Book Title: Aajna Sadhuo Navin Manas ne Dori Shake
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249202/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA sAdhue navIna mAnasane dorI zake ? [19 ] yuropamAM gaeNliliyA vagere vaijJAnikAe jyAre vicAranI navIna dizA khullI mUkI ane brUno jevA khuda pAdarInA putrAe dharmaciMtanamAM svataMtratA dAkhavI tyAre temanI sAme kANu hatA? e praznanA uttaramAM tyAMnA pApa ane dharmaguruo ja ApaNI sAme Ave che. bAIbalanI jUnI dhaDa, vicAranI navInatA ane svataMtratA jyAre sAMkhI na zakI tyAre jaDatA ane vicAra vacce zarU thayuM. aMte jaDatAe potAnuM astitva salAmata rAkhavA eka ja mAga avalakhyA ane te e ke dharmaguruoe ke pepoe peAtAnA dharmonI maryAdA mAtra khAIbalanA girivacana pUrtI ane banI zake tyAM sevAkSetra pUratI kI vijJAna ane zikSaNanAM navIna ane doravAnuM asAmarthya teoe peAtAmAM joyuM; ane tarata ja temaNe potAnuM kArya kSetra saMkucita karI navA jamAnAne bAdhaka thavAnI AtmadhAtaka pravRttimAMthI mukti meLavI peAtAnuM ane navIna vikAsanuM astitva bacAvI lIdhuM. yuropamAM je jamAnAe pUrve zarU thayuM ane chevaTe thALe paDyu tenI zarUAta Aje ApaNe hindamAM joIe chIe; ane e zarUAta paNa khAsa karI jaina samAjamAM joI e chIe. hindustAnamAM bIjA samAjonI vAta kAre rAkhI mAtra vaidika ke brAhmaNa samAjanI vAta laIae jarA vicArIe. vaidika samAja karoDanI saMkhyA dharAvanAra eka vizALa hindu samAja che. emAM gurupade gRhastha brAhmaNo uparAMta tyAgI saMnyAsI paNa hoya che. e guruonI saMkhyA lAkhAmAM jAya che. jyAre hindu samAjamAM navazikSaNa dAkhala thayuM tyAre emAM paNa tyAgI ane gRhastha guru khaLabhaLyA. e khaLabhaLATa karatAMya vadhAre vege navazikSaNa prasaravA lAgyuM. eNe potAnA mAnavI rIte zarU karyo. je gRhastha brAhmaNa paMDite zAstrajJAnane baLe ane paraMparAne prabhAve cAra varSoMnA ekasarakhA mAnya gurupade hatA ane jemanI vANI nyAyanuM kAma ApatI tema ja vaNu ane AzramanA kALajUnA cIlAnI bahAra paga mUkavAmAM pApano bhaya batAvatI tema ja prAyazcittanuM rakSaNa ApatI, te ja dhurdhara paDitAnA saMtAnoe navIna zikSaNa laI ane potAnA vaDIlA sAme thaI jyAM rasto na maLyA tyAM brahmasamAja, A samAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA sAdhuo navIna mAnasane dorI zake? [381 Adi nava nava rUpe pitAne baMdhabesatA navA dharmonI sthApanA karI. eka taraphathI. zikSita gRhasthavargamAMthI ja prajAnA navIna mAnasane dere e samartha varga taiyAra thato gayo ne bIjI bAju tyAgI gaNAtA saMnyAsIvargamAMthI paNa e varga nIkaLavA maLyo ke je pazcimanAM navazikSaNanAM baLAne samajo, ane tene pacAvavAmAM ja pitAnI prajAnuM suMdara bhAvI jotA. svAmI vivekAnaMda ane rAmatIrthe navazikSaNa pAmelA ane pAmatA hinduonA mAnasane pArakhyuM ane tene yogya dizAmAM sahAnubhUtipUrvaka daravA prAmANika paNa buddhisiddhi prayatna karyo. pariNAme ApaNe joIe chIe ke Aje jUnI dhareDanA kaTTaranAM kaTTara lAkha sanAtana paMDite mejUda hevA chatAM e vizALa vaidika samAjanI nava peDhIne zikSaNamAM ke vicArasvAtaMtrayamAM koI baMdhana ADe AvatuM nathI. tethI ja jyAM eka bAjue daza hajAra jeTalA jUnA vaidika jamAnAnI tarapheNa karanAra dharakhama sanAtanI paMDite astitva dharAve che tyAM ja vidyAnI dareka zAkhAmAM taddana navIna Dhabe pAragAmI thayelA ane khullaMkhullA jUnA jamAnAonAM baMdhano virodha karatA hajAre nahi paNa lAkha vidvAne najare