Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtarrASTrIya samasyAoM kA samAdhAna : syAdavAda zrI ajita munijI 'nimala' eka dina syAdvAda ne jagati ke vicaraNa kA nizcaya kiyaa| pratyeka yAtrA kisI bhI viziSTa uddezya kI pUrti ko lekara kI jAtI hai| syAdvAda ne socA "kyoM na vizva kI eka parikramA kara lI jAye? jisase ki hara sthAna ke vyaktiyoM kI samasyA ko nikaTa se dekhane kA sahaja hI avasara prApta hogA evaM unake ApasI vyavahAra ko jAnane kA lAbhaprada paricaya bhI milegaa| ataH ghumakkar3I prArambha kara hI hU~!" / ......"aura syAdvAda kA anubhava vihAra prArambha ho gyaa| jahA~-jahAM para syAdvAda gayA, usane Azcarya visphArita netroM se dekhA "pitA se putra ulajha rahA hai| bhAI se bhAI lar3a rahA hai| sAsU-bahU mAra-pITa kara rahI haiN| mukadame ho rahe haiN| hatyAoM kA AtaMka phailAyA jA rahA hai| dainaMdina vinAza-SaDayatra kI yojanAeM aTTahAsa kara rahI haiN| eka-dUsare ke astitva ko jar3a se samApta karane ke lie niraMtara ghAtakatama zastrAstroM kA aMbAra lagAyA jA rahA hai| kevala "maiM" aura "maiM" ko pramANIkaraNa evaM sAkSya-sAdhana juTAne meM dina-rAta ke zrama kI ghora upAsanA cala rahI hai| kAla puruSa ke rUpa meM bhadratA kA mukhoTA lagAye bharamAne ke lie dhamAcaukar3I macI huI hai| eka dUsare ke adhikAra balAt chIne jA rahe haiN| AkAMkSAoM ko rauMdA jA rahA hai| mArga se barabasa haTAkara phaikA jA rahA hai, masalA aura taDapAyA jA rahA hai, bhar3akAyA jA rahA hai........" ghabarAye se svara meM syAdvAda ke mana kI pIr3A kasamasAne lagI-"para""ye-aisA kyoM...... kisalie kiyA jA rahA hai ? ye.."ye sarvatra yahA~-vahA~, idhara-udhara cahu~ ora arAjakatA kA tAMDava nRtya kyoM ho rahA hai ? merI to samajha meM yaha saba kucha nahIM A rahA hai ? mujhe........ hA~ !.."hA~ ! mujhe kyA kyA karanA cAhiye? maiM kyA kara sakatA hU~?" syAdvAda ne samAdhAnadizA ke sandarbha meM zanaiH-zanaH svastha evaM zAMta citta lAbha kiyaa| vANI punaH dRr3hatA ke sAtha gUMja uThI-"yaha vizva ke mAnava samajhate kyoM nahIM haiM ? ThIka hai ! aba mujhe hI kucha karanA pdd'egaa| maiM batAU~gA inheM, ki samasyAe~ isa prakAra nipaTAI jAtI haiN|" vizva kI durdazA syAdvAda ke karuNA pUrita mana se dekhI nahIM gyii| use saMgharSa kabhI rucatA hI nahIM thaa| matabheda se bhI vaha kosoM dUra rahA / vivAda kise kahate haiM ? yaha kabhI kisI ne use sikhAyA hI nahIM aura na usane kabhI sIkhane kA prayAsa kiyaa| saMsAra ko svarga nirmANa karane kI madhura kalpanA ke vazIbhUta ho, mAnavoM kI vImatsa manovRttiyoM kI zRkhalA ko tor3ane ke lie samagra matabhedoM aura saMgharSoM kI jamAta ko sAhasa ke sAtha nyautA aMtataH de hI diyaa| syAdvAda ne lalakArate hae gambhIra ghoSa kiyA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 munidvaya abhinandana grantha "o saMsAra ke tuphailiyo ! Ayo ! Amao ! mere pAsa Ao ! maiM tuma sabhI kI bhalAI ke lie phArmUle batAtA huuN| are ! jarA dhyAna se suno to shii| tanika thamo, yUM betahAzA kahA~ bhAge jA rahe ho? dekho ! maiM paraspara bauddhika upayoga kI kalA ko Aja ujAgara karatA huuN| tuma yaha to jAnanA hI cAhoge, ki donoM meM se kauna-kitanA saccA yA jhUThA hai ? kyoM, ThIka bAta hai na? isako tuma svayaM pA sko| maiM aisA viveka kA jAduI paimAnA tumako de detA huuN| acchA to lo! eka parivAra kA eka mahattvapUrNa-variSTha vyakti apane ghara ke AMgana meM Akara khar3A haa| usakA parivAra vAstava meM bharA-pUrA thaa| bahina-beTiyA~ bhI AI haI thiiN| eka baccA usa vyakti ko AyA jAnakara lipaTane ko daur3A aura bolA"o-ho-ho ! kAkA aaye|" "are, cala, pare haTa, mere mAmA aaye|" "nahIM-nahIM, ye mere nAnA hai|" "kyA kahA, nAnA Aye ? nahIM, yaha to mere bhAI hai|" "acchA ! beTA ! tU A gayA ?" "U-hU~ ! are bhaI ! yaha to mere pitAjI haiN|" "tuma saba pAgala ho| yaha to mere patideva haiN|" "tuma saba jhUThe ho| yaha to merA bhAnajA hai|" sabhI ne yaha sunA aura basa ! eka acchA khAsA haMgAmA maca gyaa| eka-dUsare ko gAlI dene lge| apanI-apanI AvAja meM cillAne lage "nahIM-nahIM mAmA !......"nahIM kAkA !......."haTa, kAkA........ beTA !......"nAnA !...." koI kisI kI nahIM sunatA, apanI hI kahate jA rahe haiN| maiM vahAM pahuMca gayA aura kar3akatI AvAja meM bolA"Thaharo ! yaha kyA zora macA rakhA hai ? saba cupa ho jAo!" jAna-levA tuphAna thama gyaa| A~gana meM ekadama nistabdhatA chA gii| vAtAvaraNa sundarazAMta ho gyaa| maiMne kahA "tuma saba vyartha hI kyoM jhagar3a rahe ho? jarA apanI bAta ke sAtha hI dUsare kI bAta kI gaharAI bhI samajhane kA prayAsa kro| tumhAre isa apane matAgraha yA manAgraha ke svArtha ne Apasa meM hI bakheDA khar3A kara diyaa| satyAgraha meM viveka kA saMgama hai| ........ acchA ! aba tumhAre jhagar3e kI pahelI sulajhA deN| hAM ! tumane kahA-mere kAkA haiN| ThIka hai ! yaha tumhAre to kAkA 'hI' haiM, para bhAI! jarA soco ! inake yaha mAmA 'bhI' to haiM / yaha tumhAre pitA ke bhAI haiM, to inakI mAtA ke bhI bhAI hai / yaha tumhAre lie kAkA haiM, sabhI ke lie to nahIM na / aura hA~ ! yaha pitA bhI hai to inake putra ke lie, sabhI ke lie nhiiN| tuma inheM pitA nahIM kahoge, kyoMki yaha tumhAre pitA nhiiN|"inhoNne nAnA kahA, to yaha inakI mAtA ke pitA hue| ........dekho ! inhoMne inako beTA kahA / to yaha tumhAre kAkA ke pitA hai, aura tumhAre nAnA ke pitA haiM / tumhAre to pitA ke pitA haiM aura tumhArI mAtA ke pitA haiN| bolo ! tumhAre kAkA ke pitA aura pitA hone se tuma inheM dAdA kahoge na ! yaha tumhAre kAkA hai arthAt yaha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ antarrASTrIya samasyAoM kA samAdhAna : syAdavAda 343 tumhAre pitA ke bhAI haiM / tumhAre pitA ne ThIka hI to kahA-yaha to mere bhAI haiM / tumhArI kAkI ne kahA-yaha mere patideva haiN| tumhArI kAkI ko tumhAre pitA bhAbhI kahate haiN| to tumhArI kAkI ke lie yaha pati bhI to haiM / aura"""inhoMne kahA, yaha merA bhAnajA hai| to yaha tumhArI dAdI ke bhAI haiN| ataH inake mAmA hai, tabhI to inako mAnajA khaa| -to kaho ! kauna kahA~ jhUThA hai yA saccA hai ? tuma apanI-apanI dRSTi se hI saccemaThe ho| dUsare kI dRSTi ko bhI kRpA karake prkho| tumhArI 'hI' bAta satya hai to dUsare kI 'bhI' bAta kisI apekSA se satya hai| apanI bAta ko hI satya pramANita karanA aura dUsare ko saMsAra kA sabase bar3A jhUThA kahanA, isameM mAnavIya maryAdA kI zobhA nahIM hai| tuma yaha bhI jAna lo, ki tattva to ananta dharma saMyukta hai| isa prakAra vyakti, ghara, samAja, deza evaM antarrASTrIya jaTila gutthiyoM ko yU palaka jhapakate sahaja hI hala kiyA jA sakatA hai| basa ! merI isa 'hI' aura 'bhI' ke maitrI-siddhAnta ko apanA loge, to phira sAre saMgharSa hI samApta ho jaayeNge|" syAdvAda kI itanI gahanIya bAta ko saralatama rUpa se samajha sArA parivAra ThahAke lagAne lagA / sabhI apanI manacItI bAta ke gambhIra rahasya ko samajha cuke the / syAdvAda apanI samAdhAna kalA ke mukta-vitaraNa para mana hI mana atIva prasanna thaa| syAdvAda kI belAga spaSTokti para matabhedoM evaM saMgharSoM kA samudAya lajjita sAM dRSTigata huaa| samana vizva ke sammukha dizA-jyoti kI navacetanA a~gaDAiyAM lene lgii|