Atmanand Prakash Pustak 002 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531015/1

Page #1

[ આમાનદ પ્રકાશ. હું
દોહરો. આત્મવૃત્તિ નિર્મલ કરે, આપે તત્વ વિકાશ; આત્માને આરામ દે, આત્માનંદ પ્રકાશ,
પુસ્તક ૨ જું વિક્રમ સંવત ૧૯૬૦–આસો' અંક ૩ જે,
પ્રભુસ્તુતિ.
શિખરિણી. સકામીને નિત્યે અભય કરી નિષ્કામ કરતા, સુધારે સંસારી વયમખિલ સંસાર હરતા; સ્વયં ધૈર્યે રહેતા પણ વિહરણે અસ્થિર બને, પ્રભુના તે ચરણે ભવિકજન ભાવે નિત્ય નમે. ૧
મિથ્યાત્ત્વીને ઊપદેશ, મશાને રહેનારા અગુણ ગુણ રાગી શિવ ભજે, વિલાસી વિષ્ણુને સ્મરણ કરતાં પુણ્યજ તજે, વિધાતા સણાને નમન કરતાં કર્મઠ બને,
તથાપિ મિથ્યાત્વી જિન ચરણમાં જે નવમે. ૧ ૧ કામ રહિત. ૨ બધા. ૩ પિતે સ્થિરતામાં રહેતા. ૪ વિહાર કરવામાં. ૫ કર્મવીલા.

Page #2

આત્માનંદ પ્રકાશ,
શ્રી ગુરૂભકિતમહિમા.
— —શાર્દૂલવિક્રીડિત છંદજે નિત્યે ૫યનીરથી પૃથક કે સારા વિવેકે કરી, તે ચાતુર્યજ રાજ હંસ તણું નૈ અન્યમાં તે જરી; તે રીતે મુનિ હંસ તત્વપદમાં ચાતુર્ય તેવું ધરે, તેવા શ્રીગુરૂ ચરણનું અને તે સંકષ્ટ સર્વે હરે. ૧
હરિગીત. જયાં ધર્મને ઉઘાત થાએ ધર્મના જયનાદથી. પ્રતિ બોધ પામે સર્વ ગુરૂમુખ દેશના મૃત સ્વાદથી; ધરિ રંગ અંતર અંગમાં નિજ કર્મના મલને હરે, જઈ સિદ્ધગિરિવર તીર્થમાં ગુરૂતીર્થના દર્શન કરે. ૧ શ્રી હંસ મુનિ પદ પંકજે ભ્રમરા બની ભ્રમને તજે, ભવભીતિ હારક ભવ્ય વિજન ભાવના હૃદયે ભજે, શમ સાધને સત્વર બની સુખ કારિણું શમતા ધરે, જઈ સિદ્ધ ગિરિવર, તીર્થમાં ગુરૂ તીર્થના દર્શન કરે. ૨ પરિવાર વિજયાનંદને છેવિજય કારક ધર્મને, આ કાલમાં છે શરણ કારક એજ સાધક શર્મને છે પરમપદને માર્ગ તેથી સર્વ રીતે પાધરે,
જઈ સિદ્ધ ગિરિવર તીર્થમાં ગુરૂ તીર્થના દર્શન કરે. ૩ ૧ દુધ. ૨ પાણીથી. ૩ જુદું કરી લે છે. ( ૪ દેશના રૂપઅમૃત. ૫ આનંદ ૬ શ્રી હંસવિજય મહારાજના ચરણ કમલ. ૭ શ્રી આત્મારામજી મહારાજને.

Page #3

બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ,
બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ.
નર્મદા સુંદરી (ગર અંકના પૃષ્ઠ ૩પ થી શરૂ. ઉપર પ્રમાણે ચિંતવન કરતી માતા વીરમતીએ રૂષભદત્તાને કહ્યું. પુત્રી, શેનો વિચાર કરે છે ? તારા અંતરનું દુઃખ અકથ્ય છે, તે હું સ્વાનુભવથી જાણું છું. બેન, તું ગુણવતી છુ. તારામાં કુલીન પણાના સવે ગુણે સ્વતઃ આવ્યા છે. તને વધારે કહેવું પડે તેમ નથી. તે સંબંધી વિશે ચિંતા કરીશ નહીં. તારા પિતાએ કરેલી પ્રતિજ્ઞા કાર્ડ સાથે છે. તારા પૂર્વના પુણ્યજ તે પ્રતિજ્ઞા પૂરી કરશે. સદ્ગણ સુતા હવે ધીરજ રાખજે. તારા પિતાના પ્રખ્યાત કુલને શોભે તેવા સુવિચાર, કરજે. તારી કન્યાવયની સ્થિતિ બદલાતી જાય છે. વિનયના મલિન વિકારે તારી પર ડોકીયાં માર્યા કરે છે. હું તારે નિરંતર સાવચેતી રાખવાની આવશ્યકતા છે. જે વિષયી પુરૂષ તારા ઉપર મલિન વૃત્તિ કરી મોહપાશમાં તને ફસાવવા લલચાવે તેના તરફ તું દ્રષ્ટિપાત પણ કરીશ નહી - પ્રિય પુત્રી, તારી આગલ વિશેષ કહેતા લજજા આવે છે પણ કામાં એટલું જ કહેવાનું કે શ્રાવકની કુલીન કન્યાઓ જગમાં નિષ્કલંક ગણાય છે, શ્રાવક બાલિકા વિષથ વિકારથી પરાભવ પામતી નથી. વીરધર્મની શરવીર બાલાઓ જન્મથી જ સતીત્વની મુદ્રા લઈ અવતરે છે. એ વાત સર્વદા ધ્યાનમાં રાખજે. હવે અલ્પ સમય માંજ તારી ચિંતા નિર્વાણ પામી જશે.

Page #4

ધ
આત્માનંદ પ્રકાશ,
માતાના આ નીતિ ધર્મ ગર્ભક વચન સાંભળી જરા શરમાવી રૂષિદત્તા અમુકરી બેલી-મજી, આપે કહેલા વચન મારા હૃદયને શિક્ષારૂપ છે. તમારા જેવી શિક્ષિત માતાઓથી શ્રાવક સંતાનને સિસક અને ધાર્મીક ઉદય થાય છે. તમારા જેવી જનનીની આજ્ઞામાં વર્તનારી શ્રાવક બાલાઓ સદાચારના સન્માર્ગ સુખે પ્રવર્તે છે. પૂર્વ પુણ્યના ભાવે મારે તેવી માતાનો યોગ થશે, તેથી હું મારા પુત્રીરૂપ અધમ જન્મને પણ કૃતાર્થ માનુ છું. દય. માતા, મારી ચિંતા જોઈ આપ ચિંતા કરશે નહીં. તારૂણય વયનો રસમારંભ મારા હૃદયમાં અનેક તરંગ ઉપજાવે છે. પણ છેવટે જૈનધર્મના પ્રભાવે તેને પરાભવ કરવા હું સમર્થ થાઉં છું. માતા, ઈ જાતની શંકા રાખશે નહીં. તમારી આજ્ઞાધીન પુત્રી શ્રાવક કુલને કલંકિત કરશે નહીં. જૈન બાલાઓની પ્રવૃત્તિમાં કુમાર્ગની શિક્ષા મલતી નથી. તમે જે શિક્ષણ આપ્યું છે, તે મારી મનોવૃત્તિમાં - વાસ કરી રહ્યું છે. પ્રતિદિન પ્રતિક્રમણની ક્રિયા મારી કુવાસના દગ્ધ કરી નાખે છે. સતીઓની સઝાય વાંચતાં મને રે મ થઈ આવે છે. પૂર્વ શ્રાવિકાઓના ચરિત્ર વાંચી વાંચી મારૂં ચિત્ત ચપલતાથી દૂર રહે છે. માતા, હું સમજું છું કે શ્રાવિકાઓને શૃંગાર ધર્મ છે. ચિત્યવંદનની ક્રિયા તેનું પરમ સાંદયે છે. જનના વ્રત, દાન, ધ્યાન અને આચાર શ્રાવિકાની પરમ શેભાને વધારનારા છે.
માજી, મારા પિતાએ જે પ્રતિજ્ઞા લીધી છે તે માટે સર્વ રીતે માન્ય છે. શ્રાવકની કન્યા શાવકનીજ કુલવધૂ થવાને ગ્ય છે. કદિ યાજજીવિત કુમારી રહે તે પણ શ્રાવક પિતાએ પિતાની પુત્રી મિથ્યાત્વી પતિને આપવી નહીં. માતા, મારા તરફથી ચિંતા રાખશો