paDe che. koI sanAtanI paMDita ke keAI zaMkarAcArya, jagadIzacaMdra bejha ke sI. vI. rAmanane eTalA mATe nathI vagevatA ke temaNe temanA pUrvajoe na kareluM karyuM che. kAlidAsa ane mAdhanA vaMzaja mahAna saMskRta kavioe TAgoranA kavitva sAme eTalA kAraNasara roSa nathI dAkhavyo ke temaNe vAlmIki ane vyAsanA cIlAthI judA paDI navI rIte prasthAna karyuM che. gItAnA bhASya racanAra AcAryonA padharee gAMdhIjIne eTalA kAraNasara tyAjya nathI gaNyA ke temaNe pUrvAcAryoe gItAmAMthI phalita nahi karela ahiMsAne gItAmAMthI ja rAjamArga tarIke phalita karI che. dalapata kavinA kaTTara bhaktae kavinA ja putra nanhAnAlAlane temanA potAnA pitA karatAM ne raste vicaravAne kAraNe avagaNyA heta ke gUMgaLAvyA hota to gujarAtane agara hindustAnane nhAnAlAla dharAvavAnuM je Aje gaurava prApta che te heta kharuM ?kaI bhArgava, pachI te game teTale dhArmika ke jhanUnI hoya topaNa, munazInI pratibhA sAme thAya che khare? A TUMka avalokana uparathI ApaNe joI zakIe chIe ke vizALa hindu samAjamAM ati saMkucita ane vahemI bIkaNa mAnasa dharAvanAra karoDanI saMkhyAmAM hovA chatAM e ja samAjamAMthI AkhI duniyAnuM dhyAna kheMce evA ane mAna pAme evA asAdhAraNa puruSo ane strIo pAkatAM AvyAM che. tenuM ekamAtra kAraNa e ja che ke e samAjamAM navIna mAnasane pArakhanAra, tene doranAra ane tenI sAthe tanmaya thanAra koI ne koI satata nIkaLatA ja AvyA che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ane ciMtana pacAseka varSa thayAM have ApaNe jaina samAja tarapha vaLIe. chellAM jaina samAjamAM nava zikSaNanA sacAra dhIre dhIre zarU thayo. A saMcAra jema jema vadhate gayA tema tema pratyAdhAtI khaLA AgaLa AvavAM lAgyAM. jaina samAjanA navA mAnasa sAthe jUnA mAnasanI athaDAmaNI thavA lAgI. e ghaTanA te! AkhI duniyAnA sAdhAraNa niyama pramANe ja hatI, tethI temAM kAMI navAI pAmavA jevuM na ja hoya. paNa ahIM jaina samAjanI eka khAsa prakRti vicAravA jevI che. te e ke tyAre ApaNe jaina samAjanuM jUnuM mAnasa' ema kahIe chIe, tyAre sAdhuonuM mAnasa eTaluM ja kharI rIte samajavuM oI e. bezaka kaTTara svabhAvanA ane durAgrahI jaina gRhastha strIpuruSo hatAM ane Aje paNa che, chatAM jaina samAjanuM sukSma nirIkSaNa karanAra vAste e vAta bhAgye ja ajANI haze ke jaina gRhastha strIpuruSonI doravaNInAM sutrA kharI rIte sAdhuonA ja hAthamAM rahelAM che. Ane atha e nahi ke tamAma gRhasthavarga kAI eka kSaNe potAnuM netRtva sAdhuvane ApI dIdhuM che, paNa Ane atha eTale ja che ke jUnI paraMparA pramANe ema manAtuM AveluM che ke bhaNatar ane tyAgamAM te sAdhue ja vadhe. gRhastheA bhaNe tAya dhaMdhA pUratuM. badhA viSayAnu ane badhI bAjuthI jJAna tA sAdhuomAM ja saMbhave. tyAga te sAdhuonuM vana ja rahyuM. AvI paraMparAgata zraddAne lIdhe jANe ke ajANe gRhasthavarga sAdhuonA kathanathI doravAtA AvyA che ane vyApAradhadhA sivAyanA kAI paNa vicAraNIya pradezamAM sAdhueka ja mAtra vadhAre sArI salAha ApI zake ema parApUrvathI manAtuM AvyuM che. eTale jyAre kAI navI paristhiti UbhI thAya tyAre jUnA ghareDapathI varga kSeAbha pAme ke akaLAya te vakhate paNa sIdhI ke ADakatarI rIte sAdhunuM mAnasa ja e kSeAlanuM preraka nahi to poSaka hoya ja che. jo evA kSobhane TANe kAI samartha vicAraka ghareDapathI zrAvakrane yogya salAha Ape te teA khAtarIthI e kSobha jaladI zame. ajJAna, saMkucitatA, pratiSThAbhaya ke bIjA game te kAraNe