Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માને
***
આત્મવૃત્તિ નિર્મલ કરે, આપે તત્વ વિકાશ; આભાને આરામ દે, આત્માનંદ પ્રકાશ.
રજદારના
અવાજમ તા
-ઝ, crટ કરનાર------જામનગર મહાનગર ના
-
-
પુસ્તક 8 શુ, ફાગણ. વિક્રમ સંવત ૧૯૬૩
અંક ૮ મે.
પાંચમી કોન્ફરન્સનું વિજય ગીત. (“ઓધા નંદન છે તે નમેરો થયે એ સહુ ' ) થયે વિજય રાજનગર જૈન સંઘનો જે, વાજે ત્યાં ઉમંગ રાગ સર્વ સંગનો જે, એ ટેક. વિજય ગર્જનાથી ઘેર ગગન ગાજીયું જે વીર ધર્મ કે વિજય વાદ્ય વાગીયું છે. શા. વિજય. ૧. શભા સ્વર્ગની બની સમાજ મંડપે જે, તેજ વિશ્વ સંધનું વિશેષ ત્યાં તપે છે. જે વિય. ૨ ધર્મ કીતિ ત્યાં ગાવિ વીર ગુર્જરે જે સધર્મ બંધુ રોવના કરી મહાદરે જે. થયે વિજય. ૩ બંગ ૨ દેશ વીર શ્રી શિતાબચંદ્રને જે
૧ આનંદ. ૨ સને મેલાપન. ૩ વાળું. ૪ મેટા આદરથી. પ બંગાલા દેશના વીર.
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ.
ધન્ય વિશ્વ સંઘના બન્યા મહેંદ્રને જે. થયે વિજય ૪ ભવ્ય ભાષણની ભારિ ભવ્યતા બની જે; સુણી ભવ્ય વૃતિ બની જૈન કેમની છે. જે વિજ્ય પ ધર્મ કર્મની સુધારણું બની ઘણું જે, થયા ત્યાં ઠરાવ તે સુકાર્યને ગ જે. થે વિજય : ઉદય વીર ધર્મને વિશેષ જામિઓ જે, સર્વ જૈન વગે ત્યાં વિનેદ પામિએ જે થયે વિજય. ૭ ગુર્જર કરી ઉદારતા ઉમંગથી જે, અપાર વૃષ્ટિ - વિ તની કરી અભંગથી. થયે વિજય. ૮ શ્રાવિકા સમાજ ત્યાં પછી સુખે મળે છે, ધર્મ? કલ્પવૃક્ષ સુંદરી તણે ફલ્ય જે. થો વિજય. ૯ જૈન બંધુ કેફરન્સ ભક્તિ રાખજે જે સુધારણા તણા ફલે સદૈવ ચાખજે જે. થે વિજય. ૧૦ કેન્ફરન્સને પ્રતાપ પ્રૌઢ જામજો જે, ઉદય ભારતે * અપાર નિત્ય પામ જે. થો વિજય. ૧૧ જૈન બંધુઓ ઉમંગ અંગ ધારજે જે કષાય ને કુસંપ તે સ્થલે પ વિહાર જે. થે વિય. ૧૨ છઠી એ સમાજ શ્રેષ્ઠતાથી આવશે જે ભાવનગર ભાવનાથી તે વધાવશે જે. કે. વિજય. ૧૩
પાંચમી જૈન કેન્ફરન્સ.
પવિત્ર જૈન ધર્મના તીર્થરૂપ અને ગુજરાતનાં વિખ્યાત રાજનગરમાં પાંચમી જન કેન્ફરન્સને મહત્સવ ઘણું ઉમંગથી ઉજવવામાં આવ્યું છે. રાજનગરની પવિત્ર ભૂમિ ઉપર થયેલા આહત ધર્મના જય નાદે ગગનની ચારે દિશાઓને ગજાવી
- ૧ પૈસાની, ૨ ભંગ ન થાય તેમ ૩ ધર્મરૂપી કલ્પવૃક્ષ ૪ ભરતખંડ માં, ૫ વિસારી દેજે.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૫
પાંચમી જેને કેફરન્સ છે. ગુર્જર જન વીરેએ અંગમાં ઉમંગ લાવીને સાધાએ બંધુઓની.' આગતાસ્વાગતા સારી રીતે કરી છે. ભારત વર્ષના જિન પ્રતિનિધિઓની વૈયાવચ્ચ કરવામાં ગુર્જર જન વીરેએ ઉત્તમ પ્રકારે ધન્યવાદ સંપાદન કર્યો છે. જન કોન્ફરન્સે પિતાનું કામ નિર્ષિને પ્રસાર કરી આહંત ધર્મની ઉજવલ કીર્તિને ભારતના ચારે ખુણામાં પ્રસરાવી છે. દીલ્લી દરવાજાની બહેરની ભૂમિ ઉપર નાખેલા ભારતની જૈન સમાજના મનહર ભવ્ય મંડપે સાંસારિક સમવસરણની સુંદર શોભા ધારણ કરી છે. સાધર્મ બંધુઓની સેવામાં સામેલ થયેલા બાલ અને તરૂણ વોલટીયની મોટી સેનાએ કેન્ફરસને સહાય કરવાનું મહાભારત કામ આનંદ પૂર્વક બજાવ્યું છે. એકદંર ભારતના આહંત મંડળે ઇતર પ્રજાને ચકિત કરવા સાથે પ્રત્યેક ધર્મની પ્રજાને આવા સ્વકર્તવ્યનું મહા શિક્ષણ દર્શાવી આપ્યું છે.
આ વિજ્યવતી જૈન કોન્ફરન્સે પોતાની આ પાંચમી બેઠકમાં દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ અને ભાવ એ ચાર પ્રકારને પૂર્ણ રીતે સાચવીને પિતાનું કાર્ય નિવિદને અને સંતોષ સાથે પ્રસાર કર્યું છે, તેને માટે દરેક જન બાલ, તરૂણ અને વૃદ્ધ ખુશી થયા વિના રહેશે નહીં. હવે રને ખાત્રી થશે કે, આ કોન્ફરન્સની સ્થિતિ ચિરકાલ રહી જેનેની ધાર્મિક તથા સાંસારિક સ્થિતિને ઉન્નતિમાં લાવવાના પ્રયત્ન કર્યા કરશે અને તેમાં તે કેટલેએક અંશે સફળ પણ થઈ શકશે. કારણ કે, આજ સુધીમાં થયેલી બેઠકો માં કોન્ફરન્સે ઉત્તરોત્તર ઉત્કર્ષ સંપાદન કર્યો છે. અને તેના બંધારણમાં સારા સારા નિયમે ઘડી જૈનવર્ગની અધિક પ્રીતિ પ્રાપ્ત કરી છે.
આ વિજયતિ જૈન મહા સમાજમાં આ વખતે કેટલાએક અસાધારણ અને માનનીય કાર્યો બન્યાં છે કે, જેની નેંધ લેતાં અમને અપાર આનંદ ઉત્પન્ન થાય છે. પહેલા દિવસની બેઠકમાં સ્વાગત કમીટીના પ્રમુખનું ભાષણ ઘણું જ મનન કરવા ગ્ય
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
is
આત્મા પ્રકાશ.
સજ્જ થયેલા ઇસારા કરી
હતું. વિશ્વના સમસ્ત સંઘના સત્કાર કરવાને એ ગૃહસ્થે, પેાતાના ભાષણુમાં કેટલાએક સારા જૈન વર્ગને ઉત્તમ સૂચના આપી છે. તેમાં કેલવણી, અને કેન્ફ રન્સની આવશ્યકતા વિષે તેમણે જે વિચારો દર્શાવ્યા છે, તે દરેક જૈન વ્યક્તિએ ધ્યાનમાં રાખવા યાગ્ય છે. કરન્સની આવશ્યકતાને માટે ઐકયની કેટલી જરૂર છે, તે વિષે કહેવામાં આવેલા વાકયા પ્રત્યેક જૈન અગ્રેસરાએ હૃદયમાં સ્થાપિત કરવાના છે. જે વિજયવતી જૈન કોન્ફરન્સને દીર્ઘાયુષ્ય કરવી હોય અને એ મધુર કલ્પલતાના વાંછિત અને મીઠાં ફળ ચાખવાં હાય તે તેમાં ઐકયતારૂપ જલતુ સિચન કરવાની જરૂર છે. દરેક જૈને પોતાના હૃદયમાં નિશ્ચયથી જાણવાનુ કૈં કે, ઐકય એ સન મસ્ત કાર્યોને સાધનાર અને દુર્લભને સુલભ કરનાર મહુામ ત્ર છે. એકયરૂપ પગથી વિશ્વના સંહાર કરે તેવા સમર્થ ક્રુર પુરૂષાના પણ ક્ષણમાં છેદ થઇ જાય છે. ઐકયથી આખા વિશ્વની સત્તા પણ સ`પાદન થઇ શકે છે. અને ઐકયના મહા તેજથી સર્વ જાતના અતરાયરૂપ અધકારનો નાશ થઇ જાય છે.
