Atmanand Prakash Pustak 003 Ank 09

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531033/1

Page #1

86க்தி
આત્માનંદ પ્રકાશ.
ஊபொக்688 Yug દારો.
આત્મવૃત્તિ નિર્મલ કરે, આપે તત્ત્વ વિકાશ આત્માતે આરામ કે
આત્માનંદ પ્રકાશ..
પુસ્તક ૩ જી. વિક્રમ સંવત ૧૯૬૨-ચૈત્ર
ચાગિનને વદન.
અક ૯ મા
3.
સધરા.. ક્રોધાદિ પર્વત જે પલકમહી કરે ચૂર્ણ વિવેક, સહારે મેહરૂપી પ્રબળ તરૂ સુખે ચાગ વિદ્યાકુઠારે, ને, ખાંધે ઐાઢ કામવર. ત્રિમ જે સંયમી સિદ્ધમત્રે, એવા મુક્તિ વધુના સુખસ રસીઓ વન્દ્રીએ મેગીમને તત્રી.
E
સત્સંગતિનુ ગીત.
ગ્રીતિ. સંગતિ સજ્જન કેરી, કા ઉન્નત કરનારી નહિ કાને; જ્યાં ત્યાંથી ગ ંગામાં આવ્યાં જળપણ વન્ધજ દેવાને ૧
19.
૧. ક્રોધ વગેરે ચાર કષાય-તે રૂપી પર્વતાને. ૨ વિન્નેકરૂપી વજ્રથી ૩ મ્હેતા વૃક્ષને જ સહેલાઇથી ૫ યોગ વધારૂપી શઅથી. હું કૈઢકામ (વિષમ રૂપી વષય જવરને સયમરૂપી મત્રથી બાંધી લેછે,, ૭ આવેલાં. ૮ વન વાયેગ્ય

Page #2

૧૯૪
આત્માના પ્રકારા.
હરિગીત.
૩.
મેળાપ મ્હોટા જન તણા મ્હોટા બનાવે સર્વને ધારે કમળ-જળ-બિન્દુએ મુકતા ફળોના ગર્વને, ઉન્નત કરે છે સર્વને સહવાસ સજ્જનના સંદા જગખ્યાત શખ પવિત્ર છે હરિ હસ્તમાં આગ્ન્યા ચંદા, ૨ ઈન્ધત ખતે ચન્હન યથા લહી ગંધ મલયાચલ તણે, દુર્જન અને સજ્જન તથા લહી અક્ષ સજજન મન તણે!; સત્સંગતિ દાતાર છે પદ્મ ઉચ્ચતી એ તુચ્છને: અશ્રુ તણાં બિન્દુ જીએ શુકતા વિષે મુક્તા બને. ૩ છે શીતળ ચન્દન જગવિષે; વળી અધિક એહથી ચંદ્રમા; પણ એ ઉભયથી શીતળતા છે અધિક સાધુ સગમાં. સાધુતણાં દર્શન-ચરિત્ર પવિત્ર અદકાં તીર્થંથી; ફળદાયી થાયે તીર્થ કાળે; સાધુ સંગમ તર્તથી.” થાયે મતિ બહુ હીન જનની, સંગ હીનતા વડે, સમસગ પામી સમ બને, લહી શ્રેષપદ શ્રેષ્ઠે અડે વિદ્વાન્ સગે નીપજે નિસ્તેજ પણ તેજો નિધિઃ મળ છેદનારા ફળ ધકી જળ મલિન નિર્મળ છે નઝીપ પ સજ્જન તણાં શીરપર ચડે કીટ તે “સુમનના સ ંગથી; દૈવત્વ પામે દશદ્ તે પણ અધિક સંત પ્રયત્નથી; ટ્
૧ કમળપત્રપર રહેલાં જળતાં બિન્દુએ માતીના દાણા જેવા દેખાય છે. ૨ જળ, ૩ છીપ ૪ તરતથી-તરતજ. ૫ એક એવી જાતનુ ફળ થાય છે કે જેને મેલા જળમાં નાંખ્યુ હોયતે તે મેડા વખતમાં પાણીને સ્વચ્છ બ્ નાવી દેછે. હું કીડા-પુષ્પમાં રહેતા જન્તુએ ૭ પુષ્પ; સુ હું મારા ) મન ( અન્તઃકરણુ) વાળા ( માણસ ) ૮ પાવરને વિષે દેવપણાતુ આપણુ કરવામાં આવે છે તે પ્રભુ મત પુરષાના પ્રયાસથીજ

Page #3

ચિંતામણિ
૧૫ &&&&s-દ્ધ પ્રાઇઝ ..સધkesidedઅઠ વળી કાચ મરકતની વૃતિ પામે પ્રતાપે તેમને તેમજ મહાજન સંગથી મતિમંદ શ્રેષ્ઠ મને બને. ૬ સંસર્ગ સત્પરૂષો તણે સુખ સકળનું સામ્રાજય છે.. થઈ વિમુખ આગળ ચાલશો તે દુર્જનનું રાજ્ય છે; એ દુઃખદ દાવાનળ તણા રાજયે પડ્યા છે તે પડયા; વીણે ઉદ્ધ, વીણ સુધર્ય, વાર્યું જશે આયુ વૃથા. છે સમજી વિચારી ઉચ્ચ ભાવે, તુચ્છ ના છેડીને, સત્સંગ પ્રવહણથી તરે, આ વિકટ ભવ મને જોડીને
અસમાન એ ની અહિં, વિમાન અસમાને સહી છે દુઃખત્રાતા, સુખવિધાતા, મેક્ષદાતા જગમહીં. ૮
તંત્રી.
ચિંતામણિ.
એક ચમત્કારી વાર્તા. (ગયા બીજા અંકના પૃષ્ઠ ૩૦ થી શરૂ.. " સંઘમાં બખેડે. વિમાનપુર સંધ પ્રમાણમાં નાનું હતું અને તેને અગ્રેસર જોઈએ તે પ્રમાણિક નહ. સંધરૂપ તીર્થના નાયકે પ્રમાણિક અને શુદ્ધ હૃદયના હોવા જોઈએ. કારણકે સંઘના અગ્રેસરે ના વિચાર ઉપર
૧ એ પુરૂષના સમાગમરૂપી સામ્રાજ્ય–થી વિમુખ થઇ- ને ત્યજી દઇ. ર નથી તમારો ઉદ્ધાર થવાને, કે નથી તમે સુધરવાના. ૩ કનિટ સં ગતિરૂપ. ૪ શ્રેટ વહાણ. ૫ જેના સમાન કેઈ નથી એવું. ૬ અસમાનઆકાશને વિરે જેવી રીતે વિમાન,

Page #4

માત્માન પ્રકાશ,
સંધની સુધારણાને આધાર રહે છે. સંધપતિઓના કર્તવ્યનું ફલ સમગ્ર સંઘ સંપાદન કરે છે. જયાં સંઘના અગ્રેસરે દુરાગ્રહી, મમતાથી ભરેલા, અભિમાનમાં અંધ થયેલા, બેદરકાર અને સ્વાર્થી હોય છે, ત્યાં બધા સંધની અવ્યવસ્થા થઈ જાય છે. અને સંધની આશ્રિત શ્રાવક પ્રજાને પૂરતે ન્યાય મલતું નથી. ત્યાં બળીઆના બે ભાગ” એ ન્યાય પ્રવર્તે છે. અને વગવાલાને વિજય થાય છે. આથી કરીને સંઘની પવિત્ર મર્યાદા રહેતી હતી. જ્યારે સંધની મર્યાદા તુટી જાય છે ત્યારે આહંત ધર્મના સદાચારને લેપ થતો જાય છે, ધર્મના ખાતાઓમાં ગોટાળે થઈ જાય છે. અને પક્ષાપક્ષીને લીધે અનેક જાતના કલહ ઉન્ન થાય છે. - વર્તમાનપુરના સંઘમાં પ્રબલચંદ્ર નામે એક ધનાઢય શ્રાવક અગ્રેસર હતા. તે શિવાય વિનોદચંદ્ર નામે એક બીજે ગૃહ પણ સંઘને નાયક હતું. પ્રબલચંદ્રના કુલામાં પરંપરાથી સંઘની અગ્રે. સરતા ચાલી આવતી હતી. તેના વડિલે ઘણા ધનાઢય, ઉદાર, પ્રમાણિક અને ધાર્મિક વૃત્તિના હોવાથી એ સર્વોત્તમ પદવી તેમણે સંપાદકે કરી હતી, તે અત્યારસુધી તેજ પ્રમાણે ઉત્તરોત્તર ચાલી આવી હતી. વર્તમાનકાળે પ્રબલચંદ્રના હાથમાં સંધની લગામ હતી પણ તેના દુરાગ્રહી સ્વભાવ ઈન્વેલુ પ્રકૃતિ અને બેદરકારીને લીધે વહેંમાનપુરની શ્રાવક પ્રજા તેના ઉપર નારાજ હતી. કંઈકોઈવાર તે જનવર્ગ તેની સત્તામાંથી મુક્ત થવાને ઈચછતો હતે; તથાપિ પરંપરાના પ્રવાહને વિચ્છેદ કરે અનુચિત ધારી, શાંત થઈ, તે સહન કરતે હતે.
સંઘનો બીજો આગેવાન વિનોદચંદ્ર શેઠ ધાર્મિક વૃત્તિવાલે

