કૃત) ઉપરને સંસ્કૃત પરંતુ સરલ અને ચરિત્રના ગ્રંથ હાલમાં અમારા તરફથી પ્રસિદ્ધ થયા છે. સંસ્કૃતના અભ્યાસ માટે તે ઉપયોગી છે. કથા પણ રસિક છે.' જોવે તેઓએ અમારી પાસેથી મંગાવવા. કિંમત મુદલ ઓછી રાખવામાં આવી છે કિંમત માત્ર બે આના પોસ્ટેજ જુદું.
| નવા અગસો છપાવવાની થયેલી યોજના ૧ શ્રી નદીસૂત્ર-શ્રીહરિભદ્રસૂરિકૃત ટીકા સાથે બુહારીવાળા શેઠ મોતીચંદ સુર
ચદ તરફથી. ૨ શ્રી અનુત્તરાવવાઈ સૂત્ર—શા. કચરાભાઈ નેમચંદ ખંભાતવાળા તરફથી.

Page #32
( ગુર્જર ભાષાંતર ) શ્રીભગતી સુત્ર. (પ્રથમગુચ્છ ) કિ‘મત રૂા. 2-8-6 ટપાલખચ જુદુ શ્રી જૈનધર્મનું ખરું જીવન સર્વ પ્રણીત સૂત્રો છે. આ ભારતવર્ષ ઉપર વિજય ધ્વજ ફરે કાવનાર આખા જૈન ધર્મની ઈમારત સૂત્રોના પાયા ઉપર જ રચાણી છે. ભગવાન શ્રી જિનપ્રભુની નીતિમય અને પવિત્ર અજ્ઞાએ, ઉંડા રહસ્યો અને સૂક્ષ્મ તત્ત્વજ્ઞાન જાણુવાના મુખ્ય સાધન તેમના પવિત્ર સૂત્રેાજ છે. ભગવાન શ્રી મહાવીરપ્રભુની વાણીની એક અક્ષર માત્રથી અનેક અમુલ્ય શિક્ષાઓના પ્રવાહા એ સૂત્રોમાંથી છૂટે છે. સાંપ્રતકાલે જૈનાના પીસ્તાલીશ આગમાં. કહેવાય તેની અંદર આ પાંચમાં અંગરૂપે ભગવતી સૂત્રની એક મહાન આગમ તરીકેની ! ગણના થાય છે. આ મહાન્ સૂત્રમાં સ્થળે સ્થળે ઉત્તમ તત્ત્વજ્ઞાન ધર્મોપદેશ અને અધ્યાત્મ વિદ્યાના મૂળ તાનું યથાર્થ પ્રતિપાદન કરેલું છે. મનુષ્ય જન્મમાં આવશ્ય, પ્રા મધ્ય અને જ્ઞાતવ્ય શી વસ્તુ છે તેના બાધ કરનાર આ એક સર્વોત્તમ ગ્રંથ ગણાય છે. પૂર્વાચાર્યોના ! કેટલાએક લેખોમાં કહ્યું છે કે, શ્રી મહાવીરપ્રભુ અને ગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નોત્તરરૂપે ગ્રથિત કરેલા ભગવતીસૂત્રમાંથી કમ પ્રકૃતિના સ્વરૂપ, તાત્ત્વિક સિદ્ધાંતા, આચારધર્મો અને વિવિધ રહસ્યના બાધા મળી શકે છે; તેથી આ મહાન્ ગ્રંથ સંસારસાગરથી તરવાને ઉત્તમ નૌકારૂપ, જૈન સ વેગી મહાત્માઓને વિશ્રાંતિને માટે માનસરોવરરૂપ, અખંડ આત્મિક આનંદનો અનુભવ કરવાને ક૯૫વૃક્ષરૂપ અને અનાદિકાળની અજ્ઞાનરૂપ ગજેન્દ્રને દૂર કરવામાં કેસરીસિંહરૂપ કહેવાય છે. આ પ્રથમ શતકના પહેલા ઉદ્દેશમાં કર્મના ચલનના વિષય આવે છે તેની અંદર તે વિષે નવ પ્રશ્નો કરવામાં આવ્યા છે. બીજો ઉદ્દેશ દુઃખ વિષયને છે, જેમાં જીવે પોતે કરેલા દુઃખને વેહ્ના સંબંધી પ્રશ્નના નિર્ણય કરવામાં આવ્યું છે. ત્રીજો ઉદ્દેશ કાંક્ષા પ્રદેશના છે; જેમ જીવે કરેલાં કાંક્ષામાહનીય કર્મ નો પ્રશ્નના નિર્ણય કરવામાં આવ્યો છે. ચોથા પ્રકૃતિના ઉદ્દેશ છે; જેમાં કર્મની પ્રકૃતિ-ભેદના પ્રશ્નના નિર્ણય કરવામાં આવ્યો છે. પાંચમે ઉદ્દેશ પૃથ {] સંબંધી છે, જેમાં પૃથ્વીઓ કેટલી છે ? " એ પ્રશ્નના નિર્ણય કરવામાં આવ્યા છે. છઠ્ઠો યાવત ઉદ્દેશ છે, તેની અંદર કેટલા અવકાશને અંતરે સૂર્ય રહેલ છે, તે સંબંધી નિર્ણય કરવામાં આવ્યા છે. સાતમા નૈરયિક ઉદ્દેશમાં નરકને વિષે ઉત્પન્ન થતાં નારકી સંબંધી નિર્ણય કરવામાં આવ્યા છે. આઠમા બોલ નામના ઉદ્દેશમાં " મનુષ્ય એકાંત બાલક છે કે કેમ ?" એ પ્રશ્નનું નિરાકરણ કરવામાં આવ્યું છે. નવમા ગુરૂત્વના ઉદ્દેશમાં 86 છવા કેવી રીતે ગુરૂત્વ-ભારેપણાને પામે છે ?'' ઇત્યાદિ પ્રશ્નનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યા છે અને દશમા ચલનાદિ ઉદ્દેશોમાં ચાલતું છે, તે અચલિત છે. ચાલતું નથી. ઈત્યાદિ પ્રશ્નના નિર્ણય કરવામાં આવ્યા છે. પુરૂષોત્તમ ગીગાભાઈ શાહે ભાવનગર, Registered No. B. 431 For Private And Personal Use Only