કેળવણી વિષે કરવામાં આવેલા ઉત્તમ ઇસારામાં પણ દરેક જૈન વ્યક્તિએ તે પોતાના ધ્યાન માર્ગમાં લેવાનુ છે. જ્ઞાનની મહુત્તા વિષે જેટલું કહીએ તેટલું થેડુ છે. જનાની જેટલી પ્રવૃત્તિ વ્યાપાર કલામાં છે, તેટલી પ્રવૃત્તિ જ્ઞાન તરફ નથી, એ તે ઉઘાડી વાત છે. જો કે વ્યાપારની કલા સર્વોત્તમ છે, કારણ કે, તે કલાની અંદર વિશ્વની મહાલક્ષ્મી નિવાસ કરીને રહેલી છે અને લક્ષ્મીના વિલાસની અંદર સર્વની ધાર્મક તથા સાંસારિક ઉન્નતિ રહેલી છે, તો પણ જ્ઞાનના દિવ્ય તેજની આગળ લક્ષ્મીનુ તેજ આંખું' છે, જો ધન અને જ્ઞાન અનેની લક્ષ્મી સપાદિત થઇ હાય, તેા તેથી કેવા માટે મહાન્ લાભ થાય તેનું વર્ણન પણ થઈ શકતુ નથી. એ લાભ અનિર્વચનીય અને અર્ધ્ય છે. તેથી સિદ્ધ થાય છે કે, દરેક જેને કેળવણી
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાંચમી જનકેફરન્સ.
૧૯૭ લેવાની જરૂર છે. કેળવણી એ લેક તથા લોકો-તર વાંછિત ફળને આપનારી કપલતા છે. જ્યાં સુધી એ કલ્પલતાનું સેવન બરાઅર થશે નહિ, ત્યાં સુધી જન વર્ગની સાંસારિક અને ધાર્મિક ઉન્નતિ કઈ રીતે થઈ શકશે નહીં. જે માત્ર એક કેળવણીનીજ પરમ શુદ્ધ ભાવથી ઉપાસના કરવામાં આવશે તો જનવર્ગ પિતાની સર્વ જાતની ઉન્નતિ સહેલાઈથી સંપાદન કરી શકશે.
આ વિયવતી કોન્ફરન્સ કેવાં કેવાં ઉત્તમ પ્રકારનાં કામ કરી શકે છે? તેની શીતલ છાયામાં રહેવાથી કેવાં કેવાં ઊતમ ફલ મેળવાય છે ? અને તેની આરાધના કેવી ઈષ્ટ વસ્તુને આપનારી છે?” એ બધી વાત સમજવાની શક્તિ કેળવણથી પામી શકાય છે. કેળવણી પામેલી જૈન પ્રજા કોન્ફરન્સની આવશ્યકતા અને તેના હેતુઓ સમજ કેન્ફરન્સની વિશેષ ભક્તિ કરે છે અને તેથી કરીને કોન્ફરન્સ પિતાનું કાર્ય ઘણી દઢતાથી આગળ ચલાવી શકે છે.
જેકે સાંપ્રતકાલે દરેક મોટા શહેરોમાં અને ગામમાં જૈન વર્ગના અગ્રેસર-પુરાતની રૂઢિને માન આપનારા શ્રીમતે કેન્ફરન્સથી કેવા લાભ થાય છે એ બાબત સમજતા થયા છે, તે પણ અજ્ઞાનતાના દોષથી કેઈ ગૃહસ્થ કેન્ફરન્સ તરફ પિતાનો અણગમો બતાવતા હશે, તેનું કારણ કેળવણીને અભાવજ છે. જે તેમનામાં કેળવણી સ્થાપિત થઈ હોય તો તેઓ કદિ પણ અણગમો બતાવે નહીં તેમજ કેળવણીના સુંદર પ્રકાશથી તેમના હદયમાંથી અજ્ઞાનરૂપી અંધકાર દૂર થઈ ગયે હૈય, તેથી કરીને તેઓ કોન્ફરન્સના પરમ ભક્ત બને છે, તેથી કેળવણીનું પોષણ કરવાને કેન્ફરન્સ જેટલું મથન કરે, તેટલું, તેના ભવિષ્યના સારા લાભને માટેજ છે, માટે કોન્ફરન્સ કેળવણને વિષય જે હાથ ધર્યો છે, તે અવશ્ય તેના પિતાના ઉત્કર્ષ માટે થઈ પડયા વગર રહેશે નહી.
ગયા હોય
કર્મ ભક્ત બને
લાભ કોન્ફરન્સ
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૯૮
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનઃ પ્રકાશ,
તે શિવાય સત્કાર મંડળના પ્રમુખે મહિલા પરિષદને માટે જે સૂચના કરી છે, તે સર્વથી વધારે માનનીય છે. શ્રી કેળવણીના મહાન લાભા સર્વને વિદિત છે. તે વિષે જેટલું કહીએ તેટલું ઘેાડુ છે, તેમાં ખાસ કરીને જૈન પ્રજા શ્રી કેળવણીમાં ઘણી પછાત છે. શ્રાવિકાઓ સછેાધવતી થશે તેજ શ્રાવક સંસાર ઉન્નતિને પામશે. શ્રાવક બાલાએ, કે જેએ ભવિષ્યમાં શ્રાવકમાતાએ થવાની છે, તેમાં જો કેળવણીનાં ખીજ વાવવામાં આવે તે ઉતરાતર શ્રાવકેાના સતાને કેળવણીને સ`પાદન કરનારા થાય અને પછી શ્રાવક પ્રજા કેળવણીના મહા ખલથી પોતાની ધાર્મિક અને સાંસારિક ઉન્નતિ કરી શકે.
પૂર્વે જૈન પ્રજા આર્ય પ્રજામાં જે શ્રેષ્ઠ પદ ભેગવતી હતી, તેનું કારણ સ્ત્રી કેળવણીજ હતું. તે વખતે શ્રાવિકાએ તે સદ વિદ્યા ધારણ કરી નીતિ તથા ધર્મના મેધ આપી શકતી હતી. કેળવણીના પ્રભાવથી તેમનામાં સારા સારા ગુણે પ્રાપ્ત થતા હતા. તે વખતે કેાઇ શ્રાવક સંતાન એવું ન હતુ. કે, જેણે પાતાની માતા પાસેથી શિક્ષણ મેલખ્યું નહેાય, વિવા હુને લાયક એવી વયમાં તે ખાલાએ સંસ્કૃત ભાષામાં પ્રવીણ થઈ જતી હતી. ખાલ શ્રાવિકા પોતાના પતિના ગુણનુ પરીક્ષણ જાતે કરતી અને પતિના ગુણથી સંતુષ્ટ થઇ સ્વયંવર કરતી હતી. જેને માટે જૈન ચરિતાનુયેાગના ગ્રંથોમાં અને રાસામાં અનેક દાખલાએ મલી આવે છે, તેમાં ઘણે પ્રસગે ચાતુર્ય ભરેલી સમસ્યાએ અને કવિતાએ પરસ્પર પુછી વિદ્વત્તાની પૂર્ણ પરીક્ષા કરી દપતીભાવ સપાન થયેલા જોવામાં આવે છે.
આજકાલ કેળવણીના યુગ ચાલે છે, તેમાં જે આપણે શ્રાવિકા વર્ગ કેળવાયેલ થાય તેઆપણા જૈન ધર્મ અને સસાર નમુનેદાર નીકલે તે નિઃસ ંદેહ વાત છે. આ ચેોજનાને માટે જૈન કન્યાશાળાએ મોટા પાચા ઉપર સ્થાપિત થવાની જરૂર છે અને
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાંચમી જેન કોન્ફરન્સ. તેમાં નવીન પદ્ધતિથી ધર્મ અને સંસારનો સહેલાઈથી બંધ મેલે તેવી પાઠમાતા કે વાંચનમાલાની એજના જે ઘડવામાં આવે તે જૈન પ્રજામાં બેશક સ્ત્રી કેલવણ જેસભેર વૃદ્ધિ પામે એ નિઃશંકજ સમજવું.
આ પ્રમાણે સત્કાર મંડલના પ્રમુખે બતાવેલી સૂચનાએનું ઉપયોગી વિવેચન પૂર્ણ કરી હવે અમે પ્રમુખના કીંમતી શબ્દોનું સારરૂપ વિવેચન કરવાની આવશ્યકતા ધારીએ છીએ.