sAdhu navIna zikSaNa, navIna paristhiti ane tenA baLanu mUlya AMkI nathI zakatA. tene pariNAme te navIna paristhitinA virodha na kareteya jyAre udAsIna rahe che tyAre dhareDapathI zraddhALu zrAvake ema mAnI le che ke mahArAja sAheba AvI bAbatamAM cUpa rahe che, vAste A navIna prakAza ke navIna paristhiti samAja vAste ISTa na ja hovI joIe. tethI te vagara vicArye paNa peAtAnI navI peDhI sAme thAya che. emAMya kAI prabhAvazALI sAdhuo hAtha nAkhe che tyAre te baLatAmAM ghI homAI eka hALI pragaTI praca'Da kaDAkA thatA sabhaLAya che. sAdhu 3823 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA sAdhue navIna mAnasane derI zake? [ 383 sAdhu samAjamAM jaNAtI jaDatA jaina samAjamAM paNa AvA kaDAkA mukhyapaNe vetAmbara mUrtipUjakamAM ja saMbhaLAya che. digaMbara samAjamAM temanA sadbhAgye sAdhue rahyA ja na hatA. alabatta te samAjamAM hamaNAM hamaNuM thaDA nagna sAdhuo navA thayA che je jUnI ghareDanA ja che; tema ja e samAjamAM ati sAMkaDA manane paMDita, brahmacArI ane vaNavarga paNa che. e badhA digaMbara navaprajAne navazikSaNa, navavicAra ane vicArasvataMtratAmAM bhAre ADA Ave che. eka rIte teo paNa pitAnA samAjamAM maMda gatie praveza pAmatA prakAzane rAdhavA pitAthI banatuM badhuM kare che. tene laIne e samAjamAM paNa jaDatA ane vicAra vacce mahAbhArata cAle che. to betAmbara mUrtipUjakamAM sAdhuone jeTale prabhAva che agara jeTale anadhikAra hastakSepa che tema ja jeTaluM gRhastha-sAdhuo vacce tAdAmya che teTaluM digaMbara samAjamAM paMDitavarga ane sAdhuo vacce na hovAthI zvetAMbara samAjane lobha e dirgabara samAjanA kSobha karatAM ghaNI rIte vadhAre dhyAna kheMce tevA che. sthAnaka vAsI samAjamAM te sAmAnya rIte AvA kSobhanA prasaMge ja UbhA nathI thatA. tenuM kAraNa spaSTa che. te e ke e samAjamAM zrAvaka upara sAdhuone prabhAva vyavahArakSetramAM hAtha nAkhavA pUrata che ja nahi. gRhastho sAdhuone mAne, vaMde, piSe eTaluM ja; paNa sAdhuo gRhasthanI pravRttimAM sIdhI ke ADakatarI rIte bhAga letA mAluma paDe to teone sAdhu tarIke jIvavuM ja bhAre paDI jAya. alabatta, zvetAMbara sAdhuoe gRhasthajIvananA vikAsa vAste je kaMI karyuM che tene zatAMza paNa sthAnakavAsI sAdhuoe nathI karyo, chatAM e paNa kharuM ke teoe zvetAMbara sAdhuonI peThe gRhasthanA jIvanavikAsamAM aMtarAyanA pahADo nathI UbhA karyA ke nathI emAM reDI nAMkhyAM. kharI rIte sthAnakavAsI samAjamAM paNa jUnA ane navA mAnasa vacce athaDAmaNI che, paNa te athaDAmaNanAM mULa sU sAdhuonA hAthamAM nathI. tethI ja emanI e athaDAmaNuM lAMbo vakhata nathI cAlatI ke ugra rUpa dhAraNa nathI karatI. ene nikAla ApoApa, bApa beTA vacce, mAdIkarI vacce ane bhAI bhAI vacce Ave che tema, AvI jAya che, jyAre zvetAMbara samAjamAM Avo nikAla sAdhuo azakya karI mUke che. sAdhue ane dhArmika takarAra have ApaNe sahaja pAklI zatAbdIo tarapha vaLIe ane joIe Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 1 darzana ane ciMtana ke atyAre je athaDAmaNI sAdhuo ane navIna prajA vacce dekhAya che tevI kAI paNa jAtanI athaDAmaNI atyAra agAu sAdhu ane gRhastho vacce, khAsa karI keLavaNI ane saMskAranI bAbatamAM, UbhI thayelI kharI? ItihAsa kahe che ke nahi. zvetAMbara samAjamAM bhagavAna mahAvIra pachI atyAra lagInA itihAsamAM aneka takarArA, kalahA ane athaDAmaNI thayAnAM pramANe maLe che, paNa e athaDAmaNIe jyAre dhArmika hatI tyAre tenI