Page #5

બ્રહ્મચર્ય પ્રભાવ.
પિ૩ tretsete teetsetre totesterte torte trataterte teretitieteellisesti se te te treterest in the titetiete નહીં. તેમ મારા પિતાને પણ ચિંતાનું કારણ થશે નહીં. દરેક પ્રાણી કર્માધીન છે. ગમે તેટલી ચિંતા કરે, ગમે તેટલો સાધન સપાદન કરે અને ગમે તેટલો મહા પ્રયાસ કરે પણ તેનું શુભાશુભ ફલ કર્મની ગહન રેખા ઉપર રહેલું છે. કર્મની મહાનાલ વિજય શૃંખલાની જેમ અભેદ્ય છે. કૃપાલુ જનની, મારા વચન ઊપર પ્રતીતિ રાખજો. હું મારા સવૃત્તને કલંકિત કરીશ નહીં. કદિ સંસારની મહામક સ્થિતિમાં અનેક વિકારી વિચારે ઉભવે, કદિ મેહના અપ્રતિહત અત્ર મારા અંતરંગને વીંધવા આવે અને કદિ વિશ્વની પ્રપંચ જાત મારા સદ વિચારને ફેરવવા મથે, તથાપિ છેવટે હુ તે સર્વની ઊપર વિજય મેળવવા તત્પર થઈશ. જયાં સુધી પૂર્વનું પુણ્ય પ્રબલ છે, જ્યાં સુધી મેં શ્રાવક ઘર્મની બુરા ધારણ કરી છે ત્યાં સુધી આ તમારી પુત્રી કોઈ જાતની નિંદાનું પાત્ર થશે નહીં. એ નિઃસંશય જાણજે,
રૂષિદત્તાના આવા વચન સાંભળી વીરમતી સાનંદાશ્ચર્ય પામી ગઈ. પુત્રીના સવૃત્ત વિષેની શંકા તદન પરાસ્ત થઈ ગઈ. આનંદમાં મગ્ન થતાં તે પ્રઢ શ્રાવિક રિમત કરતી બોલી–પ્રિય સુતા, તારા વચનામૃતથી મારૂ હૃદય તૃપ્ત થઈ ગયું છે. તારા જેવી પુત્રીઓથી આવકમાતા ખરેખરી કૃતાર્થ થાય છે. સદગુણી પુત્રીઓના પ્રભાવથી તેમની માતાઓ કુલદેવીની જેમ પૂજાય છે અને તવાય છે. તારા જેવી સતીઓના જનક અને જનની માનવમંડલમાં મોટું માન મેળવે છે. પુત્રી, તારા વિચાર તારી સદવૃત્તિ તારી ધાર્મિક શિક્ષા જાણી મને અપાર આનંદ ઉપજે છે. હવે હું નિશ્ચિત થઈ છું. મારા મુખથી આ વૃત્તાંત જાણી તારા પિતા સંતુષ્ટ થશે. તેમની પવિત્ર

Page #6

આત્માન પ્રકાશ
metres testes de teatretete testeste toata tar testetstestes teste toetustieteetestetiste te પ્રતિજ્ઞાને મોટું અવલંબન મલશે. આટલું કહી વીરમતી રૂષિદત્તા ને લઈ ચંદ્રશલામાંથી નીચે આવી. માતા અને પુત્રી પાતપિ તાના નિત્ય કાર્યમાં પ્રવૃત્ત થયા,
પ્રકરણ ૨ જુ
રૂદ્રદત્તની મહદશા. પ્રાતઃકાલને સમય છે. તરણિન છીણે અનુક્રમે ઉતેજ કરતા જાય છે. નાગરિક લેકે પ્રકૃતિના વિવિધ માર્ગને સેવવા - પ્ત થતાં જાય છે. સંપ્રતિ રાજાના દરબારમાં પ્રભાતના દુદુભિ વાગે છે. ભૈરવીના મધુર સ્વરથી બધું શહેર સંગીત મય બને છે. આ સમયે એક તરૂણ પુરૂષ ગોખમાં બેઠે બેઠે વ્યાપારના વિવિધ વિચારો કરતો હતો. જયાં તે રહ્યો હતો ત્યાં તેનું પૂર્ણ રીતે આતિથ્ય થતું હતું. વ્યાપારકલા અને કપટકલાને તે મહા પંડિત હતા. તેનામાં સર્વ જાતની પ્રઢતા ખીલતી હતી, તથાપિ તેની વિશાલ બુદ્ધિમાં મલિનતાના અંકુરે રહ્યા હતા. રોદ્રધ્યાન અને આર્તધ્યાનને તે પૂર્ણ અભ્યાસી હતે. મિથ્યાત્વના મલિન સરકારોથી તે પૂર્ણ રીતે ખ્યાત હતો.
વાંચનાર, અધીરા થશે નહીં–એ પુરૂષનું દુચરિત્ર તમારી દ્રષ્ટિ આગળ હમણાજ ખડું થશે એ પુરૂષનું નામ રૂદ્રદત્ત હતું. તે ચંદ્રનગરને રહેવાસી વણિક હતે. વ્યાપાર અર્થે. આ વિમાનનગરમાં આવે છે. લક્ષ્મીના મેડુ વિલાસમાં મત્ત બની રહ્યો છે. જે શેરીમાં રુષભદત્તાનું ઘર છે. તે જ શેરીમાં કુબેરદત્તને ઘેર તે

Page #7

રૂદ્રદત્તની દશા tritestritei turiteit stere tortoitetreteretetrtrtrtretintertreter te tretetetrtete tereterte અતિથિ થઈ રહ્યા છે. કુબેરદત્ત તેને મિથ્યાત્વી મિત્ર હતે. અનેક સ્વાર્થસિદ્ધ કરવાને કુબેરદત્ત તેનું પૂર્ણ આતિથ્ય કરતો હતો. આ વખતે વિદત્તા પિતાની માતા વીરમતી સહિત ચંદ્રશાલામાંથી ઊતરી પિતાની સખીઓ સાથે જિનાલયમાં દર્શન કરવા જતી હતી, નવરંગિત પવિત્ર વસ્ત્રો ધારણ કરી એ મનહર મુગ્ધા જ્યાં રૂદ્રદત્ત બેઠે હતો ત્યાંથી પ્રસાર થઈ. તે શ્રાવક બાલિકાનું સ્વાભાવિક સંદર્ય રૂદ્રદત્તની વિષયમય દ્રષ્ટિએ જોવામાં આવ્યું. તે જોતાં જ એ દબુદ્ધિ મિથ્યાત્વી મોહવશ થઈ ગયે. નિર્દોષ શ્રાવક બાલા ઊપર તેણે દોષ દ્રષ્ટિ આરોપણ કરી. અહા ? મહારાજની કેવી અગાધ શક્તિ ?
અપૂર્ણ.
ચિંતામણિ.
એક ચમત્કારી વાર્તા. (પૂર્વ અંકના પૃષ્ઠ ૩૦ થી ચાલુ) ચેતનાની દ્રષ્ટિ વિમલા ઊપર પડતાં જ તે અતિ શેકાકુલ થઈ ગઈ. આવી નવયૌવના સુંદરી પતિના વિયેગે સુખચેનમાં કેવીરીતે પોતાના ઘરમાં રહેશે એ વાત સ્મરણમાં આવતાં જ તેના નેત્રમાંથી અશ્રુધારા ચાલવા લાગી. જરાવાર તે સ્તબ્ધ થઈ ગઈ. પુત્ર વધુને શું કહેવું તે વિચારમાં પડી. વિમલા. પણ પોતાની સાસુની દુઃખી સ્થિતિ જોઈ વિશેષ દુઃખી થઈ. બંને સાસુ વધૂએક બીજાની સામુ જોઈ સ્તબ્ધ થઈ રહ્યા, છેવટે યતનાએ ગદ્ગદ્ સ્વરે કહ્યું, બેટ