Page #5

ચિંતામણિ
અને સંઘની સુધારણ કરવામાં ઊત્સુક હતે. તે પરંપરાથી સંધપતિની પદવીને અધિકારી ન હતું, પણ કેટલાક એવા ગુણે અને ધાર્મિક વૃત્તિના પ્રભાવને લઈ શ્રાવક પ્રજાને તેની પર વિશ્વાસ થયો હતો. તેના વચન ઉપર ની શ્રદ્ધા રહેતી હતી. વિનોદચંદ્રની સ્થિતિ સાધારણ હતી પણ તેની વ્યવહાર કુશળતાને લીધે તેની વ્યાપાર કલાવૃદ્ધિ પામી હતી. માનપુરમાં દરેક સાર્વજનિક કામમાં તે આગલ પડતું હતું અને કાને સુલેહના પવિત્ર માર્ગે દશાવતે હતો. ન્યાયની મુશ્કેલી વખતે ન્યાયનું શુદ્ધ તત્વ સંપાદન કરવાને ઘણા લેકે પંચમાં પણ તેનું નામ આપતા હતા.
આ બંને ગૃહસ્થના રકંધ ઉપર વિમાનપુરના સંરૂ૫ શકટની ધુરા રહેલી હતી. એ શકટની ધુરામાં જોડાએલા તે બંને ગૃહસ્થના મત કઈ કઈવાર જુદા પડતા ત્યારે શકટને ચાલવામાં વિડંબના આવી પડતી હતી. કોઈકવાર તે શકટને ચાલતા અટકી પડવા વખત પણ આવતું હતું.
વમાનપુરમાં બે દેરાહ હતા. તે માટે એક દેસર પ્રબલચંદ્રના વડિલે કરાવેલું હતું અને બીજું દેરાસર સંધ તતું હતું. પ્રબલચંદ્ર પિતાના દેરાસરને માટે અતિમહત્વ રાખતા હતા. દરેક મહોત્સવ તથા પર્વને દિવસે તે પોતાના દેરાસરમાં પૂજા આંગી કરાવતે, એટલું જ નહીં પણ દેવ દ્રવ્યની બધી ઉપજ તેમાં જ ઘસડી જતા હ. કેટલાએક લે કે તેનાથી દબાઇને તે પ્રમાણે કરવામાં અનુમોદના આપતા હતા. આમ થવાથી સમસ્ત સંઘના દેરાસરને મોટી હાનિ પહોચવા લાગી. દરવર્ષે તેમાં સમાર કામ કે કોઈપણ સુધારો થતે નહીં, તેથી એ દેરાસરની સ્થિતિ દિન

Page #6

૧૯૮
આત્માન, પ્રકાશ,
吹込
tetetut
પ્રતિદિન પડતીમાં આવતી ગઇ. પ્રભુની પૂજામાં અને જીર્ણ થયેા ભાગના ઉદ્ધાર કરવામાં ધણીજ બેદરકારીને લીધે એ ચૈત્ય સભાલ વગર અતિઋણ અવસ્થાને પ્રાપ્ત થઇ ગયુ.
橱
વિને દચંદ્ર આ બાબત તટસ્થ રહેતા હતા. ઘણીવાર તે પેાતાના વિચાર સંધની સમાદર્શાવતા પણ પ્રબલચંદ્ર બને લઇ તેને મહાત કરી દેતા હતા. કાર્ય કાલાતા પ્રશ્નલચંદ્ર સધના સમાજમાંથી રીસાઇને ઉડી કલા અને ખીન્ન ભી લોકો તેમ સમજાવી માંડમાંડ પામ લાતા હતા. પ્રબલચંદ્રનું કપટ પાંડિત્ય સર્વોપરિ હતુ. પેાતે એક પ્રતિષ્ઠિત શ્રાવક છે, અને તીર્થરૂપ સ ને નાયક છે, એવે વિચાર તેનામાં કદિપણ આવતા નહિ. બાહેર સત્કીર્ત ફેલાવવાને તે હુહંમેશા આતુર હતા. અને ઘણીવાર સામા યિક લઇ ઉપાશ્રયે બેસઅે. પશુ તેના હૃદયમાં જુદીજ તરેહવું સામાયિક હતું. સામાયિક જેવી પવિત્ર ક્રિયામાં પણ તે કુવિચારની મલા ફેરવતા હતા, પેાતાની સત્તા સધમાં શીરીતે પ્રબલ થાય અને પેાતાનું પ્રબલચંદ્ર એ નામ શીરીતે કૃતાર્થે થાય આત્ર વિચારામાંજ તેના સામાયકની સાર્થકતા હતી. પ્રભુની પૂાં મેાટા આડ ંબરથી કરતા હતા. પેાતાની ગૃહસ્થતાનું સ્વરપ તેન પૂજા સામગ્રીમાં દેખાતુ પણ તેમનેવૃત્તિ તે વખતે જુદાજ પ્રકારની હતી. લેાકેા તેના કૃત્રિમ ખડબરથી અંજાઇ જાય, એજ તેની પૂજાને હેતુ હતેા. તેના હૃદયની ભાવનાથી પૂજ્રના ભાવ ઘણે દૂર હતો.
દુપટાચાર્ય પ્રબળચંદ્ર શ્રીને ખાતર દરેક સાધુને માન આ પતે, અને ભક્તિને કૃત્રિમ ભાત દર્શાવતા તાપ વિલગ મુનિ

Page #7

સિતામણિ,
એ તેના ભાવને જાણી જતા હતા. તેના સાધુ ઉપર આસ્થા પૂર્વક સ્થાપિત થઇ નહતી યતિ તેના ત્રિચારને અનુસરે અને તેની પ્રશંશામાં તેવા મુનિ કે યતિને તે ધણા આદર આપતા હતા, તાના ગુરૂ માની સારો રાગ દશાવતા હતા.
૧૯૯
tntestate
હૃદયની ભાવના કાઇપણ પણ જે મુનિ કે સારો ભાગ લે અને તેને પે
આ વખતે અનુકુલવિજય નામે એક વિદ્વાન્ મુનિ સૌરાષ્ટ્ર અને ગુજરાતના કેટલાએક ભાગમાં વિચારતા હતા એમણે વ ૢમાન પુરમાં ઘણાં ચામાસાં કયા હતા. તેઓ સ્વભાવે શાંત અને નમ્ર પ્રકૃતિના હતાં. કાઇને ખરેખરા ઉપદેશ આપી તેના પુત્રભાવને દૂર કરવાની તેમનામાં શક્તિ નહુતી. તે હ ંમેશાં સાકાઇને મૃદુવચને કહેતા અને સર્વેની પ્રશંસા કરતા હતા. ‘રખેને કાર્યને ખેડ્યુ લાગે ’ આવા ભયથી તે સર્ચની અનુકૂલતા સચત્રતા હતા. કોઈ કાર્યમાં પાપ કે દોષની વાત હોય તોપણ તે મુનિ જણાવી શકતા ન હતા. કાઇવારા તે ખીાનુ દાક્ષિણ્ય સાચવવાને તેવા કાર્યની અનુ મેદના પણ કરતાહતા આથી કરીને તેમનુ અનુકુલવિજય એ નામ ખરાબર કૃતાર્થ થતુ હતુ.
વહુમાનપુરના સધતિ પ્રબલયદ્ર તે અનુકુલવિજયને ખરેખરા રાગી હતૉ. જયારે તે મુનિ વર્દુમાનપુરમાં આવે ત્યારે તે તેમનું બહુમાન કરતા હતેા. દરેક ઉત્સવ કે સારાપર્વના દિવસેમાં તે ગમે ત્યાંથી પણ અનુકુલવિજયને બેલાવી લાવના અને તેમાં પેાતાની ઇચ્છાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરી વાહવાહ કહેરાવતા હતા.
હુ! મુનિ ચિ ંતામણિ જ્યારે હુંમાનપુરમાં આવ્યા ત્યારે એ સધન્નાયકે તેમને પેતાને અનુકુલ કરવા અનેક માર્ગે ધ્યા