આ પાંચમી જૈન કોન્ફરન્સને વિશેષ ધન્યવાદ આપવાનું બીજું મેટું કારણ પ્રમુખપદનું છે. કેન્ફરન્સે આ વખતે એક સારે પ્રતિષ્ઠિત અને બ્રીટીશ શહેનશાહ તરફથી સન્માનિત થયેલ સર્વોત્તમ નેતા સંપાદન કર્યો છે. આજીમગંજ નગરના એક મેટા જાગીરદાર, વિદ્વાન અને સુશિક્ષિત પુત્રોના પિતા અને ધાર્મિક કાર્યોમાં સહાય આપનાર રાય બહાદૂર સીતાબચંદજી ભારતના જૈન સંઘનું અગ્રભુપદ પામવાને ભાગ્યશાળી થયા છે, તે તેમના શ્રાવક જીવનનું સાફલ્ય કરનારી મોટી બીન છે. એ ધર્મવીર અને ઉદાર હશે સમસ્ત વિશ્વના સંઘના પ્રમુખ પદને છાજે તેવું ઘણું છટાદાર અને બોધનીય ભાષણ કરે લું છે. તેમના ભાષણનો નિષ્કર્ષ દરેક જૈન વ્યક્તિને મનન કરવા ચોગ્ય છે એ બંગાલી બાહદ્ભર ગૃહસ્થ કેન્ફરન્સના વિદ્વાન પ્રતિનિધિઓને જન કોમના હિતને પૂરી પુષ્ટિ મલે તેવાં ઉપદેશ વચન ઉચ્ચાય છે. તેમાં ખાસ કરીને ધર્મ સહિત સાંસારિક શિક્ષણ વિષેના તેમના વિચાર સર્વ જેનોને મનોમદિસ્માં સ્થાપિત કરવા એગ્ય છે.
આજ કાલ રાજકીય પાઠશાલાઓનું ધર્મ વગરનું કેવલ શુષ્ક શિક્ષણ મેળવી ચંચલ મનના તરૂણે ધર્મથી અજ્ઞાત રહે છે અને ધર્મ તરફ અનાદર બતાવવામાં તત્પર થાય છે, તેઓને ધર્મનું સંગીન જ્ઞાન મેળવવાની કેટલી આવશ્યક્તા છે, એ વાત એ માનવંતા પ્રમુખના ભાષણ ઉપરથી જાણી શકાય છે. તેમજ
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૦
ખાત્માનંદ પ્રકાશ.
જેનેના પુર્વાચાર્યોએ માન પ્રવાસ કરી રચેલા સાધક અને ઉપગી મોટા છે કે જેઓ ભંડારરૂપ કારાગૃહમાં પડયા પડયા વિહિન થઈ જાય છે, તેમને ઉદ્ધાર કરવા બાબત ઉદ્દભૂત થએલા પ્રમુખના વચનામૃતે ખરેખર શ્રવણવડે પાન કરવા ગ્ય અને હૃદયવડે ગ્રી કરવા ગ્ય છે. આ સિવાય જૈન ધર્મની વાચનમાળા, જેનએલ કોલેજ, જૈન બેડીંગ, શિલ્પ કલાનું શિક્ષણ, સ્ત્રી કેળવણી, સં૫, જૈન બેક અને હાનિકારક રીવાજો વિષે પ્રમુખે જે જે સૂચનાઓ આપી છે, તે દરેક જૈન વ્યકિતએ મનન કરવા ચોગ્ય અને પ્રવર્તન કરવા ગ્ય છે.
પ્રમુખના મુખ કમલમાંથી નીલેલાં વચને આપણા જેનોની ધાર્મિક અને સાંસારિક ઉન્નતિને સૂચવનારા અને તેના ચોગ્ય અધિકાર તથા દરજજાને દર્શાવનારા છે, એમાં તો કોઈ જાતને શક નથી. અમારે કહેવું જોઈએ કે, રાયા બહાદુરસિતાબચંદ્રજી એક ખરેખરા ધર્મ ચુસ્ત અને રાજ્યમાન ગૃહસ્થ હોઈ તેઓએ સર્વ રીતે પ્રમુખ પદને ઘટે તેવા ઉદગાર કાઢેલા છે.
સત્કાર મંડળના અગ્રેસર અને કોન્ફરન્સના પ્રમુખના વચનો ઊપર જેટલું વિવેચન કરીએ તેટલું ઘેટું છે, તેમના મુખમાંથી નીકળેલા પ્રત્યેક વચન કિંમતી છે, અને વ્યવહાર ન સૂત્ર રૂપ છે. જે તે ઉપર ભાષ્ય કરવા બેસીએ તે મેટા ગ્રંથના ગ્રંથો ભરાય તેવું છે.
હવે આ પાંચમી કે ફરસના બીજા કાર્ય ઉપર અ૫ વિવેચન કરી અમે આ લેખની સાર્થકતા સંપૂર્ણ કરવાની આવે શ્યકતા ધારીએ છીએ. વિજયવતી કોન્ફરન્સ આ વખતે પ્રસાર કરેલા ઠરાવે તરફ જોતાં જણાય છે કે, તેની અંગત સબજેકટ કમીટીએ ઘણું દીર્ઘ દૃષ્ટિ વાપરી કોન્ફરન્સના કાર્યને સંપૂર્ણ રીતે દીપાવ્યું છે. જો કે કેટલાએક ઠરાવે અમલમાં મુકાતા નથી અને તેમનું માત્ર આવર્તન જ પ્રયા કરે છે, તેવા ઠરાને
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાંચમી જે કેન્ફરન્સ તદન વીસરી જઈ નવા નવા ઠરાવ પસાર કરવા એ પણ યોગ્ય કહેવાય નહીં, કારણ કે, જ્યાં સુધી કરેલા હવે માત્ર તાળીએના નાદ સાથે વધાવી લેવામાં આવેલા હોય અને તેને અમલ થાય નહીં, ત્યાં સુધી તેઓને જૈન પ્રજાના હૃદયમાં જાગ્રત રાખવાની પૂરેપૂરી આવશ્યક્તા છે. આ વખતે કેટલાએક ઠરાવે નવા, ઉપગી અને જન પ્રજાની ધાર્મિક તથા સાંસારિક ઉન્નતિના કારણભૂત થઈ પડે તેવા છે, તે ઠરાવને જેન પ્રજાના સ્થાનિક ભલે જે અમલમાં મુકવાની કોશીશ કરશે તે આ વખતની કેન્સરની સાર્થકતા કેટલેક અંશે સપૂર્ણ થશે. અને અમે આશા રાખીએ છીએ કે, કોન્ફરન્સ દ્વારા કરવામાં આવેલી ભારત વર્ષના રામગ્ર સંઘની આજ્ઞાને દરેક જૈન બંધુ સ્વીકારવાને તત્પર થશે; કારણ કે, તીર્થરૂપ સંઘની આજ્ઞાનો ભંગ કરવાથી કેવી આલયણ પ્રાપ્ત થાય, એ વાત પ્રત્યેક જૈન ગૃહસ્થ જાણે છે.
આ પાંચમી વિજયવતી જૈન કેન્ફરન્સમાં જે સખાવતને વરસાદ વરષાવવામાં આવેલો છે તે, કેન્ફરન્સ સંબંધી જૈન ઇતિહાસના પૃષ્ટ ઉપર ઉત્તમ પ્રકારની કીર્તને આપનારે બનાવ છે. ભારતવર્ષની જૈન પ્રજાના મહાતીર્થ સિદ્ધાચલના નિરીક્ષણની. સર્વને ધારણ કરનાર રાજનગરના જૈન ગૃહસ્થોએ ખરેખરૂં પિતાનું નામ સ્વરૂપ દર્શાવી આપ્યું છે અને ગુર્જર ભૂમિની ધર્મ કીર્તને પ્રકાશિત કરી રાજનગરની મહાન શોભામાં માટે વધારે કર્યો છે, એ વાતમાં કોઈ જાતની અતિશયોક્તિ નથી. જૈન કેન્ફરન્સના મનહર મંડપની ભુમિમાં રાજનગરના સખી ગૃહસ્થાએ કુબેરની જેમ ધર્મવૃદ્ધિ કરી કેન્ફરન્સને લક્ષ્મીવતી બનાવી છે. અને કોન્ફરન્સને અગે રહેલા સાત ક્ષેત્રોમાં તેને સદુપયોગ દર્શાવ્યું છે. વર્તમાન કાલના બારીક સમયમાં નિધનતાના કટુ ફલને સ્વાદ લેનારી ભારતની આર્ય પ્રજાઓમાં જૈન પ્રજાના ગૃહમાંથી ત્રણ લાખ જેટલી મેટી ગંજાવર રકમ ધાર્મિક ક્ષેત્રને માટે નિર્મિત થાય, એ કાંઈ જેવી તેવી વાત
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
માત્માનનું પ્રકારા.
