Book Title: Aatmanushasanam
Author(s): Parshvanaggani
Publisher: Satyavijay Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034059/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Scanned by CamScanner zrIsatyavijayajaina granthamALA naM. 12 Am / pUjyapAda paramaguru-AcArya zrI vijayanItisUrIzvarapAdapatrebhyo namaH / paNDita zrI paarshvnaaggnnivircitm||aatmaanushaasnm // sakalatribhuvanatilaka, prathamaM devaM praNamya sarvajJam / yAtmAnuzAsanamahaM, svaparahitAya pravakSyAmi // 1 // samaviSamabhittiyoge, vividhopadravayute'tibIbhatse / ahivRshcikgodherk-kRklaasgRholikaakonne||2|| || kArAvezmanivAse, bhUzayanaM janavimaIsaGkocaH / sAdhikSepAlApAH, zItAtapavAtasantApAH // 3 // sUtrapurISanirodhaH,catuTapIDAvinidratAbhItiH / arthakSatiranyadapi ca, cittavapuH klezakRtpracuram // 4 // anubhUtaM sakalamidaM, pUrvArjitakarmapariNativazena / saMsAre saMsaratA, pratyakSa jIva ! bhavateha // 5 // manasApi na vairAgyaM,brajasi manAgaphi tathApi.madAramana ! yrukrmpraagbhaaraa-vessttit!nirnessttsccesstt!||6|| Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnu // 1 // | udvijase duHkhebhyaH, samIhase sarvadaiva saukhyAni / atha ca na karoSi tattvaM yena bhavatyabhimataM sakalam // 7 yajjIva ! kRtaM bhavatA, pUrva tadupAgataM tavedAnIm / kiM kuruSe paritApaM, saha manasaH pariNati kRtvaaH||8|| yadi bhoH pUrvAcaritairazubhaiH, saMDhaukitaM tavAzarma / tatki pare prakupyasi, samyagbhAvena saha sarvam // 9 // | mA vraja khedaM mAgaccha, dInatAM mA kuru kvacitkopam / tatpariNamatyavazyaM, yadAtmanopArjitaM pUrvam // 10 // sukhaduHkhAnAM karttA, harttA'pi na ko'pi kasyacijjantoH / iti cintaya sabuddhadhA, purAkRtaM bhujyate karma // tatprArthitamapi yatnAn na bhavediha yanna pUrvavihitaM syAt / manasi na kAryaH zoko, yadbhAvyaM tadbalAdbhavati / kriyate naiva viSAdo, vipatsu harSo na caiva sampatsu / ityeSa satAM mArgaH, zrayaNIyaH sarvadA dhIraiH // 13 // pUrvakRta sukRtaduSkRtavazena, yadiha haMta sampado vipadaH / AyAnti tadanyasmin kRtena kiM roSadoSeNa // 14 yadipUrvakarmavazavarttino janAH prApnuvanti sukhaduHkham / tadbho nimittamAtraM, paro bhavatyatra kA bhrAntiH 15 mitraM bhavatyamitraM, svajano'pi paro na bandhurapi bandhuH / karmakaro'pyavidheyaH puMsAM viparAGmukhe daive // 16 // na svAmino na mitrAnna, bAndhavAtpakSapAtino na parAt / kiM bahunA kasmAdapi, na sarati kAryaM vidhau vimukhe // | yadi gamyate sakAze, parasya cATUni yadi vidhIyante / tadapi sukRtena vinA, kenApi bhavetparitrANam // 18 // | zrAyAnti balavatAmapi, yadi vipado devadAnavAdInAm / tadbho svalpatarAyuSi narajanmani ko viSAdaste 19 // 1 // shaasnm| Scanned by CamScanner Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Scanned by CamScanner B| kasya syAnna skhalitaM pUrNAH,sarve manorathAH kasya / kasyeha sukhaM nityaM, devena na khaNDitaH ko vaa||20|| | svacchAzayAH prakRtyA,parahitakaraNoyatA ratA dharme / sampadi nahi sotsekA, vipadi na munti satpuruSA na sabASpaM bahuruditairna, pUskRtenaiva cittasantApaiH / na kRtairdInAlApaiH, purAkRtAt karmaNo muktiH // 22 // bahuvividhApanmadhye.kSaNamapi yajIvyate tadAzcaryama | na ciraM kSadhitamakhasthaM, sarasaphalamacarvitaM tisstthet||23 nUnaM same'pi yatne, bhAvyaM yad yasya tasya tad bhavati / ekasya vibhavalAbhaH, chedaH pratyakSamaparasya // 24 // vikaTATavyAmaTanaM, zailArohaNamapAMnidhestaraNaM / kriyate guhApravezo, vihitAdadhikaM kutastadapi // 25 // yadyapi puruSAkAro. nirarthako bhavati puNyarahitAnAm / tyaktavyo naivAtmA, yathocitaM tadapi krnniiym| | tiryaktve manujatve, nArakabhAve tathA ca devatve / na caturgatike'pi sukhaM, saMsAre tatvataH kiJcit / / 27 // 16 asminniSTaviyogA, janmajarAmaraNaparibhavA rogAH / tyakto yatibhirasaGgai-stata eva hyeSa saMsAraH // 28 // yasya kRte tvaM mohA-dvidadhAsyavivekapAtakaM satatam / na bhaviSyati tata zaraNaM, kuTambakaM ghorana na vidhIyate'nubandho, yenApagame'pi bhavati no duHkham / AyAti yAti lakSmI-yato'ticapala zrI khataraGgataralA, sandhyArAgasvarUpamatha rUpam / dhvajapaTacapalaM ca balaM, taDillatodyotasamamAyuH // 31 // ye cAnye'pi padArthA, dRzyante ke'pi jagati ramaNIyAH / teSAmapi cArutvaM, na vidyate kSaNavinAzitvAt32 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Scanned by CamScanner na garna hayairna rathe-rna bhaTaina dhanairna sAdhanerbahubhiH / na ca bandhubhiSagdevai-bhRtyoH parirakSyate praannii||33|| AtmAnu viSayavyAkulitamanA, yasya nikRSTasya kAraNe vapuSaH / pIDayase prANagaNaM, tadapi na tava zAsvataM manye34 shaasnm| // 2 // | tAruNye nalinIdala,-saMsthitajalabindugatvare dRSTe / vAtAhatadIpazikhA--taralatare jIvitavye ca // 35 // vibhave ca mattakarivara-karNacale caJcale zarIre'pi / pApamazarmakaraM te, kSaNamapi no yujyate kartum // 36 // jananI janako bhrAtA, putro mitraM kalatramitaro vA / dUrIbhavanti nidhane, jIvasya zubhAzubhaM shrnnm||37|| yatparalokaviruddhaM, yallajjAkaramiheva janamadhye / antyAvasthAyAmapi, tadakaraNIyaM na karaNIyam // 38 // saMprApte narajanmani, sadurlabhe nijahitaM parityajya / kiM kalmaSANi kuruSe dRDhAni nijabandhanAnIha // 39 // bhavakoTISvapi durlabha-midamupalabhyeha mAnuSaM janma / yena na kRtamAtmahitaM, nirarthaka hAritaM tena // 40 // mA cintaya parihArAn, paravibhavaM mAbhivAJcha manasApi / mA brUhi paruSavacanaM parasya piiddaakrNkttukm410| paizanyaM mAtsarya, nighRNatAM kuTilatAmasantoSam / kapaTa sAhaMkAraM, mamatvabhAvaM ca vijahIhi // 42 // ye vidadhanyupatApaM, parasya lubdhA dhane kRtaanyaayaaH| jIvitayauvanavibhavA-steSAmapi zAsvatA nev||4 IRI iSTaM sarvasya sukhaM, duHkhamaniSTaM vibhAvya manasIdam / mA cintaya parapApaM, kvacidapyAtmani yathA tadvat // 44 // kAyena mAnasena ca, vacanena ca tahadeva karttavyam / yena bhave vairAgyaM. prazAntatA tApazamanaM ca // 45 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Scanned by CamScanner vyAdhirdhanasya hAniH, priyavirahA durbhagatvamuDhegaH / sarvatrAzAbhaGgaH, sphuTaM bhavasyakRtapuNyasya // 4 // na gRhe na vahirna jane,na kAnane nAntikena vA dUre / na dine ca kSaNadAyAM,pApAnAM bhavati ratibhAvaBene 3 divasaM gataM na rajanI, rajanI yAtA na yAti divasa ca / duSkRtinAM puruSANA-manantaduHkhaughatAnAm ecile iha jIvatAM paribhavo, ghore narake gatimratAnAntu / kiM bahunA jIvAnAM, pApAtsarvANi duHkhAni // 19 // ye svAminaM guruM vA, mitraM vA vaJcayanti vizvastam / aparaM tu nAsti teSAM, nUnaM sukhmubhyloke'pi||50|| satyaM jIveSu dayA, dAnaM khajjA jitendriyatvaM ca / gurubhaktiH zrutamamalaM, vinayo nRNAmalaGkAraH // 51 // padbhaktiH sarvajJe, yadyanastatpraNItasiddhAnte / yatpUjana guNAnAM, phalametajjIvitavyasya // 52 // cintayitAmazucitvaM,hitavacanaM zRNvatAM zamaM