banne bAjunA vidhI sUtradhArA mAtra sAdhue ja rahetA. sAdhue pUrNa ahiMsaka hAI hiM-sAyuddha sIdhI rIte khelI na zake, eTale deravaNInAM sUtreA hAthamAM rAkhI potapotAnA gacchanI chAvaNuMIemAM dAkhala thayela zrAvaka sipAio vATe ja laDatA; ane eTaluM badhuM kauzalapUrvaka latA ke laDavAnI bhUkha paNa saunI zame ane ahiMsA paNa sacavAI kahevAya. e rIte jUnA ItihAsamAM zrAvakA zrAvakA vaccenI dhArmika laDAI paNa kharI rIte sAdhu sAdhue vaccenI ja laDAI hatI. paNa ApaNe jUnA itihAsamAM AjanA jevA eka paNa dAkhaleo nahi joI zakIe ke jemAM sIdhI rIte sAdhue ane zrAvakA vacce ja laDAI laDAyelI hAya. AnAM kAraNAmAM UtaravuM e bahu rasaprada che ane te uparathI vartamAna paristhiti samajavAmAM bhAre madada paNa maLe tema che. sAdhuonu biMdu sAdhu jUnA vakhatamAM keLavaNInuM dhoraNa ane zrAvaka vacce AjanA jevuM bhinna na hatuM. gRhasthe vyApAradhaMdhA ke vyavahAranI bAbatamAM game teTaluM pAvaradhApaNu meLave tAya dhArmika zikSaNanI bAbatamAM teo sAdhuone ja anusaratA. sAdhuonuM dRSTibiMdu e ja gRhasthAnuM dRSTibiMdu; sAdhuonAM zAstro e ja gRhasthAnAM aMtima pramANe| ane sAdhuo dvArA darzAvAtA zIkhavavAnA viSaye eja gRhasthAnA paNu abhyAsanA viSayo, tema ja sAdhue pUrA pADelAM pustake e ja gRhasthAnI vAcanamALA ane lAyabrerI. eTale keLavaNI ane saMskAranI dareka bAbatamAM gRhasthAne sAdhuonuM ja anukaraNa karavAnu hevAthI temano dharma hindustAnanI pativratA nArInI peThe sAdhunA pagale pagale javA-AvavAne hatA. patinuM teja e ja peAtAnu teja evI pativratA strInI vyAkhyA che. tethI ene svataMtra puruSArtha karavApaNu bhAgye ja rahe che. jaina gRhasthonI paNa zikSaNa ane saMskAritAnI bAbatamAM e ja sthiti rahI che. siddhasena ane samatabhadra tArkika kharA, pazu te Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA sAdhue navIna mAnasane dorI zake? [385 sAdhupade pahoMcyA pachI ja. haribha8 ne hemacaMdra navanava sAhityathI bhaMDAra bharyo kharA, paNa sAdhuonI nizALamAM dAkhala thayA pachI. yazavijayajIe jana sAhityane navuM jIvana ApyuM kharuM, paNa te sAdhu abhyAsI tarIke. ApaNe e jUnA jamAnAmAM kaMI gRhasthane prasiddha vidvAna jaina sAdhu jeTale samartha vidvAna nathI jatA. tenuM zuM kAraNa? asAdhAraNa pAMDitya ane vidvatA dharAvanAra zaMkarAcArya ane bIjA saMnyAsIonA samayamAM ja ane temanI ja sAme temanAthI paNa caDe evA gRhastha brAhmaNa paMDita vaidika samAjamAM pAkyAne ItihAsa jANItA che, jyAre prasiddha jaina vidvAna sAdhu ke AcAryanI tole vidvattAnI daSTie AvI zake e eka paNa gRhastha zrAvaka jana ItihAse nathI pakavyuM. tenuM zuM che kAraNa che ke gRhastha brAhmaNamAM heAya tevI buddhi zrAvakamAM na ja saMbhave ? athavA zuM e kAraNa che ke jyAM lagI zrAvaka gRhastha hoya tyAM lagI enAmAM e jAtanI buddhi saMbhavita ja nathI, paNa jyAre te sAdhuveza dhAraNa kare che tyAre ja enAmAM ekAeka evI buddhi phATI nIkaLe che? nA, evuM kAMI nathI. kharuM kAraNa e che ke gRhastha zrAvaka keLavaNI ane saMskAranA kSetramAM sAdhuonA klAsamAM samAna darajaje zIkhavA dAkhala ja nathI thayo. eNe pUrepUre e vakhata pativratA dharma pALI bhaktinI lAja rAkhI che, ane sAdhuonI pratiSThA ekadhArI piSI che! tethI eka ane samAna kalAsamAM bhaNatA sAdhu sAdhue gabheda ke kriyAkAMDabheda ke padavIdehane lIdhe jyAre laDatA tyAre gata eka agara bIjA pakSane vaphAdArIthI anusaratA, paNa sIdhI rIte kAI gRhasthane