Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री
-
:
:--
નેક
*
રીત
કટ
*
*
*
:
૨
F-
ts
-
I
'
છે આત્માનંદ પ્રકાશ..
*
- *
-
ર
: ર
:
મારા
આત્મવૃત્તિ નિર્મલ કરે. આ તક વિકાશ; આત્માને આરામ / અહમદ મકાશ
T
-
-
-
---
-
A +
+
પુસ્તક ૧ લું, વિક્રમ સંવત ૧૬-એશન અંક ૮ મે
-
-
'
પ્રભુસ્તુતિ.
મંદાક્રાંતા અંતજ ચલન્દ્રિત કરે કેવલજ્ઞાન દીપે, આત્માન મિણે કરેત ચિધનાનંદ રીત, ધૂણન પ્રગટ કરતમાં ભયનો ભેદ, સરસભામનાં લw ૧
નિકે. રાજ FB પર કે - (પૂવે એકની પ્રક ૧૪૬ થીં અનુસંધાને.') જ્યારે હું જગતમાં શુભતત દષ્ટિ, કયારે ભવે લધુ કરૂં નિજ કર્મ ઋષિ
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ,
એ વિચાર શુભ ચિત્ત વિષે જમાવા, એ, ભાવને ભવિક સે મનમાંહિ ભા. ચારિત્રમાં ચતુર થઈ * ચરણે ઉપામું, આ ચિત્તને મલિનતા હરીને ઉજાસુ, એ અંતરંગ રસધી રજને જમા એ, ભાવના ભવિક સે મનમાંકિ ભા. સંતાપ કર્મલને તપથી તપાવું, આ જીવને વિમલ મુક્તિપદે છપાવું લિા આક્ષણે ક્ષણિક માનવ જન્મ હા, એ, ભાવના ભવિક સે મનમાંહિ . જયાં વાસલ સતત સિ ગણે વિકાશે, તે સર્વથી પરમ સિદ્ધ શિલા પ્રકાશે; એ સ્થાન અંતર ધરી રસ રંગ જામે, એ, ભાવના પમ નર્મદત્યાં વિરામે.
1
t
1
-
-
-
પર્શનનું કમિશન. (ગત અંક ૫ ના પણ ૧૦૭ થી ચાલુ)
શ્રી સચ્ચિદાનંદ મહાત્માની સાંનિધ્યે બ્રિાદ્ધદર્શને પિતાન, જુબાની આપતાં જણાવ્યું કે, મેં ઊત્તરપક્ષથી વાદી આગલ સિડ, કહ્યું કે, બલાત્કારે પણ પાર્થનું ક્ષણિકત્વ સ્વીકાર્યા વિના છુટકા નથી ત્યારે વાદીએ નીચે પ્રમાણે પૂવપક્ષ – - ૧, અંતરનું તેજ૨ ચંતન્યના અતિ ધાટા આનંદની રીતે. ૩ કપી૩ પતિ. ૪ ચરણ સીતેરી. ૫ અખંડ રબતિ આભાને આનંદને.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પીને કમિશન. ૧ળ અડદ દાદર પૂર્વપક્ષ—જે પદાર્થ તણિક એટલે ક્ષણમાત્રમાંજ લય પામવાવાલા હેય જે પૂર્વે જેવું હોય તેજ આ છે” એવું જ્ઞાન કોઈ પદાર્થ વિધિ કેમ સંભવે ?
ઉત્તરપક્ષ–એક એકને અત્યંત સરખી રીતે મલતા એવા બી બીજા ક્ષણના ઉદયથી, તેમ અવિદ્યાના અનુબંધથી પૂર્વ ક્ષણના પ્રલય વખતેજ પૂર્વ ક્ષણના જેવો જ બીજે ક્ષણ ઉદય થાય છે તેથી “જે પૂર્વે જેયેલું હોય તે જ આ છે' એવું જ્ઞાન થાય છે.
પૂર્વપક્ષ—-એક ક્ષણના પ્રલય વખતે બીજો ક્ષણ કેવી રીતે ઉદય થાય? તે વાત દ્રષ્ટાંતથી સમજાવો.
ઉત્તરપક્ષ— જેમ દીપકની એક કલિકામાં બીજી મજ થાય છે તેવી રીતે એક ક્ષણના પ્રલય વખતે બીજે ક્ષણ ઉપજ થાય છે..
પૂર્વપક્ષ–પ્રીમના ક્ષણથી અત્યંત ભિન્ન એ બીજે ક્ષણ પણ તેને તેજ પૂર્વ ક્ષણ હોય એમ લાગે છે. તેનું શું કારણ?
ઉત્તરપક્ષ–સમાન આકારવાલા જ્ઞાનની પરંપરાના પરિચયના દીધે પરિણામને લીધ, તથા આવા નિરંતર ઉદયને લીધે એ બીજે ક્ષણ પ્રથમના ક્ષણથી અત્યંત ભિન્ન છતાં પણ તેને તેજ પૂર્વ ક્ષણ હેય એમ લાગે છે.
પૂર્વપક્ષ–તે વિશે એવું કોઈ દ્રષ્ટા છે કે, જેથી આવી સંભાવના કરવામાં બાધ ન આવે !
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમાનંદ પ્રકાશ
રક્ષ—જે મેસા નખ કેશ વિગેરેમવામાં આવે છે છતાંહતેન્નાજ છે એની ક્તી ને પ્રત્યક્ષ અનુભવ્યા છે, તેમ અહીં પણ સમજવું, તેથી એવી સંભાવના કરવામાં બાધ આવતું નથી.
કરીને જણાવ્યું કે, ભારે ઉત્તર પક્ષ સાંભળી વાદી ક્ષણ છોરનિસ્તેજ થઈ જફા વિચારમાં પડ–ત્યાંજ મેં સિંહગર્જના કરી કહ્યું કે, અરે વાદી! દુરાગ્રહ છોડી દે. આટલી વાત, નિશ્ચય સિદ્ધ થઈ કે જે સત છે તે ક્ષણિક છે. માટે જ અમારા સિદ્ધાં તના મૂલે ગ્રંથમાં યુક્તિપૂર્વક કહ્યું છે કે, “સર્વ સંસ્કાર ક્ષણિક છે.” તે ઉપરથી એમ પણ જાણવું કે જીવ એવો પદાર્થ માનવા. નહીં, પણ કેવલ કનૈક્ષણને સંતાન જ વ્યવહાર માટે બસ છે. આ બધાને એ અર્થ છે કે, સર્વ પદાર્થ ક્ષણિક છે અને આત્મા છે નહીં, એવા આકારવાળી જે વાસના એટલે પૂર્વજ્ઞાન નિશક્તિનપરાથી ઉત્તર જ્ઞાતમાં આવેલી મનની ખેતીતિ, તેનું ના માર્ગ એ નામનું ત્રીજી આર્યસુત્ય જાણવું તેને હેરો અર્થ એ છે કે, સર્વ પાર્થનું ક્ષણિક અને આત્માનું નાસિત એ ચિત્તને વિશેષાકારે તે માર્ગ નામે ત્રીજું એ સત્ય કહેવાય છે. તે પછી ચોથે આર્યસત્ય નિરોધ નામનું છે. આ નિરોધનામનું જે તત્વ તેજ મેક્ષ, અથવા અપવર્ગ કહેવાય છે. ચિત્તની જે કલેરા રહિત અવસ્થા તેજ નિરોધ એટલે મુકિત એમ જાણવું **
અપુણ.
છે
*
*
*
*
કે, "
. 5
'
* '
.
* -
*
:
*
*
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થતિઘી અને શાસકધર્મના સંવાદ,
૭૩.
તિધર્મ અને શ્રાવકધર્મનો સંવાદ.