૨
:
ન કહેવાય. ભારતની સર્વ આર્ય પ્રજાને ચકિત કરનારી આ વાત છે. આ અદ્દભુત અનાવથી હિંદની રાત્રે પ્ર ચકિત થઇ છે અને તેમને એકે અવાજે જન પ્રાની સખાવત અને ચમક વૃત્તિની પ્રશંસા હૃદયથી કરવી પડી છે. વીર પ્રભુના શાસતને દીપાવનારી અને ધર્મવીરતાના મહાન્ ગુણને પ્રગટ કરનારી રાજ નગરના જૈન ગૃહસ્થાની ઉદારતાને અમે ધન્યવાદ આપીએ છીએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
,
આ પાંચમી કેન્ફરન્સમાં બીજી એક હૃદયને આનદ આ પનારી અને જૈન પ્રજાની ભવિષ્યની શુભ સ્થિતિને દર્શ:વનારી ખીના બની છે, તે એ કે, જૈન મિહલા પિષની સુંદર એડક કરવામાં આવેલી હતી. આજ કાલ ભારત ઉપર સ્ત્રી કેળવણીના યુગના આરંભ થયેલે છે. આવા ઉત્તમ સમયમાં સ્ત્રીને જ્ઞન આપવાની ચેજના કરવાની આવશ્યક્તા છે. શ્રાવિકાએ સમાજ રૂપે એકત્ર થાય અને ધામં તા સાંસારિક ઉન્નતિનાં ભાષણે આપવાને ખાહેર પડે, એ અનાવ ખરેખર જૈન કામની ઉન્નતિને સુચવનારા છે. જો ત માળાએ કેળવણી લઇ આગળ પડશે તે કોન્ફરન્સના કાર્યને મોટામાં મેટું ઉત્તેજન મળશે, કારણ કે, જૈન કામમાં જે હાનિકારક રીવાઝે પેશી ગયા છે, તેનુ મુખ્ય કારણ સ્ત્રીઓની અજ્ઞાનતા છે. તે અજ્ઞાનતાને તે સ્ત્રી કેળવણી થી દૂર કરવામાં આવી હોય તે જૈન ફેન્ડન્સના તે સધી ઠરાવે। સર્વ રીતે સફળ થયા વિના રહેશે નાડું
રાજનગરની મીયાએ મહિલા પરિષદની બેઠડ કરી જૈનમાં સ્ત્રી કેળવણીને જાગ્રત કરી છે, તેમજ દરેક જત રન્સની સાથે શ્રાવિકાએની એડક કરવાડા સગેતે સ્થૂળઐ છે. એ ખરેખર પ્રશંસનીય અનાવ બન્યો છે. તે બનાવનું અનુ કરણ દરેક જૂનાએ કેન્ફરન્સની બેઠકમાં અવસ્ય કરવા એક ય છે. આ પ્રમાણે વિજયવતી પાંચમી કેન્દ્રો પેતાના વિય નાદ કરી ભારત વર્ષની જૈત પ્રાની ધાર્ષક અને સાંસારિક ઉન્નતિના શિખર ઉપર વિજય વામટા ચડાવ્યે છે. રાજનગરના
For Private And Personal Use Only
:
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાંચમી જૈનકાન્સ
શ્રાવક
ધર્મ રસિક સ`ઘે સમગ્ર સામે બધુએની પૂજા કરી જીવનનું સાહ્ય સપત કર્યું છે, અને ગુજરાતની રાજધાનીમ! તે ગુર્જર વીરાએ પેનના ઐકે-1 પ્રકરી પુરુષના પરમ પ્રસાયને પ્રદર્શન કર્યું છે. છેવટે તેવાજ ઉત્સાહથી ભાવનગરના ભાવિક ગૃ ુસ્ચેએ કેન્ફરન્સને આમંત્રણ કરી વિશ્વના સમસ્ત સચની પૂજા ભક્તિ કરતી ભવ્ય ભાવના પ્રગટ કરી છે.
આ પ્રસગે અમારે જણાવવુ એઇએ કે, ભાવનગરના સઘ સારાષ્ટ્ર દેશમાં પ્રત્રમ પદ ધરાવે છે. તે પત્રિત્ર ભૂમિ ઉપર ધર્મનાં મેટાં મેટાં કાર્ય બનેલાં છે. આર્હુત ધર્મના મહુ!ન્ મુનિએએ એ પવિત્ર ક્ષેત્રને પેાતાના આગમનથી ઉત્તમ ધર્મ ક્ષેત્ર બનાવ્યું છે. પરમ પવિત્ર સિદ્નાચત્ર તીર્થની પવિત્ર છાયાથી એ ક્ષેત્ર તિર્થમય અનેલું છે. તે તીર્થમાં ભાવિક જૈનાની સારી વસ્તી હોવાથી ભારતની જૈનં પ્રજામાં તે સારી રીતે વિખ્યાત થયેલું છે. વળી કાઠીવાડના અધગુ. રાજ્યમાં એ રાજ્યની અગ્ર ગણના થાય છે અને ખાસ કરીને ભાવનગરના રાજ્યકર્તાઓ ૫મિષ્ટ હોવાથી તે રાજ્યની સર્વ પ્રજા સુખી ગણાય છે. વલી સર્વ ધર્મની પ્રશ્નતે મ’પૂર્ણ સડાય આપવાને ભાવનગરનું નમુનાદાર એકકુ’ રાજ્ય ગણાય છે. આવા વીરોલ અને ધર્મક્ષેત્ર એવા ભાવનગરના સઘના અગ્રેસરો જૈન કોન્ફરન્સના વિજયનાદ કરવાને અને જૈન ધર્મના વીર શાસનને દીપાવવાને આગલ પડશે એમાં કાઈ જાતની શકા નથી, કારણ કે, તે ધાર્મિક વીરા સમજે છે કે, જૈન કે ક્રન્સથી અનેક જાતના ફાયદાઓ થાય છે, અને વિશ્વના સમસ્ત શધની સેવા ભક્તિ કરવાથી સાધામવાત્સલ્યનુ મહા પુણ્ય સપાદન થાય છે. વળી તે ઉપરાંત ભારત વર્ષની જૈન પ્રજામાં જે પેાતાની ધર્મકીર્તિ અને ઉત્સાહ કીતિ પ્રખ્યાત છે, તે કી-તિ જાળવી રાખવામાં તે પોતાનું ખરૂ' કર્તવ્ય સમજે છે, અમને સંપુર્ણ આશા છે કે, ભાવનગરના ભાવિક જૈન શ્રૃહસ્થા સ'પના 'ચા શિખર ઉપર ચઢી આવતી છઠ્ઠી કેન્ફરન્સ
For Private And Personal Use Only
૧૮૩
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૪
આત્માનંદ પ્રકાશ. ને વિજય વાવટો ફરકાવી જેન કેન્ફરન્સના વિજય નાદથી ગગનને ગજાવી મુકશે. અને વીર શાસના મહાન તેજને ચલાવવાને યથા શક્તિ તન, મન, અને ધનથી ભગીરથ પ્રયત્ન કરશે. તેમના તે સ્તુત્ય પ્રયત્નમાં તેઓ ફતેહમંદ થાઓ અને વીરધર્મના શાસન દેવતા તેમના સર્વ અંતરાયને દૂર કરો.
તથા.
બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ.
નર્મદાસુંદરી. (અંક પ માના પૃષ્ટ ૧૧૬ થી શરૂ.)
આશ્વાસન એક વખતે નર્મદાસુંદરી પિતાના આવાસના ગોખ ઉપર બેઠી હતી. સાદો છતાં સુંદર પિશાક પહેર્યો હતો, તેના ઉચિત પિશાકમાં તે ઘણીજ દેદિપ્યમાન લાગતી હતી. મુખ ઉપર તાંબુલની રક્ત પ્રભા પડી હતી. તેને ગાર મુખની સાથે રગિત થયેલે રક્ત ભાવ તેની રમણીયતામાં વધારો કરતે હતે. ગેખની એક બાજુ પુસ્તક અને બીજી બાજુ સૂર્યના પ્રતિબંબ જે એક સુંદર અરીસો પડ હતો.