Page #8

આમાન પ્રકાશ - treter der testet dette testi tertertreter vtrtrtstetrtrtrtrtrtotste tretete વિમલા, વિશેષ શેક કરશો નહીં. હજુ આપણે નિરાશ થવાનું કારણ નથી. તમારો સૈભાગ્ય સૂર્ય હજુ ઝાંખો પડયે નથી. કદિ પ્રબલ પુણ્ય હશે તે ચિંતામણિ પાછા તમને પ્રાપ્ત થશે. દૈવની ગતિ વિચિત્ર છે.
વિમલા ધાર્મિક હૈયે દર્શાવતી બેલી-પૂજ્ય માતા, મારી ચિંતા કરશે નહીં. જિન ધર્મના પસાયથી મારી ભેગ વિલાસની ઇચ્છા શાંત થઈ છે. મારી મત્તિમાં ધાર્મિક સદ્ વિચારે ઊભવ્યા કરે છે. તમારો પુત્ર ભલે આભ સાધન કરે. ભલે નિર્મલ ચારિત્ર પાળી આત્માને શાંતિ આપે. હવે મારી વાસના સાંસારિક ભાવથી મુક્ત થતી જાય છે. મારા મનમાં જે ચિંતા છે તે આપ પૂજ્ય તરફની છે. તમારું પુત્ર વાત્સલ્ય પ્રબલ છે. સંસારની મહાત્મક સરિતાના ચપળ તરંગમાં તમે અથડાઓ છે. જે કે તદન મેહની વિજેત્રી બની નથી. મારી વૃત્તિમાં નિહિ દશા પૂર્ણ રીતે પ્રગટી નથી, તથાપિ આહંત ધર્મના પ્રભાવથી મારું મનેબલ મેહના પ્રબલને સહન કરવા સમર્થ થયું દે. પૂજય જનની, તમે પણ એ દશાના સાધક થાઓ, પુત્રના પ્રેમને ગ્રંથિ શિથિલ કરી નાખે. આ પત્તિ વખતે શ્રી ધર્મની સહાય લેવી એ શ્રાવિકાને ધર્મ છે. આપણે શ્રાવક છીએ. આહત ધર્મના ઉપાસક છીએ. ચારિત્ર ધર્મનો મહિમા આપણે જાણીએ છીએ. ચારિત્રની સેવા પૂર્વના સેંકડો પુણ્ય હેય ત્યારે સંપાદન થાય છે. સર્વ વિરતિ ધર્મના પ્રભાવથી વિશ્વમાં ધાર્મિક સ્થિતિ ટકી રહી છે. માયાળુ માતા, વધારે શું કહેવું. હું એક પામર સ્ત્રી છું. ધર્મના ઊંડા તત્વથી વિમુખ છું. આપ વડિલ જનની આગળ ઉપદેશિકા થવા ગ્ય નથી. તમારા ચરણ રજની ઉપાસક

Page #9

ચિંતામણિ.
પણ textes teste toate tieteet toe toe te toetsetestetstesteteretetreter teetetretetreter deretete રહેવાને જ મારો અધિકાર છે. તમે મારા ધર્મના માતા પિતા છે. તમારા સુખે સુખી અને દુઃખે દુઃખી થવું એ મારી ફરજ છે. સુજ્ઞજનને વધારે શું કહેવું.
યતના અને વિમલા બંને આમ વાર્તાલાપ કરતા હતા. ત્યાં નીચેથી એક સેવકે આવી ઉંચે સ્વરે કહ્યું કે, દેરાસરમાં સ્નાન જલ તથા પૂજન સામગ્રી તૈયાર છે. આ સાંભળી યતના નીચે આવી પિતાને સ્વામીને સ્નાન પૂજા કરવા વિનંતિ કરી જણાવ્યું સ્વામીનાથ, હવે સ્નાન પૂજનમાં સાવધાન થાઓ. સવિચારણરૂપ સૂર્યથી શોકનું ગાઢ અંધકાર દૂર કરો. મારા શેકજાલને વિમલાએ પિતાના સાધક વચનાસ્ત્રથી ભેદી નાંખ્યું છે. આપણી કુલ વધુ ખરેખરી કુલદીપિકા છે. જેને માટે આપણને અપાર કરૂણા આવતી હતી, જેના તારૂણ્યના તેજનો આપણને ભય હતું, તે વિમલા તરફની ચિંતા હવે તદન દૂર થઈ છે. પુત્ર ચિંતામણિને વિગ સહન કરવા એ કુલ બાલા આપણુથી વધારે બલવતી છે. પ્રાણેશ, તે સંબંધી ચિંતા કરશે નહીં. હવે આપણે બદ્ધપરિકર થઈ આહત ધર્મની ઢાલ બાંધી પુત્ર મેહરૂપ રિપની સામે યુદ્ધ કરવાનું છે. જાઓ સ્નાન કરી પ્રભુની પૂજા કરે. સાંસારિક ક્રિયાની જાલમાં ફસાઈ ધર્મ ક્રિયાને ધકકે આપ એ શ્રાવકના આચારથી વિરૂદ્ધ છે. ઇષ્ટની ઊપાસના આપણી આપત્તિને દૂર કરશે, જેને આપણે આ પત્તિ માનીએ છીએ, તે ચિંતામણિની આત્મ સાધક સંપત્તિ છે. જે પુત્રનું ભાગ્ય ગ્ય કર્મ અવશિષ્ટ હશે, સંસારના મહા મેહરૂપ ગિરિના શિખર ઉપર પાછું ચડવાનું છે તેના કર્મથી નિર્મિત હશે તે આપણે ચિંતામણિ ગૃહાવાસમાં પાછો આવશે. વિમલાના સાં.

Page #10

૮
આત્માનંદ પ્રકાશ
text
સારિક સુખને સપાદન કરાવશે અને આપણી માહમય વાલાને
બુઝાવી દેશે.
આવા યતનાના ધાર્મિક વચન સાંભળી મૃતચ દ્રશેઠ આ થઇ ગયા. તેનામાં સનાતન ધર્મની વાસના અમૃત થઈ આવી. ક્ષણવાર મેાહુ અને સદ્બોધ વચ્ચે યુદ્ધ ચાલ્યું. માહના આવેશ થતાં પાછું ચિંતામણિત સ્મરણ થઈ આવ્તુ અને સદબૈાધના આવેશ થાતાં પાછી નિર્મલ વૃત્તિ સજ્જ થતી હતી. છેવટે સોધિના ત્રિજય થયા. તત્કાલ નાન પૂજા કરવાને તત્પર થયા. શ્રાવકપણાના ઉત્કૃષ્ટ પરિણામ સતેજ થઈ ગયા. આથી શેઠ અમૃતચંદ્ર તે સેવકને સાથે લઈ જિનાલય તરફ ચાલતા થયા. શેઠને જોઇ વલ્લભીપુરના સજમાર્ગમાં લોકા અનેક વાર્તાલાપ ચલાવતા હતા.
પ્રકરણ ૪ ગુ.
संसार पंक मग्नानामुद्धारण विधायिनी । चारित्र धर्मजननी जयिनी गुरुदेशना ॥ १ ॥ મહામુનિ વિમલવિજયની દેશના.
દેહેર સ્નાન કરી પવિત્ર ભાવનાથી પ્રભુની પૂજા કરી અમૃતચંદ્રશેઠ ઉપાશ્રયની વ્યાખ્યાનશાલામાં આવ્યા. વલ્લભીપુરના બાવકા અને શ્રાવિકાથી વ્યાખ્યાનશાલા ચીકાર ભરાઇ રહી હતી. ગુરૂ વિમલવિજયના મુખ્ય'. નાથી દેશનામૃત સાંભલવા શ્રાવકવૃ સાવધાન થઇ બેઠું હતુ. પ્રત્યેકના મુખ ઉપર ગુરૂ ભક્તિના શાંત