(પૂર્વ બેંકના પૃષ્ટ ૧૫૧ થી ચાલું.) ડીવાર મૂછ પામ્યા પછી યતિધર્મની અમૃતમય દષ્ટિથી શ્રાવક ધર્મ સાવધાન થયે શ્રાવકધર્મને શાંત કરવા અને ધેર્ય આપરા પતિ ધર્મ નીચે પ્રમાણે બેહો. - યતિધર્મ-વત્સ, શત થાઓ, તમારે પણ મારી જેમ થી રિાખવાનું છે. તમે ધયે નહીં રાખે તે તમારામાં 9 પદાર્ ” એ ન્યાયે લાગુ પડશે. ધણું શ્રાવક રને હજુ ભારત વર્ષને દીપાવે છે. કેટલાએક બારવ્રત ધારણ કરી શુદ્ધ-શ્રાવક થયેલા છે. કેટલાએક ઉગ્ર તપસ્યાની મહાન ઉપાસના કરે છે. કેટલાક ગુફ ભક્તિમાં એક નિષ્ઠા રાખે છે. કેટલાએક ધાર્મિક કાર્ય માટે તન, મન અને ધનથી પ્રવૃત્તિ કરે છે. કેટલાએક સાત ક્ષેત્રનું રક્ષણ કરવા આત્મ ભાગ આપે છે. કેટલાએક ધનવંત યાત્રા અને સંધ પૂજામાં ઘણું દ્રશ્ય ખચી સધપતિની પવિત્ર પદવી મેલાવે છે. કેટલાએક શ્રાવકના અર્ભકાને જ્ઞાન આપવા પાઠશાળાઓ સ્થાપે છે. કેટલાએક જીર્ણ પુસ્તકને ઉદાર કરવાની ઉત્તમ ઈચ્છા ધરાવે છે. કેટલાક શ્રાવિકાઓની કન્યાશાલા માટે યોજના કરવા આગળ પડે છે અને કેટલાએક જીનેન્ફરન્સના ઉદયમાટે તન, મન ધન્થી પ્રયત્ન કરે છે. ભદ્ર, હું નિરાશ થવાનું નથી, શ્રાના પ્રમાદને પરાભવ
યામ સમક્ષ છે. જોકે સારા અને મારા આશ્રિતોમાં હાલ દિણવા બે પક્ષે રહેલા છે. તેમાં એકંદરતાં કાલને પ્રભાષિક્ષનું પ્રેમળ રહેલું છેથોપિયાં સુધી શુકલપક્ષ
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૪
આમાનંદ પ્રકાશ. 23ડી ખડા હતા. તમામ સજીવન છે ત્યાં સુધી આપણે ધાં રાખવાનું છે. સાધુ અને બાવંકામાં શુકલપક્ષને વિજય થાઓ, એ આપણી પરમાત્મા પ્રત્યે પ્રાર્થના છે,
શ્રાવકધર્મ–ભગવાન તમારા વચનથી મને શાંતિ મલી છે, મારા હૃદય મંદિરમાં એને અવકાસ મલતે જાય છે, પણ શલ્ય ની જેમ શંકાને ઉદય થયા કરે છે. તમે શુકલ અને કૃષ્ણ એવા બે પક્ષ કહ્યા તે ઉપર મને વિશેષ સાંભરી આવે છે. મારા આશ્રિતમાં કૃષ્ણપક્ષ પૂર્ણ રીતે પ્રબલતા ભગવે છે. પ્રત્યેક નગર કે ગામે ગામ સંધના અગ્રેસના હૃદયમાં ઘણે ભાગે કૃષ્ણપક્ષને જ પ્રભાવ પ્રબલ જવામાં આવે છે. ધન અને શેઠાઈની સત્તામાં અંધ થયેલા અગ્નસે ધમપણાને ડેલ ધરી ઘણાં અનર્થ ઉત્પન્ન કરે છે. એક તરફ ધાર્મિક કાર્યોમાં કીર્તિ મેળવવા મહેસવો અને સ્વામિવાત્સલ્ય આ દરે છે અને બીજી તરફ ગુપ્ત રીતે પક્ષપાતના વિન ભરેલા કાર્યો ઉત્પન્ન થવાના કારણે ઉદિત કરે છે. એક તરફ શ્રાવકના સર્વ વત સેવવાને બદલે કરે છે અને બીજી તરફ સાર્વજનિક કે ધાર્મિક દ્રવ્ય ને આડકતરી રીતે ઉપગ કરી આત્મ પ્રશંસાના વિજય ગીત ગવરાવે છે. એક તરફ ગુરૂ ભક્તિમાં તલ્લીન થઈ પિતાને ગુરૂભક્ત કહેવરાવે છે અને બીજી તરફ અમુક ગુરૂને પક્ષપાત રાખી ઈનર ગુરૂનું અપમાન કરાવે છે. આવા સંઘપતિ ઓ અને અગ્રેસરે તરફ નજર કરતાં કમકમાટ છુટે છે. જયાં સુધી તેવા અગ્રેસરે સંધ ઉપર શાસન કરતાં હોય ત્યાં સુધી મારા ઉદયની આશા શી રીતે રખાય? દિન શ્રાવકોને સમુદાય તેવા સ્વાથી નાયકાની સાથે દેરાઇ ધર્મ
*
*
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યતિધર્મ અને શ્રાવકધર્મના સંવાદ,
taste tataitetta
tutatatatate
ભ્રષ્ટ થઇ જાય છે, એટલું જ નહીં પણ આ ભારત વર્ષમાં સર્વોત્તમ ગાતું જૈન શાસન તેવા અગ્રેસરાથી વગાવાય છે.
૧૭૫
યતિધર્મ——સ, તમારૂં કહેવું યથાર્થ છે. તેવા અગ્રેસરા કેટલાએક હાય છે ખરા પણ તેથી કાંઇ અધેર્યે રાખવાનુ નથી તેવા શુદ્ધ વૃત્તિવાલા અમેસરા અગ્રેસરની પવિત્ર પદવી પર ચિરકાલ ટકી શકતા નથી. તેમની મલિન વૃત્તિની છાયા ઘણું પ્રસગે ઝાંખી પડી જાય છે. તીર્થ સ્વરૂપ સ ધના પ્રભાવથીજ તેની કપટ વૃત્તિ સ્વતઃ પ્રગટ થઇ જાય છે અને તેમની ક્ષુદ્ધ વાસનાનું સુક્ષ્મસ્વરૂપ વિદ્વાન પુરૂષોના જાણવામાં આવી જાય છે, એમ થવાથી પછી તે એ પદવી ઊપર પૂર્ણ પ્રતિષ્ટા મેલવી શકતા નથી. એટલે તત્કાલ ન સમુદાય તેમના કત્તન્યને ધિક્કારવા માંડે છે, તે છતાં એ કદિ તેઓ દ્રવ્યના પ્રબલથી સમુદાયને દબાવી આત્મ સત્તાના ઉપયોગ કરવા માંડે ના પછી તેમની ઉપર તેમના કર્મના મહાાપ થાય છે, જેથી તેઓ અલ્પ સમયમાં અધમ અવસ્થામાં આવી પડે છે,
For Private And Personal Use Only
શ્રાવક ધર્મ--ભગવન્, આપે જે કહ્યું, તે સત્ય છે. કર્મના કાપથી તેવા અગ્રણીને ચેાગ્ય શિક્ષા મલે છે, તથાપિ તે આ મહિતમાં અજ્ઞ રહી તે સર્વ ભુલી જાય છે. એ મને ધણું આશ્ચર્ય થાય છે. આપના વચનથી હવે ધૈર્યનું અવલ બન રહે છે પણ તેવા ગેસરા પોતાની વૃત્તિ સુધારે અને તીર્થં સ્વરૂપ સધના સર્વ કાર્ય શુદ્ધ વૃત્તિથી આચરવાં પ્રયત્ન કરે અને તેમ કરવામાં જૈન ચાસનના પ્રભાવિક અધિષ્ટાયકા ઉત્સાહથી તેમને પ્રેરણા કરે, એવી મારી અંતર`ગ અભિલાષા છે, જો આ મારી અભિલાષા પૂર્ણ થાય તા ભારતવર્ષમાં જૈનશાસન પાતાના સર્વોત્કૃષ્ટ વિજય પ્રાપ્ત કરશે
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માન પ્રકાશ હન -
8 28-0- એટલું જ નહિ પણ પ્રત્યેક અને સંસાસ્કિ ઉન્નતિ પુરસંપાદન કરશે. આ વર્તમાને પાંચમાં આરામાં ચોથા આરાના પ્રાદુભાવ દેખાશે. જેના ધાર્મિક યશગીત ભારત ક્ષેત્રની ભૂમીપર ગલાશે.