આ પ્રમાણે શૃંગારની સામગ્રી દેખાતા છતાં તેણીને દે ખાવ કર્યો હતો. ચળકતા લલાટ ઉપક ચિંતાની ત્રિવળી પડી હતી. સુખના વર્તલ ઉપર શેકના અંકુર છવાઈ રહ્યા હતા. ચિંતામાં મગ્ન થએલી નર્મદા સુંદરીની મને વૃત્તિ ઉદાસીનતાને ધારણ કરી રહી હતી. કમલના જેવા નેત્રમાંથી અશ્રુબિંદુઓ ક્ષણે ક્ષણે ટપકતાં હતાં.
આમ એ શ્રાવિકા શેકાતુર થઈને બેઠી હુંતી, તે વખતે
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૫
બ્રહ્મચર્ય પ્રભાર, મહેશ્વરદત્ત તેના આવાસમાં દાખલ થયો. હવે મહેશ્વરદત્ત જુદીજ ભાવનામાં પ્રવિષ્ટ થયે હતો. તેના અંતરંગમાંથી મિથ્યાત્વની મલિન છાયા નાશ પામી ગઈ હતી હમણાં તે ખરેખર શુદ્ધ શ્રાવક બજે હતે. વિદુષી અને નિર્મલ હદયની નર્મદા સુંદરીએ પિતાના પતિને મિથ્યાત્વરૂપ કર્દમમાંથી ઉદ્ધાર કર્યો હતે. એ ચતુર શ્રાવિકાએ સ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંતનું સ્વરૂપે પ્રગટ કરી મહેશ્વરદત્તને મિથ્યાત્વ ભરેલા વિચારને ફેરવી નાખ્યા હતા. મહેશ્વરદત્ત અને નર્મદાસુંદરીને સંસાર ખરેખરો શ્રાવક સંસાર બન્યા હતા. તેમના ગૃહ સંસારમાં શ્રાવકને સદાચાર સેવાતો હતો. સમાન ધર્મના પ્રભાવથી એ શ્રાવક દંપતી ધર્મ સહિત સંસાર સુખને અનુપમ સ્વાદ લેતા હતા. - મહેશ્વરદત્ત ગોખે આવી ઉભે રા, ત્યાં પોતાની પ્રેમ પ્રતિમારૂપ શ્રાવિકા શેકમય બનેલી તેના જોવામાં આવી. પતિના દર્શનથી પ્રફુલ્લિત થનારી અને પ્રેમમય આનંદના ઉત્તમ અનુભવને કરનારી નર્મદા સુંદરીને આમ શેક કરતી જોઈ મહેશ્વદત્ત વિચારવામાં પડે. તરતજ તેણે ઈ તેજારીથી પોતાની પ્રિયાને પુછવા માડયું–પ્રિયા, તમારા મુખ ઉપર શોકની છાયા કેમ દેખાય છે? તમારી પાસે એક તરફ જ્ઞાનનું અને એક તરફ
રનું સાધન પડેલ છે. આવી સ્થિતિમાં તમારૂં શોકમય દર્શન થાય છે, એ મારા હૃદયમાં અતિશય આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન કરે છે. પ્રાણેશ્વરી, આમ અચાનક શું થયું તે સત્વર જણ. શું તમે કાંઈ સ્વધર્મથી ચુક્યાં છે? અથવા કેઈએ તમારા પવિત્ર હૃદયને દુભાવ્યું છે? વા કેઈ દુરાચારી તમારા રાતત્વને કલક્તિ કરવા તે નથી આ ? પ્રિયા, જે હોય તે સત્વર કહે, મારા ચંચલ મનમાં અનેક કુતર્ક થયા કરે છે.
મહેશ્વરદત્તના આવા વચન સાંકળ રાતાશ્રાવિકાએ વિનયથી સાથુવદને જણ.. પ્રિયપતિ, ઇજા કુતર્કો કરશે નહીં, આ સતી શ્રાવિકાને કલંકિત કરનાર કેઈપણ છે નહીં. સતી ધર્મની
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૬
આમાનદ પ્રમશે.
દઢતાને ધારણ કરનારી શ્રાવિકાઓની આગલ દુરાચારી ટકી શકતા નથી. જેનશાસનના પ્રભાવિક દેવતાઓ સતી શ્રાવિકની રર્વ રીતે રક્ષા કરે છે. ભારતની ભવ્ય સતીઓએ જે કીર્તિ મેળવી છે, તે કીતિને કલંક્તિ કરનાર કે ઈપણ દુરાચારી પુરૂષ સમર્થ થઈ શકતું નથી. સ્વામિનાથ, એવું કઈ વિપરીત બન્યું નથી, અને મારા હૃદયમાં તે કઈ બી જે પણ શેક ઉત્પન્ન થયે નથી પણ જે શેક ઉપન્ન થયા છે, તે ધર્મની વિરાધના અને તેને અંગે તમારા ભવિ. શ્વના વિગનો જ ઉત્પન્ન થયેલા છે. નર્મદાના મુખમાંથી આ પ્રમાણે સાંભળી મહેશ્વર સાશ્ચર્ય થઈ બે–પ્રાણેશ, એવી શી બાબત બની છે ? જ્યાં સુધી તમે કહેશો નહીં, ત્યાં સુધી મારા રહદયમાં શાક શંકુ સાલ્યા કરે છે. નર્મદા નમ્ર વચનથી છેવી
સ્વામિનાથ, ક્ષણવાર પહેલા હું અહીં બેઠી બેઠી તાંબૂલ રાવતી હતી, અને મારા રક્ત અધરના સંદર્યને દર્પણમાં જેતી હતી. આદર્શની અંદર મુખ શોભાને નિરખવામાં તલ્લીન થયેલી એવી હું રજોગુણને વશ થઈ ગઈ અને મારા મુખમાંથી તાંબુલ નીચે પડી ગયું, તે વખતે કઈ સાધુ નીચે જતા હતા, તેમની ઉપર તે તાંબુલ પડ્યું. તરત જ તે સાધુએ ઉચે જોયું, ત્યાં હું જોવામાં આવી. તે જ્ઞાની મુનિને મને જોતાં જ ઘણો કેપ ચડે. અને તેઓ બેલ્યા કે-“ અરે પ્રમાદી સ્ત્રી, અમારા જેવા મુનિની આશાતના કરવાથી તું તારા પતિને વિયેગ પામીશ.” આ પ્રમાણે તે મુનિને શાપ સાંભળી હું કપાયમાન થઈ ગઈ, તરત જ ગોખ ઉપરથી નીચે ઉતરી હું તેના ચરણમાં નમી પડી. અને મુનિની આગળ બે હાથ જોડીને હું બોલી “હે મુનિરાજ, હું પ્રમાદી, મૂર્ખ અને દુર્ભાગ્ય છું. મેં આ અવિનીત કાર્ય ભુલથી કર્યું છે, તે ક્ષમા કરે. હું એક જિનની ઉપાસિકા, પામર શ્રાવિકા છું. હે વિશ્વવત્સલ, હે દયાસિંધુ, આપ તે મહાત્મા છે, મારો અપરાધ ક્ષમા કરો. જૈન મુનિએના હૃદયમાં ધ હેતે નથી, તેઓ કદિપણ ક્રોધ અને મેહ રાખતા નથી. પિતાનો નાશ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ,
૧૮૭
થાય તેપણ તેઓ સમષ્ટિ રાખે છે; માટે હું પવિત્ર સુ-તિ, ખા અન્ન શ્રાવિકાને આપેલેા શાપ પાછા ખેચી લ્યે..