Page #11

ચિંતામણી..
કિરણો પ્રકાશી રહ્યા હતા. ગુરૂવર્ય વકત્રાસન ઊપર આવી વિરાજિત થયા કે તરત અમૃતચંદ્રશેઠ વ્યાખ્યાનશાળામાં દાખલ થયા. તેમને જોતાંજ લેકે ચિંતામણિનીજ ચર્ચા કરવા લાગ્યા. કોઈએ ધાર્યું કે શેઠ મહારાજશ્રીને ચિંતામણિના અકસ્માત ગમન સંબંધી માહિતગારી માટે ખુલાસે કરવા આવ્યા છે. કેઈએ જાણ્યું કે, ચિંતામણિને સંકેતથી દીક્ષા લેવાને આપનાર કોઈ જૈન મુનિ છે એવી ધારણ કરી શેઠ ગુરૂને નમ્ર ભાવે પુછવાના છે. આ પ્રમાણે લેકે અનેક તર્ક વિતર્ક કરવા લાગ્યા. શેઅમૃતચંદ્ર ગુરૂકીને ભાવથી વદના કરી આગલ બેઠા. ચિંતામણિ સંબંધી કાંઈ પણ પ્રશ્ન કર્યો નહીં. શેઠની આવી ગુરૂતરફ પવિત્રભક્તિ જોઈ અન્યતાઓ સાનંદાશ્ચર્ય પામી ગયા. ક્ષણવારે ગુરૂશ્રીએ પુછયું, શેઠજી, ચિંતામણિ વિષે શું વાર્તા ચાલે છે. ? અમૃતચંદ્ર વિનીત થઈ કહ્યુંકૃપાનિધાન! તે વિષે કાંઈ નિર્ણય થતો નથી. સાંભળવા પ્રમાણે ચારિત્ર લેવાની ઇચ્છાથી તે નાશી ગયે છે. તે ચા રસ લઈ આત્મસાધન છે તેથી હું ખુશ છું. પણ મારી સંપત્તિનો અને યુવાન કુલ વધૂને આધાર તે એકજ છે. અમારી ભવિષ્યની સુખમય સ્થિતિનું અવલંબન તેના ઊપરજ છે. હવે મારો પ્રવેશ પશ્ચિમ વયમાં થતો જાય છે. તેમ મારી સ્ત્રીનું પુત્ર વાત્સલ્ય અપાર છે.-આવા કેટલાએક કારણ જોતાં ચિંતામણિ જેવા પુત્રની મારા ગૃહવારમાં રહેવાની જરૂર છે. ગુરૂવર્ય, પ્રથમ તે મારી મનોવૃત્તિમાં મેહ રાજાએ મોટો ધ્રુજારો કર્યો હતો. પણ મારી પુત્રવધૂ વિમલાના સુવિચારથી કેટલેક અંશે મેં મહરાજને હઠાવે છે. એ કુલવધૂએ મને અધઃપાતમાંથી બચાવે છે. હવે આપના મુખમાંથી ધકદેશના સાંભળવાની ઈચ્છા છે,

Page #12

આમાનંદ પ્રકાશ,
ઈમwbUs/souls Jewess e sssb,ss આપની ઊત્તમ દેશના અમૃતધારાની જેમ મારા હૃદયને શાંત કરશે. મારું ઉપાધિ ગ્રસ્ત હૃદય આપનું સુખદાયક શરણ લઈ નિર્મલતા સંપાદન કરશે. વિપત્તિમાંથી બચાવનાર જ્ઞાનસંપત્તિ છે અને તે સંપત્તિના આપ સંપૂર્ણનિધિ છે.
અપૂર્ણ.
“જૈન કેન્ફરન્સનું શુદ્ધ કર્તવ્ય શું છે.”
તે વિષે સ્વમ વૃત્તાંત. (ગત અંકના પૃષ્ટ ૩૯ થી રૂશ.)
ભદ્ર, જૈન કોન્ફરન્સની ચિરકાલ રિથરતાનું જે પ્રથમ સૂત્રે કહ્યું તેવું બીજું સૂત્ર તેમાં પ્રસાર થયેલા નિયમનું પ્રવર્તન કરવાને લગતું છે. તે સૂત્ર આ પ્રમાણે છે.-“સામાન સંમતનિયમ - તને સતત વઘારઃ કોન્ફરન્સના સમાજે જે ઠરાવો પ્રસાર કર્યો હોય તેનું પ્રવર્નાન કરવાનો પ્રયાસ કરો.” પ્રતિવર્ષ કાન્ફરન્સ જે ઠરાવ પ્રસાર કરે તે બરાબર સર્વ લે અમલમાં આવે છે અથવા અમલમાં લાવવાની કોશીસ થાય છે કે નહીં ? તે બરાબર જવાનું છે. ભારત વર્ષના જૈન સમાજે એક મતે પ્રસાર કરેલા કરાવે છે પ્રવનમાં આવે નહીં તે પછી કોન્ફરન્સનું શું માહાત્મ્ય ? કોન્ફરન્સનું ગૈરવ, તેની મહત્તા, અને તેનું કર્તવ્ય પિતે કરેલા નિયએના પ્રવત્તા ઉપર આધાર રાખે છે. પ્રતિવર્ષે કોન્ફરન્સ નવા નવા નિયમ પ્રસાર કરે પણ જેનોના સ્થાનિક સંઘમાં તે જયાં સુધી