ચિંતામણું.
એક ચમત્કારી વાર્તા. પૂર્વ અને પૃ૬થી ચાલુ) समुदगत संसारादति नरकावनः । बोधन्ति श्राविकाधर्म साध्वीनां शुभदेशनाः ॥१॥
પ્રકરણ ૨ જું.
-
સાધ્વી વિદ્યાશ્રીના ઉપદેશે. ચિંતામણુની બેન વિધા કુંવર બાલ્યવયથી જ ધૂણી ચતુર અને ધાર્મિક વૃત્તિવાળી હતી. એકજ પુત્રી હોવાથી તેના પિતા શેઠ અમૃતચંદ્ર અને માતા સતના તેણીની ઊપર ઘણું વાત્સલ્ય. રાખતા હતા. બાલ્યવયમાંથી જ ગુરૂણીજીના ઉપાશ્રયમાં જવા આ વવાથી તેની મનપત્તિ જ્ઞાન સંપાદન કરવામાં વધારે આવી હતી, સાધુ, સાધ્વી વૈયાવચ્ચ કરવામાં અને તેમની પાસેથી શાંત મેલવવામાં જ તેને સર્વ સમય વ્યતીત થતો હતો. શેઠ અમૃત ચંદ્રની ધામક ખ્યાતિને લીધે અને ઘણાં આસ્તિક શ્રાવકેના નિવાસને લીધે વલ્લભીપુરને ઉપાશ્ચય સાધુ શૂન્ય રહેતા ન.હત,
**,
***
*
'
:
' ,
,
.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચિંતામણુ.
આસપાસ સિદ્ધગિરિના પવિત્ર તીર્થને લીધે જે કઈ વિદ્વાનું સાધુએ કે સાધ્વીઓના આગમની ખબર જાણવામાં આવે કે તરતજ વધુભીપુરને આસ્તિક સંઘ તેમ પ્રાર્થના કરવાનું ચુકતા નહીં. આ પ્રમાણે સતત સાધુ સાધ્વીના સહવાસથી વિદ્યાકુંવર વનવયના આરંભ સુધીમાં વિદુષી શ્રાવિકા બની ગઈ હતી. જેમ જેમ મુગ્ધાવસ્થામાંથી મુકત થતી જતી તેમ તેમ તેનામાં યવનનું લવય અને પ્રઢતાનું ગૌરવ વધતું જતું હતું.
વિદ્યાથી અલંકૃત થયેલ વિદ્યાકુંવરને વિવાહ તેજ શહેરના એક પ્રખ્યાત અને સારા કુલીન ગૃહસ્થને ત્યાં કરવામાં આવ્યું હો એ ગૃહસ્થ કુલ અને ધનથી સર્વોત્તમ હતું પણ તેને પુત્ર જે આ વિદ્યાકુંવરને સ્વામી હતું, તે તદન નિરક્ષર અને ચિત્તભ્રમિત હતો. વિદ્યાકુંવર જેવી કુલીન અને વિદ્વાન રમણીને કોઈ પણ રીતે યોગ્ય ન હતા.
સાંપ્રતકાલે ઘણા ગૃહસ્થ કુટુંબમાં એવા અનુચિત સંબંધ થયેલા જોવામાં આવે છે. સગુણ અને સાક્ષર સુંદરીઓ નિર્ગુણી અને નિરક્ષર નરોની નારી થઈ ગૃહસ્થાવાસમાં નારકીની વેદના અનુભવે છે. માત્ર લમીને લેભથી લલચાયેલા લક્ષ્મીવંત ગૃહસ્થ ગૃહલક્ષ્મી જેવી લલનાને નેત્ર મીંચી કજોડાના કાગ્નિમાં
મે છે. બીભસે આકૃતિવાલા જ્ઞાન શૂન્ય નરેને બાલ્યાવસ્થામાં વહુ લાડ પામી ઉછરેલી બાલાઓનું બલિદાન અપાય છે. વિદ્યાકુંવરને તેમજ બન્યું હતું, પણ દૈવ એગે તે ભવિષ્યના સંકટમથી બચવાને અને બીજા વ્યવહારિક સંકષ્ટમાં પડવાને તેને અક. માત વૈધવ્યપણું પ્રાપ્ત થયું. આ બનાવથી જ્ઞાનને લીધે અને ભ
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માને પ્રકાશ.
state
cetrtetriste tatatatate
tr
વિષ્યમાં પતિ તરફના સષ્ટને લીધે વિદ્યા કે યરને વિશેષ શોક થ યા ન હતા, પણ તેની પ્રેમાલમાતા જતના અને પુત્રીવત્સય પિત્તા શે' અમૃતચંદ્રને અપાર શાક થયા હતા. પેાતાની વિદ્યાનું ભાંગનીના સાભાગ્યના સૂર્ય અસ્ત થયેલો જોઇ તેના પ્રિયબંધુ ચિત્તામણિ એ અપાર શાક કયા હતા.
ત્યાર પછી અલ્પ સમયમાંજ વિધવા થયેલી વિધાકુ વરે શાક કરતા માતા પિતાની માંડ માંડ આજ્ઞા મેળવી તે વખતે ત્યાં પધારેલા ગુરૂણી શ્રી પ્રમેાદ શ્રીની પાસે દીક્ષા લીધી હતી. આ વખતે તેણીની વય સેળ વર્ષની હતી. દીક્ષાનું તેજ પ્રાપ્ત થતાંજ તેણીના લાવણ્યમાં પવિત્રતાની પ્રભા આવી હતી. સર્વ અગની રમણીય તામાં મહા વ્રતની રમણીતાજ દેખાતી હતી. નેત્ર કમલની છાયા ઊપર યાગદષ્ટિજ રમતી હતી. સ્મિત હાસ્યના અંકુરામાં મર્યાદાનુ માંડલ રહેતુ હતુ. ટુકામાં તેણીના અંગ સૌષ્ઠવમાં જે જે શૃંગાર ભાવ ગર્ભત હતા, તે વૈરાગ્ય રૂપે પરિણામ પામી ગયા હતા.
ત્યારથી વિદ્યાકુંવર વિદ્યાશ્રી નામ ધારણ કરી જૈન શાસનના પ્રભાવિક સાધ્વી થયા હતા. ગુરૂણીજીશ્રી પ્રમાદશ્રી તે ત્રખત સીત્તમ સાધ્વી ગણાતા હતા. તેમનું ચારિત્ર ધણુ નિર્મલ અને પંચ મહાત્રતાને દીપાવતુ હતુ. સારાટ્ મારવાડ અને ગુજરાતના પ્રખ્યા ત શેહેરોમાં તે મહા સાધ્વીએ ધણાં ચાતુમાન્ય કા હતા. જ્યાં તે પવિત્ર સાધ્વી ચાતુમાસ રહેતા ત્યાં જૈન શાસનથી મહાન્નતિ જણાતી હતી. તેમની ઉપદેશ કલા એટલી બધી ઊંચી હતી કે જેથી ત્રાતાના મનમાં ઘણી અસર થતી હતી. તેમના ઊપદેશમાં માત્ર શ્રી સમાજ ભાગ લેતા હતા. પ્રમાદ્રીના આશ્રય તલે રહેલી
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચિંતામણી.