ઇ.
tr
સ્વામી, મારાં આ વચન સાંભળી, તે યતિ શાંત થઇ ગયા. તેમના દયાલુ હદયમાં પાછી દયા રૂપ લતા અંકુરિત થઇ મુન શાંત સ્વભાવે મેલ્યા-વસે, તું ખેદ કરીશ નહીં, જન મુનિએ કદાપિ શાપ દેતા નથી. આર્હુત શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે, રાગ દ્વેષને ઘાત કરનારા મુનિએ વંદન કરવાથી ખુશી થતા નથી, અને હીલના કરવાથી ખેદ પામતા નથી, પરંતુ તેઓ પેતાના ચિત્તનું દમન કરીને વિચરે છે. હે શ્રાવિકા, જે મેં તને તારા પતિને વિયેગ થવાનુ કહ્યું છે, તે શાપ નથી પણ તારૂ ભવિષ્ય કહ્યું છે. કેઈના કહેવાથી કાઇનુ શુભાશુભ થઇ જતું નથી, પણ પાતાના કર્મના ઉદયથી શુભાશુભ થયા કરે છે. દરેક પ્રાણીને પેાતાનુ’ કૃતકર્મ ભોગવવુ પડે છે; કરેલાં કર્મને ભેગવતાં કા પુરૂષ ખેત પામે ? હું શ્રાવિકા, તારે પુર્વ કર્મના ઉદ્મયથી પતિ વચે.ગ થવાને છે. અને તે મે તને ભવિષ્યરૂપે સૂચવ્યેા છે, તું ખહાન્નુર અને સતી શ્રાવિકા છું, માટે ધૈર્ય રાખીને તે દુઃખ સહન
ક૨ે
પ્રાણેશ, આ પ્રમાણે મને ઊપદેશ આપી તે મુનિ પેાતાને માર્ગે ચાલ્યા ગયા. તે પછી હૃદયમાં આપના વિયેાગનું દુઃખ ધારણ કરતી હું પાછી ગોખમાં આવીને શાકાતુર બેઠી છું, તેથામાં તમે આવી પહેલું નર્મદસુંદરીની હકીકત સાંભળી મઉંચરદત્ત ખાળ્યે, પિયા, તમે સુજ્ઞ શ્રાવિકા છે, અને જૈન ધર્મનુ સ્વરૂપ સમો છે, તેથી તમારે અપશાષ કરવા ન જોઈએ. કર્મ નુ' સ્વરૂપ વિચિત્ર છે. ગમે તેટલું કરીએ તે પણ ભાગનીય કર્મભાગળ્યા વિના છુટકે નથી. તમારે અને મારે વિયેગ થવાને કર્મયોગ હશે તો તે અવશ્ય થયા વિના રહેશ નહીં. તેને માટે શાક નહીં કરતાં હિંમત રાખેા. તમે નિરાબાધપણે ધર્મ આચ. ધર્મથી સર્વ સુખ સ'પાદન થઈ શકે છે. ચિ'તામણિ અને
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહાન દ પ્રકાશ,
કલ્પવૃક્ષ સમાન એ ધર્મ આ લોક તથા પાકના સુખને આપે છે. પિયા, તમે આહુત ધર્મના પરમ ઉપાસક છે. તમારા હથમાં સતાધમને ઉજવલ પ્રભાવ, પ્રકાશિત છે. તમારા જેવી. પવિત્ર સતી સાવિા આગલ કઈ જાતિના અંતરાય આવી શકતા નથી. પ્રાણેશ્વરી, હિંમત ધારણ કરે અને તમારા શ્રેષ્ઠ જીવનની શભામાં ધર્મથી વધારે કરો.
મહેશ્વર દત્તના આવા આશ્વાસન ભરેલાં વચન સાંભળી નર્મદસુંદરીએ શિક ત્યજી દીધો અને પૈર્યવતી થઈને નિરાધાપણે ધર્મ પાલતી સુખે રહેવા લાગી..
અપૂર્ણ
કચ્છ મહદય.
મુનિ વિહાર મહા પ્રભાવ કચ્છ દેશની પવિત્ર ભૂમીમાં જ્યારથી મહા મુનિરાજ શ્રી. હું સવિજયજી મહારાજ તથા પંન્યાસ શ્રી સંપવિજયજી મહારાજની પધરામણી થઈ છે, ત્યારથી ત્યાં ઉત્તરોત્તર કચ્છની જૈન પ્રજામાં ધાર્મિક ઉન્નતિ સ ર થવા લાગી છે. વિવિધ પ્રકારના ધાર્મિક ઉત્સથી કચ્છ ભૂગીમાં આહા ધર્મને મહા પ્રભાવ પ્રકાશમાન થયા કરે છે અને કરીને પ્રજા પિતાના શ્રાવક જીવનનું સાફલ્ય સંપાદન કરવા ના ઉપદેશને સ્વીકાર કરી ધર્મ પરાયણ થવા લ .
આ ફાલ્ગન માસની શુકલ તુતીયાને ફિચ્છ દેશમાં આવેલા મેટી ખાખર ગામ છે .. મહેસિવ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યાં મેરી ! એ વિશાળ ત્રણ દેરીઓ કરવામાં આવી છે, અને તેમાં છે ? ડર પ્રતિમાઓ પ્રતિષ્ટિત કરવામાં આવી છે. મધ્ય ભાગમાં આવેલા દેવાલયમાં આહુત ધર્મના
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છ મહદર, આદિ ઉપકારી શ્રી રૂષભદેવ સ્વામીના પ્રાચીન પગલાંની પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આપી છે. આ પગલાં શ્રી વિજયસેન સૂરિના શિષ્ય શ્રી વિવેકહર્ષગણી મહારાજે સંવત્ ૧૬૫૭ ના વર્ષમાં માઘ શુકલ દશમી અને સોમવારે કરેલાં છે. આ પ્રભુના પ્રાચીન પાદુકાની સાથે તીર્થરાજ સિદ્ધાચલજીને નમુનાદાર કેરણવા સુંદર શિલાપત સ્થાપન થવાનું છે, જે બંનેના દર્શન ઘણુંજ લાભકારી થઈ પડશે.
તેની એક બાજુ આવેલ સુંદર દેહેરીમાં આદીશ્વર પ્રભુના આદ્ય ગણધર પુંડરીક મહારાજની અને બીજી તરફની દેહેરીમાં વર્તમાન કાલના મહેપકારી સ્વર્ગસ્થ ગુરૂ વિજયાનંદ સુરીશવરની મનહર મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. પુંડરીક ગણથરની મૂર્તિની પાસે શ્રી હીરવિજયસૂરી અને શ્રી વિજયસેન સૂરિ મહારાજના પ્રાચીન પગલાં પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવ્યાં છે. એ પગલાં પૂર્વે સંવત્ ૧૬૫૭ ને વર્ષમાં પ્રતિષ્ઠત થયેલાં હતાં. ભારત વર્ષના સહેનશાહ અકબરને પ્રતિબંધ આપનારા અને આ હંત પ્રજાના મહાન ઉપકારી શ્રી હીરવિજયસૂરિના એ પાદુકાનું દર્શન દરેક ભાવિક જેન પ્રજાના સંતાનને તેમની પ્રાચીન ધર્મ કીતિને સ્મરણ કરાવનારું અને પુણ્યને વધારનારૂં થઈ પડશે. તે શિવાય તીર્થરાજ સિદ્ધાચલના પવિત્ર પ્રભાવને દર્શાવનાર શત્રુ જય વિહાર નામના મોટા દેવાલયમાં આહંત શાસનની અધિછાયક દેવી ચકેશ્વરી દેવી અને ગોમુખયક્ષની મુતિઓ વિરાજિત કરવામાં આવી છે.
આ પ્રસવિક પ્રતિષ્ઠાના પરમ પુણ્યને લાભ બે જૈન ગૃહસ્થોએ લીધું છે. તે જ સ્થલના નિવાસી શેઠ નેણસીભાઈ દેવરાજ અને વડોદરાના ઝવેરી શેઠ ગેલભાઈ એ બંને જન ગૃહસ્થોએ તે કાર્યમાં સંપૂર્ણ સહાય આપી શ્રાવક જીવનની સફલતા સંપાદન કરી છે, અને વીર શાસનના દિવ્ય પ્રભાવને રાશિત કરી ધર્મને સારે ઊત કર્યો છે. આ પ્રસંગે કચ્છ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શે.
માટે
૧૯૦
આત્માના પ્રકાશ. ની જન પ્રજાએ જે ઉત્સાહ દર્શાવ્યા છે, તે અવર્ણનીય છે. આ બધે પરોપકારી મુનિવર હંસવિજયના ઉપદેશવાણીનો પ્રભાવ છે. તે મહાનુભાવે પરીસહ સહન કરી કથની કઠોર ભૂમિમાં વિહાર કરી ત્યાંના ઉષર ક્ષેત્રને નવપલ્લવિત ક્યાં છે, તે ખરેખર ધન્યવાદને પાત્ર છે. એ મહાનુભાવનું અનુકરણ બીજા મુનિઓએ પણ અવશ્ય કરવા યોગ્ય છે. મુનિરાજ શ્રી હંસયેજીનું ભાષણ.
થોડા વખત પહેલાં કચછના માંડવી બંદર નામના શહેરમાં શેઠ લખમશી રાજપાળ તરફથી ત્યાંની પાઠશાળામાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓને ઉત્તેજન નિમિત્તે ઈનામે આપવાને એક મેળાવડા, મ હતો. તે પ્રસંગે ભવ્ય જીવના ઉપકારાર્થે સતત વિહારી એવા મુનિરાજ શ્રીહું સવિજયજીએ સભા સમક્ષ આપેલું ભાષણ
जाइयं धियो हरति सिंचति वाचि सत्यम् मानोन्नति दिशति पापमपाकरोति । लक्ष्मी तनोति बितनोति च दिक्षु कीर्तिम् किं किं न साधयति कल्पलतेय विद्या ।
આ ભવ્ય મેળાવડો જોઈ દરેક મનુષ્યના મનરૂપ માનસ સરેતરમાં આનંદની. ઉમિમાળા ઉછળે એ સ્વાભાવિક છે, કારણકે આવા ઉત્તમ નેળાવડા સારા ઉદયના સૂચક હોય છે, એટલું જ નહિ, બકે સંપની અભિવૃદ્ધિ કરી ઐકયતાની આબેહુબ છાપ પાડે છે, એ નિઃસંશય વાત છે.