Page #13

જેન કોન્ફરન્સનું શુદ્ધ કર્તવ્ય શું છે. = 1 store tested to trotectestertestarteretertreter testetectetur tertestarter teeteetatentietieteetieto પ્રવે નહીં ત્યાં સુધી કોન્ફરન્સનું કર્તવ્ય અપૂર્ણ છે એમ જાણવું.
જ્યારે તે નિયમનું પ્રવર્તન થોડે ઘણે અંશે પણ જૈન વર્ગમાં જોવામાં આવે ત્યારે સમજવું કે, કેન્ફરન્સે પિતાનું કર્તવ્ય અમલમાં લાવવા સારૂ કરેલી ધારણ કઈ વખતે સવાશે પાર પડશે. જેમ કે શ્રાવક સંઘના ઠરાવની વિરૂદ્ધ કાંઈપણ કાર્ય કરે છે તે સંઘના ઉપાલંભને અથવા શિક્ષાને પાત્ર થાય છે તેમ કોન્ફરન્સના નિયમનું પ્રવર્તન ભારતવર્ષના જે સ્થાનિક સંઘમાં ચાલે નહીં તે
સ્થાનિક સંધપ્રત્યે કોન્ફરન્સ પોતાની દીલગીરી જાહેર કરે અને તે સંબંધી ચાંપતા ઊપાય લેવા પ્રવૃત્તિ કરે તેજ કોન્સફરન્સનું કર્તવ્ય પરિપૂર્ણ થયેલું ગણાશે. પ્રત્યેક વર્ષે જે જે નિયમ ઘડાઈ સર્વાનુમતે પ્રસાર થાય, તે તે નિયમોના પ્રવર્તન માટે પ્રત્યેક સ્થાનિક સંઘના વાર્ષિક રીપોર્ટ કોન્ફરન્સમાં આવવા જોઈએ. એ બરાબર નિયમ રહેશે ત્યારે કોન્ફરન્સ પોતાના અભ્યદયમાં આ ચલ વધશે. એ આ બીજા સૂત્રને ઉદ્દેશ છે.
ભદ્ર, તે પછી ત્રીજું સૂત્ર એલ્યપણું દ્રઢ કરવાનું છે. તે સૂત્ર આ પ્રમાણે છે-“હે નાનાન્નુર હેતુ; ” સમાજની આબાદીને હેતુ એકતા છે. જયાં સુધી સમાજના સર્વ અંગભૂત પ્રતિનિધિઓની એકતા ન હોય ત્યાંસુધી સમાજનો અભ્યદય થતા નથી. ભારતવર્ષમાં કેટલોક સમય થયા સર્વ રથળે ઐક્યતાનો ગુણ નાબૂદ જે થઈ ગયે છે માત્ર એક્યતાનો આભાસ દેખાય છે. તેને લીધે જ ધર્મના વિવિધ માગો ભિન્નભિન્ન થવા પામ્યા છે. તે અવગુણ દૂર કરી જે ઐકયતાને ગુણ જેને પ્રજા સંપાદન કરે તો જૈન કોન્ફરન્સ પિતાનું શુદ્ધ કાવ્ય સારી રીતે બનાવી શકે. અહિં

Page #14

આત્માનંદ પ્રકાશ stretieteet tortortor etete de terteretes teritore in tistietrete tetretes test test testo સ્થલ દ્રષ્ટિએ જોતાં આપણને એકતા લાગે છે. પણ તે કેવલ બાહ્યની ઐક્યતા છે– અંતરની એકતા ઘોડે અંશે છે. અંતરની એકતા નથી એમ જ જાણવું હોયતે ધણાં જ રથાનિક સંઘની અંદર કેન્ફરન્સમાં જવા પક્ષ વિપક્ષ થયા કરે છે. કેટલાએક જૈનાભાસ શેઠીઆઓ આ મહાસમાજની વિરૂદ્ધ પોતાની દુષ્ટા દર્શાવે છે. તેથી જયાં સુધી અંતરની એકતા નથી ત્યાંસુધી કેન્ફરન્સને અભુદય ઘણે દૂર છે. એ આ ત્રીજા સૂત્રનો ઉદ્દેશ છે.
શ્રાવકવર્ય, તે પછી શું સૂત્ર જૈન મુનિઓની કોન્ફરન્સ પ્ર ત્યને અનુરૂલતાને લગતું છે. તે આ પ્રમાણે છે– શ્રી TTwશૂ સમાનો નતે ત” “શ્રીગુરુ-ધર્મગુરૂના વર્ગની અનુકૂળતા એ સમાજની ઉન્નતિનો હેતુ છે. " ભારતવર્ષના આહંત ધર્મનું અવલંબન મુનિવર્ગ છે, તેઓને ઉપદેશમાં જ ફરન્સનો વિજય અરૂણોદય સમાન છે. જયારે આપણે મુનિઓ ભદ્ર પરિકર થઈ પિત્તની સામાજિક ઉન્નતિ સંબંધી દેશને રૂપ સુધાની વૃષ્ટિ કરી ભારતના શ્રદ્ધાસુ શ્રાવકને તેમાં મંગલ સ્નાન કરાવશે ત્યારે આ વિજયી કેન્ફરન્સ પિતાનું વિજયવાધ ભારતના વિશાલ ક્ષેત્રમાં વગાડશે. સામાજિક બલની વૃદ્ધિ કરવામાં લક્ષ્મીબલ કરતાં મુનિ મહારાજાઓનું ઊપદેશ બલે વધારે કાર્ય સાધક છે. ભદ્ર, તેથી આ ચોથા સુત્રને ઉદેશ સિદ્ધ કરવા વિહારશીલ મુનિઓને કોન્ફરન્સ તરફ પ્રાર્થના કરવી. જૈનકેન્ફરન્સને ઉદય એ ધામક ઉદય છે એમ જાણનારા ઉપકારી મુનિઓ મોટા હષેની સાથે એ ઊપદેશ કાર્યનો ભાર વહન કરશે.
આ પ્રમાણે ચાર સૂત્રનું વિવરણ કરી તે જૈન કોન્ફરન્સને

Page #15

વિમલચંદ્રસૂરિ અને પ્રોત્તર રત્નમાલા. ૩ RA C - C
de પરમ ભક્ત દેવતાની જેમ અંતરીક્ષમાં ચાલ્યા ગયે અને તે વૃત્તાંતમાં તલ્લીન બનેલ મારી સ્વપ્નાવસ્થા વિધુતની જેમ ચાલી ગઈ.
વિમલચંદ્રસૂરિ અને પ્રશ્નોત્તર રત્ન.લા.
(ગત અંક ૧ લાના પૃષ્ટ ૨૧ થી ચાલુ) એક દિવસે પ્રાતઃકાલે પ્રતિક્રમણની ક્રિયા સમાપ્ત થયા પછી નિત્યના નિયમ પ્રમાણે સૂરિવર્યના શિષ્ય નવીન પ્રશ્ન પુછવા માટે 'વિચાર કરવા લાગ્યા કે, આજે કેવા પ્રશ્ન કરવા ? તેઓમાંથી એક વિદ્વાન્ મુનિ બોલ્યા કે, આજે મારા એક જ હૃદયમાં ચાર પ્રશ્ન ઉદ્ભવ્યા છે જે આપ સર્વ મંડલ સંમત થાઓ તો તે પ્રશ્નને ગંભીરાર્થ આપણે ગુરૂ પાસેથી જાણી લઈએ. સર્વ શિષ્યએ સંમતી આપી એટલે તે મુનિએ કહ્યું; આ સંસારમાં સર્વથી ગહન વસ્તુ શું છે ? ચતુર પુરૂષ કણ કહેવાય ? દારિદ્ર કોનું નામ ? અને લધુતા શેમાં છે ? આ ચાર અને જાણવા ગ્ય છે. ગહન વસ્તુ જાણવાથી આપણે ચારિત્રની રક્ષામાં તેથી સંભાળ રાખવાની ચેતવણી મલશે. ખરે ચતુર પુરૂષ એલખવાથી આપણે તેવું ચાતુર્ય મેલવવા પ્રયત્ન કરીશુ. દારિદ્રનો અર્થ નિર્ધનતા કહેવાય છે પણ જે કોઈ બીજે ગંભીર અર્થ જાણવામાં આવશે તે આપણને પરમ લાભ થશે. લધુતાનું ખરૂં સ્વરૂપ જાણવાથી આપણે મહત્તાનું રવરૂપ રહેલાઈથી જાણી શકીશું.