સાવીઓમાં વિદ્યાશ્રી સર્વોત્તમ સાધ્વી થયા હતા. તેનામાં ગુરૂણી શ્રીના જેવીજ બલકે વિશેષ ઉપદેશ કરવાની કલા સ્વતઃ આવી હતી. તે સાથે વિદ્યાથી સંસ્કૃતમાં વ્યુત્પન્ન હેવાથી વિદ્વાન બ્રાત્રીએના મન આકર્ષતા હતા. વિધાશ્રીમાં ઉપદેશ શકિત ખીલવવાને પ્રમોદશ્રી ઘણીવાર તેમની પાસે ગ્રીસમાજ વચ્ચે ઉપદેશ અપાવતા હતા. પોતાની શિષ્યાની ધર્મકિત સાંભળી એ નિર્દોષ ગુરૂજી અંતરમાં અપાર આનંદ પામતા હતા. એક વખતે વૃદ્ધ ગુરૂજી પોતાની શિષ્યાઓને સમુદાય લઈ વિહાર કરી ગુજરાતના રાજનગરમાં પધાર્યા. તેમના આગમનથી રાજનગરના શ્રદ્ધાળુ સંઘે તેને સત્કાર કર્યો. આ વખતે તેમની ચતુર શિખ્યા વિદ્યાશ્રી સાથે હતા. વિદ્યાશ્રીને ઉપદેશથી ઘણી શ્રાવિકાઓને સધ પ્રાપ્ત થાય છે.” આવું ધારી એ મહ સાવીએ શ્રાવિકાઓના સમુદાયમાં ઉપદેશ કરવા આજ્ઞા કરી હતી, જે આજ્ઞા વિધાશ્રીએ વિનયથી સ્વીકારી લીધી હતી.
એક વખતે રાજનગરના ભવ્ય ઉપાશ્રયમાં શ્રાવિકાઓને મેરે સમુદાય એકઠે છે. વિદ્યાશ્રીની નિર્મલ વાણી સાંભળવાને રાજ નગરની રમણીએ ઉત્સાહથી આવવા લાગી, વ્યાખ્યાનશાલા શ્રાવિકાઓથી ચિકાર ભરાઈ ગઈ હતી, સમાજ સજ્જ થયા પછી સાથ્વી વિદ્યાશ્રી ચંદ્રિકાની જેમ ચારિત્રને ચળકાટ પ્રસરાવતાં શ્રાવિકા મંડળમાં ઉદિત થયા. શ્રાવિકાઓએ માન આપ્યું. શ્રી વીર શાસનના જયના સાથે તે સાથ્વીરને મંગળાચરણ કરી પોતાનું ઉપદેશક વ્યાખ્યાન શરૂ કર્યું.
અધ્યાત્મવેત્તાને અગમ્ય, વક્તાઓને અવાચ્ય અને ઈક્રિએવા
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમાનંદ પ્રકાશ,
+ '
+
,
, ,
,
'%*
*
*
*
* * *
*
#
-
જલાને પરોક્ષ એવા શ્રીવમામ નામના આત્મ સ્વરૂપને હું સ્તુતિ વિવિધ માં લાવું છું. જેના અતુલ પ્રભાવથી અનેક સંસારીઓને વિદ્ધાર થાય છે, જેના પ્રતાપી પ્રતાપથી દુવાદીઓ પરાસ્ત થઈ જાય છે અને જેનું અનંત તેજ આ ભારત વર્ષને પ્રકાશિત કરે છે એવું શ્રી વીરશાસન સદા ક્યવતુ વર્તે છે.
સગુણી શ્રાવિકાઓ, આ ભવ પ્રવાસમાં વિચરનાર સર્વ પ્રાણીઓને ઉંચા ઉંચા સુખની અભિલાષા હેાય છે. તેવા સુખને ચોગ્યએ પોતાને અધિકાર હોય કે ન હોય તે પણ અંતરમાં રહેલે સ્વભાવ ધર્મ એ બલવાન છે કે પિતાની સત્તા ચલાવ્યા વિના રહેતા જ નથી. ભવ જમણમાં ભ્રમિત થયેલા ઘણાં પ્રાણીઓ પ્રત્યક્ષ અનુભવંતાં દુઃખના ઉપાયોને સુખના સાધન ગણી તે તરફ અંધ થઈ પ્રવર્તે છે. જયારે વિશેષ સુખના લૌકિક વૈભવવાલા પ્રણીઓ દ્રષ્ટિએ પડે કે તરત જ સંકલ્પ ઊઠે છે કે, “પૂર્વે કેવા પુણ્ય 'કર્યો હશે ?” આવું બોલતાં છતાં વળી ઊ દેહ, ઉત્તમ કુળ અને શિરીરસંપત્તિ પામ્યાં છતાં તેઓ સત્કર્મમાં પ્રવૃત્તિ કરતાં નથી.
બા વાણીના પ્રલાપ કરી અસૂયા પ્રગટ કરે છે. સગુણી બાઈઓ, તમે એવી અધમ પ્રવૃતિ છોડી દે છે. પ્રતિક્ષણે તું સાધનને સ્વકારજે સદાચરનું સેવન કરજો. સદાચાર એ ગૃહસ્થાવાસનું ત્તિમાં સ્વરુપ છે. સદાચાર રૂપ પૂર્ણ ચંદ્ર ગ્રહસ્થાવાસને પ્રકાશ કરે છે. આપત્તિના અધિકારને દૂર કરે છે. સંસારિક ઉપાધિઓને અલગી કરી સુખામૃત વષવે છે. સદાચારવિના તમારો ગહરથાવાસ નરકાવાસ જેવું છે. સદાચાર વગરની શ્રાવિકાઓ અધમ સ્થિતિ, ભગવે છે, એટલું જ નહિ પણ છેવટે ધર્મ રહિત થઈને કુકર્મની
પ
"
.
*
:
G$
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચિંતામણી.
૧૮.
મહા જાલમાં ગુંથાતી જાય છે. સદાચાર વિના. હદયમાં શુદ્ધ ભાવ થતું નથી. પ્રેમાલ દ્રષ્ટિ પ્રગટ થતી નથી અઘટિત પ્રવૃતિનું સેવન થાય છે. હૃદયને દગ્ધ કરે એવા કઠેર વચને ઉચ્ચારાય છે. હૃદય બલની હાની થાય છે. સર્વદા કષ્ટ આપનાર અશુભ ઇચ્છા પ્રગટ થાય છે. અંતરની શુભ ભાવનાના અંકુરે નષ્ટ થઈ જાય છે.
સુશીલવતી બાઈઓ, જે તમે સદાચારનું સેવન કરશે, તે તમારા ગ્રસ્થાવાસ સ્વગીય શેભાને ધારણ કરશે. તમારી પ્રજા સદ્બુદ્ધિશાળી અને નીતિ યુક્ત બનશે. તમારું સૌભાગ્ય પર કેટીને પ્રાપ્ત થશે. તમારે અધમ ગણાતે વનિતાવતાર કૃતાર્થ થશે. તમા રા ગૃહમાંડનમાં સવદા માંગલિક સમય પ્રવર્તશે. તમારી સ્વતાના યશગાન હમેશા થા કરશે અને સદાચારથી છેવટે ધર્મ, અર્થ, કામ અને મેષ અનુક્રમે સંપાદન થશે. સદાચાર રૂપ નાવમાં બેઠેલી સદગુણી શ્રાવિકા આ સંસાર સાગરને સહેલાઈથી તરી જાય છે. સદાચાર રૂપ દીપકને કરમાં લઇ ગૃહસ્થાવાસ રૂપર ગહનમાં સુખે પેસી શકાય છે. સદગુણી આવિકાની પાસે જે સદાચાર રૂપ કેરારી ગાતે હેય ભવાણયમાં ભટકતા અંતરાય રૂપ મૂગલાઓ તેનાથી દૂર નાશી જાય છે. બેને, સર્વ બાય અલંકાર છોડી દઈ સદાચાર રૂપ અંતર અલંકાર ધારણ ક. એ અમૂલ્ય અલંકાર તમારા નિર્દોષ શરીરને તપાવી ઍવટે મહાસતીની પદવી પ્રાપ્ત કરાવી પરમાનંદને પ્રાપ્ત કરાવશે.
