Book Title: Aparajiteshwar Shatak
Author(s): Devraj Pathik
Publisher: Z_Deshbhushanji_Maharaj_Abhinandan_Granth_012045.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210085/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparAjitezvara zataka - maulika anuvAda- paramparA kA abhinava dastAveja samIkSaka DaoN0 devarAja pavika dakSiNa bhArata ke kavi ziromaNi ratnAkara varNI lokamaMgala kI kAmanA karane vAle kAnar3I bhASA ke advitIya racanAkAra hue haiN| kavi ratnAkara varNI ke amara kAvya-grantha aparAjitezvara zataka meM kula 127 padya haiN| ina 127 padyoM vAle mahAn grantha kI hindI meM viSada vivecanA sahita TIkA kA dAyitva nirvAha karane vAle zrI 108 zrI digaMbara jainAcArya zrI dezabhUSaNa jI mahArAja Adhunika yuga ke mahAna tapasvI saMta haiM / vItarAgI paramparA kI zrI AcArya jI mahArAja anyatama vibhUti haiN| zrI 108 AcAryavarya zrI zAMtisAgara jI mahArAja ke aparimita guNoM ke zreSThatama uttarAdhikArI praziSya zrI 100 zrI dezabhUSaNa jI mahArAja ke prakANDa jJAna, svAdhyAtIla prakRti aura vilakSaNa AdhyAtmika pratibhA jyoti ne jAne kitanI bhaTakatI AtmAoM ko sahI jIvana jIne kI dizA dI hai| zrI AcArya mahArAja jI mUlata: kAnar3I aura marAThI bhASA ke mahAn vidvAn mAne jAte haiM parantu ApakI pratibhA ke darzana anya bhAratIya bhASAoM meM bhI samAna rUpa se sulabha haiN| ApakI suprasiddha hindI, gujarAtI, marAThI meM anuvAdita kRtiyoM meM bharateza vaibhava, ratnAkara zataka, paramAtma prakAza, dharmAmRta, nirvANa lakSmIpati stuti, niraMjana stuti Adi kAnar3I bhASA kI mahAna nidhiyAM haiN| zrI AcArya jI mahArAja ke maulika cintana aura racanAdharmitA kA divya rUpa inakI svataMtra racanAoM guru ziSya saMvAda, cinmaya citAmaNi, ahiMsA kA divya saMdeza, mahAvIra divya saMdeza Adi meM spaSTa hai| jJAna aura caritra kA maNikAMcana saMyoga zrI AcArya jI mahArAja ke vyaktitva meM sahaja sulabha hai| unake mahAn vyaktitva kI gaharI chApa AcArya jI mahArAja kI maulika aura anUdita kRtiyoM meM parilakSita hotI hai / vastutaH dakSiNa bhArata ke samasta sAhitya meM vizeSakara kAnar3I aura tamila bhASA ke sAhitya meM bahumukhI cintanadhArAoM kA bArapravAha upalabdha hai / paramapUjya taponidhi AcArya dezabhUSaNa jI mahArAja ne dakSiNa bhArata ke aise samRddha sAhitya ke hindI meM anuvAda ke dvArA sampUrNa deza ke jana-jIvana ke lie rASTrIya cetanA ke divya aura virAT rUpa ke darzana ke saMkalpa ko sAkAra karane kI dRSTi se mahAn kArya kA paricaya diyA hai| aparAjitezvara zataka ke donoM khaNDa hindI meM anuvAdita kAvya granthoM kI dRSTi se bahumUlya bana par3e haiN| bhArata kI sAMskRtika, AdhyAtmika aura dhArmika zreSThatA evaM uccatA kA Adarza AcArya mahArAja jI dvArA vivecya anuvAda meM garimApUrNa DhaMga se prasthApita huA hai / isa anuvAda ko par3hane se svayaM hI pramANita ho jAtA hai ki AcArya mahArAja jI eka vilakSaNa pratibhA sampanna, diggaja aura dhurandhara vidvAn ke sAtha-sAtha prAcIna tapasviyoM aura yatiyoM kI samRddha paramparA ke atyAdhunika avatAra haiM / sAMskRtika, dhArmika aura sAhityika sevAoM kI dRSTi se dharma-prANa pUjyapAda zrI zrI 108 AcArya ratna zrI dezabhUSaNa jI mahArAja kA mahAn vyaktitva bIsavIM zatAbdI ke vistRta phalaka ko Alokita karane meM sarvatra saMkalpazIla rahA hai| dizAhIna bhAratIya samAja ko nayA jIvana dene kI dRSTi se cAritra cakravartI AcArya zrI dezabhUSaNa jI mahArAja kA yogadAna avismaraNIya mahattva kA hai / taponidhi, bahubhASA vizArada AcArya zrI dezabhUSaNa jI mahArAja bhAratIya sAhitya aura darzana ke gambhIra adhyetA evaM marmajJa vidvAn haiN| rASTra kI bhAvanAtmaka ekatA ke upAsaka, bhaviSyadraSTA, anAsakta karmayogI AcArya pravara kI rASTra ke racanAtmaka svarUpa ke nirmANa kI kalpanA mahAn rASTrIya AkAMkSAoM ke anurUpa divya aura vizAla pramANita hotI hai| ve uttara aura dakSiNa ke mAnasika svarUpa ke svastha nirmANa