Page #8

૨૦૦
મામાને ઘકારા, eta beste testattete te toets te estetisteistartertextes de testeriebetreter der interior પણ શુદ્ધ શાસ્ત્રના ધારણ કરનાર એ મુનિ તેના એકપણ અગ્ય વચનને સ્થાન આપતા ન હતા. એમની દિવ્ય દ્રષ્ટિમાં જરા પણ પક્ષપાત ન હતા. એમને મન ધનવાન અને નિર્ધન, રાજા અને રંક સ સમાન હતા. ઈપણ ધર્મ કાર્ય થતું હોય તેમાં વિરોધ ન આવી જાય એટલા માટે તે તે બહુ સાવધાન રહેતા હતા. દરેક વ્યક્તિને તે યથાર્થ ધર્મનો જ બંધ કરતા હતા. તેમની મનેવૃત્તિમાં કઈ જાતની અપેક્ષા ન હતી; તેઓ પિોતાના આત્મામાં સર્વ રીતે પરિપૂર્ણ હતા આત્મગુણના અક્ષક અને દોષના ઉપે. ક્ષક હતા, સર્વદા પરોપકારની બુદ્ધિથી બીજાઓને ઉભાગ તાં અટકાવતા અને સન્માર્ગને ઉપદેશ આપતા હતા.
આવાં આવાં કારણેથી પ્રબલચંદ્રને વૈભવવિજ્ય ઉપર ઓછો રાગ હતા, તે મુનિ વૈભવવિજયના વ્યાખ્યાને તે સાંભળવા આવતા, પણ જયારે તેમના વ્યાખ્યાનમાં ધર્મના અધિકારી કેવા જોઈએ. એ વિષય ઉપર વિવેચન ચાલતું ત્યારે તે સાંભળીને મનમાં ક્ષોભ પામતે હતે. મૂર્ખ મનુષ્ય પિતાના અવગુણે જાણતા હોય, પોતે ધર્મવિરૂદ્ધ કે, શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ પ્રવર્તન કરે છે એવું સમજતા હોય તથાપિ તેઓ પોતાને દુરાગ્રહ, છોડતા નથી; તેવા અધમ પુરૂષ જાગ્રસ્ત અવસ્થામાં શય્યા વિમૂત્રાત્સર્ગ કરે છે અને છેવટે
આ લેક અને પરલોકમાં દુઃખી થાય છે. પ્રબલચંદ્રના મનમાં હંમેશાં મુનિ વૈભવવિજયને માટે કંઇ ઓછું માનવું હતું તેથી,
કોઈપણ પ્રકારે મુનિ વિભાવવિજયો વહેમાનપુરનો ત્યાગ કરે તો સારું એવું તે હમેશાં વિચારતો હતો. અને તેવી યુક્તિઓ રચવાને કુવિચારની યાલા રચતે હતે..

Page #9

ચિંતામણિ.
* ૨૦ tete te tentateteatretrtritestretestetstestertestattetetstestertestarteretritestrite
સૈમ્ય પ્રકૃતિવાળા શેઠ વિનોદચંદ્ર મુનિ વૈભવવિજયને પૂર્ણ, રાગૈ થ હતે. તે હંમેશાં વ્યાખ્યાનમાં આવતા અને વિમાનપુરના સંધની સુધારણા આવા મુનિથી થઈ શકશે એવું ધારતા હતો. તેના અંતઃકરણમાં હમેશાં સારા વિચાર આવતા હતા. તે સદા સંઘની આબાદી, ધમના ઉતદેરાસરની ઉત્તમ પ્રકારની વ્યવસ્થા, સાધર્મ બંધુઓની સારી સ્થિતિ, દેવદ્રવ્ય, ગુરૂદ્રવ્ય અને સાધારણ દ્રવ્યની વૃદ્ધિ–કયારે અને કેવી રીતે થાય એને સત્રી દિવસ વિચાર કર્યો કરતે. કેઈકાઇવારતો પિતાના એ વિચાર અમલમાં મુકવા માટે પ્રયત્ન પણ કરતા હતા પણ પ્રબલચંદ્રની મરજીવિરૂદ્ધ એક પણ પગલું ભરવાની ઈચછા કે મનોબળ તેનામાં ન હતા. ઘણા શ્રાવકો, વિદચંદ્રના વિચારને અનુમોદના આપતા પણ આગ્રહી પ્રબલચંદ્ર એમને. હરકોઈ યુક્તિથી ફેરવી દેતા હતે. કઈ કઈવાર પ્રબલચંદ્ર સંઘમાં મેટી ગર્જનાથી એવી દર-- ખાસ્ત મુકત કે જેમાં સર્વે મુંઝાઈ જતા; છતાં છેવટે એનાજ વિ-- ચારને અનુસરતા હતા. આથી કરીને વિદ્ધમાનપુરના સંઘની, સત્ત પ્રબલચંદ્રના હાથમાં આવી હતી.
એક વખતે મુનિ વૈભવવિજય દેરાસરમાં દર્શન કરવાને આવી ચડયા. તે વખતે વિનોદચંદ્ર પણ ત્યાં પ્રભુની પૂજા કરવા આવેલ તેથી બંનેને ત્યાં ગ થઈ ગયે મુનિ વૈભવવિજય દેરાસરની જીર્ણ રિથતિ જોઈ. મનમાં ભ પામી ગયા. પ્રભુની પ્રતિમાને દેખાવ, ગર્ભમંડપની સ્થિતિ અને આસપાસનો ભાગ જોઈ એમનું મન કચવાયું. તેઓ પ્રભુના દર્શન કરી બાહેર નીકળ્યા ત્યાં શેઠ વિનોદચંદ્રને દીઠા. તેને જોતાં મુનિવરે