અપૂર્ણ.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૨
આત્માનંદ પ્રકાશ.
જૈિનમત સમીક્ષા અને જૈનો. આજકાલે આર્ય સમાજના અગ્રેસરે આવમાં અન્ય ધર્મ વાળાઓની નિંદા કરવામાં બહુ જ આગળ પડતા દેખાય છે. તેમના અગ્રેસર મરહુમ દયાનંદ સરસ્વતિ એ આર્યવર્તમાં વેદધર્મની જુદી જાદી શાખાઓમાં અનેકની સાથે વાદવિવાદ કર્યા હતા. પોતે મૂર્તિ પૂજાનું ખંડન કરનાર હોવાથી અનેક વેદમાતાનુયાયી વિદ્વાન બ્રાહ્મણની સાથે તેને વિરોધ થયો હતો. વેદની અનેક કૃતિઓના અર્થ તેણે સ્વલ કલ્પતિ કર્યા હતા અને તેવી રીતે જૈન ધર્મને કલંક લગાડવાનું કામ પતે રચેલા સત્યાર્થપ્રકાશ નામના ગ્રંથમાં કરેલું હતું. કેટલાએક શ્લે કે ચાક મતાનુસારી વૃહપતિના રચેલા છતાં તે શ્લેક જૈનના છે એમ કહી તે પુસ્તકમાં પ્રસિદ્ધ કરેલા હતા જગ વિખ્યાત પૂજ્ય વિજયાનંદ સૂરજના વાંચવામાં તે લેક આવવાથી સદરહુ દયાનંદની સાથે તેઓ સાહેબે સત્યાર્થ પ્રકાશમાંથી તે કે કાઢી નાંખવાનો પત્રવ્યવહાર ચલાવ્યું હતું. પરંતુ તેનું અંતઃકરણ દ્વેષી હોવાથી તે કલેક કાઢી નહીં નાંખતા બીજા મતની નિંદા કરવાની સાથે જૈન દર્શનની નિંદાનું કામ તેણે જારી જ રાખ્યું હતું. મુંબઈમાં આવી જુદે જુદે સ્થળે ભાષણે આપવાનું કામ કરવાના દરમિયાન પંજાબની બાહેંશનર લાલા ઠાકોરદાસે મુબઇમાં આવી તેને, તે વખતના પ્રખ્યાત સોલીસીટર મેશર્સ લીટલ, રમીથ, ફ્રી
અર અને નેકલેસન કપનીવાળાઓ મારફતે તે તે કાઢી નાંખી પિતે કરેલી ભૂલને માટે માફી માગવા સંબંધી અને માફી માગવે. માં નહીં આવે તો પ્રેસીડન્સી માટની કોર્ટમાં તેના વિરૂદ્ધ ફરીયાદ માંડવામાં આવશે એવી નોટીસ આપવામાં આવી હતી.
T
-
-
?
કે
'
.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનમત સમીક્ષા અને જેને
૧૮
:
:
.
'
+
અરસપરસ ને ચાલતા પરિણામે શરીર લાલા ઠાકોરદાસ ની ફરીયાદની ધાસ્તી લાગવાથી મરહુમ દયાનંદ સરસ્વતિનેં રજ. પુતસ્થાનના એક દેશી રાજયમાં આશ્રય મેળવવાની જરૂર પડી, હતી. ત્યાં પણ જૈનના પ્રખ્યાત મુનિવર ઝવેર સાગરજીએ તેને પીછો લેતાં ભાગી જવાની ફરજ પડી હતી. આવી રીતે ભાગના કરતા તેને દેહ પડ હતું, અને તે વખતમાં દયાનંદ સરસ્વતી મુખ ચપેરિકા અને દયાનંદ છળકપટ દર્પણ જેવા ગ્રંથે લાલા કેરદાસ વિગેરેએ પ્રસિદ્ધ કરેલા હતા.
જૈન મત સમીક્ષાના પ્રસિદ્ધ કર્ત, ઉપદેશક શંભુદત્ત શર્મા અને લખનાર લાલ જમનાદાસ આર્ય સમાઈ અને મરહુમ દયાનંદ સરસ્વતિના અનુયાયી હોવાથી તેઓએ જૈન દર્શનની નિંદા કરવાનું જોખમ ભરેલું કામ પતાને માથે વહોરી લીધું. જેને લઇને જેનામત સમીક્ષા નામને ગ્રંથ તેમણે તૈયાર કરી પ્રસિદ્ધમાં મું. આ ગ્રંથ તેઓએ એટલી તે દ્વેષ બુદ્ધિથી લખી પ્રસિદ્ધ ક રેલે છે કે અભણ જૈનને પણ તે વાંચતાં વા સાંભળતાં સંપૂર્ણ ખેદ થાય છે એટલું જ નહીં પણ કેટલાકના મગજમાં અગ્નિ સળગી ઉઠે છે. જૈન સમુદાય અત્યંત શાંતિ મગજને હોવાથી આવના જુદાં જુદાં શહેરના જૈન ધ સમુદાયના અંગ્રેસએ પંજાબના લેફટનન્ટ ગવરનર મેહેરબાન સર ચાર્લ્સ મિન્ટ મેરી રિવાઝ.કે. સી. એસ. આઇ. બહાદુરના હજુરમાં સને ૧૮૬૦ ના ચોથાના સુધારા મુજબ ઈન્ડીયન પીનલકોડની કલમ ૧પ૩ અને ૨૯ર ની રૂઇએ તેઓના ઉપર કામ ચલાવવા માટે સને ૧૮ ૯૮ ના પાંચમાં આકરની ૧૮૬ મી કલમની રૂએ સેંકશન મ ળવા અરજી કરેલી છે.
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માત્માને પ્રકાશ,
-
જૈનમત સમીક્ષા ગ્રંથના સંબંધમાં તેના લેખક તથા પ્રસિદ્ધ ક વિરૂદ્ધ ફરીયાદ માંડવા સારૂસેંકરાને મળવા બાબત જુદા જુદા સ્થળના જૈન અગ્રેસની તરફથી જે અરજીઓ કરવામાં આવેલી છે, તે લાઇન જો કે ઘણું ઉત્તમ છે તે પણ તેટલા પુરતે સંતોષ રાખી બેસી રહેવું અને તે બુના ઉત્તરમાં કાંઈ પણ છાપવાની જરૂર નથી, એવું છાપવામાં કાંઈ પણ લાભ નથી એવા અમારા ભાઈબંધ ઓન ધ પ્રકારના ૨૮૩ મા પાનાના વિચાર સાથે અમે બિલકુલ મળતા આવતા નથી, બલકે અમે તે તે વિચારથી વિરૂદ્ધ છીએ, એવા વિચાર જૈન દર્શનની ઉન્નતિ કરનાર નથી પરંતુ અવનતિ કરનાર છે. ધારે કે એક વખત એ જૈનમતસમીક્ષાના લેખક પ્રસિદ્ધ કરનારને ન્યાયની અદાલતમાં પહેચાડવાના કામમાં ફતેહ મેળવીયે, તે તેથી શું જૈનમત માનનારાએ શિવાયના બીજા જ જે મતવાળાઓએ તે પુસ્તક વાંચેલું અને જૈન મતને માટે તેઓને જે જે ખેટા પ્રકારના વિચારે બંધાયા, તે ખોટા વિચારરૂપ ઝેર માત્ર ગુન્હેગારોને શિક્ષા થવાથી વાંચનારાઓના મગજમાંથી નિકળી શકશે ! કદાપિ નહીં.એવા નિંદા કરનાર લેખકેના ગ્રંથના ઝેરનું ઔષધ, અતિ કુશળ સત્ય લખનાર લેખકનો વચનામૃત જ છે. સમકિતસાર નામનું પુસ્તક પ્રસિદ્ધ થયા પછી, તે વાંચીને મુંગે મોઢે બેસી રહેવાને વિચાર ન્યાયનિધિ ગુરૂરાજ શ્રી આત્મારામજી મહારાજે કર્યો હોત અને તેની પુષ્ટિ રૂપે શાંત મૂર્તિ; સાગર જેવા ગંભીર પેટવાળા વૃદ્ધિચંદજી મહારાજે વિચાર દશાવ્યાં હેત તે સમકિત શાકાર નામનું પુસ્તક, સ્થાનક વાસીઓએ વિસ્તારેલા નિંદા રૂપ તિમિરને તરણિરૂપ, કદિપણ ઊદય પામત નહી, પરંતુ અફસ માત્ર એ જ છે કે, ક્યાં છે એવું
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાવનગર જૈન બેગ.