ke lie rAgAtmaka sambandhoM kI pavitratA ke pariprekSya meM apanI mahatvapUrNa bhUmikA hetu yugoM-yugoM taka avismaraNIya rheNge| AcArya jI ne AjIvana dharma kI rakSA evaM sAhitya ke abhyudaya ke lie deza ke kone-kone meM prema aura sadbhAva kI surasari pravAhita kI hai| AcArya jI mahArAja kI amRtavANI meM AtmA kI ajara-amara sattA kA bhASya hai| isa nirbhIka santa kI lekhanI meM sanAtana zakti kI vyAkhyA hai| bhAratIya jana-mAnasa ko svataMtratA evaM jAgarUkatA kA divya saMdeza dene vAle isa tapasvI saMta ne mAnava kalyANa ke pariprekSya meM sArvabhauma AdhyAtmika cetanA kI sattA ko apanI vivecanA kA viSaya banAyA hai| sAMskRtika anucetanA ke vikhyAta udbodhaka isa mahApuruSa kI anuvAdita mahAn kRtiyoM ko apane adhyayana kA viSaya banAkara Aja mujha jaisA akiMcana pathika bhI kRta-kRtya hai / sRjana-saMkalpa 41 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutaH kisI kRti kA maulika anuvAda apane-Apa meM cunautI bharA kArya hai| sAmAnyataH anuvAda kI paramparA to sudIrgha kAla se calI A rahI hai parantu adhikAMza anuvAdita kRtiyoM meM mUla grantha kA AsvAda dekhane ko nahIM miltaa| mUla grantha jaisA Ananda anuvAdita karane vAle vivecaka kI vidvattA para bahuta kucha nirbhara karatA hai| vizva kI aneka bhASAoM meM uttama koTi ke anuvAdoM kA prAyaH abhAva hI dekhA gayA hai / isa dRSTi se kAnar3I kAvya aparAjitezvara zataka kA zrI zrI 108 AcAryapravara dezabhUSaNa jI mahArAja kRta hindI anuvAda nizcaya hI adbhuta, anUThA aura guru gambhIra kArya hai| hindI bhASA aura sAhitya ke phalaka ko vistAra dene kI dRSTi se aise maulika anuvAda Aja taka virala hI dekhane meM Aye haiN| kAnar3I kAvya aparAjitezvara zataka kA vivecya hindI anuvAda jahAM eka ora anuvAdakalA kI apane Apa meM kasauTI hai vahAM maulika rasAsvAdana kI dRSTi se eka Adarza anuvAda kRti hai| isa anuvAda meM sarasatA, svAbhAvikatA, mRdulatA, prabhAvotpAdakatA aura manojJatA Adi anekAneka guNoM kA prAdurbhAva dekhakara vidvAn anuvAdaka zrI 108 AcArya dezabhUSaNa jI mahArAja kI RSi-tulya sAdhanA aura tapasyA kA smaraNa ho jAtA hai| nizcaya hI isa anuvAda kI anUThI saMracanA ke mUla meM AcArya zrI kI sAhitya, darzana aura dharma ke prati gaharI AsthA aura tapazcaryA kA bahuta bar3A hAtha hai / prastuta anuvAda eka siddha puruSa kI amRtavANI kA pratApa hai jisameM eka ora parivrAjaka dharma ke ananya anuSThAna kartA kI dhAmika cetanA kI divya jyoti kA akSaya srota pravAhita hai to dUsarI ora mahAn AtmacetA kI nirmala, nizchala aura divya AtmA kI mahAn chavi kA rUpAMkana bhI apanI samasta saMvedanAoM ke sAtha upalabdha hai| bahubhASAbhASI, zAstrajJa, vidvAn aura jaina dharma kI aparAjeya pratibhA se samRddha zrI 108 AcArya dezabhUSaNa jI mahArAja ne kAnar3I kAvya aparAjitezvara zataka kA hindI anuvAda do khaNDoM meM prastuta karake jahAM asaMkhya jaina dharmAnuyAyiyoM kA kalyANa kiyA hai vahAM bAvana karor3a hindI bhASAbhASiyoM ke prati bhI upakAra kiyA hai| anyathA hindI kA bahuta bar3A pAThaka varga isa kAnar3I kRti ke rasAsvAdana se vaMcita hI raha jaataa| vivecya kRti ke kula 127 padyoM vAle mUla kAvya grantha ke prastuta anuvAda ko vidvAn anuvAdaka ne anekAneka granthoM ke puSTa pramANoM ke uddharaNoM dvArA samRddha banAkara anuvAda meM maulikatA kA adbhuta samAveza kiyA hai| AcArya zrI dezabhUSaNa jI mahArAja ke divya pravacanoM ke anurUpa hI unake sAdhanAzIla maulika granthoM aura anuvAdoM meM bhI Atmazodhana kI adbhuta kSamatA aura sAmarthya vidyamAna hai| aise mahApuruSoM evaM vidvAn saMtoM ke pratyakSa darzana aura kRti samAgama se bhaTakatI AtmAoM ko nijAtma rasa meM avagAhana karane kA saubhAgya nirantara sulabha hotA rahe, pratyeka mAnavatAvAdI aisI kAmanA to kara hI sakatA hai| PORAnA 17IANDIA YENG EMOVONOVOVOMOVIMAMSKIMONOVOMONOVOMOVSMENIONOVO 83 AcAryarala zrI dezabhUSaNa jI mahArAja abhinandana grantha