kaI sAdhu sAme laDavApaNuM, matabheda ke virodha jevuM rahetuM ja nahi. A ja sababane lIdhe ApaNo jUne ItihAsa, gRhastha ane tyAgInA keLavaNuM ke saMskAra viSayaka AMtaravigrahathI nathI raMgAye. e keruM pAnuM cItaravAnuM kAma yurepanA zikSaNe have zarU karyuM che. AMtaravigraha - sAdhuo ane navazikSaNa pAmelA tema ja pAmatA varganA mAnasa vacce ATale badhe AMtaravigrahakArI bheda kema che, e bheda zemAMthI janme che, e bIna sarvavidita chatAM jANavI bahu ja jarUrI tema ja manoraMjaka paNa che. mAnasa e zikSaNathI ja ane zikSaNa pramANe ghaDAya che. anna tevuM mana e siddhAnta karatAM vadhAre vyApaka ane sUkSma siddhAnta te e che ke zikSaNa tevuM mana. vIsamI zatAbdImAM zikSaNa vaDe, mAtra ghaTatA zikSaNa vaDe, hajAro varSa pahelAMnuM mAnasa ghaDI zakAya. hajAre varSa thayAM cAlyA AvatA jaMgalI mAna 25 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ! dazana ane ciMtana sane mAtra zikSaNa vaDe ja thoDA vakhatamAM Adhunika jevuM ghaDI zakAya. sAdhuvarga zikSaNa meLave che te eka prakAranuM che ane atyArane temanA ja paTTadhara bhakta zrAvakane saMtativarga je zikSaNa meLave che te taddana judA prakAranuM che. A ekabIjAthI taddana sAme jatA zikSaNanA be prakAree ja jaina samAjamAM prathama nahi evAM be mAnaso ghaDyAM che, ane te ja ekabIjA upara sarasAI meLavavA---samAjanA akhADAmAM kustI karavA-AkarSaka rIte UtarI paDyA che. ApaNe e parasparavirodhI banne mAnasone ghaDanAra zikSaNa, tenA viSayo ane tenI praNAlikA vize kAMIka jANIe te ApaNane khAtarI thaI javAnI ke atyAre je mAnasika bhUkaMpa Avyo che te svAbhAvika ane anivArya che. sAdhuo zIkhe che, AkhI jiMdagI bhaNanAra paNa sAdhuo paDyA che. temanA zikSake kAM te temanA jevuM ja mAnasa dharAvanAra sAdhuo hoya che ane kAM te moTe bhAge pati heya che ke je paMDita vIsamI sadImAM janmavA ane jIvavA chatAM bAramI ke soLamI sadIthI bhAgye ja AgaLa vadhelA hoya che. zikSaNanA vize ne tenI praNAlikA sAdhuonA zikSaNane mukhya viSaya-je sauthI pahelAM temane zIkhavavAmAM Ave che te kriyAkAMDane lagatAM sUtro che. A sUtre zIkhatI ane zIkhavatI vakhate eka ja daSTi hoya che ke te bhagavAna mahAvIranAM racelAM che, agara te pAchaLanAM chatAM evAM dhruva che ke jemAM utpAda ane vyayane jena siddhAMta paNa gauNa thaI jAya che. vaLI e kriyAkAMDI zikSaNa upara evI sarvazreSThatAnI chA5 zraddhAnA hathoDA mArImArI pADavAmAM Ave che ke zIkhanAra, jaina sivAyanAM bIjAM kaI paNa kriyAkAMDone tuccha ane bhrAmaka mAnatA thaI jAya che, eTaluM ja nahi, paNa te potAnA nAnakaDAzA gaTa sivAyanA bIjA sAdara paDelI ane sadAsAthI gacchanAM vidhividhAnane paNa azAstrIya lekhate thaI jAya che. sAdhuonA zikSANune bIjo viSaya dharma ane tattvajJAna che. teo dharmanA mathALA nIce je je zIkhe che te badhAmAM temanI eka daSTi AdithI aMta sudhI makkama rIte evI pivAya che ke te zikhavA dharma pUrNa che, temAM kAMI vadhAravA-dhaTADavA jevuM che ja nahi ane e dhamanI zreSThatA vize temanA manamAM evA saMskAre pADavAmAM Ave che ke jyAMlagI teo bIjA dharmanI truTio na jue ane Itara dharmonI khAmIo na batAve tyAM lagI temane potAnA dharmanI zreSThatAnI khAtarI karAvavAne Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA sAdhue navIna mAnasane derI zake? [387 bIje mArga dekhAtuM ja nathI. temano ItihAsa eTale jana sAhityamAM dAkhala thayela koI paNa ghaTanA-pachI te