Page #10

૨૦૨
આત્માનંદ પ્રકાશ, se tratartades testostertestosterstreetrates testtestatteteatteristetustis testarteren બેલાવીને કહ્યું, શેઠ, આ દેરાસરની આવી સ્થિતિ કેમ છે? તમારા જેવા અગ્રેસર છતાં ચૈત્યની સ્થિતિ આવી રહે, તે કેવી વાત? આ જોઈ મને અપાર અફસોસ થાય છે. જ્યાં ચિત્યની સુધારણા ન હોય, દેવદ્રવ્ય ગુરૂદ્રવ્ય આદિને વિચ્છેદ થતું હોય, તેવા ક્ષેત્રની સાધુએ ઉપદેશ આપી સુધારણા કરવી જોઈએ— માટેજ માં તમને આટલું કહેવું પડે છે. | વિનોદચંદ્ર અંજલિ જેડી કહ્યું, મહારાજ આપ કહો છો તે યથાર્થ છે. આ વિષે ખરેખરી હકીકત કહેવાથી સંઘમાં વિક્ષેપ થાય તેવું છે. અને જો સંઘમાં વિક્ષેપ થાય તે પછી અનેક જાતની હાનિ થવા સંભવ છે. આથી કરીને મને ભય લાગે છે, માટે તે હું આપને યથાર્થ કહી શકતું નથી. મુનિએ ફરીવાર આગ્રહી જણાવ્યું, શેઠજી, આ શું બોલે છે? ધર્મ સંબંધી કાર્યમાં ભાગ રાખ અગ્ય છે. જ્યારે તમે સંઘના અગ્રેસર થઈ તેની દાક્ષિ
યતા રાખે તે પછી સંધની અને તેથી કરીને ધર્મની મર્યાદા રહેશે નહીં. જયારે મર્યાદા તુટી જાય અને તેથી દેષ ઉભા થાય, ત્યારે તેનું પાપ સંઘના આગેવાનને શિર આવે છે, માટે જે યથાર્થ હેય તે કહેવું જોઈએ તેમાં જરા પણ દાક્ષિણ્યતા રાખવી નહીં.
મુનિ વૈભવવિજયના આવા વચન સાંભળી વિનોદચંદે પ્રબળચંદ્ર સંબંધી બધી વાત જણાવી અને તેના વડિલના. દેરાસરની મમતા અને તેને દુરાગ્રહ વિગેરે સર્વ વૃત્તાંત મુનિરાજની આગળ ખુલ્લા દિલથી પ્રગટ કર્યો.
| વિનેચંદ્રના મુખથી પ્રખલચંદ્રની હકીક્ત જાણી મહામુનિ વિચારમાં પડ્યા. “અહા ! જગતમાં કેવા માણસે થાય છે. આવા

Page #11

ચિંતામણિ, terite fortsette testertiteetsete tretestes tertute trte tester tertuteste tentente લેથીજ ધર્મની અવનતિ થઈ છે. આવા બેદરકાર સ્વાથી અગ્રેસરથી ધર્મને મેટી હાનિ પહોંચે છે. જેમની વૃત્તિ ઉંચી નથી એવાઓ સંધના નાયક કહેવાય કઈ રીતે? શીવાત ! તેવા નાયકના આશ્રય નીચે રહેલા સંધની શી દશા થાય? અહા ! કર્મની વિચિત્રતા કેવી છે? શ્રાવક શબ્દને શો અર્થ છે? શ્રાવકને ધર્મ છે કે પુરૂષ શ્રાવક કહેવાય ? અને શ્રાવકપણું સંપાદન કરવામાં કેવા કેવા ગુણ જોઈએઆવિષે જરાપણ વિચાર ન કરનાર નામધારી થઈ પડેલા શ્રાવકેને માટે શું કહેવું? આ વર્ધમાનપુરને સંધ પ્રમાણમાં નાને છે. એમાં વળી તેને અગ્રેસર માની અને બેદરકાર હોય તે શ્રાવક પ્રજાની શી હાલત ? આજ પ્રમાણે મોટા શહેરોમાં પણ જે સંધના નાયકે આવા હોય તે પછી શ્રાવક વર્ગની બહુજ ખરાબી થાય ? માટે આ વિષે કાંઈ પણ ઉપદેશ આપી બનતે પ્રયત્ન કરી આ ક્ષેત્રની સુધારણા કરવી જોઈએ. ”
આ વિચાર કરી મુનિ વૈભવવિજ્ય ત્યાંથી પિતાને ઉપશ્રયે આવ્યા અને શેઠ વિદચંદ્ર તેમની રજા લઈ પિતાને સ્થાને ચાલ્યા ગયા. મુનિચિંતામણિએ તેજ દીવસે વર્ધમાનપુરના સંઘની સુધારણા કરવાનો નિશ્ચય કર્યા અને બીજે દીવસે “સંઘ અને સંઘના અગ્રેસરનો ધર્મ” એ વિષે મોટું વ્યાખ્યાન આપવાનું ઠરાવ્યું. જે ઉપદેશથી પણ પ્રબલચંદ્ર ન સમજે તે પછી તેને પ્રત્યક્ષ રીતે સમજાવવાને પણ ચોક્કસ નિર્ણય કર્યો. અપૂર્ણ.

Page #12

રજ
આત્માનઃ પ્રકાશ
બ્રહ્મચર્યું પ્રભાવ. નમેંડા સુંદરી.
” પાંચમા અંકના પૃષ્ટ ૧૧પથી શરૂ. રે પ્રકરણ – ૧૨ મુ કાર્યસિદ્ધિ.
મહેશ્વરદત્તની વર્તણુકોઇ તેનાં માતામહ રૂષભસેનને સતાષ થતાં હતા. પોતાના ભાણેજને મિથ્યાત્વની મલિનતામાંથી મુક્ત થતા જોઈ તે મનમાં અતિ આનંદ પામતા હતા. તે સાથે સત્સ ંગના મહિમાની પ્રયસા કરી તેનાથી માનવજીવનની કૃતાર્થતા માનતા હતા.
એક વખતે પ્રાતઃકાલના સમય હતા. સહદેવના કુટુંબમાં ધાત્મકતા વિશેષ હોવાથી સર્વ દાઈ જુદી જુદી ધર્મક્રિયામાં પ્રવૃત થયું હતું. ક્રાઇ પ્રતિક્રમણમાં. દાઇ સામાયિકમાં, કાઇ દેવ પૂજામાં, કાઈ સ્વાધ્યાયમાં અને કાઈ ધ્યાનમાં લીન થઈ આત્મ સાધની ક્રિયા આચરતું હતુ. આ વખતે શેઠ રૂષભસેન પ્રાતઃકાલની આવશ્યક ક્રિયા કરો અતિથિંગ્રહમાં આવીચડ્યા, ત્યાં પેાતાના ભાણેજ રૂષભસેનને હેત ધ્યાનમાં લીન થયેલા જોયા. પ્રભુના શુદ્ધ સ્વરૂપના ચિંતવનમાં તે પૂર્ણ સમાધિસ્થ થયા હતા. તેને આવા ઉચ્ચ ભાવને પામેલા જોઇ શેઠ રૂષભસેન ઘણા પ્રસન્ન થયા. પેાતાના ભાણેજની ધાર્મિક વૃત્તિના પ્રત્યક્ષ દાખલા જોઈ તેના શરી૨માં માદ્ગમ થઇ આન્યા. ક્ષણવારે મહેશ્વરદત્ત ધ્યાનમાંથી જાગત થયા. તેની દૃષ્ટિ પેાતાના માતામહની ઉપર પડી. તત્કાળ તે સા
'

Page #13

૨૦૫
બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ teritoritetetstesterte testartetsteste toate testostestestertestarter testetstestitoteste નંદાશ્ચર્ય થઈ ગયે. તેણે અંજલિ જોડી પિતાના માતામહને વંદના કરી. ભાણેજને આ વિનય જોઈ રૂષભસેન શેઠના હૃદયમાં પ્રેમને ઉલ્લાસ પ્રગટ થઈ આવે. તરતજ તેમણે મહેશ્વરદત્તને પ્રેમથી આલિંગન કર્યું અને તેને ઉમંગથી ઉસંગમાં બેસા. હૃદયનું નિર્દોષ વાત્સલ્ય પ્રગટ કરતાં રૂષભસેન શેઠ બેલ્યા–વત્સ તારી વૃત્તિ જોઈ મને ઘણા આનંદ થાય છે. હવે મારું જીવન કૃતાર્થેથયેલું હું સમજુ છું જયારથી પુત્રી કષિદરા મિથ્યાત્વથી દૂષિત થયેલી હતી, ત્યારથી મારા હૃદયમાં શેકાગ્નિ પ્રજ્વલિત હતો, તે અગ્નિ તારી ધાર્મિક વૃત્તિઓ બુઝાવી દીધું છે. તારામાં સંક્રાંત થયેલા શ્રાવકના સરકારરૂપ ચ દ્રોદયને જોઈ મારૂં ચિત્ત ચકરપક્ષીની ચેષ્ટા કરે છે. આજ દિન સુધી મેં અનુમાન અને વર્તન ઉપરથી તારામાં શ્રાવકના આચારે જોયા હતા પણ આજે તારી ઉંચામાં ઉંચી ધાર્મિકવૃત્તિ જોઈ મારે
આનંદ સાગર અતિશય ઉછળે છે. વાહાલા ભાણેજ, શ્રીજિનેશ્વર • ભગવત કે જે આ ભારતવર્ષ પર ખરેખરા દેવાધિદેવ અને વીત. રાગ ભગવાનું કહેવાય છે, તેની સાથે તારી મને વૃત્તિ તલ્લીન થયેલી જઈ તેમજ એ જગપ્રતિના શુભ ધ્યાનના પ્રવાહમાં તારા આત્માને તરત અવકી મને તારે માટે ઉંચામાં ઉંચે અભિપ્રાય ઉત્પન્ન થયે છે. વત્સ, તું હવે ખરેખર માર્ગનુસારી થયે છું. પૂર્વે મલિન થયેલા તારા જીવનને સમ્યકત્વ રૂપ જલના પ્રક્ષાલનથી તે સર્વ પ્રકારે શુદ્ધ કર્યું છે. મહાભાગ, તું હવે ભાગ્યના શિખર ઉપર આરૂઢ થયો છું. તારૂ સુકૃતરૂપ કલ્પવૃક્ષ હવે ફેલમુખ થવાને તૈિયાર થયું છે.
આ પ્રમાણે મહેશ્વરદત્તની પ્રશંસા કરી ગષભસેન શેઠે આનંદના ઉભરાથી જણાવ્યું કે, વત્સ, તારી ધાર્મિકતા જોઈ હું ઘણો