આવા મેળાવડા પશ્ચિમાર્યા કેળવણીના પ્રભાવથી હાલમાંજ શરૂ થયા છે એવું મારું માનવું નથી, કારણકે ૨૪૩૩ વર્ષ ઉપર થઈ ગયેલા શ્રી વીર સ્વામી જ્યારે વ્યાખ્યાન આપતા ત્યારે એક બીજાને કટ્ટા શત્રુઓ પણ મિત્રતાથી સાથે બેસી ધર્મ
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે મહોદય,
શ્રવણ કરતા, અને પરમાત્માના વચન ઉપર વિશ્વાસ રાખી એક બીજાના સહવાસમાં આવી શત્રુતાને તે દેશવટોજ આપતા. પણ દુર્ભાગ્યે તેવા ઉપદેશક માહાત્માનો અભાવ છે, અને પાછળથી કુસંપે પગ પેસારો કર્યો તેથી તેવા સાર્વજનિક મેળાવડાને રીવાજ ક્રમથી લુપ્તપ્રાય થતું ચાલ્યું, પરંતુ સુભાગ્યે પાછે તે રીવાજ શરૂ થયે, તે પશ્ચિમાત્ય કેળવણીને આભારી છે, એમ કહેવામાં કાંઈ અતિશયોક્તિ નથી. આ પણ એક ભારતભૂમિનાં ઉદયનાં ચિહે છે
માટે ઉદય ઈચ્છનારાઓએ સંપ કરવાની ખાસ જરૂર છે. સપ વિના જપ નથી એવું આપણે સર્વ કઈ જાણીયે છીયે તે છતાં કુસંપનાં બિજ વાવીએ તે તેનાં કેવાં કડવાં ફળ ઉત્પન્ન થાય તે તે આપ સર્વ સમજી શક્તા હશે તથાપિ મારે હિતાર્થ બુદ્ધિએ જણાવવું જોઈયે કે છેડે કુસંપથી પણ ડા મટે અનર્થ સહન કરે પડે છે. કેમકે વૃક્ષથી જુદો પડેલો કાષ્ઠદડ લેઢાના કુહાડા સાથે મલી જઈ વૃક્ષ શ્રેણિને જ નાશ કરનાર નિવડે છે માટે કુસંપને પગ પેસારો ન થવા દે તેજ સર્વોત્તમ છે.
મહાશયે, સપમાં જ ખુબી રહેલી છે. દેખે, સુતરના કાચા તાંતણા એકઠું થઈ મોટા ગજેને પણ વશ કરી નાખે છે ત્યારે સંપીલા મનુષ્ય શું ન કરી શકે ? અલબત ધારે તે કરી શકે. મહાશયે આ વિદ્યાલયને લાભ લેવા તમે ભાગ્યશાળી થયા છે તે સપની જ કુદરત છે વાસ્તે સંપની આવશ્યક્તા છે.
સજજને, હવે ક્યા નિમિત્તને લઈ આ સંપીલે મેળાવડે થયેલ છે તે બાબત હું આપના આગળ રજુ કરું છું. સુહુ, આ મેળાવડે જ્ઞાનતેજન નિમિત્ત બનેલો છે, કારણકે વિદ્યાથીઓને આજે શાહ લખમશી રાજપાલ તરફથી ઈનામ આપવાનું છે. ઈનામો મળવાથી વિદ્યાર્થીઓ શિક્ષણ લેવામાં ઉત્સાહ ભર્યો ભાગ લે એ સ્વાભાવિક વાત છે એટલું જ નહીં પણ આગળ કેમ વધામ તેની તજવીજમાં તલ્લીન થાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માત્માનંદ પ્રકાશ, ઈનામ એવી ચિજ છે કે જેને વાસ્તુ શુરે માણસ મહા ભયંકર રણસંગ્રામમાં પણ ઝંપલાઈ પડે છે. તેવી રીતે વિદ્યાથી જ્ઞાનશાળામાં અહંપૂર્વીકાથી હાજર થાય છે અને તેમની સંખ્યામાં પણ વૃદ્ધિ થાય છે. થોડા વખત ઉપર સ્થાપન થએલી મુદ્રા જૈન પાઠશાળા અને કન્યાશાળા સેંકડે બાલક બાલીકાઓ ને આકર્ષણ કરી શકી તે વારંવાર થતા ઈનામના મેળાવડાને જ આભારી છે. વાસ્તે વારંવાર આવા ઈનામના મેળાવડા કરી વિદ્યાવૃદ્ધિનાં સાધને મેળવી આપવાં એ પોતાની વિભૂતિને સદુપયોગ કહેવાય, તેમાં કઈ અતિશયોક્તિ નથી. વાર ઉતા જૂિ તપ: એ મહા વાક્યને વળગી રહી દરેકે દરેક મનુષ્ય પરેપકાર કરવા કટીબદ્ધ થવું ઉચીત છે. પરોપકારમાં પણ વિદ્યા ઊત્તજનને ઉપકાર સર્વે પરિ પદ ધરાવે છે, તેનાથી ઉત્તેજિત થએલા વિદ્વાને હાનિકારક રીવાજના શત્ર બને છે. નિર્વિવેકી મનુષ્ય જેડા પહેરી ગંદી ગલીમાં હવામાન પાઠ બોલી જ્ઞાનની આશાતના કરે છે, ત્યારે કેળવાયેલા તમારા બાળકે વિધિ સહિત ગુરૂવંદન કરી પુણય પ્રાપ્ત કરશે, અને હાનીકારક રીવાજોને તોડી પાડવા ભાગ્યશાળી બનશે. આ પ્રસંગે મારે આપ સર્વને જણાવવું જોઈયે કે હાનીકારક રીવાજે ઘણા છે પરંતુ હાલ બે રીવાજોને તે એકદમ બંધ કરી નાખવા હું ખરેખર ખાસ ભલામણ કરું છું, તેમાં પ્રથમ તે
વિલાયતી કેસર ખાવામાં કે પૂજામાં બીલકુલ વાપરવું નહિ, કારણકે તેમાં ગાયના આંતરડાના સુમ કટકા ભેળવી દેવામાં આવે છે, અને તેમાં ચમક લાવવા માખણ અને ચરબી લગાવવામાં આવે છે, એટલું જ નહિ પણ દારૂને પાસ પણ આપવામાં આવે છે. વાસ્તે હઠ્ઠા છાપનું પવિત્ર કેસર વાપરવા ત્રણે દેરાસરના અગ્રેસર સુકાનીએ તાબડતોબ બબસ્ત કર જોઈએ.
બીજો રીવાજ જમણમાં રાત્રી ભોજન થાય છે, તે ખરેખર જેના કામને કલંક લગાડનાર છેતે બંધ કરવાથી ની દયા
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વળવા સાથે ખર્ચને પણ બચાવ થવા સંભવ છે. રાત્રી ભેજનથી પિનાના અને પરાયા પ્રાણોને વિનાશ થવા સંભવ છે, માટે તે અવશ્ય બંધ થવું જોઈએ.
કદાપિ તમે એમ કહેવા માગતા હશે કે, નાતના ઠરાવ સિવાય તે પછી શકે તેમ નથી, તે હું કહીશ કે જે આ સભાની અંદર હાજર થયેલા તમે સર્વ બાળ બચ્ચાં સાથે હાથ જોડી શિવે જમણ જમવાને ત્યાગ કરે તે શું તમારા નાતીલા ભાઈઓ તમને મૂકીને જમવા મંડી પડશે. ના કદાપિ એમ નહિજ બને.
કદાપિ સ્થાનક વાશીયાનું બહાનું કાઢશે તે તે–ઈ લાગું પડે તેમ નથી. કારણ કે તેમના ધર્મગુરૂઓ પણ રાત્રી ભજનના ત્યાગનુજ ફરમાન કરે છે માટે તમે જો હિંમતના હિમાથતી હે, થાને કરનાર છે તે હાથ જોડી આ દુષ્ટ રીવાજ ને દેશવટે આપે એટલું કહીહુ મૂળ ઉદેશ ઉપર આવી આપને ખચિત ખચિત ખરેખર ભાર મૂકી કહું છું કે તન મન ધનથી તમે જ્ઞાનને ઉત્તેજન આપતા રહેશે તે આ લેક પરકમાં સુખી ચશો એટલું કહી આવ્યાખ્યાન ખતમ કરૂં છું.