kAlpanika vAta hoya, rUpaka heya, agara parApUrvathI cAlyA AvatA kathAnake hoya--e badhuM temane mana ItihAsa ane sAce itihAsa che. temane khavAtI bhUgoLa dazya vizvanI pelI pArathI zarU thAya che. emAM pratyakSa joI zakAya, svayaM jaI zakAya evAM sthAna karatAM meTA bhAga kyAreya paNa A jiMdagImAM jaIne joI na zakAya evAM sthAnone Ave che. emanI bhUgoLamAM devAMganAo che, indrANIo che ane paramAdhArmika narakapALe paNa che. je nadIo, je samudro ane je parvatanA pATha teone zIkhavAnA hoya che te vize temanI pAkI khAtarI hoya che ke joke atyAre te agamya che, chatAM e che to varNavyAM tevAM ja. tattvajJAna be hajAra varSa pahelAM je ghaDAyuM te ja avicchinna rIte ane parivartana sivAya cAlyuM Ave che evA vizvAsa sAthe ja te zIkhavavAmAM Ave che. chellAM be hajAra varSamAM AjubAjunAM baLAe jaina tattvajJAnanA viNa vAte je dalIle, je zAstrArtho jana sAhityamAM dAkhala karyo che tenuM RNa svIkAravAnI vAta te bAjue rahI, paNa UlaTuM e abhyAsI sAdhuo evA saMskArathI poSAya che ke anyatra je kahyuM che te te mAtra jaina sAhityasamudranAM biMduo che. navamA ane dazamA saikA sudhImAM bauddha vidvAnoe je tAvika carcAo karI che ane lagabhaga te ja saikAo sudhImAM brAhmaNa vidvAnoe je tAtvika carcAo karI che te ja vetAMbara ke digaMbaranA tatvasAhityamAM akSarazaH che, paNa te pachInI zatAbdIomAM brAhmaNa vidvAnoe je tattvajJAna evuM che ane jene abhyAsa sanAtana brAhmaNa paMDita Aja sudhI karatA AvyA che ane jaina sAdhuone paNa bhaNuvatA AvyA che, te tattvajJAnanA vikAsathI, eka yavijayajInA apavAda sivAya, badhA ja jaina AcAryonuM sAhitya vaMcita hovA chatAM jaina tatvajJAnanA abhyAsI sAdhuo ema mAnatA hoya che ke teo je tattvajJAna zIkhe che temAM bhAratIya vikasita tattvajJAnane koI paNa aMza bAkI rahI ja nathI ! bhAratIya dArzanika saMskRtinA prANabhUta pUrvamImAMsA ane uttaramImAMsA ane darzanenA prAmANika thaDa paNa abhyAsa sivAya jaina sAdhu pitAnA tatvajJAnane pUrepUruM mAnatA hoya che. bhASA, vyAkaraNa, kAvya, keSa e paNa emanA zIkhavAnA viSaya che, paNa temAM koI navA yuganuM tattva dAkhala ja nathI thayuM. TUMkamAM, jaina sAdhuonI zikSaNapraNAlImAM jeke anekAMtavAdanuM viSaya tarIke sthAna hoya che, chatAM e praNAlImAM anekAMtanI dRSTi jIvaMta Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ] dana ane ciMtanA hatI ja nathI. tethI teo vijJAnane kA tyAre ja le che jyAre temane potAnA matasamarthanamAM vijJAnamAMthI kAMI anukULa maLI Ave. kharA itihAsane teo tyAre ja prazaMse che, jyAre temanI mAnyatAne anukULa kAMI temAMthI maLI Ave. tArkika svataMtratAnI vAta te tyAre ja kare che jyAre te tarkanA upayAga anya nAnA khaMDanamAM karavAnA hoya. A rIte vijJAna, itihAsa, ta ane tulanA e cAre zikSaNaviSayaka dRSTinu temanA zikSaNamAM niSpakSa sthAna che ja nahi. C Adhunika navIna zikSaNa AthI UlaTu, A dezamAM kaoNlejo ane yunivarsiTI sthapAtAM ja AdithI aMta sudhI zikSaNanA viSayA, tenI praNAlI ane zikSakA e khadhAMmAM parivana thaI gayu che. mAtra kaoNlejamAM ja nahi, paNa varnAkyUlara nizALathI mAMDI hAIskUla sudhImAM paNa zikSaNanI pratyakSa paddhati dAkhala thaI che. vijJAna kAI paNa jAtanA pakSa ke bhedabhAva sivAya satyanA pAyA upara zikSaNamAM dAkhala thayuM che. itihAsa ane bhUgALanA viSayA pUrI ceokasAIthI evI rIte zIkhavAya che ke kAMI paNa bhUla ke bhramaNA sAbita thatAM enu