૧૫
જૈન મત સમીક્ષાનું ઝેર ઉતારનારા આત્મારામજી મહારાજ રૂપ ધનવંતરી! કયાં છે એવા પુષ્ટિ આપનારા મહાત્મા મુળચ દજી અને વૃદ્ધિચંદજી મહારાજ જેવા ગુરૂ બંધુઓ ! પ્રાચીન અને અર્વાચીન અનેક વિદ્વાન ગ્રંથ કસ્તાઓએ એવા દ્રુપ બુદ્ધિથી લખનારાઓના ગ્રંથના અનેક રીતે ખંડન કરવા ગ્રંથો લખેલા આપણે અત્યાર સુધી વિદ્યમાન દેખીએ છીએ.
સબબ અમારો અભિપ્રાય એ થાય છે કે, એ જૈનમત સમીક્ષા ગંધ ગમે તે નિત્ય છે તે પણ તેનાથી થતી માઠી અસર દૂર કરવા સારૂ કસાયેલી કલમવાળા સૂરવીર જૈન શાસ્ત્રજ્ઞોએ એ ગ્રંથનું ધૂમુખ ધુલીપાત રૂપે ખંડન કરવા રૂપ સંપૂર્ણ ખુલાસાવા ગ્રિંથ લખવાની આવશ્યકતા છે.
વર્તમાનકાળમાં જૈન શાસ્ત્રજ્ઞ કેટલાક વિદ્વાન મુનિઓ છે, પરંતુ અફસોસ છે કે તેમાં કસાયેલી કલમવાળા લેખક આંગળીઓના ટેરવા ઉપર ગણીએ તેટલા પુરતાજ માત્ર દેખવામાં વા સાંભળવામાં આવે છે, તેમાં પણ શિર્ય ભરેલા કસાયેલી કલમવાળા સત્ય લેખક બહુજ જુજ છે. વહાલાં જૈન બંધુઓ, આપ જાણે છે કે આ સમય કલમનો છે. જેની કલમ કસાયેલી તેની સર્વત્ર ફત્તેહ સમજવી તેની જ ગર્જના જગતમાં ગાજી રહે, તે સિવાય પિતાના ઘરમાં બેસી વિદ્વતા યુકત વાણી વિલાસથી ગર્જના કરતા બહુએ દેખાય છે, તેમજ વણિકની જેમ ગાળો દેવાનું અને રંડી રાંડની જેમ શાપ દેવાનું કામ તે અમે તને મનથી ધિક્કારીએ છીએ.
ભાવનગર જૈન બેગ. જેનધર્માનુરાગી પ્રસિદ્ધ દેશી અણ જી પરસેસના
*
કે
'
.
'
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮
આત્માત પ્રકાશ
tetriste trto
estatatatate
.
માતીચંદ્ર ગીરધર કાપડીયા, બી॰ એ એલ એલ॰ બી ની પરીક્ષા પાસ કરવાથી તેને સન્માન પત્ર આપવાને એક જાહેર મેળાવડા ચાલતી સાલના મહાસુદ ૯ ના રોજ શેહેર ભાવનગરમાં લાઢી પાશાલના ઉપાશ્રય મળ્યે એકત્ર કરવામાં આવ્યા હતા. સભામાં પ્રમુખ સ્થાન સામલદાસ કૉલેજના પ્રીન્સીપાલ મેહેરબાન જમશેદજી નવરાજજી ઊનવાળાએ સ્વીકાર્યું હતું. સન્માન પત્રની વિધિપૂર્ણ થયાબાદ પ્રસિદ્ધ વક્તા પ્રોફેસર નથુભાઇ મચ્છાચ દે જૈનોની પ્રાચીન અને અવા ચીન સ્થિતિનું કેટલુ એક બ્યાન કરી જૈનામાં લ-ર્તતા હાનિ કૉરક દુરિવાજોનુ ઉચ્છેદ કરવારૂપ ચિત્તાકર્ષક વિસ્તારવાળું વિવચન કર્યું હતુ, જેની અસર સભામાં પધારેલા માનવંતા સાક્ષર વર્ગીય સગૃહસ્થાના તથા વ્યાપારી વર્ગના સગૃહસ્થાના અ તઃકરણ ઉપર બહુ સારી રીતે થયેલી જોવામાં આવતી હતી. તેની પૂર્વ પશ્ચાના વકતાના ભાષણ પ્રમુખ સાહેબે બહુજ વિરતાર વાળુ ભાષણ કર્યું હતુ’. જ્ઞાનગ’ભીર થયેલા પેાતાના વિશાળ અંતઃકરણમાં, જેનાનાં વિદ્યાવિલાસ કેવી રીતે વૃદ્ધિ પામે એજ મનન તે સમયે તેમના મગજમાં સ્ફુરી રહેલુ હોવાથી, જૈનાને ભવિષ્યમાં અતિલાભ જનક બે સૂચનાઓ કરી હતી. પેઠેલી સૂચનામાં શહેર ભાત્રનગરમાં જૈન આર્ડંગ સ્થાપન કરવાની હકીકત હતી. કાલેજમાં તથા હાઇસ્કુલમાં વિદ્યાભ્યાસ કરવા સારૂ આવનારા પરગામના અભ્યાસીઓને હાલ તુરત માત્ર રહેવાસારૂ મકાનની સગવડ કરી આપવા પુરતી તે હતી. બીજી સૂચના જૈન દર્શનના સિદ્ધાંતાનુ જ્ઞાન માગધી ભાષામાં હોવાથી તે ભાષાને સારી રીતે ફેલાવ જે. નામાં કેવી રીતે પ્રવૃત્ત તેના ઊપાયને બતાવનારી સ ંસ્કૃત માર્ગેાપટ્ટેક્રિટકા તથા અદિરાંત: પ્રવેશિકા જેવી બુઢા તૈયાર કરવા સંબધી હતી.