Page #14

૨૦૬
આત્માનંદ પ્રકારા,
પ્રસન્ન થયે છું, માટે જે તારી ઈચ્છા હોય તે માગી લે. જે પદાર્થો મારાથી આપી શકાય તે હશે, તે હું તને ખુશીથી આપીશ.
માતામહના આવા વચન સાંભળી મહેશ્વરદત્તના હર્ષને પાર રહ્યા નહીં. તેણે વિચાર્યું “આ ખરેખર અવસર આવે છે. તે હવે તેને શુ જોઈતું નથી. માટે હું આ સ્થલે આજ દિન સુધી જે અભિલાષા ધારણ કરીને રહ્યો છું, તે આજે હવે પુરી કરવી જોઈએ.” આવું વિચારી મહેશ્વર સ્મિત વદને જણાવ્યું, પૂજય માતામહ, જે આપ મારી ઉપર પ્રસન્ન થયા છે અને જે આપને મારી ઈચ્છા પૂર્ણ કરવી હોય તે, આપની પાત્રી નર્મદાસુંદરીને મારી સાથે પરણા. માતુલ કન્યા ભાણેજને ગ્રાહ્ય છે અને તે રીવાજ આપણા વર્ગમાં પ્રવર્તમાન પણ છે.
મહેશ્વરદત્તનું આ વચન સાંભળી ભસેન પ્રથમ તે જરા વિચારમાં પડ્યા પણ ક્ષણવાર પછી બોલ્યા. “વત્સ, તેં મારી પૌત્રી નર્મદા સુંદરીની ઈચ્છ કરી તે ચગ્ય છે, માતુલ પુત્રી ભાણેજને ભાગ્ય છે, તેમજ આપણમાં એ લેકચાર પ્રવર્તે પણ છે, તથાપિ વર્તમાનના તારા જેવા આચાર વિચાર છે તેવાને તેવાજ તારે સર્વદા નિભાવવા જોઇશે. તારી મનોવૃત્તિમાં તે શ્રાવક સંકાર લગ્ન થયા છે, પણ તારી માતા વિદત્તા હજુ મિથ્યાત્વથી દૂર થઈ નથી. તારૂં પરંપરાનું કુલ મિથ્યાત્વી છે અને તારા પિતાના વિચારો મિથ્યાત્વના છલથી બીજાને છેતરે તેવા છે; તેથી નર્મદા સુંદરી જેવી પરમ શ્રાવિકા તને આપતાં મનમાં જરા શંકા રહે છે. પ્રિય ભાણેજ, તારી વૃત્તિ જોઈ મને ઘણે સંતોષ થાય છે પણ તારા મિથ્યાત્વી કુલને મે ભય લાગે છે. શ્રાવક કુલની સુશિક્ષિત

Page #15

બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ.
२०७ Xtrettetrtetettstatitetet tettettstettttttttttete શ્રાવિકાને મિથ્યાત્વના ગાઢ અંધકારથી મલિન એવા કુલમાં અર્પણ કરવી એ મને ઉચિત જણાતું નથી. વસ્ત્ર, કુસંગ એ ખરેખર વિષમ એવું વિષ વૃક્ષ છે, બીજા વૃક્ષ તે તેના ફલ ચાખનારને જ હાનિ કરે છે પણ આ મિથ્યાત્વ રૂપ વિષવૃક્ષ તો તેની છાયા માત્રના આશ્રિતનું પણ અશ્રેય કરે છે. તારી માતા રૂષિદત્તા એક ઉંચા કુલની શ્રાવિકા હતી, અને તેની પ્રવૃત્તિ પણ એક સર્વોત્તમ શ્રાવિકાના જેવી હતી પણ મહામિથ્યાત્વી એવા તારા પિતા રૂદ્રદત્તના સંસર્ગથી તે અત્યારે ભ્રષ્ટ થઈ ગઈ છે, માટે મિથ્યાત્વને સંસર્ગ ઉગ્રવિષવાલા સર્ષની જેમ દૂરથીજ ત્યાગ કરવા ગ્ય છે. તેથી તેને નર્મદા સુંદરી આપવાનો મારા હૃદયમાં ઊમંગ આવતું નથી.
રૂષભસેનના આવા વચન સાંભલી મહેશ્વરદત્ત બેજો–મામા, આશું બોલે છે ? આપે મારી વૃત્તિ નીહાળી છે. તે છતાં આવી શંકા શા માટે કરો છો ? મને શ્રાવક ધર્મ ઉપર પૂર્ણ આસ્થા થઈ છે. યાજછવિન આ પવિત્ર ધર્મને હું છોડવાનું નથી. ભારતવર્ષની બધી ધર્મ ભાવનાઓમાં મેં જૈનધર્મને સર્વોત્તમ માન્ય છે. મારી એ ધર્મનીઊપર દઢ શ્રદ્ધા છે. કદિ મેરૂ ગિરિ ચલાયમાન થાય, સૂર્ય પશ્ચિમમાં ઉગે પણ હું મારા નિશ્ચયને કદિ પણ ફેરવાને નથી. પ્રથમ મારી જે ઈચ્છા નર્મદા સુંદરીને પરણવાની હતી, તે મોહથી હતી–તેના સિંદર્ભે મને આકર્ષે હતો. પરંતુ હવે તે ઈચ્છા મેહથી નથી પણ ધર્મના ગુણને લઈને છે. એ કુલીન અને ધર્મેન્દ્ર શ્રાવિકા જો મારા ઘરમાં આવે તે મારા ઘરનું ગાઢ મિથ્યાત્વ દૂર થઈ જાય અને તેનાથી મારું કુટુંબ શ્રાવક કુલની પવિત્રતા અને સદાચારપણું સંપાદન કરે. આવી ઈચ્છાથી મેં આ અભિલાષા