saMzodhana thaI jAya che. bhASA, kAvya Adi paNa vizALa tulanAtmaka dRSTie zIkhavAya che. TUMkamAM kahIe to, navIna zikSaNamAM pratyakSasiddha vaijJAnika kasoTI dAkhala thaI che, niSpakSa atihAsika dRSTine sthAna maLyuM che ane udAra tulanAtmaka paddhatie sAMkaDI maryAdAo vaTAvI che. A uparAMta navIna zikSaNa ApanAra mAstaro ke prophesaro kAMI zIkhanAra vidyArthInA patha poSavA ke temanA paitRka ghareDI mAnasane sa MtoSavA adhAyelA nathI--jevI rIte pazunI peThe dAsa thayelA pelA paDatA kamarajIe paNa aMdhAyelA hAya che. vAtAvaraNa ne vAcanAlayA mAtra ATalA ja bheda nathI, paNa vAtAvaraNa ane vAcanAlayAne paNa bhAre taphAvata che. sAdhuonuM unnatamAM unnata vAtAvaraNa eTale amadAvAda ke muMbaI jevA zaheranI sAMkaDI zerImAM Avela ekAda vizALa upAzrayamAM pAMca-paMdara gaNiyA sAdhuonuM udAsIna sAhacaya. emane kAI vizALa abhyAsI preAphesaranA ciMtana-mananane lAbha nathI ke sahavAsanuM saurabha nathI. emanAM pustakAlayeAmAM nAnAvidha chatAM eka ja jAtanuM sAhitya hoya che. navIna zikSaNanA pradeza AkhA nirAlA che, emAM tarehatarehanA viSayo upara gaMbhIra ane vyApakapaNe abhyAsa karela phesarAnI vicAradhArAne Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA sAdhuo navIna mAnasane dorI zake? [ 389 pravAha cAlato hoya che. emAM dhaNA ne vividha viSayone cheka navI Dhabe catAM pustakAthI UbharAtI lAyabrerIe vidyamAna hoya che. A uparAMta e muddA evA che ke je sAdhuzikSaNa ane navazikSaNa vacce bhAre dIvAla hovAnI sAbitI pUrI pADe che. eka to e ke paMtha te vADAmAM Ucharelu tema ja pApAyelu sAdhu-mAnasa svAbhAvika rIte ja evuM bIkaNa hAya che ke te, bhAgyoge kAI kANA ke bAMkArAthI prakAza meLave tAya khulla khullA potAnI paraMparA viruddha kazuM ja uccAratAM maraNanuM duHkha anubhave che--jevI rIte janmathI paradAmAM poSAyela strImAnasa prathama khullAmAM paga mUkatAM; jyAre navazikSaNa pAmatA vidyArthI e bhayathI taddana mukta hoya che. te je jANe agara mAne che te medhaDaka kahI zake che. tene sAdhunI peThe nathI gUMgaLAvuM paDatuM ke nathI daMbha sevavA paDatA. bIjo muddo paNa bhAre agatyanA che. te e ke navazikSaNa pAmatI AjanI prajAnAM taruNa--taruNIne mAtra A dezanAM ja vividha sthaLo ane vividha jAtio vacce javAnI taka nathI, paNa tene paradezanA vizALa pradezane spavAnI paNa taka sulabha thaI che. sekaDaeNA yuvakeA ja nahi, paNa yuvatIo ane kumArI sudhdhAM yurepa ane amerikA khaMDamAM jAya che. jevAM te jahAja upara caDI anata AkAza ane apAra samudra tarapha najara nAkhe che, tevAM ja temanAM janmasiddha baMdhane cheka nAbUda na thAya toya taddana DhIlAM thaI jAya che. paradezabhramaNa ane parajAtinA sahavAsathI tema ja videzI zikSaNasaMsthA ane adbhUta prayogazALA tathA pustakAlayAnA paricayacI temanuM mAnasa hajAra varSanI tIvratama graMthine paNa bhedavA mathe che ane emane badhuM ja navI daSTie jovA-vicAravAnI vRtti thaI Ave che. prajA potAnA guru tarIke, tarIke mAnatI AvI che, chellA keTalAka dazakAo A rIte ApaNe joyuM ke jeone jaina potAnA nAyaka tarIke ane potAne denAra temanu mAnasa kaI jAtanu saMbhavita che; ane have thayAM je navIna peDhI nazikSaNa grahaNa karI rahI che ane jene vAste e zikSaNa meLavavuM anivArya che, tenuM mAnasa kaI rIte . laDAya che ? jo A e prakAranAM mAnasanA ghaDatara pAchaLane bhUsI ke sAMdhI na zakAya eTale meTA bheda hoya to atyAre je bhUMkapa