Page #16

આત્માનંદ પ્રકાશ,
weiterte de totestertretertretertoetstestertortest testosterettete tretettstettete
તે પંડિત મુનિના આ ચાર પ્રશ્નને સંમતિ આપી તે સર્વ શિષ્ય ગુરૂમહારાજની સમક્ષ આવ્યા. તેમણે અંજલિ જેવી આ પ્રમાણે પ્રથમ પ્રશ્ન કર્યા–“ જા” “જગતમાં ગહન વસ્તુ શી છે ?'' સૂરિશ્રીએ સત્વરે કહ્યું કે, “ીવરિત ” “ સ્ત્રીઓનું ચરિત્ર ગહન વસ્તુ છે.” તે સાંભળતાં જ શિષ્ય વિસ્મય પામી ગયા. તત્કાલ બીજો પ્રશ્ન કર્યો–“સુર” “ ચતુર પુરૂષ કોણ મુનીશ્વરે સદ્ય ઉત્તર આપે કે “ ઊંતિસ્નેન” જે સ્ત્રીન. ચરિત્રથી ખંડિત થતું નથી તેજ પુરુષ ચતુર છે.” પૂર્વના પ્રશ્નોત્તરને લગતે આ અસરકારક ઉત્તર સાંભળી યુવાન મુનિઓએ સાનંદાશ્ચર્ય પામી ત્રીજે પ્રશ્ન કર્યો–“જિં તારિ” “દારિદ્રકનું નામ ? ” મુનિશિરોમણિ ક્ષણવાર વિચારી બેલ્યા–“ અસંતોષ g” “સંતોષ રાખવો નહીં એજ દારિદ્ર છે.” ધર્મ તથા વ્યવહાર નીતિને અનુસરતે આ ઉત્તર સાંભળી શિષ્ય પ્રમોદથી પરિપૂર્ણ થઈ ગયા. તે કાલે જ તેમણે એ પ્રશ્ન કર્યો “ િજાવું “ લધુતા શેમાં છે?” પંડિત શિરોમણિ સૂરિશ્વરે કહ્યું “જાવા”
યાચના કરવાથી લધુતા થાય છે. તે સધક અને ગિરવતા ના ગુણને વધારનાર પ્રનત્તર સાંભળી સદગુણાભ્યાસી શિષ્ય સમુદાય અપાર આનંદને પ્રાપ્ત થશે.
અપૂર્ણ

Page #17

વ્યવહાર શુદ્ધિ,
ઉપે store testosteste tre tre tre teretestostertreter testostertestarteretes testosterstraeterea tretiration for treats
વ્યવહાર શુદ્ધિ. (અનુસંધાન ગતાંક પાને ૪ર થી) ગૃહર ધર્મ અને શ્રમણ ધર્મની વ્યવહાર શુદ્ધિ ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારની છે. તેમાં પ્રથમ ગૃહસ્થ ધર્મની વ્યવહાર શુદ્ધિ કેવી રીતે થઈ શકે તે સંબંધી વિચાર ચલાવીએ. ગૃહસ્થ ધર્મ બે પ્રકારના છે. ૧ સામાન્ય રવરૂપથી, ૨ વિશેષ સ્વ૫થી. જ્યાં સુધી આ બંને પ્રકારને ધર્મ શાસ્ત્ર મર્યાદા યુક્ત પ્રતિપાલન કરવાને આદર કરે નહીં અને શાસ્ત્રથી વિપરિતપણે આદર કરી ધર્મભાસી છતાં પિતાનામાં ધમપણાની માન્યતા રાખે ત્યાંસુધી લાભને બદલે નિરંતર હાનિ પ્રાપ્ત કરનારી તેની ભાગ્ય દશા નિવડે. વર્તમાન કાલમાં શ્રાવક તરીકે બલાતાં જૈનેને મોટે ભાગે આ પ્રકારના વર્ગમાં આવતું હોય એમ દેખાય છે. શ્રીમદ્ હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે શ્રીધર્મબિંદુ નામના ગ્રંથમાં કહ્યું છે કે –
"न्यायोपात्तं हि वित्तं उभयलोकहितायेत्ति"
ન્યાયથી ઉપાર્જન કરેલું ધન આ લેક અને પરલેકમાં હિતકારી થાય છે. આ સુત્ર વ્યવહાર શુદ્ધિનું અર્થત ગૃહસ્થ ધર્મની
વ્યવહાર શુદ્ધિનું મુખ્ય સુત્ર છે. માર્ગાનુસારીના પાંત્રીશ બોલમાં પણ પ્રથમ બેલ આ સુત્રના સાર રૂપજ છે. આ સુત્રને અંતઃ કરણમાં મનન કરતાં ગૃહસ્થ ધનુયાયી પ્રત્યેક આત્માને પિતાની દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવા સંબંધી જામેલી પ્રકૃતિ તથા પ્રવૃતિને ખાસ નિશ્ચય થઈ શકશે. પોતે આરંભના કાર્ય કરતાં છતાં ન્યાય નીતિ

Page #18

આત્માનંદ પ્રકારો
Catatitat
પૂર્વક ધન ઉપાર્જન કરે છે કે નહીં તે સબંધી લેશ માત્ર વિચાર નહીં કરતાં નીતિ અનૈતિ યુક્ત ધન સંપાદન કરી કેટલાએક ધર્મના અનુષ્ઠાનેાનું સેવન કરી પેાતે ધમી છે એવું માની તથા બીજા પાસે મનાવી તેમજ પોતાના કાર્યાનુ જ ખીજાએ અનુમેદન કરે—અનુકરણ કરે એવી ઇચ્છા રાખી મઢુત્ પુણ્ય ઉપાર્જન કર વાની જે આકાંક્ષા રાખે છે તે મૂળમાં સડાવાળા પાયા ઊપર મકાન ચણી દી કાળસુધી તેમાં શાંતિપૂર્વક સુખવિલાસ તથા નિવાસ કરનારના જેવે દીર્ધદશી સમજવા. એવ. પણ મનુષ્યા જગતમાં અનુભવમાં આવે છે કે પેાતે નિર ંતર શાસ્ત્ર શ્રવણ કરતા હાય, શાસ્રને અભ્યાસ પણ કરતા હાય, બીજાઓને શાસ્ત્રાનુસાર ઉત્તમ પ્રકારે સ્થિતિ કે ગતિ કેમ પ્રાપ્ત થાય તે સબંધી ઊપદેશ વા બૈધ પણ આપતા હાય પરંતુ આ સૂત્રના ભાવને અનુસરતા પ્રસ ંગ આવે અર્થાત્ દ્રવ્ય ઊપાર્જન કરવાના પ્રસંગમાં લાલચના પ્રસંગ આવે તેવે સમયે ન્યાય કે નીતિ શું છે તે સંબંધી લેશમાત્ર વિચાર કરવાના અવકાશ પણ લેતા નથી. શું જગદ્ગુરૂ મહાવીરના લધુન - હન શ્રાવક ખૂંચ્ચાંઓ આ આત્માની ઐહિક વા આમુષ્મિક સિદ્ધિ, રીદ્ધિ કે વૃદ્ધિનો મૂળ આધાર-મૂળ બીજક ન્યાય—નીતિ પૂર્વક ધન ઊપાર્જન કરવુ એજ છે એવુ થમજશે નહી તથા સમજયા છતાં પણ વર્તેશે નહીં ત્યાં સુધી કે જયેષ્ઠ પુત્રો-મુનિવરો ! આ પંચમકાલમાં જૈનધર્મની કરવા ધારેલી ઊન્નતિ થશે-અભ્યુદય થશે ઊદ્યચના સમય આવશે ! કદાપિ નહી. ત્યાં સુધી જૈનાની તથા જૈનધર્મની ઉન્નતિની આશા તે મૃગતૃષ્ણાવડે તૃષાને છીપાવવાની જેવી આશા સમજવી. શ્રાવકાના ધનાર્જનની સાથે મુનિઓના
।