dadhatAm / sanmAnayatA munijana-maho nayantIha puNyavatAmA parihataparinindAnAM, sarvasyopakRtikaraNaniratAnAm / dhanyAnAM janmeda, dharmaparANAM sadA vrajati // 54 // mAnuSatAmAyuSka, bodhi ca sudurlabhAM sadAcAram / nIrogatAM ca sukule, janma paTutvaM ca krnnaanaamaa||55|| AsAdyevaM sakalaM, pramAdato mA kRthA vRthA hanta / strahitamanutiSTha tUrNaM, yena punarbhavasi no duHkhI // 56|| sAmagrI paripUrNA-mavApya viduSA tadeva karttavyam / saMmRtigahane bhIme, bhUyo'pi na bhUyate yena // 57 // / yAvaccharIrapaTutA yAvanna jarA ma cendriyaglAniH / tAvannareNa tUrNa svahita pratyudyamaH kAryaH // 56 // . IN fawRam ammelan Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnu 113 11 tyaja hiMsAM kuru karuNa, samyak sarvajJazAsane'bhihitAm / vijahIhi mAnamAyA -lobhAnRtarAgavidvaSAn // 51 dharmaNAM puMsAM jIvitamaraNe sadaiva kalyANam / iha jIvatAM bahutapaH, sadgatigamanaM mRtAnAM ca // 60 // | yahaduDUnAM zazabhRt, zailAnAM merUparvato yadvat / tadvaddharmANAmiha, dharmapravaro dayAsAraH // 61 // api labhyate surAjyaM, labhyante puravarANi ramyANi / nahi labhyate vizuddhaH, sarvajJokto mahAdharmmaH // 62 // lAGgalasahastrabhinne'pi nAsti dhAnyaM yathokhare kSetre / tadvajjantUnAmiha dharmeNa vinA kutaH saukhyam 63 // yanna tRpaH zAntirjalaM vinA kSudho vinA ca nAnnena / jaladaM vinA na salilaM na, zarma dharmAdRte tadvat // 64 // satsvAmI sanmitraM, sabandhuH satsutaH satkalatraM ca / sa tvajanaH sabhRtyo. dharmAdanyadapi satsarvam // 65 // atinirmalA vizAlA, sakalajanAnandakAriNI pravara / kIrttirvidyA lakSmI dharmeNa vijRmbhate loke // 66 // ArogyaM saubhAgyaM, dhanADhyatA nAyakatvamAnandaH / kRtapuNyasya syAdiha, sadA jayo vAJchitA vAptiH // 67 // sarabhasasuragaNasahitaH, surayoSijjanitaharSasaGgItaH / suraloke suranAtho, bhavati hi puNyAnubhAvena // 68 // na kariSyasi ceddhammai punarApsyasi durgatau vizeSeNa dahanacchedanabhedana --tADanarUpANi duHkhAni // 69 // gacchadbhirapi prANairbuddhimatAM tanna yujyate karttum / ubhayatra yadviruddhaM, dIrghabhavabhramaNakRdapathyam // 70 // aaafnai aari, punariha jananaM punarbhave maraNam / kurvanti paNDitAstad bhUyorapi na bhUyate yena71 // 1 mI vegAti- vizvaH / = zAsanam / 3 // Scanned by CamScanner Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Scanned by CamScanner | kuru bhaktiM guNa(jaga)dIze, tadAgame guruSu viditatattveSu / apavagopari rAga; saMsAropari virAgaM c||72|| tatkimapi kuru viditvA, sadguruto jJAnamuttamaM dhyAnam / yeneha pUjyase tvaM, paratra muktiM smaapnossi||73|| yatra na jarA na maraNaM,na bhavaM na ca paribhavo na ca klezaH / yogakriyayA jJAnAt, dhyAnAdAsAdyate muktiH matvaivaM kalisAraM, saMsAramanityatAM ca jagato'sya / jJAnayutaM dhyAna kuru, labhase yenAkSayaM mokSam // 75 // 18 iti pArzvanAgaviracita-manuzAsanamAtmano vibhAvayatAm / samyagbhAvena nRNAM, na bhavati duHkhaM kazcidapiNa jhyarpalacatvAriMzat, samadhikavatsarasahastrasavathAyAm / bhAdrapadapUrNimAsyAM budhottarA bhAdrapadikAyAm // 770 // iti zrI vAtmAnuzAsanaM samAptam / / --0(5):-- jAVE // atha zuddhipatrakam // 8 bili' Rame azuddha zukha patra pR. paM. | azuddha gRhItuM grahItuM ratnamAla ratnamAlA gRhItA. grahItA bhaujayate bhAjayate sA'pi so'pi 'tAm / 'hatA SaSThIya SaTIya . .....1. 12. sava kuzalapadA ... kuzalapravAH / vAra 43 -56 sarva . . 'vIra