samAjamAM anubhavAya che tene asvAbhAvika ke mAtra Aga tuka kA buddhimAna kaheze ? tyAre have ApaNI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 ] darzana ane ciMtana sAme prazna e Ubhe thAya che ke jene samAjanA vartamAna bhUkaMpane zamavAne koI mArga che? javAba hakAra ane nakAra beya che. vartamAna bhUkaMpa zamavAnA mArga AjanI ane have pachInI peDhI navIna zikSaNanA daravAje tALAM lagADI pitAnAmAM AvelA navazikSaNanA saMskArane cheka bhUMsI nAkhe te e bhUkaMpa zame kharo. e ja rIte kAM to sAdhuvarga pitAnI saMkIrNa dRSTimaryAdA mekaLI karI navazikSaNanAM dvAramAM praveza kare teya e bhUkaMpa zamavAnI saMbhAvanA kharI. navazikSaNanAM dvAramAM praveza karyA vinA ane bAramI ke aDhAramI sadInI jUnI praNAlInuM zikSaNa prApta karavAnuM kAma cAlu rAkhyA chatAM paNa je zvetAMbara sAdhuo sthAnakavAsI sAdhuonI peThe dharmane nAme navapeDhInI vicAraNA ke pravRttimAM anadhikAra mAthuM mAravAnuM choDI de teya e bhUkaMpa zame khare. bhUkaMpa zamavAne kAM te sAdhuvarga vAte pipa ane pAdarIonI paDe pitAnI vicAra ane kAryamaryAdA badalavAnI anivArya AvazyakatA che ane kAM te navIna piDhIe haMmezane vAstu mukta jJAnadAre baMdha karavAnI AvazyakatA che. paNa upara darzAvyA pramANe bemAMthI eke varga kAMI namatuM Ape tema che? javAba spaSTa che ke keI pAmara paNa atyAranI ane have pachInI zikSaNanI mukta take gumAve ja nahi. havenuM jIvana ja navazikSaNa vinA zakya rahyuM nathI, eTale navI peDhI to pAchaLa pagalAM bhare evuM che ja nahi. sAdhuvarge je atyAra lagI paitRka tapasaMpattine baLe gRhastha upara rAjya karyuM che, je anadhikAra sattAnA ghUMTaDA pIdhA che, te buddhipUrvaka choDI jUnA jamAnAthI AgaLa vadhI navA jamAnAne anukULa ApameLe mAnasa keLave e bhAgye ja saMbhava che. tethI ja ahIM prazna udbhave che ke navIna mAnasane kaNa derI zake? navIna mAnasane keNu derI zake? Ane uttara be rIte ApI zakAya ? kAM to Aja lagI gurupade rahI zrAvakanA mAnasane dorate Avela sAdhuvarga navamAnasane derI zake; agara navamAnasa pite ja pitAnI deravaNuM kare. pahele prakAra taddana asaMbhavita che. ApaNe joyuM ke atyAranA sAdhunI zikSaNamaryAdA cheka ja sAMkaDI che. e paNa joyuM ke daSTimaryAdA te ethIye vadhAre sAMkaDI che. jyAre navamAnasa cheka judA prakAranuM che. evI sthitimAM AjanA sAdhuvargamAMthI jUnI zAstrasaMpattine navI daSTithI vAMcanAra vivekAnaMda, rAmakRSNa jevA. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA sAdhuo navIna mAnasane derI zake? [39nA sAdhuo nIkaLavAno saMbhava nathI; eTale koI paNa sAdhu navamAnasane derI zake evI najIkanA bhaviSyamAM to zuM paNu dUranA bhaviSya sudhdhAMmAM saMbhAvanA nathI. eTale bIjo prakAra bAkI rahe che. te pramANe navazikSaNathI ghaDAyela ane dhaDAtA navIna peDhInA mAnase pote ja potAnI doravaNI karavAnI rahe che, ane te yogya paNa che. patita, dalita ane karAyela jAtio sudhdhAM ApameLe UThavA mathI rahI che, to saMskArI jaina prajAnA mAnasane mATe e kArya jarAya mula nathI. pitAnI doravaNanAM sUtre pote hAthamAM le te pahelAM navIna peDhI keTalAka mahatvanA siddhAti nakkI karI kADhe, te pramANe kAryakrama ghaDe ane bhAvI svarAjyanI lAyakAta keLavavAnI taiyArI mATe sAmAjika javAbadArIo hAthamAM laI sAmUhika praznone vaiyaktika lAbhanI daSTie nihALI svazAsana ane svaniyatraNanuM baLa keLave e jarUranuM che. ' -payuSaNa parvanAM vyAkhyAna, 1937.