Page #19

જ્યવહાર શુદ્ધિ
આત્મ સાધન તથા ચારિત્રના શુદ્ધ નિવાહને પણ નિરક સંબંધ છે. જે શ્રાવક નીતિથી ધન સંપાદન કરી તેવા દ્રવ્યતા. પદાર્થોથી મુનિને પ્રતિલાભ હોય તે મુનિને આહાર, વસ્ત્ર, પાત્રાદિ સર્વે ચાત્રિ ધર્મના આરાધનમાં સાત્વિક વૃત્તિ ઉત્પાદક થાય છે, તેના મનને શાંત રાખે છે, આર્તધ્યાન રૌદ્ર સ્થાનથી દૂર રાખી ધર્મધ્યાન કે. ઉત્તમ ભાવનાઓમાં પ્રવૃત્તિ કરાવે છે. “અહાર એ ઓડકાર ? એ લૈકિક કહેવત ગંભીરાર્થ સૂચક છે. અનીતિવાન કે. કૃપણના ઘરની ગોચરી મુનિને સ્વાધ્યાયાદિમાં બહુજ વિન્ન કરતા થાય છે એવા જે અનુભવી મુનિના પરમ પવિત્ર ઉપદેશ તે આ લખા ણના રહસ્ય સૂચક છે તેથી ગૃહસ્થ ધર્મનુયાયી શ્રાવકોને તીર્થકર મહારાજની પ્રથમ આજ્ઞા એ છે કે તેઓએ પિતાને, ગુહ્રસ્થાશ્રમનિહ ન્યાયપાર્જિત દ્રવ્યથી જ ચલાવે જોઈએ..
અન્યાયપાર્જિત દ્રવ્યથી જે જે કાર્યો થાય છે તે ક્ષણવિનશ્વર તથા પરિણામે દારૂણ વિપાકવાળા થાય છે. અને ન્યાપાર્જિત દ્રવ્યથી જે જે કાર્યો થાય છે તે દીર્ઘ કાળા સ્થાયી તથા પરિણામે શુભવિપાકવાળા થાય છે તે સંબંધી. શાસ્ત્રગત એક દષ્ટાંત. મરણ કેટીમાં છે તે નિવેદન કરૂં છું.
અનર્ગળ વિભૂતિને ધારણ કરનાર એક દિવ્ય પ્રતાપી રાજા હતો. યુવાવસ્થા સંપાદન થતાં અનેક પ્રકારના સાંસારિક ભોગ યથે
છપણે તે ભોગવવા લાગ્યા. એકદા તેના મનમાં એ સંકલ્પ થયે કે આ રાજયનગરીમાં મારા જે જે રાજયમેહેલ છે તેમાંથી એકપણ એ સુંદર નથી કે જેને દેખતાં જ મનુષ્યના મુખમાંથી વાહવાહ! ના ઉરે નિકળે-ચિત્ત ચમકાર પામેઆખરે એ દ્રઢ નિશ્ચય

Page #20

ખાત્માનંદ પ્રક્રિશ
કયો કે ગમે તેટલા દ્રવ્યનો ખર્ચ થાય તેપણ મહા વિશાળ-રમણય–ઉત્તમ અને લક્ષ્મીને વિલાસના સ્થાનની જે લક્ષમીવિલાસ નામને રાજયમેહેલ બંધાવ. પિતાને થયેલા સંકલ્પને દ્રઢ નિશ્ચય થતાંજ બ્રહપતિ જેવી બુદ્ધિવાળા સુજ્ઞ પ્રધાનને તે પ્રમાણે રાજય મેહેલનો પ્લાન કરાવવાની આજ્ઞા કરી. તે સાંભળી પ્રધાને કહ્યું કે મહારાજ ! આપને વિચાર ઘણેજ ઉત્તમ છે એવા રાજ્ય મેહેલથીજ આ રાજય નગરની શોભા છે. એટલું જ નહી પરંતુ આપ જેવા વાસુદેવની વિભૂતિને ભેગવનારા મહારાજાધિરાજને સુખ–ભેગ વિલાસ ભોગવવાને માટે તેના રાજમહેલની ખાસ આવશ્યક્તા છે. પરંતુ મારી વિનંતિ એ છે કે આપણા રાજ્યના મહાનિપુણ
તિષ વેત્તા પાસે શુભ મુહૂર્તને નિશ્ચય કરાવી તેવા શુભ દિવસે શુભ મુહૂર્ત લક્ષ્મી વિલાસ મેહેલનું ખાત મુહૂર્ત કરાવવું. પ્રધાનની સલાહ પ્રમાણે રાજાએ રાજ્યના પ્રવીણ જોશીઓને આમંત્રણ પૂર્વક બોલાવ્યા. નિપુણ જોશીઓએ એકમત થઈ શુભ દિવસ તથા શુભ મુહૂર્તનો નિશ્ચય કર્યો. પરંતુ વિનંતિ સાથે જણાવ્યું કે હે રાજન્ જો આ લક્ષ્મી વિલાસ મહેલ દીર્ઘ કાળ થાયી રહે-ટકે એવી અભિલાષા–ધારણા રાખતા હે તે શાસ્ત્રનિયમાનુસારે ખાતા મુહૂર્ત કરતી વખતે ખાત કરવાને ખાડામાં ન્યાયપાર્જિત ધન પ્રક્ષેપ કરી ખાતમુહુર્તની ક્રિયા સમાપ્ત કરવાની જરૂર છે. તેવા ધનવાળા પાયા પર બંધાવેલું મકાન દીર્ધકાળ સુધી અચળ રહેશે. મુહર્ત ગમે તેવું સારું હોય પરંતુ અન્યાપાર્જિત ધન, તેનાથી થતા કાર્યને ક્ષણ વિનશ્વર કરી નાંખે છે.
જોશીઓના આ ઉપદેશથી રાજાના મનમાં શંકા ઉપન્ન થઈ.

Page #21

વ્યવહાર શુદ્ધિ restertoretortefeste detectors to store teretertestarte Ietetreter des testes de teste toetuste તે વિચારવા લાગ્યો કે હું નીતિ પૂર્વક રાજય ચલાવું છું. અનિતિને લેશ માત્ર અવકાશ આપતું નથી. મારે ન્યાયના અધિકારીઓ કે ગુન્હેગાને ગેરવાજબી રીતે દંડ કરી ભારી રાજયની દાલતમાં વધારો કરે નહીં એવી મારી ખાસ તેઓને આજ્ઞા છે એટલું જ નહીં પરંતુ મારા વહીવટી અમલદારોને પણ એવી જ રીતે મેં સૂ ચના કરી છે કે તમારે રાજયની મહેસુલ નીતિ પૂર્વક રેહેમ નજરથી વસૂલ કરવી. એ પ્રમાણે જે જે ખાતાઓમાં દ્રવ્ય ઉપાર્જન થઈ રાજયની દેવતમાં વૃદ્ધિ થાય છે તે મારી સર્વ દેલત ન્યાયપાર્જિત જ છે એવી મારી માન્યતા છે. એટલું છતાં આ રાજયની દેહત– લક્ષ્મીથી જ લક્ષ્મીવિલાસ મહેલનું ખાત કરવું કે નહીં તે બાબતમાં પ્રધાનજીની સલાહની ખાસ જરૂર છે. બાદ પ્રધાન ને બોલાવી પિતાને વેલ સોલે વિચાર નિવેદન કર્યો. - તે સાંભળી પ્રધાનજીએ વિનતિ સાથે ઉત્તર આપ્યો–કે છે મહારાજ જે કે આપના રાજયમાં સર્વે રાજ્યના અધિકારીઓને આપે આજ્ઞા કરી છે કે લેશ માત્ર અનીતિ પૂર્વક અમલ ચલાવી રાજયની લતની વૃદ્ધિ કરવી નહીં તેથી આ રાજ્યની સમૃદ્ધિ ન્યાયપાર્જિત છે, તે પણ અમુક દ્રવ્ય ન્યાયપાર્જિત છે કે અન્યાયપાર્જિત છે તે સંબંધી ખાતરી કરવાના સાધનો અનેક પ્રકરના છે. તેમાંથી એક વિચાર મને આ સમયે સુઝી આવ્યું છે તે એ છે કે –
આપણા રાજયનગરમાં કલ્યાણ વત્સલ નામનો એક મહા ધનાઢય જન ધમ શેઠ વસે છે. તે સદાચરણી–ગૃહ ધર્મને શાસ્ત્રાનુંસારે પાળનાર–નિર્મળ મતિવાળે છે. પોતે મહારંભના કાપી