- ભાષણની અસર થતાની સાથે ત્રણ દેરાસરાના અસાએ પવિત્ર કેસર મંગાવી લેવા મિત્રમંડળના સુકાનીને પરવાનગી આપી છે અને રાત્રી જમણનાં પચ્ચખાણ પણ કેટલાએક અગ્રેસર સગૃહસ્થોએ કર્યો છે.
સન્માન મહોત્સવ. વસત્સવને ઉજવવાના ફાગુન માસના દિવસેમાં ભાવનગરની જૈન પ્રજામાં પોતાના એક ધર્મવીર પ્રખ્યાત સંધર્મબંધુને સન્માન આપવાના મહેન્સ કરવામાં આવ્યા હતા. શ. જનગરમાં ભરાએલી પાંચમી જૈન કોન્ફરન્સના માનવતા પ્રમુખ રાયબહાદુર સીતાબચંદ્રજી પોતાના વિદ્વાન પુત્રના પરિ
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાર સાથે ભાવનગરમાં આવ્યા હતા. તીર્થરાજ સિદ્ધાચલની યાત્રા કરી પાછા ફરતાં તેમને ઘણા આગ્રહથી ભાવનગરના સંઘે બોલાવ્યા હતા. તેમના આગમન વખતે ભાવનગરના જૈન વગે તેઓને ભારે આવકાર આપ્યો હતો. તેમના પ્રવેશોત્સવમાં ભાવનગરની જૈન પ્રજાએ જે ઉલટભેર ઉમંગ દર્શાવેલ, તે અવર્ણનીય હતા.
સ્ટેશન પરથી ચાલતાં રસ્તે ઠેકાણે ઠેકાણે સન્માનની વૃષ્ટિથી વ્યાપ્ત થયેલા બંગાલના ધર્મવીર બાબુ સાહેબ અત્રેના ના બાગમાં ગોઠવેલા દરબારી ઉત્તમ ઉતારામાં આવ્યા હતા, કારણ કે, તે માનવંતા સાહેબ નામદાર મહારાજા સાહેબના અતિથિ તરીકે રહેવાના હતા. તેમના આતિથ્યને માટે રાજ્ય તરફથી ઉચી જાતની ગોઠવણ કરવામાં આવી હતી.
અહીંના સંઘ તરફથી બાબુ સાહેબના આતિથ્યને માટે જુદી જુદી ગોઠવણવાળું પ્રેગ્રામ ઘડી કાઢવામાં આવ્યું હતું. ભાવનગરના ભવ્ય મંદિરમાં જિન દર્શન અને જિન પૂજા કરી એ ધર્મવીર પુરૂષે મધ્યાન્હ પછી જૈન બેડીંગની મુલાકાત લીધી હતી. તે પ્રસંગે અત્રેની સામલદાસ કેલેજના પ્રીન્સીપાલ મી. સંજાણ સાહેબ પધાર્યા હતા. અને પ્રસંગને અનુસરતાં રાજભાષામાં સારાં સારાં ભાષણે થયાં હતાં.
તેજ દિવસે રાત્રે પહેલા પહેરમાં દાદા સાહેબવાલી જગ્યામાં બાબુ સાહેબના માનને માટે સંઘ તરફથી એક જાહેર મે લાવડો કરવામાં આવ્યું હતું. જેની અંદર ભાવનગરના જૈન સંઘના બાલ, તરૂણ અને વૃદ્ધ જનસમૂહે મોટે ભાગ લીધે હતે. તે રમણીય પ્રસંગે પ્રમુખ સ્થાન ઉપર રાયબહાદૂર બિરાજ્યા પછી તેમના વિદ્વાન પુત્ર રાયબહાદૂર મણલાલજીએ તથા. મી, અમરચંદ વી. પરમારે કેન્ફરન્સથી થતા ફાયદા વિષે ઘણું અસરકારક ભાષણ કરી જૈનવર્ગનીમવૃત્તિને વિષે જૈન કોન્ફરન્સ માટે ઉરચ ભક્તિભાવ જાગ્રત કર્યો હતે.
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સન્માન મહેસવ. તે પછીના ત્રીજા દિવસના મંગલમય પ્રભાતમાં બાબુસાહેબ ભાવનગરની જૈન ઉજમબાઈ ; કન્યાશાલામાં પધાર્યા હતા. ત્યાં બાલ શ્રાવિકાઓની પરીક્ષા લેવાતાં તેઓ સાહેબ ઘણેજ આનંદ પામ્યા હતા. અને બાળાઓને ઓઢણી વગેરે કીમતી. ઊપહાર સાથે ઉત્તમ પ્રકારના બોધવચનો પણ આપ્યાં હતાં.
તે પછી મધ્યાન્હોત્તર એવાગે લીપિશાલના નામથી પ્રખ્યાત એવા વિશાલ સ્થાનમાં રાયબહાદુરને માનપત્ર આપવાને માટે મેળાવડો કરવામાં આવ્યું હતું, તેમાં અત્રેની પ્રસારક સભા, આત્માનંદ સભા અને પ્રબોધક સભા તરફથી જુદા જુદા ત્રણ માનપત્ર એનાયત કરવામાં આવ્યાં હતાં. ઉપરાંત અત્રેના જૈન બાલકોએ ઊભી કરેલી એક બાલ સભાએ પણ રાયબહાદરનેતતામાં જડેલું એક લઘુ માનપત્ર અર્પણ કર્યું હતું. દાન, શીલ, તપ અને ભાવની પવિત્ર સંખ્યાને સૂચવનારાં એ ચાર માનપત્રનેઅંગી કાર કરી ચાર વિદ્વાન પુત્રના પિતા રાયબહાદૂર બાબૂ સાહેબે સાનંદાશ્ચર્ય થઈ વિનયપુર્વક ઘટતા શબ્દોમાં તેને પ્રત્યુત્તર આપ્યો હતો આ ભવ્ય પ્રસંગે અમારી આત્માનંદ સભાના ઉપપ્રમુખ શેઠ શુલાબચંદ આણંદજીએ, આત્માનંદ સભાના મૂલ ઉત્પાદક સ્વર્ગવાસી મૂળચંદ નથુભાઈ, ગાંધી વીરચંદ રાઘવજી બી. એ. અને શા. હરિચંદ નથુભાઈ બેરીસ્ટરના પૂર્વોપકારી ગુણોનું સ્મરણ કરાવી ઘણું અસરકારક શબ્દોમાં વિવેચન કરી રાયબહાર બ-- બસાહેબને આત્માનદ સભાના પેનનું પદ સ્વીકારવાને વિનંતિ કરી હતી, જે વિનંતિ બંગાલના ધાર્મિક વીર રાયબહાદુરે આનંદ પૂર્વક સ્વીકારી હતી. જેને સર્વ લોકેએ જયધ્વનિ અને તાલીઓના નાદની સાથે ઉમંગથી વધાવી લીધી હતી.
આ પ્રસંગે લખવાને આનંદ ઉપજે છે કે, અમારી જન આત્માનદ સભાએ બંગાલ ભૂમિના એક પ્રખ્યાત ધાર્મિક વીર અને રાજનગરની પાંચમી જન કોન્ફરન્સના માનવંતા પ્રમુખ
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir માનદ મકા રાયબહાદુર શ્રી સિતાબચકને એક દિન તરીકે સપાદન કરી પિતાની સંપૂર્ણ સાર્થકતા મેળવેલી છે. રાયબહાદુર દર્શાવેલી આ સભા તરફની પૂર્ણ લાગણી તેમની ગુરૂભક્તિને વધારનારી છે. સ્વર્ગવાસી વિજયાનંદસૂરિએ ભારતની જન પ્રજા ઉપર અપાર ઉપકાર કરે છે, જેને પ્રતિકાર કેઈપણ રીતે જન પ્રજાથી વાળી શકાય તેમ નથી. તથાપિ એ પવિત્ર સૂરિ રાજના ઉપકારના સ્મરણ થંભ તરીકે તેમના પવિત્ર નામની યાદગીરી રાખવાને સ્થપાએલી શ્રી આમાનાદ સભા એ મહાનુભાવની ભક્તિ કશ્વાનું પરમ સ્થાન છે. એથી રાય બહાદુર શ્રી સીતાબચંદ્રજી આ સભાના પેટુન થયા છે. તે તેમણે ખરેખરી ગુરૂભક્તિ દર્શાવેલી છે. For Private And Personal Use Only