Page #16

૨૦૨
આત્માનંદ પ્રકાશ
betertreter in
tetutetate
ધારણ કરેલી છે; તેથી માતામહ, ડુવે મનમાં જરાપણ શકા લાવશે
નહિ.
મહેશ્વરદત્તના વચન સાંભલી રૂષભસેન શેઠને વિશ્વાસ આવ્યા. વલી પેતે વચન આપેલ તેને કાર્ય કરવાની પણ ઇચ્છા થઈ. તેણે વિચાર્યું કે, મહેશ્વરદત્ત હવે યુદ્ધશ્રાવક થયાછે.તેના વિચાર ધમેમાં દઢતાને દર્શાત્રનારા છે, માટે હવે તેને નર્મદાસુ દરી આપવામાં કાંઇપણ વિરાધ નથી પછી શેઠે તને કહ્યું, વંસ, તારા વચન ઉપર વિશ્વાસ રાખી હું તને નર્મદાસુંદરી આપુ છું –એ શ્રાવક ફ્રેન્સને તારા હાથમાં સોંપુછુ. આ પ્રમાણે વાગૂદાન કરી શેઠ જ્યાં સહદેવ વગેરે હતા ત્યાં આવ્યા. સહદેવને તેમણે આ વાત્ત જણાવી પિત ભક્તિવાલા સહદેવ તે સાંભલી ખુશી થયે. પછી તેણે પણ એ વાત પેાતાની સ્રીને કહી. આ સમજુ પ્રેમદા એ સાંભળી હૃદયમાં જરા કુચવાણી પણ પેાતાના પૂજ્ય સાસરાના વચનને માન્ય રાખવાની ખાતર તેણીએ તે વાતને અનુમેદન આપ્યું.
શુભ દિવસે વિવાહ લગ્નના નિશ્ચય કરવામાં આવ્યા. આ વાત્તાની ખબર પડતાં આખી નમઁદાપુરીમાં આનંદ ઉત્સવ થઈ રહ્યા. સહદેવના આંગણામાં સુશોભિત લગ્ન મંડપ નાખવામાં આન્યા. વિવિધ વર્ણની ધ્વજાઓ અને મગલ તારા બાંધવામાં આન્યા. વાજિંત્રાના નાદથી સહદેવનુ સદ્દન ગાજી રહ્યું. લગ્નને દિવસે જિનાલયોમાં આંગી તથા પૂર્જા મોટા ઠાઠમાઠથી ભણાવવામાં આવી. લેકા અક્ષતપાત્ર તથા માંગલ્ય ભેટ લઈ સહદેવને ઘેર આનવા લાગ્યા. શ્રાવિકાએ ધવલ મોંગલ ગાતી ગાતી ઉત્તમ શ્રૃંગાર ધારણ કરતી ફરવા લાગી. લગ્ન વખતે ગૃહસ્થ ગુરૂ આવી જૈન

Page #17

બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ
70
** tatattes
હાથમાં આપ્યા.
વેદના મંત્રા ભણવા લાગ્યા. એ મંત્રના ઉચ્ચાર સાથે વર કન્યા ઉપર આશીષની વૃષ્ટિ થવા લાગી. સહદેવે માટી લગ્નની ભેટ સાથે નર્મદાસુંદરીના હાથ મહેશ્વરદત્તના અગ્નિમાં હૈ।મ અને પ્રદક્ષિણા કરી લગ્નની કરવામાં આવી. મહેશ્વરદત્ત અને નર્મદાસુ ંદરીને તારા મૈત્રક થયુંતેએએ પરરપર લગ્નના પ્રેમની પવિત્ર ગ્રંથિ બાંધી દીધી.
ક્રિયા સમાપ્ત
B :
નર્મદાસુ દરી મહેશ્ર્વરદત્તની ધાર્મિકવૃત્તિને જોઇ અતિ પ્રસન્ન થતી. હતી. પેાતે એક સદાચારવાલા અને ધર્મના રોગી શ્રાવકની પત્ની થઇ, તેને માટે પેાતાના આત્માને કૃતાર્થ માનવા લાગી, કારણ કે, શ્રાવિકાના જીવનની સાર્થકતા ધાર્મિક એવા શુદ્ધ શ્રાવકના સંચાગથી થાય છે. સદ્ગુણી શ્રાવિકાએના ગૃહવાસ, સાંસારિક આનદ અને સાધર્મી વાસણ્ય, એ સર્વ યાગ્ય પતિને મેળવવાથી સંપૂર્ણતાને પામી શકે છે. નર્મદાસુ દરી તેવી સંપૂર્ણતા મેળવવાની પૂર્ણ ઇચ્છા રાખતી હતી.
હવે, જેની કાર્યસિદ્ધિ પૂર્ણ થઇ છે એવે મહેશ્વરદત્ત નર્મદાચિની નર્મદાસુંદરીને પરણી જીવનના સાફલ્યની પરિપૂર્ણતા માનવા લાગ્યા. તે પૉતાની ધર્મપત્ની સાથે મૈાસાળમાં રહીને ગૃઢસ્થાવાસતુ' સુખ મેળવતા હતા. સહૃદેવના વિશાળ કુટુ બની સાથે રહી આ અભિનવ દંપતિગૃહસ્થ ધર્મમાં વત્ત્તતા હતા. નર્મદાસુ ઢરી પરમ સતીવ્રત પાળતી મર્યાદામાં રહીને પતિ સેવા કરતી હતી. મહેશ્વરદત્ત પણ નર્મદ્રાસુ હરીના પવિત્ર પ્રેમને લઈ તેની સર્વ પ્રકારની અનુકૂળતા સાચવતા હતાં. આમ આ નવીન દંપતી પ્રસગે પ્રસ ંગે ધર્મના પ્રશ્નાત્તર અને પરસ્પર શંકા- સમાધાન કરવા સાથે સુખે કાલ નિર્ગમન કરવા લાગ્યા..

Page #18

૧૦.
આત્માન પ્રકાશ
માત્માન પ્રકાશ
પ્રકરણ ૧૩ મું.
ષિદત્તાનું સ્વપ્ન. રવિ ચોથા પહેરમાં પ્રવેશ કરતી હતી. બ્રાસ મુહૂર્તો આરંભ થવાનો સમય હતે. નિદ્રામાં લીન થયેલું જગત હળવે હળવે જાગ્રત ધર્મ પામવાની તૈયારી કરતું હતું. પૂર્ણ ધાર્મિક, ઉઘોગી અને અભ્યાસી લેકે નિદ્રાના મોહમાંથી મુક્ત થઈ આત્મકાર્યમાં તત્પર થતા હતા. ઉપાશ્રયમાં જાગ્રત થયેલા મુનિઓ બીજાઓની નિદ્રાના ભંગથી ભય પામી મંદ મંદ સ્વ સ્વાધ્યાય અને આવશ્યક ક્રિયામાં લીન થતા હતા. આ સમયે ચંદ્રપરનગરમાં રૂદ્રદત્ત અને તેની પ્રિયા રૂષિદાતા પિતાના વાસ ગૃહની ઉર્વભૂમીકા ઉપર ગાઢ નિદ્રામાં સુતા હતા. મિથ્યાત્વના પ્રભાવથી જ તેઓ હજુ પ્રમાદને વશ થઈ સુઈ રહ્યા હતા. તે સમયની પવિત્ર ક્રિયા કરવામાં તેઓ તદન અઠ્ઠા હેવાથી પશ્ચિમ રાત્રિની નિદ્રા હજુ તેમના નેત્રના પ્રાંતપર જામેલી હતી. આહંત ધર્મથી ભ્રષ્ટ થયેલ રૂષિદત્તાને. તે વિષને પશ્ચાતાપ થતું પણ તે પિતાના પતિના મિથ્યાત્વના બલથી પરાભવ પામી જતી હતી. આ સમયે ગાઢ નિદ્રાએ ગ્રસ્ત કરેલી રૂષિરત્તાને એક સ્ત્રમાં આવ્યું. “જાણે પોતાનું સર્વ શરીર કૃષ્ણ વર્ણ થઈ ગયેલું છે, તેને કોઈ સુંદર સ્ત્રી પુરે છે, અને તેથી તે કૃષ્ણવર્ણને પારવણ થતે આવે છે. જે
આવું સ્વમ આવતાં બાદિત્તા તત્કાળ જાગ્રત થઈ ગઈ. વાસ ગ્રહની આસપાસ સંબ્રામથી જોયું, ત્યાં કે જોવામાં આવ્યું નહિ, એટલે એણે એ સ્વમ શિવાય બીજું કંઈ નથી એવા નિશ્ચય