に
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ભાવનગર જેન ખેડગ,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૭
instutus
પવિત્ર અંતઃકરણના મનુષ્યના ભાષણમાં કાઈ એવા ચમત્કા રિક પ્રભાવ નિર ંતર રહેલા હોય છે કે તેમની વાણીની અસરથી તત્કાલ પાપકારના કામ થવા માંડે છે. જૈન બેડીંગની ભાવનગરમાં અતિ આવશ્યકતા છે એવા વિચારા આ મેલાવડા પૂર્વે અનેક પ્રસંગે કેટલાએક તારાના મુખથી નીકળ્યા હતા, પરંતુ તેમના ઊત્તમ ઉગારાનું પરોપકાર થવા રૂપ પરિણામતા આ સરવતી મંદિરના મહાન્ અધિષ્ઠાતાના મુખથી નીકળત્તા નિર્મળ શબ્દોથીજ આવ્યું હતું. એ પ્રમુખ સાહેબના ઊપદેશની અને તેને મિષ્ટ અનુમેદન આપવારૂપ ફેસર નથુભાઇ મઝાદના ચ દેથી તથા તેની વિશેષ પુષ્ટિરૂપ મી. કુ વર્જી આણંદજીના શબ્દોથી એવી અસર થઈ કે તે વખતે પધારેલા સદ્ ગૃહસ્થામાંથી કેટલા એક સદ ગૃહસ્થાએ રૂપી ભરવાથી સુમારે બે હજારનુ ફંડ થયું હતું અને પ્રેફેસર નથુભાઈ નછાચ કે ભાવનગરમાં પોતાના એક ખેલની ઉપજ આપવાનું કબુલ કર્યુ હતુ.
For Private And Personal Use Only
પ્રસગને અનુસરીને સ્પષ્ટ અંતઃકરણથી લખવાની જરૂર ૫ડે છે કે આટલી નાની રકમથી જો કે તે વખતે પધારેલા નથૈ. ના મોટા ભાગ અત્યંત ખુશી થયા હતા તા પણ કેટલા એક સાક્ષર ગૃહસ્થે જુદાજ વિચારથી ખુશાલી જણાવતા હતા. સારા કામની શરૂઆતથી સર્વ ક્રાઇ ખુશી થાય તેમાં નવાઈ નથી, પરંતુ જે કા મની શરૂઆતથી ભાષ્યની જૈનપ્રજાના બાળકાનુ શ્રેય થાય તેવુ ચોકસ લાગતુ હ।ય તેવા કામમાં શ્રીમંત `સદ્ધહસ્થા પેાતાના અતાકરણને સકાચાપી ઉદારવૃત્તિ ઉપર સીલ કરી બેસે એજ નવાઈ જેવુ લાગે છે. મનુષ્ય જાઃતની કેલવણીના હિતસ ંબંધે અને તેમાં પણ સ્વધર્મી અને સ્વજ્ઞાતિના ખમની ક્રુલત્રણીના હિત સંબ
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૮
આ બાદ મકા,
છે પોતાના પૈસાની ઉદારવૃત્તિથી કરેલ વ્યય તેજ ઊત્તત્તમ ઉપકાર છે અને પુણ્ય બંધનું કારણ છે, આ વિચાર જયાં સુધી શ્રીમંત ગૃહસ્થાના દિલમાં વિકાસ પામતો નથી ત્યાં સુધી જૈનોની અને જૈનધર્મની ઉન્નતિ થવાની આશા ફલીભૂત થવાનું કમ આકાશના ફુલ જેવું લાગે છે,
નાના પાયા ઉપર શરૂ કરવામાં આવતું આ ઉત્તમ કામ પાર પાડવા અર્થાત્ સદરહું બોર્ડિંગનું મકાન બંધાવવા વિગેરે કામ કરવા સારૂ એક કમિટિ નિમવામાં આવી હતી. આ કમિટી એવા ગૃહ
ની નિમવામાં આવી છે કે જે તેઓ માહેના કેટલાક સતત કાળજી પૂર્વક આ બેડિંગની વિશેષ વૃદ્ધિ કરવાના કામમાં પ્રયાસ લીધા કરશે તે આ નાનું કામ ભવિષ્યમાં મોટું થઈ અનેક જેનેના બાળકને રત્ન રૂપ બનાવશે.
પ્રમુખ સાહેબની બીજી સૂચનાના સંબંધમાં વકીલ મૂલચંદ નથુભાઈએ જાહેર કર્યું કે, માગધી ભાષાનું જ્ઞાન, સંસ્કૃત ભગપદેશિકા તથા મંદિરોનઃ પ્રવેશિકા જેવા પુસ્તકોથી જેમ સં. સ્કૃત ભાષાનું જ્ઞાન સહેલાઈથી મળી શકે છે, તેવી સહેલાઈથી મળી શકે તેટલા સારૂં મેં અના પ્રસિદ્ધ શાસ્ત્રી નર્મદાશંકર મિટરની મદદ પૂર્વક પ્રયાસ કર્વાને આરંભ કર્યો છે, અને તેની પ્રથમ બુકના લગભગ વીશ પાઠ દેવાયા છે, અને કેટલીક સનતાએ આ કલમ હી મુદતમાં પુસ્તકરૂપે બહાર પાડવાની ખંત રાખીએ છીએ.
પ્રમુખ સાહેબે તે ઉપરથી જણાવ્યું કે, આવી ગંભીર ભાષાના જ્ઞાનની એવી સહેલી બુક બનાવવાનું કામ બહુ સહેલું નથી, માટે જે પુસ્તકો તૈયાર કરવામાં આવે તેમાં સુધારે વધારો કરવા
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સારૂ જો દેટલાએક ગુડોની કમિટી નિમવામાં આવે તે તેથી તે પુસ્તકે સારા થવાને સંભવ છે તે ઉપસ્થી પ્રમુખ સાહેબ સુદ્ધાંત અગીઆર ગૃહની કમિટી નિમવામાં આવી.
ઉપર પ્રમાણે બને સૂચનાઓ સંબંધી કાર્યો થયા બાદ પ્રમુખ સાહેબને ઉપકાર માની મેળાવડે વિસર્જન કરવામાં આવ્યું હતું. ભાવનગરમાં જનવિધિ પૂર્વક લગ્ન
કરવાનું પ્રથમ પગલું. અત્રેના વીશા પોરવાડ જ્ઞાતિના મરહુમ શા. અમરચંદ ખીમચંદની પુત્રી બેહેન લક્ષ્મીની લગ્નક્રિયા ધોરાજીના રહીશ દાકતર ભગવાનજી :ઝવેરચંદની સાથે ફાગણવદ ૧૦ ના રોજ જૈનશાસ્ત્રાનુસાર કરવામાં આવી હતી. બીજી કોન્ફરન્સમાંથી અને આવ્યા પછી મિથ્યાત્વિની લગ્ન વિધિ નહીં ચલાવવા દેવા સંબંધી ઉપદેશ કરવાનું ફરજીઆત કામ જે કે અત્યાર સુધી લેશમાત્ર અમલમાં આવ્યું નથી તે પણ સદરહુ બેન લક્ષ્મીએ અત્રેની ઉજમબાઈ જૈન કન્યાશાલામાં સારી રીતે શિક્ષણ લીધેલું હોવાથી તેની માતુ શ્રી બાઈ વીજળીએ પિતાની પુત્રીના લગ્ન જેન વિધિથી કરવાની ખુશાલી જણાવી હતી અને તેના આ પવિવિચારને અત્રેના રહીશ શેઠ જૂઠાભાઈ લીલાધરના પત્ર કરશન ડાયાભાઈ તથા તે કન્યાની ફઈ સુરત નિવાસી - રશન બેહેનની પુષ્ટી મળવાથી જૈન વિધિથી લગ્ન કરવાનું કામ પ્રસિદ્ધ શાસ્ત્રી નર્મદાશંકર દાદરના હાથથી લેવામાં આવ્યું હતું. ચાલુની સાલમાં અને જેને માં અનેક લગ્ન થયા છે પરંતુ તે,
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧૫૦
www.kobatirth.org
આમાંન’દ પ્રકાશ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીની રીતને અનુસરીને થયેલા છે અને આ લગ્ન જૈન વિધિથી અચેલા હોવાથી અમે તેને ધન્યવાઃ આપીએ છીએ અને તેનુ અ નુકરણ કરવા જ્ઞાતિના આગેવાન સગૃહસ્થાને ખાસ વિનતિ પૂર્વક ભલામણ કરીએ છીએ.