Page #22

આમાનદ પ્રકાશ,
here the store tested this tontistesteritieteste toate tretes festes testost setistes et ateistis tertisterte અર્થાત્ કર્મદાનના કાર્યોથી ઉદાસિન છે. શુદ્ધ નીતિથી અલ્પારંભના કાર્યો કરી દ્રવ્યને સંચય તેણે કરેલું છે. ઊપજના પ્રમાણમાં ખર્ચ રાખી પિતાની વિભૂતિને બે ડાળ બતાવ્યા સિવાય વ્યવહારના તથા ધર્મના કાર્યો નિર્મળ અંતઃકરણથી કરે છે. જૂઠી ડંફા સથી તે પરાડ મુખ છે. એટલું જ નહીં પરંતુ કોઈપણ મનુષ્યનું કેઈપણ કાર્ય સાધી આપવાને તેણે વચન આપ્યું હોય, તે મહા મુશીબત વેઠવાને પ્રસંગે પણ આપેલા વચનનો નિર્વાહ કરે છે. એ શેઠનું દ્રવ્ય ન્યાયપાર્જિત છે. એવી લેક વાતા છે તેથી તેના દ્રવ્યને ઉપગ રાજ્ય મહેલના ખાતમાં આવે છે. રાજય મહેલ ચિરકાલ સ્થાયી રહે તેમાં સંશય નથી..
રાજાએ કહ્યું, પ્રધાનજી ! આપના વિચારને હું અનુમોદન આપું છું. પરંતુ તે પ્રમાણે અમલ કરતા અશ્વલ આપણા રાજ્યના દ્રવ્યની તેમજ સદરહુ શેઠના દ્રવ્યની ન્યાયે પાજેતપણું સંબં-- થી પરિક્ષા કરવી જોઇએ. - તત્કાલ પ્રધાનજીએ કલ્યાણવ:સલ શેઠને દરબારમાં તેડી લાવ વાસા હજુરના ખાસ પટ્ટાવાલાને મેકલ્યો. તેણે જઈ કલ્યાણવાલ શેઠને કહ્યું કે મહારાજાધિરાજ આપને યાદ કરે છે. તે સાંભળતાં જ શેઠ, પોશાક પહેરી, સજજ થઈ, ઉચિત વ્યવહાર સાચવી દરબારમાં આવ્યા. રાજા ધિરાજને વંદન કર્યું. શેઠને અભિનંદન આપી, રાજાએ ગ્ય સથાનકે બેસવા સૂચના કરી. તદઅંતર રાજાએ શેઠને પુછ્યું. રાજા–શેઠ ! શું રેગ્ગાર કરે છે ?
શેઠ–કૃપાનાથ! હું શરાફીને રાજગાર કરૂં છું. તેમજ વિમે ઊતારવાને પણ ધંધે કરૂં છું.
અપૂર્ણ.

Page #23

શ્રી જેન આત્માનંદ સભા
૭૧
لبيب
***
********
**
*****
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
— — રિવર્ગવાસી અને જેમાં ભપકારી મહા મુનિરાજશ્રી આત્મારામજી મહારાજના પવીત્ર નામને સ્મરણ રાખવા તે મરહુમ આચાર્યના વિદ્વાન શિષ્યોની સંમતીથી શ્રી આત્મારામજી જૈન પુસ્તાકલય અને તેને અંગે શ્રી જૈન આત્માનદ સભા સ્થાપન થયેલી છે.
1જૈન પ્રજામાં ધાર્મિક અને સાંસારિક ઉબતી જાગ્રત થાય અને તેવા વાંચનની અભિરૂચી વધવા માટે, વિદ્વાન લેખોને ઉત્તમ ગ્રંથના સંબંધમાં ઘટતું ઉત્તેજન મળ્યા કરે, પ્રાચીન ગ્રંથેના જ્ઞાનનું દેહન કરી ભાષાંતર રૂપે અથવા કલ્પીત કથાનક રૂપે સારા સુબોધક વિષયે જન વર્ષની સમક્ષ પ્રતીમાસે પ્રગટ થયા કરે, ઓછા જ્ઞાનવાળા લેખકો ઉપર ઘટતો અંકુશ રહી શકે અને સારા નઠારા વાંચનની પરિક્ષણ શક્તિ કરી શકે પ્રજા પ્રા હેતુથી આ સભા તરફથી આ આત્માનંદ પ્રકાશ લગભગ પંદર માસ થયા પ્રગટ કરી જૈન બંધુઓની સેવા બજાવવામાં છે.
સદરહુ માસિકના કાયમી ગ્રાહકો પાસેથી રૂ ૨૧-૦-૦ પચીશ એકી વખતે લેવામાં આવે છે જેથી ફરી જીંદગી સુધી કાંઈ પણ લવાજમ આપવું પડતું નથી અને આ માસિક કાયમ ભેટ આપમાં આવે છે ગુરૂ મહારાજના ભક્ત જનોએ અથવા ધર્મની લાગણીવાળા જેન બંધુઓએ ભકિતની ખાતર અથવા આવા સારા માસિક ઉતેજનાર્થે આ જ્ઞાન ખાતાનું કાર્ય જાણી તેને મદદ કરવા રૂ. ૨૫-૦-૦ આપી કાયમ ગ્રાહક થવા વિનંતી છે.
નહીં તે છેવટ ગ્રાહક થવા આવશ્યકતા આવે છે.
આ સભામાં (શ્રીજન આત્માનંદ સભામાં) જે રગ્રહસ્થ રૂ. ૧૦૦ સે. એક વખતે આપશે તે પેલા વર્ગના માનવંતા લાઈફ મેમર ગણશે. અને તેને આ સભા અને પુસ્તકાલય તરફથી બહાર પડતું આ માસિક તેમજ જન તત્વાદર્શ વિગેરે જેજે ગ્રંથ બહાર પડશે તે તમામ ભેટ આપવામાં આવશે. તેમજ

Page #24
72 , a આમાન પ્રકાશ, Gutett tetett tetetatt ettetetutatttttttttttttt જે ગૃહસ્થ એકી વખતે શું 50-0-0 પચાશ આપશે તે બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર ગણાશે અને તેને આ માસિક તથા આ સભા તેમજ પુસ્તકાલયના તરફથી પ્રગટ થતાં રૂ. 2.8- 0 બેની કીમત સુધીનું કોઈ પણ પુસ્તક ભેટ આપવામાં આવશે. આ સભામાં કોઈપણ સભા-લાઈબ્રેરી–પાઠશાળા કન્યાશાળા કે એવી કોઈપણ મંડળીઓને લાઇફ મેમ્બર કરવામાં આવશે. આ વર્ષ આ સભામાં થયેલ માનવંતા લાઈફ મેંમ્બ રોના નામો. પિલા વર્ગના માનવતા લાઈફ મેમ્બરે. 100) શેઠ ભાઈચંદ જેઠાભાઈ–વડનગરવાળા હા. શેઠ નગીનદાસ જેઠાભાઈ. 100) શેઠ કીસનચંદજી હીરાલાલ વર્ધવાળા. બીજા વર્ગના માનવંતા લાઈફ મેંમ્બરે. 50) શેઠ પિચલાલ ડુંગરશી પ્રાંતિજવાળા. પ૦) શેઠ નગીનદાસ જીવણભાઈ નવસારીવાળા. 50) શેઠ શામજીભાઈ પદમશી કણ્ડવાળા. પ) શ્રી વિજાપુર જૈનશાળા હ. શેઠ નથુભાઈ મંછારામ. પત્ર વ્યવહાર. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાના મેનેજર હેરીસ રોડ ભાવનગર કાઠીયાવાડ એ નામથી કરે. For Private And Personal Use Only