Page #19

માર્ચ વિદત્તાએ
કાશ કાળા થઈ ગયાય
ઋષિકત્તાનું સ્વમ, stratatatatatertiterfattetsteste stedets trtrtstoluntation testosteronasteriens પર આવી પિતાના પતિ રૂદ્રદત્તને જગાડ. મલિન હૃદયવાલા રૂદ્રદત્ત ફષિદત્તાને પુછયું, પ્રિયા, મને કેમ જગાડ? તારા મુખ ઉપર ચિંતાની છાયા કેમ દેખાય છે? શું કેઇએ તારે પરાભવ તે નથી કર્યો? અથવા રાત્રે કાંઈ અનિષ્ટ સૂચક સ્વમ તો નથી આવ્યું ? રૂષિદત્તાએ મંદ સ્વરે કહ્યું,. સ્વામી, આજે મને એક વિચિત્ર સ્વમ આવ્યું છે, જાણે મારા કાળા થઈ ગયેલા શરીરને કોઈ સુંદર સ્ત્રીએ જોઈ નાખ્યું અને હું ગેરવર્ણથી દેદીપ્યમાન થઈ ગઈ. પ્રિય, આશું હશે ? આ નથી કોઈ અનિષ્ઠત નહિં થાય ? મારા શરીર ઉપર મલિન ભાવ શા માટે થયે ? અને તેને શા માટે દેવામાં આવે ? એ કાંઈ સમજાતું નથી. રૂષિદત્તાના વચન સાંભળી રૂદ્રદત્ત બે કાંતા, શા માટે ચિંતા કરે છે ? સ્વપ્નના ફલ સદેહવાલા હૈય છે. સ્વનિની સૃષ્ટિ કાંઈ બધી જ હેતી નથી. માટે વૃથા ચિંતા શા માટે કરવી ? રૂષિદત્તાએ પુનઃ જણાવ્યું, સ્વામી રેવનને માટે મને પૂર્વથી જ શ્રદ્ધા છે. મારા પિતૃગૃહમાં જનધર્મના પ્રસાદથી મેં એ વિષે ઘણી વાર સાંભળ્યું છે. માટે આ સ્વપ્નનું શુભાશુભ ફલ જાણવાને કંઈ નિમિત્તિયાને બેલાવે. જયાં સુધી તેને ખુલાસે થશે નહિં ત્યાં સુધી મારી. ચિંતારૂપ અનિવાલા નિર્વાણુ હવાની નથી. મને અનેક પ્રકારના સંકલ્પ વિકલ્પ થયા કરે છે. સ્વામીનાથ, આપણા પુત્ર મહેશ્વરદત્તના કોઈપણ સમાસાર આવ્યા નથી. તે મોસાળમાં કેવી સ્થિતિમાં હશે ? તે પણ જાણવામાં નથી. મારા પિતા રૂષભસેન મારી હાર નારાજ હેવાથી વખતે એમણે તેનું અપમાન કર્યું હોય તે તેના રેષથી મહેશ્વરદત્ત કાંઇ વિપરીત તે નહિ કર્યું હોય? આ પ્રમાણે રૂષિરા ચિંતા કરતી હતી,

Page #20

૨૧૨
આત્માનેદ પ્રકાશ
testestes testertentes
તેવામાં રૂદ્રદત્તની પ્રેરણાથી ગયેલે કાઇ માણસ નિમિત્તિયાને લઇને ત્યાં આવ્યા. અષ્ટાંગ નિમિત્ત શાસ્ત્રને જાણનારા તે દેવજ્ઞની આગળ રૂદિત્તાએ પેાતાના સ્વપ્નના વૃત્તાંત કહી સંભળાવ્યેા. ચતુર નિમિત્તિયા તે જાણી તેનુ શસ્ત્રાનુસારે મનન કરી બેશેઠ રૂદ્રદત્ત, તમારા પત્નીને આવેલ આ સ્વપ્ન ઘણાં :શુભ ફૂલને આપનારૂ છે. અલ્પ સમયમાં તમારા કુટુંબમાં મોટા લાભ થશે. શેઠાણી કૃષિદત્તા એક બીજી પવિત્ર ધાર્મિક જીંદગીમાં આવશે. તેના પ્રસ ંગથી તમે પણ બધા તે ધાર્મિક જિંદગીના લાભ મેલવશે. જે સુંદર સ્ત્રીએ રૂષિદ્ધત્તાના કૃષ્ણ વર્ણને ધોઇ ગારવણું કી છે, તે સુંદરી તમારી પુત્ર વધુ છે અને તે શુદ્ધ શ્રાવક કુલની ખાલિકા હૈાવાથી તમાસ મિથ્યાત્વ રૂપ કાલા રંગને ધાઇ નાંખી સમ્યકરૂપ ગારવર્ણને સપાદન કરાવશે. હવે અલ્પ સમયમાં તુમારૂ કુટુંબ આર્હુત ધર્મનું ઉપાસક થશે. '' આવા નિમિત્તજ્ઞના વચન સાંભળી રૂષિદત્તા ધણા આનંદ પામી. પેાતાને ણા વખત થયાં જૈનધર્મના ગતા પશ્ચાત્તાપ થતાહતા, તેથી આ ખબર તેને વિશેષ પ્રીતિકારક થઇ પડયા. તેણે વિચાર્યું કે, પુત્ર મહેશ્વરદત્તતા સખધ જરૂર નર્મદાસ ની સાથે થયા હશે. મારી ભત્રીજી નર્મદાસુન્દરી ખરેખરી શ્રાવિકા જવાથી તેણીએ મહેશ્વરદત્તને આર્હુત ધમી બનાખ્યા હશે. મહેશ્વરદતુ મિથ્યાત્વ ત્યાં આવેલી નર્મદા નદીમાં તણાઈ ગયાં હશે. માસ પતિ રૂદ્રદત્તને અને મને મિથ્યાસ્ત્રી ધારી પિતાએ આ ખબર આપ્ય નહી હૈાય. હવે મારા ભાગ્યચેગે પુત્ર મહેશ્વરદત્ત વધુ સાથે જરૂર અહિં આવવાને તે વખતે પરમ સતી શ્રાવિકા નમઁદાસું દરના પ્રસંગથી અમારા કુદ્ધ ના ઉદ્ધાર થયા વિના રહેશે નહિં. અ શુભ સ્વપ્ને મારી
·

Page #21

કરછ મહદય,
૧૩ stetultatetetstestes titetstestattete te trete titistatistiteite testatitastete ભવિષ્યની સારી આશા સફલ થવાની સૂચના કરી છે. હવે મારા મિથ્યાત્વનો જફર અંત આવવાને જ. પાછી શ્રાવક ધર્મમાં પ્રવેશ કરીશ. ગુમ થઈ ગયેલ ધર્મ રત્ન મને પાછું પ્રાપ્ત થશે. મારા જીવનને પાછલે ભાગ કૃતાર્થ થશે, હું હવે પાછી શુદ્ધ શ્રાવિકા થઈશ એટલે પિતૃગૃહ તરફથી પણ મારા પુનઃ સત્કાર થશે. ઘણા દિવસ થયા પિયરને વિણ દુઃખથી દુઃખી રહેલી હું પાછી સંપૂર ર્ણ રીતે સુખી થઈશ. મારા પિતા મારી તરફ પાછા પૂર્ણ પ્રેમ નજ.. રથી જોશે, મારી માયાળુ માતા પણ મારી ઉપર પાછું દુહિતવાત્સલ્ય દશાવશે, પ્રિય ભાઈ સહદેવને ભગિની ને પાછા જાગ્રત થશે, અને તીર્થરૂપ ગણાતી નર્મદાપુરીના મને પુનઃ દર્શન થશે.
અપૂર્ણ.
કચ્છ મહદય.
અથવા મુનિ વિહારથી થતા લાભ. સાંપ્રતકાલે પ્રત્યેક શહેર અને પ્રત્યેક પ્રખ્યાત એલમાં જનશાલા અને જૈન સભાની સ્થાપના થયેલી જોવામાં આવે છે. જેનશીલા એ જ્ઞાન મેળવવાના સાધનનું અને જૈનસભા એ જૈન કેમ ની ધાર્મિક અને સાંસારિક ઉન્નતિની ચર્ચાનું મુખ્ય સાધન છે. એ મહાન સાધનાથી અનેક જાતના ધાર્મિક અને સાંસારીક કાર્યો થઈ શકે છે. આ ઉત્તમ પ્રકારના સાધને કચ્છ દેશની ભૂમિમાં ઘણાં જ ડાં છે. મુનિ મહાસઓના વિહારવિના એ ભૂમિના કેટલા