બનારસ જૈન પાઠશાળા અને મેસાણાવાળા શા. વેણીચંદ સુરચંદ
કાશીપુરીમાં મહામાસની પુર્ણિમાંના રાજ મુનિરાજ શ્રી ધર્મવિજયજીના પૂર્ણ પ્રયાસેથી, ન્યાયવિશારદ, મહામહાપા ધ્યાય શ્રી મધશા વિજય જૈન પાઠશાળાનુ સ્થાપન કરવામાં આવેલુ છે. તે શુભ પ્રસગ ત્રૈપર મેસાણાના રહીશ પ્રખ્યાત શ્રાવક વેણીચદ સુદ્રઢ તથા કલકત્તા નિવાસી શ્રાવક વંલભજી હીરજી અને હીરાચંદ શેષકરણ હુાજર થયેલા, જેથી તે પ્રસ ંગે તેમની ફારી મેં પ્રખ્યાત ઘટે છે તે પ્રસંગે જુદા જુદા ગૃહસ્થા તરફથી ૬૮૯૦) ની સહુહુ ઝાડાને ભેટ-મળેલી છે.
બનારસ ન પાઠશાળાને આચાવત્તના જુદા જુદા સ્થળે ધનાઢય શ્રાવકોથી તથા જીલ સુંદા ખાતાઓ તરફથી દ્રવ્યની જોશ્વેતી સપૂર્ણ મદ મળે તે આશા રાખીએ છીએ કે થોડા વર્ષમાં 3 પાઠશાળામાંથી ચુતુબ નિંદ્રાન ને નિકળી જૈન દર્શનની જ્યોતિ
અખિલ આર્યાવ્રતમાં ફૂલનો એકાશીક્ષેત્રમાં સ ંસ્કૃત ભાષા ગણ નાદ પુતાની એવી પ્રબલે સખા છે કે વર્તમાનમાંવા ભવિષ્યમાં તે પાઠશાળામાં અભ્યા કરનારામાંથી કાંઈક વિદ્યાથી શ્રીમદ્દશેાવિજ્યજીનાતા ઊત્સવ એક નિકળી આવરો અને, જ્યારે અવે જ્ઞાનચક
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વૃતાત મહ.. હes or service std- -
sess. s k વસ્તી નિકળશે ત્યારે આ ભારત ભૂમિમાં જેને શેન સર્વોત્કૃષ્ટ - પતિ સંપાદન કરશે.
વર્તમાનમાં આ પાઠશાળાને દ્રવ્યની સારી મદદ મળે એટલા સારૂ મજકુર વેણીચંદ સુરચંદે અતિ પ્રયાસ લેવા માંડે છે. તેઓ હાલમાં કલકત્તા તરફ સિધાવેલા છે. વેણીચંદ ભાઈનું અતઃકરણ શુદ્ધ ધાર્મિક હોવાથી તેમની ભાષા વણાના પુળમાં કઈ એવા પ્રકારને ચમત્કાર જોવામાં આવે છે કે, અનેક દ્રવ્યવાન પાસે તે જુદા જુદા પ્રકારના સારા સારા કામે કરવામાં ફળીભૂત થાય છે.
કલકત્તાવાલા બાબુ સાહેબ રાય બહાદુર બુદ્ધિસિંહજીએ આ પાઠશાળાના ઉત્તેજનાથે પાંચ વર્ષ સુધી દર માસે રૂા. ૨૫) પચીશ રૂપીઆ તેમાં રૂ ૧૫) તેમના માતુશ્રીના તરફથી અને રૂા. ૧૦) તેમના પિતાના તરફથી એ રીતે કુલ રૂ ૧પ૦૦) તથા પ્રસિ. દ્ધિ બાબુ સાહેબ વિજયસિંહજી દુઘેડીઆએ રૂ ૫૦૦૦) પાંચ હજાર અર્પણ કરેલા છે. આવા ઉદાર દિલના બાબુ સાહેબને ધન્ય વાદ ઘટે છે. જેઓના અંતઃકરણમાં જ્ઞાન અને જ્ઞાનીઓના ઉત્તજનાથે પોતાના દ્રવ્યને ઉપયોગ કરવાની નિરંતર આકાંક્ષા રહે છે તેઓને પુરૂષાર્થ જ સફલ છે, " , - વેણીચંદભાઈ જેવા દેશપાંચ ગૃહસ્થ વા ઊત્તમ કામના હિતા થે અને શ્રીમાન ગ્રહ શાનનો ઉત્તેજેના દ્રવ્યને વ્યય કરે અને જો સતત પ્રયાસ લીધા કરે તો આયાવર્તમ છેડા કાળમાં જેનોના ઉદ યો મધ્યનો એક મહાનય જોવાને આપણે ભાગ્યશાળી થઈએ. - એક પુરૂષરત્નને અવિનાશ. પ્રખ્યાત શેઠ પ્રેમૅ દે મિસ ના સુપ્રસિદ્ધ ફકીરભાઈના
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ખત્માનંદ પ્રકાશ, કwa&& && & &&& & 5 00 મૃત્યુની નોંધ લેતાં હૃદયમાં આઘાત લાગે છે, મગજમાં કંપારી અને હાથમાં ચાલતી કલમ પ્રજ્યા કરે છે. બાલ્યાવસ્થાથી સુલશવંત હેવાથી તેમના પિતાશ્રીએ દીર્ધકાળ સુધી કુલ કૅલેજના અ . ભ્યાસમાં તેમને નહી રેકતાં ઉત્તમ મનુષ્યના અંતઃકરણને .. ભ્યાસ કરવામાં તેમને દાખલ કર્યા હતા. અને તેથી જુદા જુદા ઊર. મ મનુષ્યના સહવાસથી તેમનામાં અનેક ઉત્તમ પ્રાપ્ત થયેલા ગુણ હીરાની જેમ ચલકતા હતા. સહનશીલતાને સગુણ તે મૂર્તિમાન રૂપે તેમનામાં દર્શન દેતા હતા. બીજી કોન્ફરન્સના અતિ ઘુચવણ ભરેલા જોખમ ભરેલા અને અલ્પ સમયમાં કરવાના કાર્યોમાં તેમણે સદગુણને લીધે પાર પમાડ્યા હતા. સમાન પ્રાપ્ત કરવાની અને - તેવાળી મનોવૃતિને તે તેમનામાં લેશ માત્ર અવકાશ નહોતે, તેમજ વૈષ અને ઈર્ષ્યા જે મહાન પુરૂષના અંતઃકરણમાં પણ ખુણે ખાંચે ભરાઇ રહે છે, તેની છાયા આ પુરૂષ રત્નની ઉપર આવવા પામી ન હતી. આવા તેમના કેટલા એકગુણેના સદભાવ અને દુ ના અભાવથી મુંબઇ શહેરના જૈને પિતાને એક જીવતુ પુરૂષ રન પ્રાપ્ત થયું છે, એમ માનતા હતા. જેના તેજના અંબારને ગઈ કે ન્ફરન્સ વખતે હાજર થયેલાને અનુભવ થયેલ હતું. એવા પુરુષ રત્નને ફાગણ સુદ 1 બુધવારના રોજ અકસ્માતુ વિનાશ થવાથી તેમના વૃદ્ધ પિતા અને કુટુંબના મનુષ્યને વજ જેવો ઘા લાગ્યો છે અને સમગ્ર જન કેમને એક પુરૂષ રત્નની ખેટ પડી છે. કેન્ફરન્સના વિજય ધ્વનિમાં મંદતા આવી છે. કોન્ફરન્સના ચાર મહાન ભેમાંથી એક સ્થળે ગુટી પડે છે. વિષમ કાળનું વિષમ ફળ દેખાયું છે અને ભાવિની પ્રબળસત્તા અનુભવાઈ છે. આખરે તેને પવિત્ર આત્માં શાંતિ પામે એજ અમે ઇચ્છીએ છીએ. શાંતિ શાંતિઃ શાંતિઃ For Private And Personal Use Only