Page #22

૧૪
આત્માનંદ પ્રકાશ.
એક સ્થળ એ સાધનને લાભ મેળવી શક્યા નથી. કચ્છ દેશમાં આવેલું અંજાર શહેર આ બને સાધનોથી રહિત હતું. અંજારની ભૂમિમાં વસનારા જેને એ મહાન લાભથી તદન બેનશીબ હતા. પણ સારા ભાગ્યે ગયા ફાગણ માસમાં એ સ્થલની અંદર મહામુનિ હંસવિજયજી મહારાજનું આગમન થવાથી એ સાધને અંજારની જેને પ્રજાએ સંપાદન કર્યા છે. ગયા ફાલ્થનમાસની શુકલ સપ્તમીને દિવસ અંજાર શહેરની પ્રજાને એક મોટા આનંદનો દિવસ હતે. મહારાજ શ્રીહંસવિજયજીના સદુપદેશથી તે દિવસે એક જૈન શાનાલા અને જૈન સભાની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. આ મહતુ કાર્યના સમારંભમાં છે. અદેકરણ મૂલજીએ અગેસર તરીકે ભાગ લીધે હતે. જ્ઞાન દ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરવામાં શેઠ જાદવજી પીતાંબરે પિતાને હાથ લંબાવ્યું હતું. આહંત ધર્મના ઉદયના શુભચિન્હ રૂપ જ્ઞાનની પૂજા વિગેરે પવિત્ર ક્રિયા કરીને એ ધાર્મિક ગૃહસ્થ પિતાના જીવનને કૃતાર્થ કરવારૂપ મહાત્ લાભ સંપાદન કર્યું હતું. આ વખતે પ્રાતઃકાલને સમય હતે. વાજીના નાદથી કચ્છ અંજારની ભૂમિ ગાજી ઉઠી હતી. શ્રીવીરશાસનના વિજય વાણીના પ્રતિધ્વનિથી ગગનતળ પણ ગાજી રહ્યું હતું. તે પછી શેઠ કપુરચંદ માવજી દેશીના પાત્ર ધનજીએ જૈન સભાના સ્થાપનની ક્રિયા કરી હતી. આ ક્રિયાને સમારંભ ઘણા ઉત્તમ પ્રકારે કરવામાં આવ્યો હતે. તે પ્રસંગે સર્વ જૈન સમાજરૂપ માનસરોવરના પ્રદેશમાં હસ સમાન મુનિ હંસવિજ્યજીના ઉપદેશની વાણીને નિમલ પ્રવાહ ચાલ્યું હતું. આ પવિત્ર વાણીરૂપ ગંગામાં ઝીલતી અંજારની જન પ્રજાએ પરમ ઉત્સાહથી તે વાણીરૂપ અમૃતનું પિતાના શ્રવણ ટવડે એક મને પાન કર્યું હતું.

Page #23

મહેસ
સામ
date on nanončnte
આબતે ઉપયાગી કાર્યની ચેાજનાથી અંજાની જૈની પ્રજાને સારા લાભ મળ્યા છે. ઘેર ઘેર આનંદ ઉત્સત્ર વત્તી રહ્યાછે. શ્રીમાન્ વિજ્યાનંદસૂરિના પ્રતાપી પરિવારના ધર્મપરાક્રમની પ્રશંસા બચી કચ્છ દેશની ભૂમિમાં પ્રવર્તી રહી છે અને તે સાથે વીરુશ્યસનનાં ચીત પણ ગવાઇ રહ્યા છે.
બીજો એક પ્રભાવિક બનાવ તેને ખીજ દિવસે અન્યા હતા. અંજાર શહેરની પાસે મિટ્વિઆલા નામે એક નાનું ગામ આ વેલું છે. તે ગામમાં રખારી લોકોની વસ્તીને મોટા ભાગ છે. મહારાજશ્રીએ ઉપકાર થવાની ધારણાથી એ ગામમાં વિશ્રામ કરી અંજારથી સાથે આવેલા ત્રણે ગચ્છના શેઠીઆએને સૂચના આપી, એથી કરીને તે ગામના ભરવાડાના મોટા સમૂહ એકઠા થયા. પુરૂષ અને સ્ત્રી વર્ગ ઉત્સાહથી મુનિરાજની આગલ ઉભા રહ્યા. ઉપકારી મુનિરાજે તે પ્રસ ંગને અનુસરતા ઉત્તમ બેધ આપ્યા. અગાઉ કાઠીઆવાડમાં રાહીશાળાગામમાં એકઠા થયેલ ભરવાડ સમાજના વૃત્તાંત જણાવી જીવદયાને માટે અસરકારક શબ્દોમાં વિવેચન કરવામાં આવ્યું. આથી સર્વે ગાાળવૃંદ ખુશી થઈ ગયું તેના અગ્રેસરોએ મુનિરાજની વાણી કૃતાર્થ કરવાને એકાદર્શીને દિવસે રાત્રિ ભેાજન ત્યાગ કરવારૂપ અને ગોપીઓએ જી માંકડ ન મારવાના ગુરૂની સમક્ષ નિયમ અંગીકાર કર્યેા છે.
મુનિવિહારથી કેવા લાભ થાય છે તેના આવા અત્યારે કચ્છ ભૂમિમાં આપણને પ્રત્યક્ષ દેખાય છે.
અનેક દૃષ્ટાંત અપૂર્ણ,

Page #24
216 - આસનના પ્રકાશ Srirastated that this interestination વર્તમાન સમાચાર કેળવણીના કામમાં 30 વીશ હજારની હોટી સખાવત. લખવાને અત્યંત હર્ષ ઉત્પન્ન થાય છે કે કચછ નિવાસી શેઠ લખમીચંદ ધનજીએ પોતાના સ્વર્ગવાસી પાણીના સ્મરણાર્થે પાલીતાણામાં ચાલતી ન બોડીંગ કુલને રૂ. દસ હજાસ્ની રકમ આપીને પિતાના આત્માને કૃતાર્થ કર્યો છે. આવી મહેટી રકમની ભેટ આપતા છતાં એ શેઠ શ્રી, એ અવસરે સાદા અને નમ્રતા ભર્યા શબ્દોમાં બેલ્યા હતા કે આ મેં જે કાંઈ આપ્યું છે તે મારી ફરજ બજાવી છે, એમાં મેં વિશેષ કાંઈ કર્યું નથી. આવી કચ્છીભાઈઓના જેવી ફરજ બજાવતા આપણા કાઠિવાડી ભાઈઓ ક્યારે શીખશે? પિતાને મળેલી દ્રવ્ય સંપત્તિને લાભ પોતાના ધર્મ બંધુઓને ક્યારે આપશે ? બીજી સખતે પણ પ્રખ્યાત શેઠ. વસનજી ત્રીકમજી જે. પી. તરફથી રૂ. 10,000 ઉપસંતની રકમની એજ બેડોગ સંકુલના હસ્તકના જુદાં જુદાં ખાતાઓ, જેવાં કે, ગોરજીના શિષ્યોને ભણવવા, આપણા ધર્મનાં પુસ્તકેને પ્રસિદ્ધિમાં લાવવાનું કામ ચાલતું કેળવણી ખાતાનું નિભાવ ફંડ–વિગેરેમાં કરવામાં આવી છે. આવા આવા ઉત્તમ કાર્યોમાં જ પિતાના દ્રવ્યની સફળતા માનનારા શેઠ. વસનજીભાઈની આ કાંઈ પહેલવહેલી સખાવત નથી. ચેડા જ વખત પહેલાં એમણે એજ બેઠીંગને રૂ૦ પચાસ હજારની ગંજાવર રકમની બક્ષીસ આપીને પોતાના નામને સદાને માટે અમર કર્યું છે, અમે ઈચ્છીએ છીએ કે આવા અનેક ઉદાર વરરત્ન બહાર આવે, અને પોતાના જ્ઞાતિ બંધુઓને ઉદ્ધાર કરે. For Private And Personal Use Only